VRWI advies 135 structuur hoger onderwijs Prof. Karen Maex Voorzitter

VRWI advies 135 structuur hoger onderwijs Prof. Karen Maex Voorzitter VRWI-subgroep Hoger Onderwijs Hoorzitting Vlaams Parlement Commissie ad hoc Hoger Onderwijs - luik onderzoek 28 april 2010

Een vlaams hoger onderwijs voor de toekomst • ViA: “Top 5 kennisregio EU 2020” • Kennis niet uitsluitend uit onderzoek, ook engagement , ondernemerszin, verbeeldingskracht en creativiteit • Universiteiten en hogescholen zijn sleutelactoren voor de Vlaamse kenniseconomie • De academisering en de associaties zijn belangrijke stappen in het behalen van de VIA-doelstellingen • Hervorming Hoger Onderwijs is een belangrijke opportuniteit voor internationale positionering van Vlaamse wetenschap en innovatie

Academisering-integratie • Duidelijk onderscheid tussen academisering en integratie • Academisering: het onderwijs is ingebed in onderzoek, zonder aan de specificiteit van de opleiding te raken • Integratie: overdracht van de academische opleidingen naar de universiteit, zonder aan de specificiteit van de opleiding te raken • VRWI staat 100% achter academisering, mits de nodige extra middelen

integratie • De integratie is een goede oplossing om de uitdagingen van de kennismaatschappij aan te gaan • Een ééngemaakt onderzoeksbeleid en kwaliteitscontrole voor de academische opleidingen hoort bij deze integratie • Voor de integratie van de kunstopleidingen moet aan de partners voldoende ruimte worden gelaten

integratie • De professionele opleidingen zijn niet academisch en blijven in de hogescholen • Het concept associatie moet zeker behouden blijven voor de link tussen de ‘toekomstige’ universiteiten en de hogescholen • Decretale aanpassingen zijn wenselijk waarbij een gelijke autonomie van de hoger onderwijsinstellingen wordt gecreëerd

Motivatie van de integratie • Duidelijkheid • Transparante (binaire) structuur van Hoger Onderwijs • Versterking profielen • Betere aflijning en afstemming van de profielen • Een grotere garantie dat de bestaande differentiatie tussen opleidingen behouden blijft • Verhogen kwaliteit • De kwaliteit van de academische opleidingen wordt verhoogd • Alle academische opleidingen verwerven een internationale (h)erkenning en geloofwaardigheid

Motivatie van de integratie • Efficiënte organisatie van onderzoek • De universiteit coördineert onderzoek: geen versnippering van onderzoeksmiddelen, -potentieel en –infrastructuur • Grotere stabiliteit inzake financiering van het onderzoek • Integratie faciliteert translatie van fundamenteel onderzoek, strategisch basisonderzoek en toegepast onderzoek in twee richtingen Aandachtspunt: • De efficiëntie moet ook op Vlaams niveau bekeken worden, gebaseerd op een goede samenwerking tussen de associaties

Motivatie van de integratie • Pluspunten voor studenten • Duidelijke opleidingstrajecten • Onderzoeksgebaseerde opleidingen brengen kritische zin mee, proces van kennisvergaring, met aandacht voor kennisvernieuwing • De aantrekkelijkheid van opleidingen wordt verhoogd en komt tegemoet aan de nood aan meer hogeropgeleiden Aandachtspunten: • De integratie mag niet drempelverhogend werken • Geografische fijnmazigheid van het opleidingsaanbod, studentenbegeleiding, de bereikbaarheid en de doorstroming zonder verder te raken aan territorialiteitsbeginsel en duplicatuur van dure infrastructuur binnen eenzelfde regio in de hand te werken

Motivatie van de integratie • Pluspunten voor de bedrijfswereld • Mogelijkheid tot nieuwe samenwerkingen in een vervolledigde innovatieketen • Dwarsverbanden tussen professionele en academische opleidingen bieden extra mogelijkheden • Een versteviging van het KMO-weefsel (van laag tot hoog technologisch) met versterking internationale component • Aanwerven, volgens de noden van de bedrijfswereld, van afgestudeerden met een duidelijk profiel en een duidelijke rol in de innovatieketen

Academisch onderzoek Grensverleggend Verweven met onderwijs Projectmatig onderzoek kennis vertaling Verbonden met actiedomein creativiteit innovatie uitwisseling Industrie, KMO’s… toepassing creativiteit vinding hogescholen synergie kruisbestuiving Fundamenteel - Toegepast vinding creativiteit basisonderzoek universiteiten Tijd Motivatie van de integratie

Motivatie van de integratie • Pluspunten voor de overheid • Integratie is de beste oplossing om VIA waar te maken door vervollediging en sluiten van de kennisdriehoek en –keten: - Performante hoger onderwijsinstellingen die zich met de beste in de wereld kunnen meten - Opbouw van kritische massa en hogere regionale economische en maatschappelijke ontwikkeling - Kwaliteitsverhoging met een efficiënte en selectieve inzet van middelen

Motivatie van de integratie • Pluspunten voor de onderzoekswereld • Een opportuniteit voor de versterking van Vlaamse positie in internationale context, waarbij de kennisdriehoek meer en meer aan belang wint • Bron van nieuw strategisch basisonderzoek, maar ook van ‘nieuw’ grensverleggend en nieuwsgierigheid gedreven onderzoek • Biedt de kans voor nieuwe combinaties van onderzoek uitgaande van een onderzoekscontinuüm/kennisketen • Belang van toepassingsresultaten en aandacht voor vernieuwend onderzoek en nieuwe onderzoeksstrategieën wordt hoger • Vlaanderen kan hier een voortrekkersrol spelen!

