არენები (არომატული ნახშირწყალბადები)

leqcia4-5 არენები(არომატული ნახშირწყალბადები) კლასიფიკაცია, ნომენკლატურა, ქიმიური თვისებები, მიღების რეაქციები, გამოყენება SEრეაქცქიის მექანიზმი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

დღეს განვიხილავთ... • კლასიფიკაცია, • ნომენკლატურა, • ქიმიური თვისებები, • მიღების რეაქციები, • გამოყენება • SE რეაქცქიის მექანიზმი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

შესავალი არენები ეწოდებათ ციკლურ უჯერ ნახშირწყალბადებს, რომლებსაც აქვთ ბრტყელი აღნაგობა, შეუღლებული ორმაგი ბმების სისტემა, მოიცავენ 4n+2 p-ელექტრონს და ახასიათებთ ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები. არენების ისტორიული დასახელებაა არომატული ნახშირწყალბადები. • არენების ჰომოლოგიური რიგის ფორმულაა CnH2n–6. • ჰომოლოგიური რიგის უმარტივესი წარმომადგენელია C6H6, რომელიც დღეისათვის ბენზოლის სახელითაა ცნობილი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ისტორია • ბენზოლი აღმოჩენილი იქნა მ. ფარადეის მიერ 1825 წელს. • ბენზოლი მიღებული იქნა ლონდონის განათების სისტემაში გამოყენებული საწვავის ნარჩენის მაღალ წნევაზე გაცხელების შედეგად. • მოგვიანებით, ბენზოლი მიღებული იქნა ბენზომჟავიდან. • 1834 წელს ეილჰარდტ მიტშერლიხის მიერ დადგენილი იქნა ბენზოლის მოლეკულის შედგენილობა - C6H6 და უწოდა “ბენზოლი“ • 1865 წელს კეკულეს მიერ დადგენილი იქნა ბენზოლის აღნაგობა. • ინგლისურ ენაზე დღეისათვის მისი დასახელებაა benzene, ვინაიდან 6-წევრიანი ციკლური ნაერთების დაბოლოვება არის „en“. • ეილჰარდტ მიტშერლიხი -(1794-1863 ) • გერმანელი მეცნიერი, ჰეილდერბერგისა და სორბონის უნივერსიტეტებში სწავლობდა არმოსავლურ ენებს და საფუძვლიანად შეისწავლა ფარსის ენა. იმედოვნებდა, რომ მიიქცევდა ნაპოლეონის ყურადრებას და მიიღებდა ელჩის ტიტულს პერსიაში (დღევანდელი ავღანეთი). მაგრამ ნაპოლეონის ხელისუფლების დამხობის შემდეგ დაბრუნდა გერმანიაში და დაიწყო საბუნებისმეტყველო დისციპლინების შესწავლა და გახდა ბერლინის უნივერსიტეტის პროფესორი ქიმიაში. • მიქაელ ფარადეი - (1791-1867) • ინგლისელი მეცნიერი, დაიბადა მჭედელის ოჯახში. 14 წლის ასაკიდან დაიწყო მუშაობა წიგნის საამკინძავო საამქროში და ხელი მიჰყო თვითგანათლებას. 1812 წ. სერ ჰ. დევის ასისტენტი და დაიწყო ქიმიის მეცნიერების შესწავლა დამოუკიდებლად. 1825 წელს დაინიშნა სამეფო ინსტიტუტის ლაბორატორიის დირექტორი, ხოლო 1833 წ. მიიღო პროფესორის წოდება. მისი შრომების უდიდესი ნაწილი ეძღვნება ელექტროობასა და მაგნეტიზმს. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ეს უნდა გვახსოვდეს! • არენებს მათთვის დამახასიათებელი სპეციფიკური სუნის გამო ეწოდათ „არომატული ნაერთები“. • ეს დასახელება დღესაც აქტიურად გამოიყენება, მაგრამ ტერმინი „არომატულობა“ ასოცირდება ნაერთების სპეციფიკურ აღნაგობასთან, და არა სუნთან. