ELEKTRIK VE ELEKTRIK DEVRELERI

1. ELEKTRIK VE ELEKTRIK DEVRELERI Abdullah TOKGÖZ

2. Elektrik çesitleri ve özellikleri Elektrik ölçü birimleri Ohm kanunu Elektrik Devreleri Seri devre Paralel devre Karisik devre

3. ELEKTRIK ÇESITLERI VE ÖZELLIKLERI 1. Statik elektrik 2. Dinamik elektrik a) Dogru akim b) Alternatif akim

4. 1. Statik elektrik: Cam çubuk gibi yalitkan bir madde ipek bir parçasina sürüldügü zaman, cam çubuk ile kumas yüzeylerin her ikisinde de elektrik yüklenmeye baslar, birinde pozitif digerinde ise negatif yükler meydana gelir. Her ikisi birbirinden ayrildigi zaman bu yükler üzerinde kalir.bu yüke hareket halinde olmadigindan dolayi statik elektrik adi verilir. 2.Dinamik elektrik: Serbest elektronlar aktigi duruma, bir baska deyisle kendi atomlarindan kopan elektronlarin iletken bir nesne içinde hareket ettikleri duruma denir. Dinamik elektrik ikiye ayrilir.

5. a)Dogru akim: Iki kutup arasinda zamana bagli olarak yönü ve siddeti degismeyen akima dogru akim denir. b)Alternatif akim: iki kutup arasinda zamana bagli olarak yönü ve siddeti degisen akima alternatif akim denir.

6. ELEKTIRIK ÖLÇÜ BIRIMLERI Elektrik ölçü birimi olarak amper kullanilir. 1 Amper: saniyede 6,28*10 elektron akitan devrenin akim siddetine 1 amper denir Gerilim farki: Elektiriki bir devrenin iki ucu arasindaki elektron sayisi farkina gerilim farki denir. Birimi volttur. Elektro motor kuvvet(EMK):Bir üretecin (pilin)iki kutbunda hiç bir alici olmadan sahip oldugu gerilme E.M.K. denir.

7. Direnç: bir devrenin elektrik akimi geçisine karsi göstermis oldugu zorluga direnç denir. Birimi ohm dur. Ohmmetre denilen aletle ölçülür. 1Ohm: 0C sicaklikta 1mm kesitinde 106,3 cm boyundaki civa sütunun elektrik akimina göstermis oldugu dirençtir. Akimin geçmesine direnç gösterme ile ilgili olarak malzemeler üç grupta siniflandirilir. a)Iletkenler:Atom yapilari incelendigi zaman dis yörüngelerinde dörtten az elektron olan ve elektron proton baglari zayif olan maddelerdir. Örnek olarak metaller b)Yalitkanlar: Atom yapilari incelendigi zaman en dis yörüngelerinde dörtten fazla elektron bulunan ve elektron proton baglari kuvvetli maddelerdir. Örnek olarak cam, porselen, bakalit,lastik vb. c) Yari iletkenler: Atom yapilari incelendigi zaman en dis yörüngelerinde dört elektron bulunan maddelerdir. Örnek olarak germanyum, silisyum

8. OHM KANUNU Elektirikte akim siddeti, gerilim farki ve direnç arasindaki baginti vardir. Bu bagintiya ohm kanunun denir. W=I*R E=Gerilm farki (volt) I=Akim siddeti(amper) R=Direnç(ohm) Arlarindaki baginti ise E=I*R ile belirlenir.

9. ELEKTIRIK DEVRELERI A.SERI DEVRE Alici ve üreteçlerin tek bir hat üzerinde siralanmasidir. Seri bagli devre elamanlarinin özellikleri a) Seri bagli alicilarin her birinden ayni miktarda akim geçer. Bu aklim üreteçlerden çekilen ana kol akimidir. It=I1=I2 b) Seri bir devrede alicilarin uclari arasindaki gerilim toplami üreteçteki gerilim toplamina esittir. Et=E1+E2 c) Alicilarin her birinin direncinin toplami devrenin toplam direncine esittir. Rt=R1+R2

10. Asagida seri devrenin sematik sekli verilmektedir

11. PARALEL DEVRE Alici ve üreteçlerin paralel iki veya daha fazla hat arasinda dizilmesidir. Paralel devrede her elama müstakil çalisir, digerlerini etkilemez. Paralel devrenin kurulabilmesi için voltajlari esit olmalidir. Paralel devre özellikleri a)Üreteçlerden çekilen akim her bir alicidan geçen akimlarin toplamina esittir. It=I1+I2 b)Dirençlerin veya alicilarin uçlari ayni noktaya bagli olduklarindan, her birinin uçlari arasindaki potansiyel farki aynidir. Et=E1=E2 c) Paralel devrede alicilarin her birinin direnci matematiksel olarak terslerinin toplamina esittir. 1/Rt=1/R1+1/R2

12. Asagida paralel devrenin sematik sekli verilmektedir

13. Hem seri, hemde paralel devrenin özellikleri birlikte tasiyan devrelerdir. Devrenin çözümü sirasinda öncelikle paralel veya seri olan elamanlar hesaplanarak devre sadelestirilir. Daha sonra devrenin tamami çözümlenir. KARISIK DEVRELER

14. Asagida karisik devrenin sematik sekli verilmektedir.