Download
1 / 438
4.38k likes | 4.53k Vues
مولفان:. www.IrPDF.com. تهيه كننده: دكتر ميرزا حسن حسيني. فهرست. فصل اول. تاريخچه ، تعاريف و مفاهيم اساسي. ماهيت حسابداري.
E N D
مولفان: www.IrPDF.com تهيه كننده: دكتر ميرزا حسن حسيني
فصل اول تاريخچه ، تعاريف و مفاهيم اساسي
ماهيت حسابداري حسابداري كه اغلب زبان تجارت خوانده مي شود ، روشهايي است قراردادي كه توسط كارشناسان و استادان حسابداري و يا انجمنهاي حرفه اي حسابداران تدوين گرديده ، به تدريج مورد قبول همگان قرار گرفته است و قابل تغيير و تصحيح مي باشد
ماهيت اطلاعات حسابداري اطلاعات حسابداري ، يك سري اطلاعات مالي مربوط به مبادلات يك واحد تجاري است ، كه بر حسب واحد پول بيان مي گردد. براي ثبت آن از سيستم دستي ، مكانيكي و يا الكترونيكي استفاده مي كنند.
ويژگيهاي اطلاعات حسابداري عبارت است از • مربوط بودن ( يعني اطلاعات حسابداري در تصميم گيري نسبت به يك مسأله مؤثر باشند. ) • به موقع بودن ( يعني در وقت مناسب و زماني كه داراي ارزش است ، در اختيار قرار گيرند. ) • صحيح بودن ( يعني بيان كنندة واقعيات بوده و دقيق و كامل و قابل اعتماد باشند. ) • قابل مقايسه بودن ( يعني به ترتيبي ارائه گردند كه با موارد مشابه سالهاي قبل و يا موارد همانند ساير مؤسسات قابل مقايسه باشند. )
فعاليتهاي مالي آن دسته فعاليتهايي است كه به طريقي موجب تغييراتي در دارايي ، بدهي و يا سرمايه يك شخص يا مؤسسه مي گردد. فعاليتهاي مالي هر مؤسسه كه در واقع مبادلات تجاري مي باشند ، اساس و مبناي عمليات حسابداري آن مؤسسه محسوب مي شوند.
شخصيت حسابداري در حسابداري ، هر واحد اقتصادي به عنوان يك واحد مجزا از مالك ( مالكان ) آن و ساير مؤسسات در نظر گرفته مي شود. اين واحد اقتصادي كه به فعاليتهاي مالي مي پردازد و مدارك و اسناد مربوط به اين فعاليتها را به طور جداگانه نگهداري مي نمايد ، يك شخصيت حسابداري به حساب مي آيد.
تعاريف حسابداري • « حسابداري عبارتست از فرآيند تشخيص ، اندازه گيري و گزارش اطلاعات اقتصادي كه براي استفاده كنندگان اطلاعات مزبور ، امكان قضاوت و تصميم گيريهاي آگاهانه را فراهم مي سازد. » • « حسابداري عبارتست از خدمتي كه با فراهم كردن اطلاعات مالي مورد نياز مديران ، پرداخت كنندگان ماليات ، اداره كنندگان و سايرين جهت تصميم گيريهاي آگاهانه انجام مي پذيرد. » • « حسابداري عبارتست از فن تفسير ، اندازه گيري و توصيف فعاليتهاي اقتصادي. »
فرآيند حسابداري به ترتيب داراي چهار مرحله مي باشد • ثبت فعاليتهاي مالي • طبقه بندي اقلام ثبت شده • خلاصه كردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش • تفسير نتايج حاصله از بررسي اقلام خلاصه شده
ثبت فعاليتهاي مالي در اين مرحله كليه داد و ستدها و فعاليتهاي مالي به ترتيب تاريخ وقوع در دفتري به نام دفتر روزنامه ثبت مي شود. در هر كشور فعاليتهاي مالي بر حسب واحد پول همان كشور در دفاتر ثبت مي گردد. ( مثلاً در ايران بر حسب ريال و آمريكا بر حسب دلار در دفاتر ثبت مي گردد. )
طبقه بندي اقلام ثبت شده در اين مرحله اقلام ثبت شده در دفتر روزنامه ، به حسابهاي مختلف در دفتر ديگري به نام دفتر كل انتقال مي يابند.
