G ÖBƏLƏKLƏR

1. GÖBƏLƏKLƏR

3. Şampinyonkimilərvəyaaqarikkimilər (lat.Agaricaceae) — Bazidiomikotşöbəsinə aid göbələkfəsiləsi. Fəsiləyətanınmışyeməligöbələklərləyanaşı, lepiotacinsinə aid həttaöldürücütəsirəmalikLepiotabrunneo-incarnatanövükimizəhərligöbələklərdədaxildir. Meşə şampinyonu Bağ şampinyonu Çöl şampinyonu Adi şampinyon

4. QışxoruzgöbələyivəyaEnokitake[1] (lat.Flammulinavelutipes; yap.：榎茸, エノキタケ) uzun, nazikağgöbələkdirki, ŞərqiAsiyamətbəxindəistifadəolunur.(Çin, YaponiyavəKoreyakimi)Bu göbələklər, Flammulinavelutipesinsortlarındandirki, həmdəqızılıiynəgöbələkadlandırılır.Vəhşiformalarrəng, fakturavənaziklikdəfərqlidirlərkihəmdəqışgöbələyi, məxmərayaq, vəyaməxmərkökadlandırılır.

5. Xitridiomiset (lat.Chytridiomycota) — Əslgöbələklərsinfi. Bunlarsaprotrof, biotrofhəyattərzikeçirirlər. Əsasənplazmodi, mikso-amöbformalıdırlar. Lakininkişafetmişnümayəndələrindəitseliyəbənzərrizomitselilərəmələgəlir. Həttahiflərdəndəzəifdir. Bu göbələklərdəyaxşıinkişafetmişxitinhüceyrədivarı var. Təknüvəlidirlər. Qeyri-cinsiçoxalmalarıtəkqamçılızoosporlarladı. Cinsiçoxalmalarıisəqametaqamiya, yəniizoqamiya, hetero vəooqamiyatipdədi. Sinif 3 sırayabölünür: Crystridiales; Blastodadiales; Monoblephoridiales.

6. Kif - göbələknövüolub, əsasənqidaməhsullarıüzərindəyaranaraqçoxalır. Kifçörəküzərindəyaşılnöqtələrlə, meyvələrdəisəməxmərixallarlamüşahidəolunur. Taxılvətaxılməhsullarıbaşdaolmaqla, düyü, fındıq, fıstıqkimiərzaqlardakiflənmənitörədəngöbələklər “aflatoksin” deyilənzəhərlimaddəəmələgətirir. Orqanizmədərhaltəsiretməyənaflatoksintədricənyayılaraqbədəninimmunitetsistemini, daxiliorqanları, xüsusilədə, qaraciyərizədələyir, sirroza, böyrəkçatışmazlığına, xərçəngxəstəliyinəsəbəbolur. Təhlükəsi Kiflənmişqidaməhsullarınınkiflihissəsiniayırıb, qalanındanistifadəedirik. Halbukiekspertlər, kifinbütünməhsulayayıldığınıvətədricənorqanizminimmunitetsisteminizəiflətdiyini, daxiliorqanlarıvəqaraciyərizədələdiyinisöyləyirlər. Çünkikiforqanizməöldürücütəsirgöstərir. Qidalarıhazırlayarkəngigiyenikqaydalaradiqqətedilməməsi, məsələn, kifayətqədərbişirilməməsinəticəsindəbədənəfaydadançox, zərərverəbilər. Kiflənmişərzaqdanqənaətməqsədiiləistifadəedilməsiqaraciyərxəstəliklərinəyolaçır. Kifliyemyeyənheyvanlarınsüdü, yumurtasıvəətidəinsanlaraciddizərərverir.