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების გავრცელება არომატული ნაერთები დიდი რაოდენობით გავრცელებული არიან ნავთობში, ქვანახშირის ფისში, ტორფში, მცენარეულ და ცხოველურ ორგანიზმებში. ტორფი ნავთობი ქვანახშირის ფისი მცენარეებში ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომენკლატურა არენები მონობირთვული პოლიბირთვული კონდენსირებულ–ბირთვიანი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომენკლატურა მონობირთვული არენები ბენზოლი მეთილბენზოლი ტოლუოლი ეთილბენზოლი პოლიბირთვული არენები ბიფენილი ტერფენილი კვატერფენილი კონდენსირებულ ბირთვიანი არენები ნაფთალინი ანთრაცენი ტეტრაცენი ფენანთრენი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომენკლატურა • ჩანაცვლებული მონოციკლური არენების დასახელება აიგება ბენზოლის საფუძველზე. • მონოჩანაცვლებულ ბენზოლებში ნუმერაციის შემოღება საჭირო არ არის. მეთილბენზოლი ტოლუოლი მეთილბენზოლი ტოლუოლი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომენკლატურა • დიჩანაცვლებული მონოციკლური არენების დასახელებისას აუცილებელია ნუმერაციის გამოყენება. • პირველად ინომრება ბენზოლის ბირთვის ის ნახშირბადატომი, როლელთანაც არის უშუალოდ დაკავშირებული ჩამნაცვლებელი. • ბენზოლის ბირთვის დანარჩენი ნახშირბადატომები უნდა დაინომროს ისე, რომ ჩამნაცვლებლებთან განთავსდეს მინიმალური ციფრები. 1,3- დიმეთილბენზოლი არასწორია 1,5- დიმეთილბენზოლი 1,2- დიმეთილბენზოლი არასწორია 1,6- დიმეთილბენზოლი 1,4- დიმეთილბენზოლი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომენკლატურა • გვახსოვდეს • დიჩანაცვლებული ბენზოლების დასახელებისათვის შეიძლება გამოყენებული იქნას ალტერატიული ნუმერაცია. • კერძოდ, შეიძლება შემდეგი ჩანაცვლებები აღინიშნოს პრეფიქსებით • 1,2-ჩანაცვლება – „ორთო“, • 1,3-ჩანაცვლება - „მეტა“ • 1,4- ჩანაცვლეა – „პარა“. 1,3- დიმეთილბენზოლი მეტა–ქსილოლი ბ–ქსილოლი 1,2- დიმეთილბენზოლი ორთო–ქსილოლი ო–ქსილოლი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომენკლატურა • თუ არომატული სისტემა მოიცავს ორზე მეტ ჩამნაცვლებელს, მაშინ „ორთო“, „მეტა“ და „პარა“ პრეფიქსების გამოყენება დაუშვებელია. • ასეთ შემთხვევაში ნუმერაცია წარმოებს მხოლოდ ციფრების საშუალებით. • ნუმერაცია წარმოებს ზემოთ მოყვნილი წესის თანახმად. • ამასთანავე, ჩამნაცვლებლები უნდა ჩამოითვალოს ქართული ანბანის მიხედვით. 1,2,4- ტრიმეთილბენზოლი არასწორია 1,2,5- ტრიმეთილბენზოლი, 1,3,4- ტრიმეთილბენზოლი 1-ეთილ-4- მეთილ-2-ქლორბენზოლი არასწორია 1-ეთილ-2-ქლორ-4- მეთილბენზოლი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომენკლატურა ბენზოლის რადიკალი ფენილის რადიკალის აღნიშვნისათვის ზოგჯერ გამოიყენება შემდეგი აბრევიატურები: C6H5-, Ph-,  ფენილი ტოლუოლის რადიკალები ო–ტოლილი მ–ტოლილი პ–ტოლილი ბენზილი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომენკლატურა მაგალითები: 3–ფენილ–2–პენტენი 3–მ–ტოლილ–4–მეთილ–2–პენტენი დიფენილაცეტილენი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომეკლატურა • პოლიბირთვული არომატული ნაერთების დასახელება შედარებით სპეციფიკურია. • მაგალითად, ბიფენილის მოლეკულაში ინომრება ორივე ბირთვი, თუმცა ნუმერაციის დასაწყისი ფიქსირებულია (არ არის დამოკიდებული ჩამნაცვლებლების მდებარეობაზე): 4,3’- დიმეთილბიფენილი 4,3’- დიმეთილბიფენილი 2,4,3’- ტრიმეთილბიფენილი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომენკლატურა • კონდენსირებულბირთვიანი არომატული ნაერთების