خلاصه كردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش مرحله خلاصه كردن عبارتست از تركيب و تنظيم نتيجة حسابهاي دفتر كل به نحوي كه حداكثر اطلاعات مورد نياز به طور خلاصه و ساده به دست آيد. در اين مرحله مهمترين صورتها يا گزارشات مالي عبارت است از : • ترازنامه ( وضعيت دارايي ، بدهي و سرمايه را نشان مي دهد. ) • صورت سود و زيان ( ميزان سود و زيان مؤسسه را با توجه به درآمد و هزينه براي مدتي معين نشان مي دهد. ) • صورت حقوق صاحبان سرمايه ( تغييرات سرمايه صاحبان مؤسسه را به دارايي آن مؤسسه براي مدتي معين نشان مي دهد. )
تفسير نتايج حاصل از بررسي اقلام خلاصه شده در اين مرحله ، اعداد مندرج در صورتهاي مالي مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرند.
تقسيم استفاده كنندگان اطلاعات و گزارشهاي حسابداري • استفاده كنندگان داخلي يا درون سازماني ( عمدتاً مديران اجرايي مي باشند. ) • استفاده كنندگان خارجي يا برون سازماني ( صاحبان سرمايه ، دولتها ، بستانكاران ، بانكها ، رقبا ، سرمايه گذاران بالقوه و …. )
دلايل استفاده مديران مؤسسات از صورتها و گزارشات مالي مديران مؤسسات با مطالعه و تجزيه و تحليل صورتهاي مالي به نقايص كار خود پي مي برند و اين امر را در برنامه ريزيهاي آينده مؤسسه مد نظر قرار مي دهند
دلايل استفاده صاحبان سرمايه مؤسسات از صورتها و گزارشات مالي صاحبان سرمايه همواره علاقمند هستند از وضعيت مالي مؤسسه خود مطلع باشند و اين امر تنها از طريق صورتهاي مالي امكانپذير است. آنها با بررسي نتايج حاصله از اين صورتها ، به كفايت مديراني كه به كار گمارده اند پي مي برند.
دلايل استفاده دولتها از صورتها و گزارشات مالي دولتها از دوجهت علاقه مند به اطلاع از وضعيت مالي مؤسسات بازرگاني و انتفاعي مي باشند. اولين دليل را مي توان تعيين ميزان ماليات بر درآمد دانست و دليل ديگر را مي توان تنظيم و تدوين مقررات و قوانين برنامه هاي جديد اقتصادي و رفع نقايص برنامه هاي گذشته ذكر نمود.
دلايل استفاده بستانكاران از صورتها و گزارشات مالي بستانكاران همواره علاقمند هستند از وضعيت مالي مؤسسات ، به جهت آگاهي از ميزان اعتبار آنها و اينكه تا چه حد مي توانند آنها را طرف معامله قرار دهند ، اطلاع داشته باشند.
دلايل استفاده بانكها از صورتها و گزارشات مالي بانكها معمولاً درموقع پرداخت اعتبار ( وام ) به مؤسسات بازرگاني و انتفاعي به منظور اطلاع و بررسي وضعيت مالي آنها ترازنامه و ساير صورتهاي مالي آنها را مطالبه مي نمايند.
دلايل استفاده رقبا از صورتها و گزارشات مالي رقبا معمولاً در سيستم اقتصاد آزاد و سرمايه داري ، هر مؤسسه اي سعي مي كنند از وضعيت مالي رقباي خود اطلاع داشته باشند تا بتوانند سياست اقتصادي مناسبي را اتخاذ نموده ، از نظر تحصيل سود و دست يابي به بازار از ديگران پيشي بگيرند.
دلايل استفاده اشخاصي كه مايل به سرمايه گذاري در مؤسسات خصوصي اند از صورتها و گزارشات مالي از آنجائيكه مبناي اصلي سرمايه گذاري افراد در مؤسسات بازرگاني ، تحصيل سود بيشتر است. در نتيجه همواره قبل از سرمايه گذاري علاقمند به بررسي صورتهاي مالي مؤسسه مذكور مي باشند.
