Download
1 / 157
1.57k likes | 1.87k Vues
W POLSCE. Zwierzęta zagroŻone wymarciem. Polska Czerwona Księga Zwierząt.
E N D
W POLSCE Zwierzęta zagroŻone wymarciem
Polska Czerwona Księga Zwierząt • W tym bardzo ważnym dokumencie znajduje się spis zwierząt zagrożonych wyginięciem w Polsce. Zawiera on opisy tych zwierząt, rozmieszczenie w naszym kraju i stopień zagrożenia poszczególnych gatunków. Tę księgę opracowuje Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. Pierwszego wpisu zwierząt dokonano w 1992 roku.
Pijawka • Pijawki należą do pierścienic ze względu na ciało zbudowane z pierścieni. Pijawka lekarska osiąga rozmiary do 15 cm. Pijawka lekarska jest drapieżnikiem, żywi się krwią wysysaną głównie ze ssaków. Posiada 3 szczęki z licznymi ostrymi ząbkami, którymi nacina skórę. Między ząbkami znajdują się gruczoły różnego typu.
Występowanie pijawki lekarskiej Obejmuje tereny od zachodniej i południowej Europy po góry Ural na wschodzie oraz – na południe – po kraje graniczące z północno-wschodnią częścią Morza Śródziemnego. Występuje w płytkich zbiornikach stojącej lub wolno płynącej wody słodkiej o mulistym dnie, porośniętych trzciną. Woli małe zbiorniki.
Informacje podstawowe • Domena: eukarioty • Królestwo: zwierzęta • Typ: stawonogi • Gromada: owad • Podgromada: uskrzydlone • Rząd: chrząszcze • Podrząd: chrząszcze wielożerne • Rodzaj: kózkowate • Kategoria zagrożenia: VU, zagrożony wyginięciem
Rozmiary oraz wygląd Długość jej ciała dochodzi do 40 mm. Czułki są 1,5 do dwóch razy dłuższe u samców, niewiele dłuższe od ciała u samic.
Owad jest czarny, pokryty niebieskim włosiem. Pokrywy mają barwę błękitną z wyraźnie zaznaczonymi sześcioma plamami. Te znajdujące się na środku przyjmują kształt opaski.
Zagrożenie W Polsce nadobnica alpejska jest gatunkiem niezwykle rzadkim. Głównym zagrożeniem tego gatunku jest niszczenie ich naturalnego środowiska jakim są stare lasy bukowe. Zakłady wytwarzające węgiel drzewny w Bieszczadach wyrabiają go z pni bukowych, w których rozwijają się larwy tego chrząszcza. Z racji urody i rzadkości owad ten stał się wymarzonym obiektem dla kolekcjonerów. Nadobnica alpejska jest wymieniona w Polskiej Czerwonej Księdze, figuruje też na liście gatunków chronionych programem Natura 2000.
Wygląd Rozpiętość skrzydeł tego motyla wynosi około 75 mm. Ubarwienie ciała brązowe z białymi przepaskami i plamami. Wierzch ciała samca posiada niebieskofioletowy połysk, samice bez połysku. W rogach dolnej części drugiej pary skrzydeł znajdują się duże oczka tzw. "pawie oczka". Niebieski połysk skrzydeł samca nie pochodzi od barwnika, lecz jest wynikiem szczególnej budowy łusek pokrywających skrzydła. Posiadają one przestrzenie powietrzne, w których załamuje się światło.
Występowanie Mieniak tęczowiec występuje w świetlistych lasach, głównie wilgotnych z wierzbami. Dorosłe motyle koło południa latają wysoko wokół koron drzew, dlatego trudno go zauważyć. Najłatwiej go obserwować na wilgotnych, leśnych drogach. Ze względu na swój piękny wygląd motyle te stawały się częstym łupem kolekcjonerów. Dziś mieniak tęczowiec to gatunek rzadki, coraz trudniejszy do zaobserwowania.
Czym się żywią ? Samce wysysają płyny z mokrej ziemi, odchodów i padliny. Samice żywią się spadzią i sokami wyciekającymi z drzew. Gąsienice mieniaka żerują głównie na wierzbie iwie, na głowie posiadają po dwa wyrostki co upodabnia je do nagich ślimaków.
Wygląd • Głowotułów pokryty jest srebrzystymi włoskami, co dodatkowo powinno wpływać na piękno tego pająka, w rzeczywistości jednak, przyćmiewa go ogromny, żółto-biały odwłok po przecinany poziomymi, czarnymi pasami. Na stronie spodniej ma podłużne żółte pasy. Dzięki takiemu ubarwieniu zawdzięcza swoją nazwę.
Rozmiary i rozmnażanie • Samica tego gatunku dorasta od 1,5 do 2 cm, a samiec do 7 mm. Okres lęgowy tych pająków zaczyna się pod koniec lata. Po zapłodnieniu samica najczęściej zjada samca. Jesienią samica buduje od jednego do kilku kokonów, składając do nich do 400 jaj po czym osobniki dojrzałe giną. Młode tygrzyki wylęgają się po 4 tygodniach, ale kokon opuszczają dopiero na wiosnę.