ნუმერაცია ასევე სპეციფიკურია. თითოეული სისტემა მოითხოვს თავისებურ მიდგომას და წინასწარ არის განსაზღვრული IUPAC-ის მიერ. • ნაფთალინში განასხვავებენ სამი ტიპის ნახშირბადატომებს, რომელთაც აღნიშნავენ ბერძნული ასოების საშუალებით. • რთული არომატული სისტემების IUPAC-ის ნუმერაციის სქემები შეგიძლიათ მოიძიოთ IUPAC-ის ოფიციალურ ვებ-გვერზე http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/ ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენების ნომენკლატურა ნაფთალინში ატომების ნუმერაცია წარმოებს ციფრების ან ბერძნული ანბანის საშუალებით. ან ანთრაცენში ატომების ნუმერაცია წარმოებს ციფრების ან ბერძნული ანბანის საშუალებით ან ფენანთრენისთვის შესაძლებელია მხოლოდ ორი ალტერატიული ნუმერაციის დასაწყისი ან ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ბენზოლის ქიმიური თვისებები ბენზოლის ურთიერთქმედება წყალბადთან მაღალი წნევის პირობებში მიმდინარეობს ნელა, რომლის დროსაც მიიღება ციკლოჰექსანი. მიაქციეთ ყურადღება! ბენზოლო ერთდროულად იერთებს 3 მოლეკულა წყალბადს! ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ბენზოლის აღნაგობა • ბენზოლისათვის შესაძლებელია კეკულეს ფორმულის ორი ალტერნატიული ფორმით ჩაწერა და • ბეზოლის კეკულეს ფორმულები ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ბენზოლის აღნაგობა • თუ ბენზოლისათვის არსებობს ორი სტრუქტურული ფორმულა, მაშინ ქვემოთ მოყვანილი სტრუქტურები იზომერები უნდა იყვნენ. ისმის კითხვა, მოცემული სტრუქტურები იზომერებია ერთმანეთისათვის? და • ექსპერიმენტალური და ფიზიკურ–ქიმიური ანალიზის მეთოდები მიუთითებენ, რომ მოყვანილი სტრუქტუები იდენტურები არიან და არ წარმოადგენენ იზომერებს. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ბენზოლის აღნაგობა • კიდევ ერთი ექსპერიმენტალური მაგალითი ბენზოლის აღნაგობის თავისებურებაზე: ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ბენზოლის აღნაგობის თანამედროვე თეორია • ბენზოლში ნახშირბადატომი იმყოფება sp2 ჰიბრიდულ მდგომარეობაში: ნახ. p-ბმების ღრუბელი (p-სექსტეტი) ბენზოლის მოლეკულაში ნახ. s-ბმები ბენზოლის მოლეკულაში ნახ. ბენზოლის მოლეკულის გეომეტრია ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ბენზოლის აღნაგობის თანამედროვე თეორია • აქედან გამომდინარე: • მოყვანილი სტრუქტურები ერთიდაიგივეა: • ბენზოლის მოლეკულის შედარებით კორექტული (დღეისათვის IUPAC–ის მიერ მიღებული) გამოსახვის ფორმაა: • მონოჩანაცვლებულ ბენზოლს იზომერები არ აქვს: ერთიდაიგივე სტრუქტურებია • მონოჩანაცვლებული ბენზოლის ბირთვი არ ინომრება. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • არომატული ნაერთებისათვის დამახასიათებელია ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები. • არომატული სტრუქტურის სტაბილურობიდან გამომდინარე, ისინი რეაქციაში შედიან ძლიერ ელექტროფილებთან. • არომატული ნაერთებისათვის დამახასიათებელი ელექტროფილური რეაქციებია: • ნიტრირება • სულფირება • ჰალგენირება • ალკილირება • აცილირება და ა.