Welcome

2. Welcome ภูมิใจเสนอ Proudly Present การขยายพันธุ์พืช Plant Propagation

4. วัตถุประสงค์ 1. เพื่ออธิบายความหมาย หลักการ และประเภทของขยายพันธุ์พืช2. เพื่ออธิบายหลักการขยายพันธุ์พืชโดยใช้เมล็ด3. เพื่อแสดงขั้นตอนของการขยายพันธุ์พืชโดยไม่อาศัยเพศวิธีต่างๆ เข้าสู่บทเรียน

6. การขยายพันธุ์พืช หมายถึง วิธีการที่ทำให้เกิดการเพิ่มปริมาณของต้นพืชให้มากขึ้น เพื่อดำรงสายพันธุ์ พืชชนิดต่างๆ ไว้ไม่ให้สูญพันธุ์

7. การขยายพันธุ์พืชเป็นการเพิ่มปริมาณของต้นพืชให้มีจำนวนมากขึ้น โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อคงลักษณะของพันธุ์ที่ต้องการไว้ ให้ได้ปริมาณมากอย่างรวดเร็ว มีผลตอบแทนทางการค้า และดำรงรักษาไว้ไม่ให้สูญพันธุ์

8. การขยายพันธุ์พืช แบ่งออกเป็น 2วิธีใหญ่ ๆ คือ 1. การขยายพันธุ์พืชแบบอาศัยเพศ (Sexual propagation) โดยใช้ส่วนที่เกิดจากเซลล์สืบพันธุ์ นำไปเพาะให้เกิดต้นใหม่ เช่น เมล็ด และสปอร์

9. 2. การขยายพันธุ์พืชแบบไม่อาศัยเพศ (Asexual propagation) จะใช้ส่วนต่างๆของพืชที่ไม่เกี่ยวกับเซลล์สืบพันธุ์ เช่น ราก ลำต้น ใบ ฯลฯ ซึ่งสามารถทำได้หลายวิธี คือ การตัดชำ การตอนกิ่ง การติดตา การต่อกิ่ง การทาบกิ่ง การแบ่งการแยก และเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ

10. การขยายพันธุ์พืชโดยใช้เมล็ด โดยปกติมักจะทำไปพร้อมๆ กับการปลูกพืชไปในตัว หรือพูดว่าการปลูกพืชโดยใช้เมล็ดก็คือการขยายพันธุ์พืชโดยใช้เมล็ดนั่นเองเช่นการปลูกข้าว ซึ่งเมล็ดข้าว๑ เมล็ดเจริญเป็นต้นข้าวได้ ๑ ต้น และต้นข้าวที่ได้เมื่อโตขึ้นก็จะแตกกอเป็นหลายต้น แต่ละต้นก็จะออกรวงเกิดเป็นเมล็ดข้าวได้หลายเมล็ดซึ่งเมื่อนำเมล็ดข้าวเหล่านี้ไปปลูกก็จะเจริญเป็นต้นข้าวได้หลายต้น

11. ในการขยายพันธุ์พืชโดยใช้เมล็ดนี้ ได้นำไปใช้ในงานด้านการเกษตรหลายด้านด้วยกัน ซึ่งเราพอจะแบ่งออกได้เป็นประเภทต่างๆ ดังนี้ - ใช้ในด้านการปลูกพืชและธัญพืช - ใช้ในด้านการขยายพันธุ์พืช - ใช้ในด้านการปลูกสวนป่า -ใช้ในด้านการปลูกผักและไม้ดอกล้มลุก - ในงานด้านการผสมพันธุ์พืช

12. คือ การนำต้นพืช 2 ต้นเป็นต้นเดียวกัน โดยส่วนของต้นตอที่นำมาทาบกิ่ง จะทำหน้าที่เป็นระบบรากอาหารให้กับต้นพันธุ์ดี โดยมีขั้นตอนการปฏิบัติ ดังนี้