Essentiele voorwaarden • Financiële draagkracht Hoger Onderwijs • Rekening houden met de financiële consequenties van academisering • De middelen die door rationalisatie en vermijden van versnippering vrijkomen zijn ontoereikend • Indien draagkracht hoger onderwijsinstellingen en financieringskanalen niet op gepaste manier worden verhoogd, dreigt een catastrofe voor onderzoek

Essentiele voorwaarden De groei van de middelen moet ingezet worden voor de volgende vijf punten: • Basisfinanciering • Versterking financieringskanalen onderzoek • Fundamenteel onderzoek • Academiseringsmiddelen • PWO

Essentiele voorwaarden 1. Basisfinanciering • De basisfinanciering van de Vlaamse universiteiten is heel gering in vergelijking met andere onderzochte Europese landen. Alhoewel de onderzoeksefficiëntie in Vlaanderen uitstekend is, heeft de basis-financiering een ondergrens bereikt • De lage overhead, de onderindexering, en exponentiële stijging van de junior onderzoekers op tweede en derde geldstroom legt een bijkomende hypotheek op de draagkracht van de universiteiten • Ook voor de hogescholen stelt zich een dergelijk continuïteitsprobleem door een structurele en verder uithollende onderfinanciering

Essentiele voorwaarden 1. Basisfinanciering (vervolg) • In een internationale context, waar samenwerking over de instellings-grenzen heen belangrijk wordt, mag het financieringsmechanisme (gesloten enveloppe) geen bedreigende competitiviteit tussen de hoger onderwijsinstellingen in de hand werken • Het meerjarenplan voor de noodzakelijke inhaalbeweging van deze basisfinanciering, blijft een cruciale randvoorwaarde voor de uitbouw van een performant hoger onderwijs. Hiervoor moet de Europese doelstelling van 2% worden nagestreefd. Regeerakkoord moet worden uitgevoerd.

Essentiele voorwaarden 2. Versterking financieringskanalen onderzoek • Door de academisering - en onafhankelijk van de integratie - zullen meer onderzoekers op de bestaande financieringskanalen een beroep doen • Deze kanalen zullen steeds meer overbevraagd worden, waardoor de slaagkans nog verder beneden een nu al niet aanvaardbaar niveau zal zakken • Onze onderzoeksgroepen moeten voldoende gewapend zijn om zich op internationaal vlak te kunnen meten met de besten en zich voor te bereiden op deze nieuwe uitdaging • De VRWI beveelt daarom aan de bestaande financieringskanalen FWO, BOF, IOF, SBO en de middelen voor onderzoeksinfrastructuur (Hercules) voldoende te versterken

Essentiele voorwaarden 3. Fundamenteel onderzoek • De integratie mag in geen geval een verdere verschuiving van het evenwicht in de financiële middelen voor onderzoek veroorzaken, ten nadele van het niet-gericht onderzoek • De opname van het BOF in de werkingsmiddelen zou nefast zijn voor het onderzoeksbeleid aan de universiteiten en moet ten allen prijze vermeden worden

Essentiele voorwaarden 4. Academiseringsmiddelen • Vanaf 2013 moeten de 2-cyclihogeschoolopleidingen volledig geacademiseerd zijn en beantwoorden aan dezelfde accreditatienormen als de universitaire opleidingen • Hun financiering ligt op dat moment nog belangrijk lager dan dit van de universitaire opleidingen, terwijl de opbouw van een onderzoekscapaciteit financiële middelen vereist • Om een evenwaardig peil met de universitaire opleidingen te bereiken, is volgens de commissie Soete uiteindelijk een jaarlijkse extra financiering van 100 miljoen nodig

Essentiele voorwaarden 5. PWO • Herijking en verdere uitbouw PWO-middelen zijn noodzakelijk om de dienstverlening en valorisatie aan de professionele bacheloropleidingen te verbeteren • De randvoorwaarden zijn dat hiermee de innovatieketen wordt versterkt en de link tussen de professionele en de academische opleidingen wordt behouden

Essentiele voorwaarden • Kwaliteit bewaken • Bij de integratie dient steeds de kwaliteit van het onderwijs én het onderzoek bewaakt te worden • Professionele bachelors • Gezien hun belangrijke rol in de innovatieketen dient de nodige aandacht geschonken te worden aan de verdere ontwikkeling en profilering van professionele bacheloropleidingen • Dwarsverbanden tussen de academische opleidingen en de professionele hogeschool opleidingen geven nog meer kansen aan alle talent en extra mogelijkheden voor innovatieve en efficiënte samenwerking

Essentiele voorwaarden • Taal • Versoepeling van de taalregelgeving in masteropleidingen • Personeel • Om de integratie te doen slagen en een breed draagvlak te creëren, dient er oog te zijn voor het personeel • Vroegtijdige betrokkenheid en een overgangsregeling over een langere tijdsspanne, lijken hier aangewezen

VRWI advies 135 structuur hoger onderwijs Prof. Karen Maex Voorzitter