შ ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციის მექანიზმი: ! რეაქცია მიმდინარეობს ჩანაცვლების მიმართულებით, ვინადან ამ დროს მიიღება შედარებით უფრო სტაბილური არომატული ნაერთი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • ჰალოგენირება ქლორბენზოლი მექანიზმი: მიიღება ელექტროფილური ნაწილაკი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • ნიტრირება ნიტრობენზოლი მექანიზმი: მიიღება ელექტროფილური ნაწილაკი ნიტრონიუმის კატიონი მანიტრირებელი ნარევი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • სულფირება ბენზოლსულფომჟავა მექანიზმი: ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • აცილირება მექანიზმი: მიიღება ელექტროფილური ნაწილაკი აცილის კატიონი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • ალკილირება მექანიზმი: მიიღება ელექტროფილური ნაწილაკი კარბკატიონი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არომატულ ბირთვში ჩანაცვლების ორიენტაციის წესი • როგორ მტკიცდება ატომების ურთიერთგავლენა ქიმიური რეაქციებით? ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არომატულ ბირთვში ჩანაცვლების ორიენტაციის წესი • რა არის ატომების ურთიერთგავლენა? -0.021 -0.019 -0.021 -0.060 +0.052 -0.028 -0.019 -0.026 -0.021 -0.060 -0.015 -0.028 -0.021 -0.049 -0.021 -0.025 -0.021 ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არომატულ ბირთვში ჩანაცვლების ორიენტაციის წესი • როგორ გამოისახება ატომების ურთიერთგავლენა სქემატურად? -0.021 -0.021 -0.060 -0.026 -0.021 -0.060 -0.021 -0.049 -0.021 ეფექტები შეიძლება იყოს დადებითი (+) ან უარყოფითი (-) -0.025 I – ინდუქციური ეფექტი M - მეზომერული ეფექტი -0.021 +I და +M ეფექტები ბენზოლის ბირთვში ზრდიან ელექტრონების ლოკალიზაციას -I და -M ეფექტები ბენზოლის ბირთვში ამცირებენ ელექტრონების ლოკალიზაციას ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არომატულ ბირთვში ჩანაცვლების ორიენტაციის წესი • ატომების ურთიერთგავლენა ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციის მიმართულებაზე დავიმახსოვროთ: ჩანაცვლებულ ბენზოლებში (ბენზოლისაგან განსხვავებით) ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქცია ადგილის შერჩევით – ანუ რეგიოსელექციურადმიმდინარეობს ! ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არომატულ ბირთვში ჩანაცვლების ორიენტაციის წესი • მხოლოდ ქლორირების რეაქცია მიმდინარეობს რეგიოსელექციურად ტოლუოლში? • ტოლოულისათვის ყველა ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქცია მიმდინარეობს ქლორირების მსგავსად – ანუ რეგიოსელექციურად. • ტოლუოლის ურთიერთქმედებით ელექტროფილურ რეაგენტებთან მიიღება ორთო– და პარა– იზომერები. დავალება სემინარისთვის! დაწერეთ სულფირების, ნიტრირებისა და ალკილირების რეაქციები ტოლუოლისათვის ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არომატულ ბირთვში ჩანაცვლების ორიენტაციის წესი • სხვა რომელი ნაერთები იქცევიან ტოლუოლის მსგავსად ელექტოფილური ჩანაცვლების რეაქციებში? ტოლოულის მსგავსად იქცევა ბენზოლის ყველა ისეთი ნაწარმი, რომელიც მოიცავს ელექტრონოდონორულ ჩამნაცვლებელს ( ანუ რომელთათვისაც ადგილი აქვს +Mდა +Iან +Mდა–I (+M>-I) ეფექტებს • ელექტრონოდონორული ჩამნაცვლებლების არსებობა ზრდის ბენზოლურ ბირთვში ელექტრონების