7. Maya göbələyi — təbiətdəşəkərolanmühitdəyayılmışdır. Təbiətdəonlaraağacgövdələrininzədələnmişyerlərində, çiçəklərinnektarlarında, şirinmeyvələrinüzərindərastgəlməkolar. Onunbirhüceyrəlinövüçoxqədimzamanlardaninsanlartərəfindənyetişdirilirvəxəmirqıcqırmasındaistifadəolunur. Maya göbələyibirnüvəli, ovalşəkillihüceyrələrdəntəşkilolunmuşdur. Şəkərliqidamühitindəmayagöbələyitumurcuqlanmayoluiləsürətləçoxalır. Bu zamananahüceyrəüzərindəqabarcıqlar (tumurcuqlar) əmələgəlir. Sonraonlarböyüyür, anahüceyrədənayrılır. Tumurcuqlanmayoluiləsərbəstçoxalır. Bəzənanahüceyrədənayrılmadanüzərindətumurcuq, onun da üzərindəikincitumurcuqəmələgəlirvə s. Beləliklə, tumurcuqlananhüceyrələrdənibarətşaxəlizəncirəmələgəlir. Maya göbələyispirtqıcqırmasıəmələgətirdiyinəgörəondanpivəvəşərabistehsalında, xəmirqıcqırmasındaistifadəolunur. Xəmirqıcqıranzamanonuntərkibindəolanşəkərspirtəparçalanırvəkarbonqazıayrılır. Ayrılankarbonqazıxəmiriniçindəməsamələrəmələgətirərəkxəmirişişirdir, onuməsaməlişəkləsalır. Beləxəmiracıtmaxəmiradlanır. Ondanbişirilənçörəkməsaməli, yumşaqvəyaxşıhəzmolur. Maya göbələyindənyeyintisənayesindəçörək, pivəvəbirsırabaşqaqidaməhsullarınınistehsalındagenişistifadəolunur.

8. Ağaclarınüzərindəbitənçaqagöbələyixərçəngxəstəliyininriskiniazaldır. Qədimzamanlardanməşhurolanbugöbələk, eynizamanda, birçoxağırxəstəliklərləmübarizəüçündəistifadəolunur. Həttabirçoxyerlərdəbugöbələkdəndərmanhazırlanmasına da başlanılıb.  Çaqaağacgöbələyidir. Onunməskənitozağacıgövdəsi, bəzənisəqızılağacı, quşarmudu, fıstıqağacınıngövdəsidir. Bu göbələkənçoxSibirdəyayılıb. Sözügedənbitkiniilinmüxtəliffəsillərindəyığmaqmümkünolsa da, ondanhərdəqiqəmüalicəüçünistifadəetməkolmaz. Payızvəyazaylarındaonunmüalicəvieffektiolmur. Deyilənlərəgörə, çaqaköbələyiniçaykimidəmləyibiçməkdəolur. Çünki o orqanizmüçünzərərsizdir. Göbələyindəmini 2 ilsaxlasaq, xarabolmaz. Məlhəminallergikreaksiyasıdeməkolarki, yoxdur. ƏnçoxSibirdəyayılançaqaköbələyiilinmüxtəliffəsillərindəyığılır. 

9. Milçəkqırangöbələyi (Amanita muscaria) — Gəlingöbələyiolaraq da bilinən, Amanitaceaefamiliyasındanzəhərlivəhalusinogenbirgöbələknövüdür. Tərkibinəİbotenikturşu, müsimolkimizəhərlibirləşmələrdaxildirvəPantherinasindromuzəhərlənməsinəgətiribçıxarır. ZəhərisəbəbindənYaratdığıdəlilikböhranları 4-6 saatdavamedır. Bu ondantəsirlənənlərdə; ruhhalınındəyişməsi, (keflivəyanarahatvəziyyət), səbəbsizgülmə, xəyalgörmə, danışmaçətinliyi, əzələspazmları, görməvəeşitməpozuqluğu, yorğunluqkimiəlamətlərgörünür. ondanzəhərlənmələrəölümhadisəsinadirdir, xüsusiləkiçikuşaqlardatəhlükəliolabilər.

10. Müxtəlif rəngli Trametes Müxtəlif rəngli Trametes-Bu göbələklərin bir növüdür,bütün dünyada yayılmışdır və ölü ağacların gövdələrində əsasən artır və öz parlaq zolaqlarıyla diqqətəlayiqdir.Göbələk adət edilmiş mənada yeyilməyəndir,amma ənənəvi Çin tibbində ondan tez-tez istifadə olunur.Yaxın vaxtlarda alimlər aydınlaşdırdılar ki,bu göbələkdə immuniteti yüksəldir,xərçəngin müalicəsi vaxtı köməkçi maddə kimidir....

