Opcje na akcje

1. Opcje na akcje Krzysztof MejszutowiczZespół Instrumentów Pochodnych Dział Notowań i Rozwoju Rynku

2. Przyczyny wprowadzenia • Zwiększenie oferty produktowej giełdy • Zapotrzebowanie rynku • Rozwój rynku opcji na WIG20 • Termin debiutu – 17 październia 2005 r.

3. Informacje podstawowe • Jeden z najpopularniejszym instrumentów pochodnych na światowych giełdach • W obrocie od ponad 30 lat - od 1973 r. opcje na akcje notowane na Chicago Board Options Exchange • Roczny wolumen obrotu na świecie około 1,9 mld kontraktów

4. Statystyka (1) Opcje vs Futures - rynek światowyRoczny wolumen obrotu w 2004 r. (w mld. sztuk) Źródło: statystyki FIBV

5. Statystyka (2) Opcje vs Futures – w podziale na instrumenty bazowe - rynek światowyRoczny wolumen obrotu w 2004 r. (w mld. sztuk) Źródło: statystyki FIBV

6. Statystyka (3) Opcje na akcjeRozkład wolumenów - 2003 r. Źródło: statystyki FIBV

7. Czym jest opcja (1) Definicja opcji Opcja to instrument dający jej nabywcy prawo do: • kupna (opcja kupna) lub sprzedaży (opcja sprzedaży) • w przyszłymterminie • po określonej z góry cenie zwanej ceną wykonania • określonej ilości instrumentu bazowego dla tej opcji

8. Czym jest opcja (2)

9. Czym jest opcja (3) * pomijamy prowizje maklerskie

10. Kupno opcji (1) • Jak obstawiamy?

11. Kupno opcji (2) • Przykład 1

12. Kupno opcji (3) • Przykład 2

13. Kupno opcji (4) • Ile i kiedy zarabiamy?

14. Kupno opcji (5) • Przykład 1

15. Kupno opcji (6) • Przykład 2

16. Z/S Kwota rozliczenia Zysk/Strata Kurs akcji Kupno opcji (7) • Profil wypłaty – opcja kupna Premia Punkt opłacalności X + P Kurs wykonania

17. Kwota rozliczenia Premia Punkt opłacalności X - P Zysk/ Strata Kurs wykonania Kupno opcji (8) • Profil wypłaty – opcja sprzedaży Z/S Kurs akcji

18. Wystawianie opcji (1)

19. Wystawianie opcji (2) • Profil wypłaty – wystawienie opcji kupna – cd. Z/S Punkt opłacalności X + P Premia (P) Kurs akcji Kurs wykonania opcji (X)

20. Wystawienie opcji (3) • Profil wypłaty – wystawienie opcji sprzedaży - cd. Z/S Punkt opłacalności X - P Premia (P) Kurs akcji Kurs wykonania opcji (X)

21. Zasady obrotu (1) • Instrumenty bazowe * Uwaga od 4 lipca 2007 roku obrót oraz wprowadzanie do obrotu kolejnych serii opcji na akcje został czasowo zawieszony.

22. Zasady obrotu (2) • Terminy wygaśnięcia opcji

23. Zasady obrotu (3) • Nazwa skrócona

24. Zasady obrotu (4) • Nazwa skrócona – przykłady

25. Zasady obrotu (5) • Wartości jakie mogą przyjmować kursy wykonania – opcje na AKCJE • Nie wprowadza się opcji z kursami wykonania poniżej 1 zł

26. Zasady obrotu (6) • Terminologia

27. Zasady obrotu (7) Zasada wprowadzania kursów wykonania na nowy termin wygaśnięcia • Na nowy termin wygaśnięcia wprowadzanych jest 8 serii opcji • 4 serie opcji kupna oraz • 4 serie opcji sprzedaży • Są to następujące serie • 1 seria „po cenie” (at-the-money) • 1 serie „w cenie” (in-the-money) • 2 seria „poza ceną” (out-of-the-money)

28. Zasady obrotu (8) Zasada wprowadzania kursów wykonania na nowy termin wygaśnięcia Przykład

29. Zasady obrotu (9) Zasada wprowadzania dodatkowych kursów wykonania • Kolejne kursy wykonania są wprowadzane w przypadku przekroczenia przez kurs zamknięcia instrumentu bazowego • Przedostatniego kursu wykonania „poza-ceną” lub • Ostatniego kursu wykonania „w cenie”

30. 38 38 38 36 36 36 36 36 34 34 34 34 34 32 32 32 32 32 30 30 30 30 Kurs zamknięcia akcji 30 34,01 33,00 30,80 29,60 Sesja T+4 Sesja T+3 Sesja T+1 Sesja T+2 Zasady obrotu (10) Przykład wprowadzania nowych opcji KUPNA 38 Kursy wykonania 28 31,50 Sesja T

31. 36 36 36 34 34 34 34 34 32 32 32 32 32 30 30 30 30 30 28 28 28 28 Kurs zamknięcia akcji 28 34,01 33,00 30,80 29,60 Sesja T+4 Sesja T+3 Sesja T+1 Sesja T+2 Zasady obrotu (11) Przykład wprowadzania nowych opcji SPRZEDAŻY 36 Kursy wykonania 26 31,50 Sesja T