ლოკალიზაციას, რაც აადვილებს რეაქციის წარმართვას. • ასეთ ჩამნაცვლებლებს ორთო– და პარა მაორიენტირებელ ჩამნაცვლებლებს ეძახიან. • ორთო–პარა მაორიენტირებელი ჯგუფებია: ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არომატულ ბირთვში ჩანაცვლების ორიენტაციის წესი • კიდევ როგორი მაორიენტირებელი ჯგუფები არსებობს? ელექტრონოაქცეპტორული ჩამნაცვლებლების უმეტესობა არის მეტა–მაორიენტირებელი ჩამნაცვლებლები. მათთვის ადგილი აქვს -Mდა -Iან +Mდა–I (+M<-I) ეფექტებს • ელექტრონოაქცეპტორული ჩამნაცვლებლების არსებობა ამცირებს ბენზოლურ ბირთვში ელექტრონების ლოკალიზაციას, რაც ართულებს რეაქციის წარმართვას. • მეტა მაორიენტირებელი ჯგუფებია: NO2, NO, COOH, SO3H, CHO, CO და ა.შ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არომატულ ბირთვში ჩანაცვლების ორიენტაციის წესი • დიაგრამა – ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციის მიმართულებები სადაც: I II NO2, NO, COOH, SO3H, CHO, CO და ა.შ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არომატულ ბირთვში ჩანაცვლების ორიენტაციის წესი • როგორ მივიღოთ ბენზოლიდან მ–ნიტრობენზომჟავა ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ნაფთალინის რიგის ნაერთები • ნაფთალინის ქიმიური თვისებები • ნაფთალინი არომატული ნაერთია, ამიტომ ახასიათებს SE რეაქციები • ნაფთალინის რიგის ნაერთები ნაკლებ არომატულობით ხასიათდებიან, ამიტომ ელექტროფიკური ჩანაცვლების რეაქციები შედარებით მარტივ პირობებში მიმდინარეობს • ნაფთალინის რიგის ნაერთები შედარებით ადვილად იჟანგებიან, ვიდრე ბენზოლის რიგის ნაერთები ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ნაფთალინის რიგის ნაერთები • სულფირება გადაჯგუფების რეაქცია ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ნაფთალინის რიგის ნაერთები • ნიტრირება ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ნაფთალინის რიგის ნაერთები • ჰალოგენირება ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ნაფთალინის რიგის ნაერთები • დაჟანგვა • აღდგენა ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციის ორიენტაცია ნაფთალინის რიგის ნაერთებში • ნაფთალინში ელექტროვილური ჩანაცვლება მიდის იმ ბირთვში, რომელიც შეიცავს ელექტროდონორულ ჩამნაცვლებელს. • ელექტროფილური რეაგენტი უპირატესად ირჩევს –მდებარეობას. “წითელი” ფერის ბირთვი უფრო აქტიურია ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

დაჟანგვის რეაქციის ორიენტაცია ნაფთალინის რიგის ნაერთებში • დაჟანგვა “წითელი” ფერის ბირთვი უფრო აქტიურია ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

მიღება • არომატული ნაერთების მიღების ძირითად წყაროს წარმოადგნეს ნავთობი და ქვანახშირის ფისი • ციკლოალკანების დეჰიდრირება: • აცეტილენის ციკლური ტრიმერიზაცია: ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

მიღება • ვიურც–ფიტიგის რეაქცია: ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

მიღება • კლემენსენის რეაქცია: • ბენზომჟავის მშრალი დაშლა: ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm

არენები (არომატული ნახშირწყალბადები)

არენები (არომატული ნახშირწყალბადები)

Presentation Transcript