ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ & ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

1. ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ & ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΤΑΒΕΡΝΑΡΑΚΗΣ, MSc ΙΑΤΡΟΣ ΠΑΝ/ΚΗΣ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗΣ & ΓΥΝ/ΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΓΝΑ ‘ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ’

2. ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ • Ορισμοί • Κλινική Εικόνα-Συμπτωματολογία • Διάγνωση • Θεραπεία-ΘΟΥ

3. ΟΡΙΣΜΟΙ • ΚΛΙΜΑΚΤΗΡΙΟΣ: Είναι η χρονική περίοδος που σηματοδοτεί τη μετάβαση από την αναπαραγωγική στη μη παραγωγική φάση της ζωής της γυναίκας. Διαρκεί πολλά χρόνια(45-65 ετών) και υποδιαιρείται σε μικρότερες χρονικά περιόδους.

4. ΟΡΙΣΜΟΙ • ΠΡΟΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ: Αρχίζει αρκετά χρόνια πριν την εμμηνόπαυση (~40ο έτος) Είναι ασυμπτωματική, με μικρές ενδοκρινικές διαταραχές. • ΠΕΡΙΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ: Αρχίζει με την εμφάνιση των πρώτων κλιμακτηριακών συμπτωμάτων (~45ο έτος) και τελειώνει ένα χρόνο μετά την εμμηνόπαυση Ο κύκλος γίνεται ανώμαλος και συχνά έχει μεγαλύτερη ροή & διάρκεια Μπορεί να εμφανισθούν εξάψεις( συνηθέστερο, χαρακτηριστικότερο σύμπτωμα)

5. ΟΡΙΣΜΟΙ • ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ Είναι η χρονική στιγμή της τελευταίας περιόδου Μέση ηλικία εμφάνισης 51.4 ± 3.8 έτη • ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ Αρχίζει από την εμμηνόπαυση και διαρκεί μέχρι το 65ο έτος

6. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ-ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗΣ • Χρόνια νόσος , τα συμπτώματα της οποίας οφείλονται στην υποθαλαμο-υποφυσιο-ωοθηκική διαταραχή. • Βέβαια Ορμονοεξαρτώμενα • Πιθανά Ορμονοεξαρτώμενα • Μη Ορμονοεξαρτώμενα

7. Βέβαια Ορμονοεξαρτώμενα Συμπτώματα 1. Ατροφία ουρογεννητικού συστήματος (μήτρα, αιδοίο, κόλπος, μαστοί, ουρήθρα, τρίγωνο κύστης) πρόπτωση, δυσπαρεύνια, μείωση libido, ουρολοιμώξεις, 2. Ατροφία δέρματος 3. Οστεοπόρωση 4. Αγγειοκινητική αστάθεια (εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις, αίσθημα παλμών) 5. Διαταραχές Ε.Ρ (ανώμαλος, αύξηση ροής, 2-8 έτη, ανωοθυλακιορρηξία)

8. ΠΙΘΑΝΑ ΟΡΜΟΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ • Ψυχογενή- Ψυχοσωματικά- Ψυχοσεξουαλικά μελαγχολία, άγχος, ανασφάλεια, νευρικότητα, ευερεθιστότητα, αϋπνία, απώλεια μνήμης και συγκέντρωσης, μειωμένη ενεργητικότητα και διαταραχές του libido 2.Αθηρωμάτωση- Καρδιαγγειακή νόσος Σαφής απόδειξη δεν υπάρχει Καρδιοπροστατευτική δράση: α) Έμμεσα - Μεταβολισμός λιπιδίων β) Άμεσα - τοίχωμα αγγείων

9. ΜΗ ΟΡΜΟΝΟΕΞΑΡΤΩΜΕΝΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ • Οστεοαρθρίτιδα- Οστεοαρθροπάθεια (οσφυαλγία, σύνδρομο ώμου-βραχίονα) 2. Ψυχοσεξουαλικά προβλήματα

10. ΔΙΑΓΝΩΣΗ • Ιστορικό • Γυν/κή εξέταση • U/S ΕΓΟ • ΠΑΠ-test • Αιμ/κές εξετάσεις (FSH, E2) • FSH-test

11. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΡΜΟΝΙΚΗΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (ΘΟΥ) • Σκοπός • Είδη ΘΟΥ • Αντενδείξεις • Αποτελέσματα • Ενδοιασμοί και νεώτερα δεδομένα