Pokarm • Pająki te najczęściej żywią się konikami polnymi, motylami, ważkami, muchami i innymi owadami. Tygrzyk z upolowanymi ofiarami postępuje inaczej niż inne krzyżaki. Najpierw zarzuca on na owada lepką pajęczynę, a następnie, gdy ofiara jest już unieruchomiona, kąsa ją i dokładnie owija pajęczyną. Tyczy się to dużych ofiar, natomiast małe ofiary są kąsane od razu i przenoszone w centrum sieci gdzie zostają zjedzone.
Winniczek to nasz największy rodzinny ślimak. Średnica muszli do 5 cm. Skorupa biaława, brązowa z niewyraźnymi paskami. Winniczek jest ślimakiem lądowym, ciepłolubnym, zamieszkuje lasy liściaste i mieszane, ogrody, parki. Ślimak ten preferuje gleby wapienne, które szybko się nagrzewają i kumulują ciepło. Muszla ślimaka może być zamykana krzepnącą błoną ze śluzem, co chroni przed suszą, wrogami i zimnem.
Odżywia się ziołami i zielonymi częściami roślin. Winniczek jest obojnakiem, ale zapłodnienie jest krzyżowe. Jaja mają wielkość ziaren grochu, otoczone są wapienną osłonką, zostają złożone do jamki wykopanej w ziemi. Obecnie gatunek ten na skutek stosowania pestycydów i odłowów stał się zagrożony wyginięciem. Odłowy winniczka regulują specjalne przepisy. Można go zbierać tylko w maju, osobniki o średnicy powyżej 3 cm.
Ciekawostka Wielu zwolenników, jako przysmaku, posiadał winniczek już w starożytnym Rzymie, gdzie ceniono go za walory smakowe, przypisywano mu właściwości lecznicze, jak również traktowano jak afrodyzjak. Dzięki Rzymianom zawędrował on na Wyspy Brytyjskie, gdzie nosi nazwę Roman nasil (ślimak rzymski). Do dziś w Hiszpanii, Francji i we Włoszech winniczki wraz z kilkoma innymi ślimakami uchodzą za ceniony przysmak. Szczególnie smaczne są podobno na wiosnę gdyż ich ciało zawiera mało soli wapnia i ugotowane nie posiadają niepożądanego posmaku jesieni.
Pochodzenie nazwy • Zmierzchnica trupia główka, nazywana jest też zmorą trupią główką. Swoją nazwę zawdzięcza rysunkowi na wierzchu tułowia, który przypomina ludzką czaszkę.
Kolorystyka • Przednie skrzydła zmierzchnicy są czarno brązowe żółtawymi i czarnymi przepaskami. Natomiast tylne są żółte z dwiema czarniawymi przepaskami. Duży i masywny odwłok jest żółty w ciemne, poprzeczne pasy, a jego środkiem biegnie czarno niebieska smuga. Samiec i samica wyglądają tak samo. Rozpiętość jej skrzydeł wynosi od 11 – 12,5 cm.
Migracja • Ta ciepłolubna ćma (motyl) przylatuje do nas co roku pod koniec wiosny lub początkiem lata z rejonu Morza Śródziemnego. • Jej środowiskiem lęgowym jest Afryka, Azja południowo – zachodnia i basen Morza Śródziemnego. Można ją spotkać od maja do października, najczęściej na polach, w ogrodach i sadach. Lata późnym wieczorem i nocą.
Gąsienice • Gąsienice zmierzchnicy zmieniają trzykrotnie ubarwienie podczas rozwoju. Żeruje głównie na naci ziemniaczanej, ale również na pomidorach, bielunia i innymi zielonymi częściami roślin rodziny psiankowatych .
Ciekawostka • Motyle, w odróżnieniu od wielu innych owadów, nie wydają właściwie żadnych dźwięków. Jednym z wyjątków jest właśnie zmierzchnica. • Schwytana cienko piszczy, jak myszka. Dźwięki potrafią wydawać także jej gąsienice.
Budowa Zewnętrzna Piskorz ma ciało walcowate. Skóra jest pokryta gęstym śluzem. Wąski dolny otwórgębowy jest otoczony dziesięcioma wąsikami; sześć na szczęce górnej. cztery na szczęce dolnej. Przedni otwór nosowy rurkowaty. Łuski bardzo małe. Grzbiet ciemnobrązowy. Długość 20-25 cm, maksymalnie 30 cm.
Występowanie Płytkie, stojące wody o mulistym podłożu (torfowiska, rowy, stawy, małe jeziorka). Od północnej Francji przez Europę Środkową, dorzecze Dunaju, aż po dorzecze Wołgi.