32. Zasady obrotu (12)

33. Zasady obrotu (13)

34. Zasady obrotu (14)

35. Zasady obrotu (15) • Modyfikacja parametrów opcji

36. Cena opcji (1) • Stanowi wynagrodzenie dla wystawcy opcji • Nazywana jest premią opcyjną • NIE JEST wielkością stałą • Jest określana przez rynek w trakcie sesji giełdowej

37. Cena opcji (2) • Co wpływa na cenę opcji * Zmiana kursu opcji przy założeniu braku wpływu pozostałych czynników

38. Cena opcji (3) • Wartość wewnętrzna • Przykład - Kurs akcji – 40 zł

39. Cena opcji (4) • Ile powinna kosztować opcja? – cd. • Opcje kosztują więcej niż ich wartość wewnętrzna • Opcje OTM też mają swoją wartość mimo iż ich wartość wewnętrzna jest równa zero • Kwotę ponad wartość wewnętrzną nazywa się wartością czasową

40. Cena opcji (5) • Teoretyczną wartość opcji można obliczyć korzystając z modeli wyceny (np. najbardziej popularnego modelu Black’a-Scholes’a) • Przy kalkulacji wartości teoretycznej opcji można korzystać w arkusza dostępnego na stronie www.opcje.gpw.pl • Jednym z parametrów wyceny jest zmienność kursu akcji. Za zmienność można zastosować: • Zmienność implikowaną kalkulowaną przez GPW dostępną na stronie www.opcje.gpw.pl • Zmienność kalkulowaną przez KDPW dostępną na stronie www.kdpw.pl

41. Jak zarabiać na opcjach (1) Sposób najprostszy • Kupno opcji kupna lub sprzedaży oraz poczekanie do terminu wygaśnięcia • W terminie wygaśnięcia otrzymamy kwotę rozliczenia (wygraną z opcji) jeżeli • Dla opcji kupna – kurs akcji wzrośnie powyżej kursu wykonania opcji • Dla opcji sprzedaży – kurs akcji spadnie poniżej kursu wykonania opcji • Jeżeli błędnie przewidzieliśmy zmianę kursu akcji wówczas w terminie wygaśnięcia opcji nie otrzymamy NIC • Wygraną z opcji wypłaca kupującemu wystawca opcji

42. Jak zarabiać na opcjach (2) • Handlowanie premią opcyjną • Co w przypadku jeżeli nie chcemy czekać do terminu wygaśnięcia? • Można bardzo dobrze zarabiać wykorzystując zmianę wartości premii opcyjnej • Po kupnie opcji można ją sprzedać dla innego inwestora (odsprzedać po wyższej cenie) • Jeżeli cena sprzedaży opcji będzie wyższa od ceny po której opcje kupiliśmy wówczas zarabiamy • Można wielokrotnie kupować i sprzedawać opcje nawet w trakcie jednej sesji giełdowej (day-trading) • Zmienność kursu opcji jest bardzo duża dlatego ten sposób zarabiania może przynieść bardzo duże stopy zwrotu

43. Jak zarabiać na opcjach (3)

44. Jak zarabiać na opcjach (4) • Handlowanie premią opcyjną – cd. • Czy po wystawieniu opcji również można zamknąć swoją pozycję przed terminem wygaśnięcia? • Tak. Aby zamknąć pozycję w wystawionej opcji należy opcję odkupić z rynku • Dlaczego tak się dzieje • Wystawiając opcję w zamian za premię opcyjną zobowiązujemy się w stosunku do nabywcy opcji, że w terminie wygaśnięcia wypłacimy mu kwotę rozliczenia • Odkupując opcję płacimy dla innego wystawcy w zamian za co przejmuje on od nas nasze zobowiązania • Jeżeli kwota po której opcje odkupujemy będzie niższa niż kwota którą otrzymaliśmy przy wystawianiu opcji wówczas zarabiamy • Wystawiając opcję zarabiamy zatem na spadku kursu opcji

45. Jak zarabiać na opcjach (5)

46. Jak zarabiać na opcjach (6) • Strategie opcyjne • Handlowanie opcjami nie musi składać się wyłącznie z kupowania bądź wystawiania pojedynczych serii opcji • Zajmując jednocześnie różne pozycje w różnych seriach opcji możemy tworzyć portfele o różnych profilach wypłaty • Do najbardziej popularnych strategii należą • Spread byka • Spread niedźwiedzia • Długi stelaż • Krótki stelaż

47. Kupno opcji kupna X – kurs wykonania B – premia Z/S Spread byka (A) Kurs akcji (B-A) (B) Wystawienie opcji kupna Y – kurs wykonania A – premia (Y) (X) Jak zarabiać na opcjach (7) • Spread byka

48. Spread niedźwiedzia Wystawienie opcji sprzedaży Y – kurs wykonania A – premia (A) (B-A) Kupno opcji sprzedaży X – kurs wykonania B – premia (B) (X) (Y) Jak zarabiać na opcjach (8) • Spread niedźwiedzia Z/S Kurs akcji

49. Kupno opcji kupna X – kurs wykonania B – premia Długi stelaż (A) Kupno opcji sprzedaży X – kurs wykonania A – premia (B) (B+A) (X) Jak zarabiać na opcjach (9) • Długi stelaż Z/S Kurs akcji

50. Wystawienie opcji sprzedaży X – kurs wykonania A – premia (B+A) (B) (A) (X) Wystawienie opcji kupna X – kurs wykonania B – premia Krótki stelaż Jak zarabiać na opcjach (10) • Krótki stelaż Z/S Kurs akcji