واحدهاي اقتصادي واحدهاي اقتصادي ، سازمانهاي جدا و متمايزي هستند كه به تعداد زياد در جامعه وجود دارند. از جملة اين واحدها ، مي توان بانكها ، واحدهاي صنفي ، مؤسسات آموزشي ، سازمانهاي دولتي ، شركتها ، مؤسسات خيريه و غيره را نام برد.
تقسيم بندي واحدهاي اقتصادي • واحدهاي اقتصادي كه فعاليتهاي انتفاعي دارند. مانند شركت ايران خودرو ، شركت مخمل و ابريشم كاشان. • واحدهاي اقتصادي كه فعاليتهاي غير انتفاعي دارند. مانند شهرداريها ، مؤسسات آموزشي.
تقسيم بندي واحدهاي انتفاعي از لحاظ نوع فعاليت در ايران • واحدهاي تجاري انتفاعي • واحدهاي غير تجاري انتفاعي
واحدهاي تجاري انتفاعي اشخاص و يا مؤسساتي هستند كه به قصد تحصيل سود به فعاليتهاي تجاري مي پردازند. مانند انواع مؤسسات و شركتهاي تجاري.
واحدهاي غير تجاري انتفاعي اشخاص يا مؤسساتي هستند كه به قصد تحصيل سود به فعاليتهاي غير تجاري مي پردازند. مانند مؤسسات خدماتي.
تقسيم بندي واحدهاي انتفاعي از لحاظ طرز تشكيل • مؤسسات انفرادي ( تك مالكي ) مانند : تجار و كسبه • شركتهاي ضمانتي مانند : شركتهاي تضامني ، شركتهاي نسبي و شركتهاي مختلط • شركتهاي سرمايه اي مانند : شركتهاي سهامي ، شركتهاي با مسئوليت محدود و شركتهاي دولتي • مؤسسات انتفاعي غير تجاري مانند : دفاتر حقوقي ، مؤسسات حسابرسي
اصول پذيرفته شده حسابداري اصول و مفاهيم حسابداري ، يك سلسله روشهاي قراردادي است كه توسط كارشناسان واستادان حسابداري و يا انجمنهاي حرفه اي حسابداران تدوين گرديده ، به تدريج مورد قبول همگان قرار گرفته است و همواره قابل تغيير و تصحيح مي باشد.
مفروضات حسابداري عبارت است از فرض داشتن شخصيت حقوقي جداگانه فرض تداوم و استمرار فعاليتهاي مالي فرض وجود واحد اندازه گيري فرض دوره مالي
فرض داشتن شخصيت حقوقي جداگانه يعني اطلاعات مالي براي يك شخصيت حسابداري معين جمع آوري مي گردد. به طور كلي بايد گفت كه فرض داشتن شخصيت حقوقي جداگانه ، يك مبنا براي تعيين خط جدايي بين يك واحد اقتصادي ومالكين آن در دفتر تجزيه و تحليل فعاليتهاي مالي بدست مي دهد.
فرض تداوم فعاليتهاي مالي يعني اينكه عمليات يك شخصيت حسابداري بايد در يك دوره زماني كه كافي براي اجراي آن و نيز انجام قراردادها و تعهدات موجود باشد ، ادامه يابد
فرض وجود واحد اندازه گيري يعني اينكه نتايج مالي يك شخصيت حسابداري در قالب پول سنجيده و گزارش مي گردد.
فرض دورة مالي يعني اينكه عمر شخصيت حسابداري ، يك دورة كوتاه مدت مثلاً يك سال تعيين گردد ، تا صورتهاي مالي در پايان آن تهيه شده و نتايج فعاليتهاي مالي تعيين گردد ؛ و استفاده كنندگان از صورتهاي مالي مجبور نباشند ، تا پايان عمر شخصيت حسابداري كه نامحدود است ، صبر كنند.
اصول حسابداري 1 ) اصل قيمت تمام شده 2 ) اصل وضع هزينه هاي يك دوره از درآمد همان دوره 3 ) اصل افشاء حقايق 4 ) اصل قابل اعتماد بودن 5 ) اصل قابليت مقايسه 6) اصل ثبات رويه
مفهوم اصل قيمت تمام شده يعني كلية اقلام با ارزش زمان تملك در دفاتر ثبت و در صورتهاي مالي منعكس گردند.
