Jongeren in troebel water Gedragsstoornissen in context Studiedag HGR 29/11/2011

1. Jongeren in troebel waterGedragsstoornissen in contextStudiedag HGR 29/11/2011 Nady Van Broeck KULeuven HGR Conclusies

2. Bio-psycho-sociaal modelMakrosociale en biologisch genetische factoren (Scholte, 1991) • Risico/Beschermingsfactoren • in het gezin / familie • Functioneren ouders • Ouderlijke vaardigheden • Steun • ‘’bronnen’ -ressources • Risico/beschermingsfactoren • in de persoon • Aanleg /temperament • Neuropsychologisch • functioneren Individueel en Sociaal functioneren • Risico/beschermingsfactoren • School / omgeving • Motivatie • Schoolcultuur /onderwijsstijl • relaties • Risico/beschermingsfactoren • Maatschappij • Kansen • Structuur, rechten,plichten • modellen

3. Aanbevelingen Maatschappij gezin individu school

4. Bio-psycho-sociaal modelMakrosociale en biologisch genetische factoren (Scholte, 1991) Individueel en Sociaal functioneren • Risico/beschermingsfactoren • Maatschappij • Kindvriendelijke mij • kansen • Afspraken rechten/plichten • Modellen positieve identificatie

5. Universele Preventie • Respect voor de rechten van het kind en de jongere

6. Kinderrechten Kinderrechtencommissariaat

7. Kinderrechten Kinderrechtencommissariaat

8. Universele Preventie • Infrastructuur aangepast aan kinderen: ‘kind-effectrapport’? • Voldoende goed begeleide sportieve, culturele, sociale activiteiten • Opvoeding als gedeelde verantwoordelijkheid van alle volwassenen

9. Bio-psycho-sociaal modelMakrosociale en biologisch genetische factoren (Scholte, 1991) • Risico/Beschermingsfactoren • in het gezin / familie • Functioneren ouders • Ouderlijke vaardigheden • Steun • ‘’bronnen’ -ressources Individueel en Sociaal functioneren

11. ‘Ouderschapsvaardigheden’ in onderwijspakket? Algemene preventieve interventies: gezin 11

12. Verstrekken van informatie , ondersteuning, advies op niveau van de samenleving via media Toegankelijke, goedkope, soepele kinderopvang Kwalitatieve naschoolse opvang Hulp aan huis, K&G en ONE Algemene preventieve interventies: gezin 12

13. ONE, K&G 13

14. Aandacht voor risico-ouders (tienerzwangerschappen, psychiatrische problematiek, verslaving, isolement .... Beschikbaar stellen van toegankelijke, laagdrempelige 1ste lijns praktische en sociale hulp Gerichte preventieve interventies: gezin 14

15. Sensibiliseren van huisartsen voor opvoedingsvragen en vroege signalen Toegankelijke en betaalbare 1ste lijns GGZ Wettelijke regeling klin psy en orthopedagogen Samenwerkingsverbanden huisarts / psy/ pedagogen Gerichte preventieve interventies: gezin 15

16. ‘getrapte’ niveaus (stepped care) van familiehulp (van algemene opvoedingadvies tot curatieve interventies), bvb Level 2 en 3 van “Positive Parenting Program” Vorming in ouderschapsvaardigheden Gerichte preventieve interventies: gezin 16

17. “Opvoedingswinkels”: steun aan de families bij de dagdagelijkse opvoeding Gerichte preventieve interventies: gezin 17

18. Interventies op 1ste en 2de lijn Gericht op ondersteunen van ouders/verzorgers en kind hun leefomgeving aanpak van psychologische en sociale problemen verzorgers (psychologische problememen : trauma, depressie, verslaving, burn out ... ) Curatieve interventies: gezin 18

19. ‘Opvoeden als een competentie: positieve communicatie aandacht, opvolging, steun tijd en positieve gezamenlijke ervaringen overleg en onderhandelen structuur brengen en afspraken maken consequent reageren op positieve wijze Curatieve interventies: gezin 19

20. Interventie aan huis: vb Webster Stratton: home video training Oudergroepen gebaseerd op empirisch ondersteunde programma’s Curatieve interventies: gezin 20

22. ‘Moeilijke’ adolescenten ‘love and connect’: ‘bemin en wees verbonden’ ‘Monitor en observeer’ ‘Leid en zet limieten’ ‘Modeleer en geef raad’ ‘Voorzie in noden en kom op voor je ado’ Simpson, A.R. (2001). Raising teens: a synthesis of Research and a Foundation for action. Boston: Center for Health Communication, Harvard school of Public Health

23. Bio-psycho-sociaal modelMakrosociale en biologisch genetische factoren (Scholte, 1991) • Risico/beschermingsfactoren • in de persoon • Aanleg /temperament • Neuropsychologisch • functioneren Individueel en Sociaal functioneren

24. Kansen bieden op ontwikkeling van psycho-sociale vaardigheden van kind / jongere: emotionele competenties zelfcontrole sociaal-cognitieve vaardigheden vaardigheden probleem-oplossing zelfontplooiing Kans samen spelen, ontmoeten, Preventieve interventies 24

25. Jonge kinderen : hechting Stimulering op school Taalachterstand voorkomen / verhelpen Inhibitie en frustratietolerantie Curatieve interventies 25

26. Aanpak 1ste en 2de lijn GGZ Kortdurende, probleemgerichte aanpak gebaseerd op wetenschappelijke evidentie (vb. TeJo) Probleem : wachtlijsten in de centra voor GGZ: uitbouwen 1ste en 2de lijn GGZ voor hulpverlening aan kinderen Toegankelijke centra voor individuele en groepsinterventies voor kinderen in moeilijkheden Curatieve interventies 26

27. Aanpak 1ste en 2de lijn GGZ: Gericht op : emotioneel welbevinden Sociale vaardigheidstraining in (kleine) groep zelfcontrole, emotieregulatie, woedehantering problem-solving vrije-tijdsbesteding Curatieve interventies 27

28. Aanpak 3de lijn GGZ: residentieel Gericht op : Veilige, gestructureerde omgeving pleeggezin of instelling Aandacht behoud/ herstel/ ontwikkelen relatie verzorgers vorming sociale vaardigheden behandeling van emotionele en gedragsprobleem Curatieve interventies 28

29. Bio-psycho-sociaal modelMakrosociale en biologisch genetische factoren (Scholte, 1991) Individueel en Sociaal functioneren • Risico/beschermingsfactoren • School / omgeving • Motivatie • Schoolcultuur /onderwijsstijl • relaties

30. Structurele maatregelen op school: Positieve pedagogie: bekrachtigers ipv verzwakkers Kansen op succes op bepaald terrein en erkenning Positieve ‘school-identiteit’ Gedeelde verantwoordelijkheid en inzetten leerlingen

31. Structurele maatregelen op school: Systeem van monitoring van signalen van problemen en onmiddellijk ingrijpen Duidelijke schoolnormen rond gedrag Stappenplan bij overtreding: snelle, matig zware sancties – reparatie Voldoende ondersteuning leerkrachten

32. Vorming van emotionele en sociale competenties op school “Welzijnsworkshops” : ontwikkeling van de persoonlijke en groepsidentiteit, zelfwaardegevoel, stress en conflicthantering, probleemoplossing, empathie, prosociaal gedrag, enz.) Gepland, in het curriculum, toegepast

33. Aanbevelingen versterken weerbaarheid / verminderen risico Gezin Individu • school Maatschappij

34. Dank u voor uw aandacht