13. 1. เลือกกิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อนที่สมบูรณ์เพศปราศจากโรคและแมลง 2. เฉือนกิ่งพันธุ์ดีให้เป็นรูปโล่ยาวประมาณ 1-2 นิ้ว 3. เฉือนต้นตอเป็นรูปปากฉลาม 4. ประกบแผลต้นตอเข้ากับกิ่งพันธุ์ดี พันพลาสติกให้แน่น แล้วมัดต้นต่อ กับกิ่งพันธุ์ด้วยเชือก 5. ประมาณ 6 – 7สัปดาห์ แผลจะติดกันดี รากตุ้มต้นตอจะงอกแทงผ่านวัสดุ และเริ่มมีสีน้ำตาล ปลายรากมีสีขาว และมีจำนวนมากพอ จึงจะตัดได้ 6. นำลงถุงเพาะชำ พร้อมปักหลังค้ำยัน ต้นเพื่อป้องกันต้นล้ม

14. คือ การเชื่อมประสานส่วนของต้นพืชเข้าด้วยกัน เพื่อให้เจริญเป็นพืชต้น เดียวกัน โดยการนำแผ่นตาจากกิ่งพันธุ์ดี ไปติดบนต้นตอ การติดตาจะมีวิธีการทำ 2 วิธี คือ วิธีการติดตาแบบลอกเนื้อไม้ และแบบไม่ลอกเนื้อไม้ ซึ่งในทีนี้จะแนะนำเฉพาะขั้นตอน การติดตาแบบลอกเนื้อไม้ ดังนี้

15. 1. เลือกต้นตอในส่วนที่เป็นสีเขียวปนน้ำตาล แล้วกรีดต้นตอจากบนลงล่าง 2 รอย ห่างกันประมาณ 1 ใน 3 ของเส้นรอบวงของต้นตอ ความยาวประมาณ 6 - 7 เซนติเมตร 2. ตัดขวางรอยกรีดด้านบน แล้วลอกเปลือกออกจากด้านบนลงด้านล่าง ตัดเปลือก ที่ลอกออกให้เหลือด้านล่างยาวประมาณ 1 เซนติเมตร 3. เฉือนแผ่นตายาวประมาณ 7 - 10 เซนติเมตร ลอกเนื้อไม้ออกแล้วตัดแผ่นตา ด้านล่างทิ้ง 4. สอดแผ่นตาลงไปในเปลือกต้นตอ โดยให้ตาตั้งขึ้น แล้วพันด้วยพลาสติกให้แน่น 5. ประมาณ 7 - 10 วัน จึงเปิดพลาสติกออก แล้วพันใหม่ โดยเว้นช่องให้ตาโผล่ ออกมา ทิ้งไปประมาณ 2 - 3 สัปดาห์ จึงตัดยอดต้นเดิมแล้วกรีดพลาสติกออก

16. คือ การทำให้กิ่งหรือต้นพืชเกิดรากขณะติดอยู่กับต้นแม่ จะทำให้ได้ต้นพืชใหม่ ที่มีลักษณะทางสายพันธุ์ เหมือนกับต้นแม่ทุกประการ โดยมีขั้นตอนการปฏิบัติ ดังนี้

17. 1. เลือกกิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อนที่สมบูรณ์ปราศจากโรคและแมลง 2. ควั่นกิ่ง ลอกเอาเปลือกออก แล้วขูดเยื่อเจริญที่เป็นเมือกลื่น ๆ ออก 3. นำตุ้มตอน (ขุยมะพร้าวที่แช่น้ำ แล้วบีบหมาด ๆ อัดลงในถุงพลาสติก ผูกปากถุงให้แน่น) มาผ่าตามความยาวแล้วนำไปหุ้มบนรอยแผลของกิ่งตอน มัดด้วยเชือกทั้งบนและล่างรอยแผล 4. เมื่อกิ่งตอนมีรากงอกแทงผ่านวัสดุ และเริ่มแก่เป็นสีเหลือง สีน้ำตาล ปลายรากมีสีขาว และมีจำนวนมากพอจึงตัดกิ่งตอนได้ 5. นำกิ่งตอนไปชำในภาชนะ กระถางหรือถุงพลาสติก เพื่อรอการปลูกต่อไป

18. คือ การเชื่อมประสานเนื้อเยื่อของต้นพืช 2 ต้นเข้าด้วยกัน เพื่อให้เจริญเติบโต เป็นต้นเดียวกัน โดยมีขั้นตอนการปฏิบัติ ดังนี้