12. ΣΚΟΠΟΣ • Βραχυπρόθεσμα: Βελτίωση φυσικής και ψυχολογικής υγείας και καλής ποιότητας ζωής • Μακροπρόθεσμα: Πρόληψη και θεραπεία οστεοπόρωσης και καρδιαγγειακής νόσου

13. ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΑΠΟΨΗ • Η Ζερμέν Γκρίρ στο βιβλίο της ‘The Change: Women, Aging and the menopause’ (1991) αναφέρει: ...Το εξαιρετικά προσοδοφόρο σύστημα εκμεταλλεύεται το φόβο των γυναικών για την εμμηνόπαυση αφήνοντας τες να πιστεύουν ότι χρήζουν ορμονικής θεραπείας…..

14. Μονοθεραπεία: Μόνο οιστρογόνα - Σε υστεροκτομηθείσες Συνδυασμένη: Οιστρογόνα + προγεσταγόνα - Σε γυναίκες με μήτρα για προστασία ενδομητρίου Οδοί Χορήγησης 1. Από το στόμα 2. Παρεντερική 3. Διαδερμική 4. Τοπική 5. Ενδομυϊκά 6. Υποδόρια εμφυτεύματα Σχήματα Υστεροκτομηθείσες – Μονοθεραπεία κυκλική ή συνεχής χορήγηση Μη Υστ/σες – Συνδυασμένη θεραπεία κυκλική ή συνεχής χορήγηση Διάρκεια Εξατομίκευση Ωφέλεια/κίνδυνος ΕΙΔΗ ΘΟΥ

15. ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ • Απόλυτες: Μονοθεραπεία με οιστρογόνα Κύηση Ηπατοπάθεια Χολοκυστίτιδα • Σχετικές: Ca ενδομητρίου – μαστού Ενδομητρίωση Νεοπλάσματα γεννητικού σωλήνα Θρομβοεμβολική νόσος Υπέρταση Διαβήτης Μελάνωμα Ωτοσκλήρυνση

16. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ • Αγγειοκινητικές Διαταραχές: Αποτελεσματική 90% • Ουρογεννητικό Σύστημα: Αποτελεσματικά στην πρόληψη & θεραπεία ατροφίας Εξαλείφουν ακράτεια Μειώνουν φλεγμονές • Δέρμα: Διατήρηση ελαστικότητας • Οστεοπόρωση: Δρά ευεργετικά • Καρδιαγγειακή Νόσος: Καρδιοπροστασία έμμεσα και άμεσα • Εγκεφαλικό επεισόδιο: Αντιφατικές μελέτες

17. ΕΝΔΟΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ • Υπερπλασία ενδομητρίου – Ca Σε γυναίκες με μήτρα, υποχρεωτικά συνδυασμένη θεραπεία, χωρίς αύξηση του κινδύνου για Ca ενδομητρίου. Σε υστερ/σες, μονοθεραπεία • Ca Μαστού WHI study – MWS study Και οι 2 κατέληξαν ότι συνδυασμένη θεραπεία αυξάνει κίνδυνο Η μονοθεραπεία ασφαλέστερη για Ca μαστού, αλλά όχι επαρκή στοιχεία • Γενικά • Όχι ΘΟΥ για οστεοπόρωση, καλύτερα διφωσφονικά ή SERMs • Η ΘΟΥ αυξάνει κίνδυνο για θρομβοεμβολικό επεισόδιο • Δε μειώνει κίνδυνο εγκεφαλικού • Όχι ΘΟΥ για πρόληψη ΣΝ ή εγκεφαλικού • Για γυναίκες υψηλού κινδύνου για οστεοπόρωση με αγγειοκινητικά συμπτώματα η ΘΟΥ είναι ωφέλιμη. Χρειάζεται περιοδική αξιολόγηση της ανάγκης για ΘΟΥ τουλάχιστον ανά έτος.

18. ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ • Ορισμοί • Είδη • Επιδημιολογικά δεδομένα • Κλινικά Σημεία – Συμπτώματα • Προδιαθεσικοί Παράγοντες • Διάγνωση • Πρόληψη • Θεραπεία

19. Source: ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ : Ορισμοί Συστηματική σκελετική νόσοςμε χαμηλή οστική πυκνότητα και διαταραχές της αρχιτεκτονικής του οστού, με επακόλουθο αύξηση της ευθραυστότητας του οστού και δεκτικότητα σε κάταγμα.WHO 1994 Review: Reviewer Memo: Διαταραχή του σκελετού, με ελάττωση της αντοχής του οστού και προδιάθεση ενός ατόμου σε αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Η αντοχή του οστού αντανακλά κυρίως την σχέση της οστικής πυκνότητας με την ποιότητα του οστού. Νational Osteoporosis Foundation 2000 ΝIH Consensus Development Panel on Osteoporosis JAMA 285:785-95; 2001 Slide Modified: Memo:

20. Με απλά λόγια, η οστεοπόρωση χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα (ποσοτικά) και μεταβολή της (μικρο) αρχιτεκτονικής του οστίτη ιστού, (ποιοτικά) η οποία οδηγεί το οστούν σε αυξημένη ευθραυστότητα.

21. Διακρίνεται με βάση την οστική πυκνότητα σε 4 κατηγορίες: Φυσιολογική:≤-1 SD Οστεοπενία: -1 SD ως -2.5 SD Οστεοπόρωση: >2.5 SD Βαριά Οστεοπόρωση: Επιπλεγμένη από 1 ή περισσότερα οστεοπορ. κατάγματα Υπάρχουν 2 τύποι: Μετεμμηνοπαυσιακή(τύπος I) Επιπρόσθετη οστική απώλεια Γεροντική (τύπος II) Αφορά άνδρες & γυναίκες Χαρακτηρίζεται από απώλεια κυρίως φλοιώδους οστού ΕΙΔΗ

22. Οστεοπόρωση:Το μέγεθος του προβλήματος Περίπου 200.000.000 γυναίκες πάσχουν από οστεοπόρωση • Το 40 – 50 % των γυναικών ηλικίας 50 ετών κινδυνεύει να υποστεί κατά τη διάρκεια της ζωής της ένα οστεοπορωτικό κάταγμα • Το 30% των γυναικών άνω των 65 ετών έχει υποστεί τουλάχιστον ένα κάταγμα • Από τις γυναίκες που θα υποστούν κάταγμα του ισχίου: • Το 20% θα καταλήξει εντός 1 έτους • Το 20% θα εμφανίσει σημαντική ελάττωση της κινητικότητας, με συνέπεια να απαιτείται μακροχρόνια περίθαλψη • Το 50% δεν θα επανέλθει στην αρχική δραστηριότητα • ,

23. Το πρόβλημα οστεοπόρωση στην Ελλάδα Υπολογίσθηκε ότι : Το 35% των εμμηνοπαυσιακών γυναικών έχει οστεοπόρωση τύπου Ι Το 20,4 % >> σπονδυλική οστεοπόρωση 1977 : 5100 κατάγματα ισχίου ( 22,49 % σε ασθενείς > 80 ετών ) • : 10953 >> >> ( 50 % σε ασθενείς > 80 ετών) 1997 : 13870 >> >> ( 54 % σε ασθενείς > 80 ετών ) Το 24 % των ορθοπ. κλινών από υπερήλικες καταγματίες ισχίου Απ’ αυτούς το 60 % επιβιώνει πέραν του έτους και μόνον το 50 % έχει ικανοποιητική λειτουργική αποκατάσταση Γ. Λυρίτης και συν. 1994, ΕΛΙΟΣ 1999

24. 4000 Ισχίο Σπόνδυλοι 3000 Κερκίδα Συχνότητα /100,000 ασθενείς / χρόνια 2000 1000 20 35–39 > 85 35–39 > 85 Ομάδες ηλικιών Oστεοπορωτικά κατάγματα Άνδρες Κίνδυνος κατάγματος 13 % Γυναίκες Κίνδυνος κατάγματος 40 % Cooper et al., J Bone Min Res1992

25. ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ 1,000,000 2,000,000 1,500,000 1,200,0001 Ετήσια συχνότητα 513,0002 500,000 228,0002 184,3003 0 Οστεοπορωτικά κατάγματα Στεφανιαία νόσος Καρκίνος μαστού Εγκεφαλικό National Osteoporosis Foundation, 2002. Available at: http://www.nof.org. 2 American Heart Association. Heart & Stroke Facts: 1999 Statistical Supplement. 3 American Cancer Society. Breast Cancer Facts & Figures 1999-2000. 1