Tryb życia Piskorz przebywa w ciągu dnia w ukryciu, ożywia się dopiero z nastaniem ciemności. Spadek ciśnienia atmosferycznego (zmianę pogody) piskorz sygnalizuje podpływając ku powierzchni wody i chwytając powietrze atmosferyczne; stąd otrzymał przydomek "ryba-barometr". Oprócz normalnego oddychania skrzelowego posiada zdolność oddychania jelitowego. Przy niedoborach tlenu w wodzie połyka powietrze atmosferyczne i przepycha je przez jelito.
Uwaga !! • Kiełb Białopłetwy spotykany jest w dorzeczu Wisły i Odry. • Żyje stadnie w środkowym i dolnym biegu rzek, w głębszej wodzie nad dnem piaszczystym. • Dorasta do 13 cm. Ciało wrzecionowate. Ogon bocznie spłaszczony. Spodnia część głowy pozbawiona łusek. Otwór gębowy w położeniu dolnym, zaopatrzony w dwa wąsiki sięgające tylnej krawędzi oka.
Posiada długą płaską głowę o dużych oczach, krótki tępy pysk o dolnym otworze. Wąsy skierowane do tyłu, sięgają do tylnej krawędzi oka. Grzbiet kiełbia ciemny, zielonkawy, boki jaśniejsze z rzędem ciemnych, okrągławych plam nad linią boczną. Wygląd
Kiełb Białopłetwy występuje w środkowym i dolnym biegu dużych rzek nizinnych, zajmując najgłębsze partie ich koryta oraz przepływowe starorzecza. Występowanie
Uwaga !! • Minóg rzeczny jest spotykany w dolnej Wiśle i jej dopływach. Minóg rzeczny jest bardzo podobny do minoga strumieniowego. Posiada wężowate ciało o długości dochodzącej do 40-50 cm, z charakterystycznie osadzonymi zębami (2 zęby rogowe górne i 7 dolnych) tak, że jego otwór gębowy przypomina lejek. Grzbiet i boki są ciemnoniebiesko-szare lub szarozielone, a brzuch srebrzystobiały, ewentualnie nakrapiany szarymi plamkami. Obie części płetwy grzbietowej stykają się u nasady. Na każdym boku ciała znajduje się siedem niedużych, okrągłych otworów skrzelowych. Ciało pokryte jest miękką skórą obficie pokrytą śluzem. Oczy zakrywa półprzezroczysta powieka.
Budowa Zewnętrzna • Kijankowate, bezłuskie ciało o szerokiej, spłaszczonej głowie. Szeroki, końcowy otwór gębowy. Oczy wysoko umieszczone. Pokrywy skrzelowe z silnym, wygiętym kolcem. Wąskie szczeliny skrzelowe. Pośrodku boków, aż po nasadę płetwy ogonowej, biegnie linia boczna. Mieści się na niej 30-35 małych płytek kostnych. Grzbiet i boki szaro ubarwione, z wyraźnymi ciemnymi cieniami. Brzuch biały. Płetwy - grzbietowa, ogonowa i piersiowe - jasne z ciemnymi prążkami. U dużych osobników zewnętrzne promienie płetw brzusznych są ciemno ubarwione. Długość ciała wynosi zazwyczaj 10-15 cm, maksymalnie 18 cm.
Występowanie • Płytkie, dobrze natlenione, rwące potoki (kraina pstrąga) oraz strefa przybrzeżna przejrzystych jezior. Występuje na piaszczystym lub żwirowo-kamienistym podłożu. Szeroko rozprzestrzeniony w zachodniej, środkowej i wschodniej Europie. W Bałtyku spotykany w strefie słonawych wód.
Tryb Życia • W ciągu dnia ukryty pomiędzy kamieniami, korzeniami drzew i gałęziami. W razie niebezpieczeństwa umyka zygzakowatymi, krótkimi skokami, znikając błyskawicznie w kryjówce. Na poszukiwanie pokarmu wyrusza dopiero po nastaniu ciemności. Tarło od lutego do maja. Samiec przygotowuje gniazdo (mały dołek, pod kamieniem); następnie opiekuje się ikrą. Po godowym tańcu samica przykleja do spodniej strony kamienia 1000-2000 pomarańczowych jaj (średnica 2-2,5 mm), które są następnie zapładniane przez samca. Młode ryby rosną bardzo szybko i już w końcu drugiego roku życia uzyskują dojrzałość płciową. W populacji głowacza białopłetwego samce zawsze przeważają pod względem liczebności.
Uwagi • Głowacz białopłetwy żyje często w tych samych wodach, co śliz. Jest on bardzo wrażliwy na zmiany składu chemicznego wody, dlatego prawie zupełnie zniknął z niżej leżących (bardziej zanieczyszczonych) odcinków rzek. • Zakaz połowu - prawem chroniony: • Mocą Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 września 2001r w sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkowa - został objęty ścisłą ochroną. Wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt.