19. 1. ตัดยอดต้นตอให้สูงจากพื้นดิน ประมาณ 10 เซนติเมตร แล้วผ่ากลางลำต้นของ ต้นตอให้ลึกประมาณ 3 - 4 เซนติเมตร 2. เฉือนยอดพันธุ์ดีเป็นรูปลิ่มยาวประมาณ 3 - 4 เซนติเมตร 3. เสียบยอดพันธุ์ดีลงในแผลของต้นตอ ให้รอยแผลตรงกัน แล้วใช้เชือกมัดด้านบน และล่างรอยแผลต้นตอให้แน่น 4. คลุมต้นที่เสียบยอดแล้วด้วยถุงพลาสติก หรือนำไปเก็บไว้ในโรงอบพลาสติก 5. ประมาณ 5 - 7 สัปดาห์ รอยแผลจะประสานกันดี และนำออกมาพักไว้ในโรงเรือน เพื่อรอการปลูกต่อไป

20. คือ การนำส่วนต่าง ๆ ของพืชพันธุ์ดี เช่น ใบ และ ราก มาตัดและปักชำในวัสดุเพาะชำเพื่อให้ได้พืชต้นใหม่จากสวนที่นำมาตัดชำ แต่ในที่นี้จะขอแนะนำขั้นตอนการตัดชำกิ่งซึ่ง มีขั้นตอน ดังนี้ 1. ตัดโคนกิ่งให้ชิดข้อยาวประมาณ 15 - 20 เซนติเมตร โดยตัดเฉียงเป็นรูปปากฉลาม และตัดปลายบนให้เหนือตาประมาณ 1 เซนติเมตร

21. 2. ใช้มีดปลายแหลมกรีดบริเวณรอบโคนยาว 1 - 1.5 เซนติเมตร ประมาณ 2 - 3 รอย 3. ปักกิ่งชำลงในวัสดุเพาะชำ ลึกประมาณ 2.5 - 5 เซนติเมตร 4. นำเข้าโรงอบพลาสติก หรือถุงพลาสติกขนาดใหญ่ 5. ประมาณ 25 - 30 วัน กิ่งตัดชำจะแตกยอดอ่อน พร้อมออกราก เมื่อมีจำนวนมากพอ จึงย้ายปลูกต่อไป

22. คือ การขยายพันธุ์พืชโดยการใช้หัวและหน่อ เป็นวิธีการขยายพันธุ์ที่ใช้กับพืชที่ไม่ค่อยมีเมล็ด กิ่งก้าน หรือพืชที่มีลำต้นผิดจากต้นพืชที่พบเห็นทั่วไปและพืชเหล่านี้ส่วนใหญ่ไม่สามารถขยายพันธุ์โดยวิธีอื่นได้ พืชที่ขยายพันธุ์หรือปลูกโดยการแยกหัวหรือ หน่อประโยชน์ของการขยายพันธุ์พืช การขยายพันธุ์พืชมีประโยชน์ ดังนี้ 1. ทำให้มีจำนวนต้นพืชมากขึ้น 2. ช่วยรักษาพันธุ์พืชที่มีลักษณะดีไม่ให้สูญพันธ์ 3. ทำให้ได้พันธุ์พืชใหม่ที่มีคุณภาพดี

23. คณะผู้จัดทำ ด.ช.กานติรัตน์ ชื่นเงิน ด.ช.ศุภกร สมรูป และ ด.ช.นัฐกานต์ เทพลิบ นักเรียนชันมัธยมศึกษาปีที่ 2

24. คณะผู้จัดทำ ด.ช.กานติรัตน์ ชื่นเงิน ด.ช.ศุภกร สมรูป และ ด.ช.นัฐกานต์ เทพลิบ นักเรียนชันมัธยมศึกษาปีที่ 2 ครูที่ปรึกษา คุณครูจันทร์จิรา พงษ์ชู คุณครูจารึก ขจรเจริญศักดิ์ และ คุณครูสุกัญญา กิ่งรังกลาง เสียง ด.ช.กานติรัตน์ ชื่นเงิน สถานศึกษา โรงเรียนปทุมวิไล อ.เมือง จ.ปทุมธานี Font 2005_iannnnnGMM 2005_iannnnnUBC 2005_iannnnnCTX-9001 DSN Ribbon