Generalistisch werken in de 1e lijn

1. Generalistisch werken in de 1e lijn Verkenning Marian van Leeuwen 28 september 2012

2. Kernvragen bij de verkenning Wat is de rol en plek in het stelsel? Wat zijn trends? Zijn er beroepsprofielen? Wat zijn speerpunten? Zijn er opleidingsmogelijkheden? Wat is de stand van zaken in de praktijk? Waar zijn praktijkvoorbeelden te vinden?

3. Diverse namen • 1e lijns generalist • Frontlijnwerker • Sociale huisarts • Gezinscoach • Wijkcoach • Medewerker sociale teams • Stadsmariniers

4. Kernwoorden Domein overstijgend werken: jeugd, werk&inkomen, wonen, welzijn, schulden en veiligheid Integraal werken Versterken eigen kracht en zelfredzaamheid Vertrouwen van de cliënt

5. RMO: hulp aan kwetsbare gezinnen Risicofactoren: langdurige aandoening bij kind of ouder, armoede, werkloosheid, alleenstaand ouderschap, lage opleiding enz. > 3 risicofactoren = kwetsbare gezinnen (RMO 2012)

6. RMO ‘ontzorgen en normaliseren’ Gezinscoach in de eerste lijn Advies over hulp aan kwetsbare gezinnen: • Investeer niet langer in super-specialisatie en zware hulpverlening • Tegengaan van onnodig problematiseren en etiketteren • Zorg die de eigen kracht van het gezin versterkt en de sociale omgeving activeert en benut

7. Gezinscoach in de eerste lijn (RMO) Werkt generalistisch Dicht bij het gezin en de omgeving van het gezin Biedt praktische ondersteuning en verwijst enkel door als er geen andere opties meer zijn Geen extra nieuwe laag in de keten! Mogelijk het werk van teams als ZorgAdviesTeams en sociale wijkteams versterkt of zelfs vervangt Verschil met de huisarts: hij is er in principe enkel voor de kwetsbare gezinnen en gaat per definitie erop af

8. Taken 1elijns gezinscoach (RMO) Vertrouwen opbouwen en het gesprek aan gaan Activeren en versterken van de eigen kracht van een gezin in de sociale omgeving Oplossen van (opvoed)vraagstukken in het gezin, zo nodig met hulp van praktische ondersteuning of specialist Indien nodig doorverwijzen naar zwaardere, meer gespecialiseerde hulpverlening

9. Competentieprofiel gezinscoach (RMO) Juiste kwalificaties Persoonlijke competenties Vertrouwen kunnen opbouwen, ook bij zorgmijdende, in de hulpverlening teleurgestelde gezinnen Gezin ondersteunen in herstel van het gewone leven Sociaal netwerk kunnen aanspreken Op basis van gedegen probleemanalyse besluiten over evt. specialistische hulp

10. Voorbeelden van generalistisch werken • Wrap around care • ‘10’ voor Toekomst • Thuisbegeleiding • K-vriendelijk • Buurtzorg Jong • Lokale intensieve pedagogische thuishulp • CJG4kracht: generalistenteam In deze voorbeelden is eigen kracht van het gezin de basis en benut de sociale omgeving. De gezinscoach ondersteunt het gezin, maar laat hen zelf aan zet.

11. Internationaal : Denemarken Sinds decentralisatie: meer systeemgericht werken binnen de setting van een gezin. Veel meer social workers op scholen en in de kinderopvang, zowel ter ondersteuning van de kinderen als van de medewerkers Social workers van de gemeente nemen besluit of iemand extra zorg krijgt. Deze social worker is de spin in het web en fungeert als hulpverlener, case manager, gezinsvoogd en raadsonderzoeker, hij stelt samen met het gezin een plan van aanpak op.

12. Manier van werken of nieuw beroep? Margot Scholte (lector InHolland/Movisie): er is een nieuw landelijk beroepsprofiel nodig, er wordt te specialistisch opgeleid gericht op hulpverleners die in een spreekkamer zitten. Tom van Yperen: pedagogische huisarts, minimaal HBO Jo Hermanns: specialist van het gewone leven (HBO)

13. Generalistisch werken in diverse sectoren en professionaliseringstrajecten • Welzijn Nieuwe Stijl: nieuwe sociale professional (actie-programma professionalisering Welzijn & Maatschappelijk Dienstverlening – ism vakbonden, MO-groep, Code 2, BVJong, NVWM, HBO- en MBO-raad, Movisie) • JGZ: betrokken en nabij, de Publieke Zorg voor Jeugd zorgverlener • Professionalisering CJG: ism GGD NL, Actiz, MO-groep, Jeugdzorg NL, NIP, NVO, AJN, NVMW, V&VN, NCJ en Nji • Professionalisering Jeugdzorg: ism Jeugdzorg NL, NJi

14. Competentieprofielen Er is heel veel over competenties geschreven. Profielen gevonden in: • Leeuwarden (frontlijnteam) • Enschede (wijkteams) • Eindhoven (WIJ Eindhoven generalistenteams) • Nijmegen • Rotterdam (frontlijnteam) • Groningen (De Ploeg MPG project) • Deventer (Coach van het alledaagse) • Amsterdam (Samen DOEN in de wijk) Amsterdam heeft competentieprofiel en talenten motivatie analyse.

15. Competenties volgens Amsterdam Competenties • Creativiteit • Zelfontwikkeling • Durf • Coachen • Samenwerken • Netwerken • Aanpassingsvermogen • Innoverend vermogen • Overtuigingskracht

16. Talenten-motivatie-analyse generalist Emotionele balans: bovengemiddelde eigenwaarde, optimistisch, zien kansen en mogelijkheden en durven af te wijken en risico’s te nemen, ze kunnen hiërarchie relativeren Motieven & drijfveren: gedreven door afwisseling en van nature nieuwsgierig, nuchter, helikopterview, kunnen relativeren en hebben weinig aanzienbehoefte Sociale talenten: echte verbinders, netwerkers die anderen ruimte bieden en cliënten en sociale omgeving in waarde laten. Ze voelen aan wanneer hulp nodig is, stellen zich informeel op en zijn onafhankelijk van regels. Beïnvloedende talenten: enthousiast, niet snel opgeven, tolerante conflictbemiddelaars, kunnen sturend optreden zonder autoritair te worden Leidinggevende talenten: autonome professionals die graag het voortouw nemen en draagvlak zoeken voor hun besluiten Organisatorische talenten: creatieve geesten met een praktische instelling, die zich makkelijk aan kunnen passen.