26. Σκελετική μάζα (kg) 50 40 30 Μέγιστη οστική μάζα 20 Εμμηνόπαυση 10 Εφηβεία 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Μεταβολές της oστικής μάζας Ζώνη Κατάγματος Γ ο ν ί δ ι α Μ η χ α ν ι κ ή φ ό ρ τ ι σ η τ ω ν ο σ τ ώ ν Ε π α ρ κ ή ς λ ή ψ η α σ β ε σ τ ί ο υ Διαταραχές αρχιτεκτονικής του οστού

27. Οστική μάζα κατά ηλικία και φύλο Άνδρες Γυναίκες Οστική μάζα Εμμηνοπαυσιακή οστική απώλεια Ηλικία Finkelstein JS. Cecil Textbook of Medicine. 21st ed. 1999;1366-73 Riggs BL, Melton LJ III. N Engl J Med. 1986;314:1676-86.

28. Ρυθμός οστικής απώλειας Εμμηνοπαυσιακών γυναικών • 1% - 2% ετήσια απώλεια για 10 πρώτα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση • Μεγαλύτερη απώλεια τα πρώτα 3-6 χρόνια

29. Συμπτώματα της οστεοπόρωσης • Απώλεια > 30% ΟΜ • Κάταγμα (50% σπονδύλους, 25% ισχίου, 25% Colles) • Πόνος • Κύφωση • Απώλεια ύψους

30. Source: Κλινικά σημεία και συμπτώματα των σπονδυλικών καταγμάτων Review: Σημεία • Απώλεια ύψους • Κύφωση • Μειωμένη ικανότητα ανόρθωσης του κορμού • Προβολή της κοιλιάς • Μειωμένη λειτουργία των πνευμόνων • Απώλεια βάρους • Συμπτώματα • Πόνος στην πλάτη (οξύς, χρόνιος) • Διαταραχές ύπνου • Ανησυχία • Κατάθλιψη • Μειωμένη αυτοεκτίμηση • Φόβος για μελλοντικό κάταγμα και πτώση • Μειωμένη ποιότητα ζωής • Διαταραχή καθημερινών λειτουργιών Reviewer Memo: Papaioannou P et al. Am J Med 113:220-228,2002 Slide Modified: Memo:

31. Παράγοντες, που οδηγούν σε οστεοπορωτικό κάταγμα Σχήμα & Αρχιτεκτονική Πτώσεις Ορμόνες Οστική Μάζα Οστική Αντοχή Διατροφή Κάταγμα Ιδιότητες Υλικού Αντανακλαστικά Στήριξης Άσκηση & Τρόπος ζωής Μαλακά Μόρια Heaney RP. Bone 33:457-465, 2003

32. Μη μεταβλητοί Φύλο Πρόωρη εμμηνόπαυση Όψιμη εμμηναρχή Άτοκη Ύψος, βάρος, χρώμα δέρματος Φυλετικοί παράγοντες Οικ. ιστορικό Μεταβλητοί Έλλειψη οιστρογόνων Έλλειψη σωματικής άσκησης Διαιτητικοί παράγοντες Καπνός Οινόπνευμα Καφεΐνη ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

33. Διαγνωστική προσπέλαση • Πλήρες ιατρικό ιστορικό Αξιολόγηση παραγόντων κινδύνου • Φυσική εξέταση Αξιολόγηση ύψους • Εργαστηριακές εξετάσεις • BMD τεστ

34. Εργαστηριακή προσέγγιση οστεοπόρωσης • Γενική εξέταση αίματος • Βασικός βιοχημικός έλεγχος (π.χ. κρεατινίνη, Ca, P, δείκτες ηπατικής λειτουργίας, λευκώματα / αλβουμίνη) • DEXA • ΒΔΟΕ • Έλεγχος για διάγνωση δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης (TSH, PTH, Ca, Vit D …) Baldor RA, Update on Osteoporosis, American Academy of Family Physicians 2003 Scientific Assembly

35. ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας μπορεί να παραλληλιστεί με την παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης για την πρόβλεψη-πρόληψη του κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο. Marshall et al. BMJ 1996; 312: 1254-9 Ο σκοπός της μέτρησης της οστικής πυκνότητας είναι είτε να διαγνώσει την ύπαρξη χαμηλής οστικής μάζας προκειμένου να εκτιμήσει τον κίνδυνο κατάγματος ή να παρακολουθεί διαχρονικά τις μεταβολές της.

36. ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ • Βιοψία οστού • Η απλή απορρόφηση φωτονίων • Η διπλή απορρόφηση φωτονίων • Η διπλή απορρόφηση ακτινών Χ (DEXA) • Η ποσοτική υπολογιστική τομογραφία • Περιφερική ποσοτική CT • Μέτρηση των χαρακτηριστικών των οστών με US

37. DEXA Τεχνολογία Ανιχνευτής (ανιχνεύει 2 τύπους ιστών – οστούν και μαλακών ιστών) Χαμηλή δόση ακτινοβολίας. Ασθενής Φίλτρο Φωτόνια X-ray Πηγή (λεπτή δέσμη ακτινών με φωτόνια 2 ενεργειών)

38. DEXA • Μέθοδος διάγνωσης οστεοπόρωσης • Εκτίμηση του κινδύνου κατάγματος • Ανταπόκριση της φαρμακευτικής αγωγής • BMD = g/cm2 • Διάρκεια σάρωσης 2-5΄ • 2-3 mrem • ΟΜΣΣ (Ο2 – Ο4) • Ισχίο (τρίγωνο Ward)

39. Η οστική μάζα (BMD) της ασθενούς μπορεί να εκφρασθεί με διαφορετικούς τρόπους • ως απόλυτη τιμή της οστικής πυκνότητας ( Bone mass density – BMD) • T-score: μετράει την απομάκρυνση της τιμής της BMD της ασθενούς από τη μέση τιμή της BMD των νέων ενηλίκων του πληθυσμού αναφοράς • Z-score: εκφράζει πόσες SD διαφέρει η τιμή της BMD της ασθενούς από τη μέση τιμή της BMD των φυσιολογικών ίδιας ηλικίας, ίδιου φύλου και φυλής του πληθυσμού αναφοράς Report of a WHO Study Group. World Health Organ Tech Rep Ser. 1994;843:1-129.

40. Βιοχημικοί δείκτες οστικής εναλλαγής (ΒΔΟΕ) • Μικρή αξία στη διάγνωση της οστεοπόρωσης • Ποσοτική εκτίμηση της ΟΕ • Εκτίμηση ισοζυγίου Ο Σχηματισμού – Ο Αποδόμησης • Ανίχνευση ατόμων υψηλού κινδύνου • Παρακολούθηση ασθενών με οστεοπόρωση υπό αγωγή εκτίμηση της θεραπευτικής παρέμβασης συμμόρφωσης των ασθενών

41. Bιοχημικοί δείκτες οστικής ανακατασκευής • Οστικής παραγωγής -Αλκαλική φωσφατάση -Οστική αλκαλική φωσφατάση -Οστεοκαλσίνη ορού -PICP, PINP (πεπτίδια προκολλαγόνου) • Οστικής απορρόφησης -Ca ούρων 2ώρου -OH - προλίνηούρων 2ώρου -Πυριδινολίνη (Pyr) ούρων -CTX, NTX (διασταυρούμενα Ν- -τελοπεπτίδια ούρων 2ώρου)

42. ΠΡΟΛΗΨΗ • Πρέπει να αρχίζει νωρίς, διότι όταν το οστούν γίνει οστεοπορωτικό, ποτέ δεν αποκαθίσταται τελείως • Πρέπει να εξασφαλίζονται οι παράγοντες που επηρεάζουν τη δημιουργία υψηλής κορυφαίας οστικής μάζας π.χ διατροφή πλούσια σε ασβέστιο, σωματική άσκηση και να αντιμετωπίζονται παθήσεις που διαταράσσουν παραγωγή στεροειδών ωοθήκης • Πριν έναρξη της θεραπείας πρέπει να εκτιμάται η οστική μάζα, ο ρυθμός ανακατασκευής και απώλειας και να εντοπίζονται τυχόν προδιαθεσικοί παράγοντες, ώστε να αναγνωρίζονται γυναίκες με: εγκατεστημένη οστεοπόρωση προδιάθεση οστεοπόρωσης πρέπει να λάβουν ταχεία οστική απώλεια προληπτικά θεραπεία

43. Αναστολείς της οστικής απορρόφησης Οιστρογόνα Τιμπολόνη SERMs Διφωσφονικά Καλσιτονίνη Αναβολικά στεροειδή Διεγέρτες σχηματισμού νέου οστού Παραθυρεοειδική ορμόνη Αναβολικά στεροειδή Βιταμίνη D Στρόντιο ranelate Φθόριο Φαρμακευτική αγωγή στην αντιμετώπιση της εμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης

44. META THN MELETH W H I ……. Η απόφαση για τη χορήγηση Θ.Ο.Υ απαιτεί λεπτομερή αξιολόγηση των ωφελειών και των κινδύνων για κάθε μια γυναίκα εξατομικευμένα. Για τις γυναίκες που λαμβάνουν τώρα Θ.Ο.Υ. πρέπει να εκτιμηθούν οι λόγοι της λήψης , οι κίνδυνοι και τα οφέλη καθώς και οι εναλλακτικές λύσεις. Για γυναίκες με οστεοπόρωση υπάρχουν τα διφωσφονικά και οι SERMs. Για γυναίκες υψηλού κινδύνου για οστεοπόρωση με αγγειοκινητικά συμπτώματα η Θ.Ο.Υ. είναι ωφέλιμη. Χρειάζεται περιοδική αξιολόγηση της ανάγκης για Θ.Ο.Υ. τουλάχιστον ανά έτος. Υποστηρίζουμε τη συνετή, εξατομικευμένη χορήγηση οιστρογόνων και προγεστερινοειδών για την προφύλαξη των οστών σε γυναίκες που τη χρειάζονται και θα ωφεληθούν απ’ αυτή. ACOG Statement for the prevention and treatment of postmenopausal osteoporosis. October 7, 2003

45. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Διφωσφονικά Τα διφωσφονικά αποτελούν θεραπεία πρώτης επιλογής για εμμηνοπαυσιακές γυναίκες : 1.Με χαμηλή οστική πυκνότητα 2.Με προϋπάρχοντα Σ.Κ.

46. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Καλσιτονίνη Η Καλσιτονίνη δρα στους οστεοκλάστες δεσμεύοντας ειδικούς υποδοχείς στην κυτταρική τους μεμβράνη και  τον αριθμό τους και το ρυθμό παραγωγής τους Hendlund 1983, Bonucci 1995 Φαίνεται ότι δρα και στους υποδοχείς των οστεοβλαστών και προκαλεί της οστεοπαραγωγής Farley 1992, Wallach 1993 H αναλγητική δράση της Καλσιτονίνης είναι ανεξάρτητη από την αντιοστεοκλαστική δράση ( δράση στο Κ.Ν.Σ. ή  παραγωγή ενδορφίνης b ) Azria 1995 H Καλσιτονίνη βελτιώνει τη μηχανική αντοχή του σκελετού με δράση στη μικροαρχιτεκτονική του οστού ( ευθραυστότης των οστεοδοκίδων, μετάλλωση οστεοειδούς κλπ.. ) Λυρίτης 1996

47. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣSERMs– ΡΑΛΟΞΙΦΕΝΗ (Evista) • Δρα οιστρογονοαγωνιστικά στα οστά και το μεταβολισμό λιπιδίων και ανταγωνιστικά στο μαστό και το ενδομήτριο

48. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣΤΙΜΠΟΛΟΝΗ (Livial) • Στεροειδές με ταυτόχρονη οιστρογονική, προγεσταγονική και ανδρογονική δράση. • Δόση: 2.5mg/ημέρα • Μειώνει ρυθμό οστικής ανακατασκευής χωρίς ιδιαίτερο ερεθισμό ενδομητρίου

49. Παραθορμόνη - Μηχανισμός δράσης H παραθορμόνη συνδέεται στην επιφάνεια του κυττάρου με υποδοχέα συζευγμένο με πρωτεΐνη G Μειώνει την απόπτωση των οστεοβλαστών Διεγείρει τη διαφοροποίηση των οστικών επενδυματικών κυττάρων και των προ-οστεοβλαστών και των οστεοβλαστών Καθαρή αύξηση του αριθμού και της δραστηριότητας οστεοβλαστών και άρα της οστικής παραγωγής

50. FORSTEO • Δραστική ουσία Tεριπαρατίδη (rDNA) σε ενέσιμημορφή • Δοσολογία και τρόπος χορήγησης 20 μg άπαξ ημερησίως σε υποδόρια ένεση επί 18 μήνες Χορηγείται ανεξάρτητα από τη λήψη τροφής 3. Ενδείξεις Ενδείκνυται για τη θεραπεία εγκατεστημένης οστεοπόρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες