Informatiebijeenkomst pensioenstudie door vakbonden en werkgever

1. Informatiebijeenkomst pensioenstudiedoor vakbonden en werkgever Datum: 27 maart 2013

2. Agenda • Waarom deze bijeenkomst? • CAO-afspraak pensioen • Hoe is pensioen nu geregeld bij ABN AMRO? • Huidige pensioenregeling • Pensioenpremie • Waarom wijzigingen nodig? • Demografische aspecten • Financiële markten • Versobering vanuit de overheid • Wijziging boekhoudregels en kapitaalsvereisten • Bank wenst stabiliteit in balans • Stand van zaken • Volgende stappen • Tot slot

3. 2. CAO-afspraak pensioen Studieafspraak (overeenkomst tussen werkgever en werknemer, vertegenwoordigd door CNV Dienstenbond, De Unie en FNV Finance) • Wet- en regelgevingwijzigt • 1 januari 2014 een nieuwe pensioenregeling invoeren • Paritaire pensioenwerkgroep start in november 2012 • Mei 2013 advies aan CAO-partijen Werkgroep • Onafhankelijk voorzitterschap: ORTEC Finance • Werknemers:vakbondsbestuurders, kaderleden van de vakbonden en pensioendeskundige van FNV Bondgenoten • Werkgever:belonings- en pensioendeskundigen van HR Reward ABN AMRO • Pensioenfonds ABN AMRO: vanaf april uitgenodigd

4. 3. Hoe is pensioen nu geregeld bij ABN AMRO? In de CAO is de huidige pensioenregeling afgesproken De pensioenregeling is ondergebracht bij ABN AMRO Pensioenfonds, een zelfstandige stichting Het bestuur van AAPF bestaat uit vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en gepensioneerden Pensioenvermogen 28/2: € 17,5 miljard Pensioenverplichtingen 28/2: € 15,1 miljard Dekkingsgraad 28/2: 116% Informatie over pensioenfonds op www.abnamropensioenfonds.nl

5. 4. Huidige pensioenregeling Middelloonregeling • pensioenrichtleeftijd 65 • franchise € 12.104 • opbouwpercentage ouderdomspensioen 2,15% • partnerpensioen is 70% van ouderdomspensioen (opbouw) • wezenpensioen is 20% van partnerpensioen •  Bovenstaande combinatie is fiscaal maximaal op dit moment • voorwaardelijke indexatie obv prijsindex • Pensioen (inclgehuwden AOW € 9.596) uitgedrukt in het laatste pensioensalaris (13,96 maanden) voor vier carrièrelijnen (“maatmensen”):

6. 5. Pensioenpremie De reguliere pensioenpremie bedraagt in 2013 € 460 miljoen • hiervan betalen de werknemers € 60 miljoen € 460 miljoen is 42% van het pensioensalaris (13,96 x maandsal.) Dit is 2 maal zo hoog als bij het ABP De afgelopen jaren was dit percentage: Er geldt een bijstortverplichting voor de werkgever als het slecht(er) gaat De toename is een gevolg van de stijgende levensverwachting en de gedaalde rente

7. 6. Waarom wijzigingen nodig? Arbeidsvoorwaardelijk Demografische aspecten (langer leven) Financiële markten (stijgende pensioenlasten) Regeerakkoord – Wetgeving - pensioenen betaalbaar houden ABN AMRO Boekhoudkundig Boekhoudregels (IAS19R) Grote fluctuaties In Eigen Vermogen Financiële Sector: Core Tier 1 – Risico Kapitaalvereisten banken (Basel III) Extra Eigen Vermogen opbouwen

8. 6. Demografische aspecten We leven steeds langer • verplichtingen ↑↑ en premie ↑↑↑ • Rijping pensioenfondsen • verhouding actieven tov inactieven in pensioenverplichtingen neemt fors af • premiestuur werkt niet meer

9. 6. Financiële markten • enorme volatiliteit • AEX • rente ↓, waardoor verplichtingen ↑↑ en premie ↑↑↑

10. 6. Versobering vanuit overheid (1) Watveranderter? Wet-/regelgeving • Vanaf 2014 is het Witteveenkader (fiscaal maximale opbouw) versoberd: • opbouwpercentage 2,05% • pensioenleeftijd 67 • Het Regeerakkoord introduceert mogelijk verdere versobering vanaf 2015: • opbouwpercentage naar 1,75% • maximering van het pensioensalaris op € 100.000

11. 6. Versobering vanuit overheid (2) Watbetekentdat? Te bereiken pensioen (incl. gehuwden AOW € 9.596) uitgedrukt in het laatste pensioensalaris (13,96 maanden) voor vier carrièrelijnen:

12. 6. Wijziging boekhoudregels en kapitaalsvereisten (1) Door de wijziging in de boekhoudregels per 2013 (IAS19R) is de impact van de pensioenregeling op de balans van ABN AMRO enorm toegenomen • Afgelopen jaar: onder IAS19R zou het EV met € 3 miljard zijn gedaaldDit betekent een daling van de Core Tier 1 met meer dan 2 procentpunt • * bepaalt mede het recht om bankbedrijf te mogen uitoefenen

13. 6. Wijziging boekhoudregels en kapitaalsvereisten (2) • Te lage Core Tier 1-ratio betekent: • substantieel deel van krediet- of hypotheekportefeuille afstoten • bedrijfsonderdelen sluiten • kapitaal aantrekken bij aandeelhouder • Pensioen kan een direct effect hebben op de normale bedrijfsvoering

14. 6. Waarom wijzigingen nodig? Arbeidsvoorwaardelijk Demografische aspecten (langer leven) Financiële markten (stijgende pensioenlasten) Regeerakkoord – Wetgeving - pensioenen betaalbaar houden ABN AMRO Boekhoudkundig Boekhoudregels (IAS19R) Grote fluctuaties In Eigen Vermogen Financiële Sector: Core Tier 1 – Risico Kapitaalvereisten banken (Basel III) Extra Eigen Vermogen opbouwen

15. 6. Bank wenst stabiliteit in balans • Wat is daarvoornodig? • impact pensioen van balansaf • Hoe kandatgebeuren? • werkgever nietaansprakelijkvooropgebouwderechten • Watbetekentdat? Risicoverschuiving opgebouwde rechten (ex-)werknemers en werkgever tezamen (ex-)werknemers Is dit acceptabel en onder welke voorwaarden?

16. 7. Stand van zaken Haalbaarheidsstudie obv risicoverschuiving met volgende gezamenlijke uitgangspunten/wensen: • Waardevast – hoge indexatieambitie • Flexibele regeling conform wet (55-70 jaar, flex- en deeltijdpensioen) • Solidariteit: jong-oud; man-vrouw; inkomenspositie • Risico’s gedekt, zoals partner en arbeidsongeschiktheid • Versobering conform wet/fiscaal maximaal • Openstaande punten: • Hoogte indexatieambitie • Verbreding pensioengevend salaris? • NB: Publieke opinie niet negeren!

17. 8. Volgende stappen • Komende maanden enkele malen om de tafel • Vakbonden • Pensioenfonds • Werkgever • Veel rekenwerk (Ortec) en onderling overleg • Q & A’s op intranet • Rond de zomer – nieuwe informatiebijeenkomst

18. 9. Tot slot Dank voor jullie aandacht Vragen? • Mailadres voor vragen die later opkomen: Pensioenwerkgroep.CAO@nl.abnamro.com