مفهوم اصل وضع هزينه هاي يك دوره از درآمد همان دوره يعني در هر دورة مالي ، هزينه هايي كه در تحقق درآمد همان دوره صرف گرديده است ، بايد از همان درآمد وضع گردد.
مفهوم اصل افشاء حقايق يعني اينكه كلية حقايق با اهميت و مربوط به وضعيت مالي و نيز نتايج فعاليتهاي مالي ، بايد افشاء گرديده ، در اختيار استفاده كنندگان از صورتهاي مالي قرار گيرد.
فهوم اصل قابل اعتماد بودن يعني اينكه اطلاعات مندرج در صورتهاي مالي بايد ، اولاً صحيح باشند ، ثانياً قابل تأييد و تصويب باشند و ثالثاً كامل و جامع باشند.
مفهوم اصل قابليت مقايسه يعني اينكه اطلاعات حسابداري بايد به همان اندازه كه قابليت مقايسه با يكديگر ،در طي دوره هاي مختلف مالي را دارند ، قابليت مقايسه با اطلاعات مؤسسات مشابه را نيز داشته باشند.
مفهوم اصل ثبات رويه رعايت اصل قابليت مقايسه داشتن اطلاعات حسابداري ، مستلزم اين اصل مي باشد. يعني اينكه در دوره هاي مختلف مالي ، يك روية ثابت حسابداري مورد استفاده قرار مي گيرد.
تقسيم حسابداري به رشته هاي مجزا و تخصصي • حسابداري مالي ( عمومي ) • حسابداري دولتي • حسابداري صنعتي ( قيمت تمام شده ) • حسابداري مالياتي • حسابداري بودجه اي • حسابرسي • حسابداري سيستم ها • حسابداري مؤسسات غير انتفاعي • حسابداري اجتماعي
حسابداري مالي ( عمومي ) در اين رشته كه در واقع زير بناي كليه رشته هاي حسابداري است و اكثر مؤسسات بازرگاني از آن استفاده مي نمايند ، كليه فعاليتهاي مالي در دفاتر خاص ثبت و در پايان هر دوره مالي ، صورتها يا گزارشهاي مالي مورد نياز تهيه مي شود.
حسابداري دولتي چگونگي ثبت و نگهداري حسابها در مؤسسات و شركتهاي دولتي ، در اين رشته از حسابداري مورد بحث قرار مي گيرد.
حسابداري صنعتي ( قيمت تمام شده ) در حسابداري صنعتي ، نحوة محاسبه قيمت تمام شدة هر واحد محصول در هر يك از مراحل توليد ، توضيح داده مي شود. از اينرو به حسابداري قيمت تمام شده نيز معروف است.
حسابداري مالياتي در اين رشته از حسابداري در مورد چگونگي تعيين ميزان ماليات بر درآمد مؤسسات و افراد با توجه به قوانين و مقررات مالياتي مصوب ، گفتگو مي شود.
حسابداري بودجه اي حسابداري بودجه اي ، چگونگي تهيه و تنظيم بودجه با توجه به نتايج فعاليتهاي مالي و مقايسه بودجة تنظيم شده ( پيش بيني عمليات مالي آينده ) با نتايج واقعي عمليات مالي را مورد بررسي قرار مي دهد.
حسابرسي حسابرسي عبارتست از بررسي اسناد ، مدارك ، دفاتر و گزارشات مالي يك مؤسسه و اظهار نظر نسبت به صحت نسبي آنها.
مراحل حسابرسي • مرحله اول : حسابرسي داخلي كه توسط حسابرسان عضو مؤسسه انجام مي شود. • مرحله دوم : حسابرسي توسط حسابداران مستقل حرفه اي كه وابسته به مؤسسه نمي باشند.
حسابداري سيستمها در اين رشته آموزشهاي لازم جهت ارايه يك سيستم حسابداري مناسب براي هر مؤسسه با توجه به نوع فعاليت ، كميت و كيفيت كار و نيز ميزان سرمايه آن مؤسسه داده مي شود. سيستم ارايه شده چگونگي گردش كارها را معين مي سازد.