12. Qanayan diş göbələyi Pekin Qidnellum-u və ya «qanayan diş göbələyi»ni adlandırırlar,Sakit okeanın şimal-qərb hissələrində və mərkəzi Avropada iynəyarpaqlı meşələrdə tez-tez rast gəlinir.Göbələkdən ayrılan parlaq qırmızı maye qanı xatırladır.Əslində bu göbələk zəhərli deyil,amma yırtıcıları və insanları çox acı dadı ilə qorxudur.Əslində bu «qan» gəlincə analiz göstərdi ki,bu maye atromentin antikqulyantı özündə saxlayır...

14. Torpaq ulduzu göbələyi «Torpaq ulduzu göbələyi» və ya üç qatın zvezdovik-i göbələk-plaşlara aiddir,müxtəlif yerlərdə bütün dünyada tapmaq olar.Bu qeyri-adi göbələk torpaqdan baş qaldıran kimi öz görkəmini dəyişir. Bəzi hindi tayfalarında bu göbələk öz dərman xüsusiyyətləri ilə məşhurdur,həmçinin mövhümata əsasən o qarşıdakı təbii hadisələri qabaqcadan xəbər verir....

16. Yanlış quzugöbələyi Gyromitra esculenta növünün quzugöbələyi görünüşcə beyini xatırladırlar,yalnız tünd-purpurnoqo və ya qəhvəyi rəngdə olur.Bu göbələklər bəzi yerlərdə «göbələk-bifşteks» adlandırılır,çünki onlar düzgün hazırlananda əsil delikatesdir.Əgər siz bu göbələyin hazırlanmasını bacarmırsınızsa onda bu ölümə səbəb ola bilər.Çiy növdə bu göbələklər zəhərlidir...

18. Daraq-daraq Yejovik Daraq-daraq Yejoviki bəzən «meymunbaşı» adlandırırlar.Bu yeməli göbələk həm sağ,həm də ölü ağaclarda artır.. O antidoksidantnımiyə malik olaraq və qanda qlükozanın səviyyəsini aşağı salaraq ənənəvi Çin tibbində istifadə olunur...

20. Biolyuminessentnıygöbələk MycenaChlorophos növünün misenası göbələyi-bu göbələklərin biolyuminessentnıx-ının 71 növündən biridir,yaşıl işıqla işıqlanırlar və Puerto-Rikoda artır,yumşaq sarı-yaşıl işıqlanmayla fərqlənirlər....

22. İt Mitinusu İt Mitinusu,kimin latın dilindədi,maraqlıdır ki,mitinusanın tünd təpəsi həşəratları cəlb edir və pişik ekspermentlərini xatırladan qoxuyla fərqlənir.Göbələklər ola bilər ki,yeməlidir,amma onları qidada istifadə etməyi məsləhət görmürlər...

24. Mərcan göbələyi Rod Clavaria-nın mərcan göbələyi belə görünüşə malikdir,guya hardasa mərcan rifində artmalıdır.Alimlər müəyyən etdilər ki,klavariya göbələklərinin təxminən 1200 növü mövcuddur,ağdan-narıncıya və al-qırmızıya qədər başlayaraq müxtəlif çalarlarla fərqlənirlər.Bu göbələklər çox yerlərdə artır,əsasən tropik rayonlarda və yeyilməyən hesab edilirlər.

26. Qırmızı Reşetoçnik QırmızıReşetoçnik,tədqiqatçılardan birinin təsvirinə əsasən,`elmi-fantastik filmdən yadplanetli `kimi görünür.Göbələk ağ yumurtaşəkilli bədəndə yetişir və al-qırmızı rəngdədi.Bundan başqa ,qırmızı reşetoçnik kürəciklərin göbələklərinin qohumudur,çürük ətin ekskrementlərin qoxusunu xatırladaraq çox xoş qoxumurlar....

28. Mavi göbələk Entolomahochstetterinövününün mavi göbələyi göydür Yeni Zellandiyanın və Hindistanın meşələrində yaşayır.Bu mavi göbələklər az miqdarda zəhərlidi.Öz fərqləndirici mavi rəngini azulinu piqmentinin sayəsində əldə edib.....

32. Göbələkdən hazırlanan yeməklər..

35. HaZıRlAdI: AyŞəNOrUcOvA