Historia szkoły Chrzanowskiego

1. Historia szkoły Chrzanowskiego Emilia Kania kl. 3d

2. Paweł Chrzanowski

3. (ur. 18 czerwca 1846 zm. 31 marca 1914 w Warszawie)– generał armii Imperium Rosyjskiego, prawnik, pedagog. Pochodził z rodziny szlacheckiej, był synem majora wojsk polskich Pawła Chrzanowskiego. Po ukończeniu szkoły Paziów w Petersburgu młody oficer kształcił się wyżej, ukończył Akademię Wojskowo-Prawną, po czym został mianowany sędzią wojskowym w Tyflisie. Na Kaukazie poślubił znaną z urody Cecylię Gilewiczównę. Kiedy wysłużył pełną emeryturę oraz stopień Generał-lejtnanta, podał się do dymisji, aby z żoną i czworgiem dzieci zamieszkać na stałe w kraju.

4. Rodzina Pawła Chrzanowskiego Małżonkowie Chrzanowscy mieli córkę Jadwigę i trzech synów Pawła, Piotra i Aleksandra. Najstarszy syn Paweł, ppłk. Wojska Polskiego 1881-1930, Piotr ur. 1883, sztabskapitan grenadierów armii rosyjskiej, poległ 6 września 1915 pod Lublinem w walce z Niemcami. Pochowany został razem z rodzicami na warszawskich Powązkach (kwatera 165, VI). Najmłodszy syn, Aleksander Józef, ur.1891, jako inż. agronom przed wojna pielęgnował rodzinny majątek, powołany do wojska w 1939, był aresztowany w Białymstoku przez NKWD. Wywieziony na Syberię w 1940, dołączył do armii Andersa w 1942 z wojskiem przeszedł Persję, Afrykę i Egipt. Po wojnie pozostał w Anglii. Zmarł w 1956 roku i wraz z żoną Janiną, która też była wywieziona na Syberię przez NKWD, są pochowani na cmentarzu w Yorku w północnej Anglii. Miał trzech synów: Wojciecha, urodzonego w Persji w 1943, Jana, w Afryce w 1948, i Macieja, w Anglii w 1949. Obecnie Wojciech mieszka w Kanadzie, Jan w USA Nowym Jorku na Manhattanie, a Maciej w Irlandii.

5. Zainteresowania Miał ogromne zamiłowanie do podróży i sztuki. Wybrał się w podróż dookoła świata, z której przywiózł do Warszawy dzieła sztuki orientalnej. Publikował nawet artykuły do znanego czasopisma „Wędrowiec” o związkach secesji ze sztuką Chin i Japonii.

6. Śmierć Pawła Chrzanowskiego 31 marca 1914 r. zmarł generał Paweł Chrzanowski. Szkołę przejęła wdowa. Cecylia Chrzanowska nie była w stanie dalej prowadzić szkoły. Aby uratować to co stworzył jej mąż, zawiązano komitet na którego czele stanął adwokat Władysław Piechowski. Brakowało jednak funduszy na dalsze prowadzenie gimnazjum. Potrzebne pieniądze wzniósł dopiero znany polityk, działacz endecki (późniejszy kandydat na pierwszego prezydenta Rzeczpospolitej, poseł polski w Paryżu, a następnie minister spraw zagranicznych)- Maurycy hrabia Zamoyski. Szkoła przyjęła nowa nazwę- Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Maurycego hrabiego Zamoyskiego. Później 10 listopada 1918 szkoła przyjęła patrona znanego przodka Maurycego- Jana Zamoyskiego.

7. Cmentarz powązkowski

8. Zenon Chrzanowski Zenon Chrznowski(ur. 1866 zm. 22 marca 1918 w Warszawie) - znany architekt początku XX wieku. Po złożeniu egzaminu maturalnego w Męskim Gimnazjum Klasycznym w Kaliszu udał się na studia architektury do Petersburga, które ukończył z wyróżnieniem. Po powrocie do Polski otrzymał wiele zamówień na plany gmachów publicznych, które dziś są rozsiane po całym kraju. Najbardziej znane dzieła to wybudowany w roku 1905, powszechnie wówczas podziwiany gmach szkoły Generała Pawła Chrzanowskiego oraz projekt kraty otaczającej pomnik Mickiewicza w stolicy. Chrzanowski zaprojektował też kilka innych domów w Piasecznie. Jeden z nich był własnością gen. Pawła Chrzanowskiego (kuzyna architekta).

9. Tak się zaczęło Paweł Chrzanowski zaczął się starać o zezwolenie na otwarcie prywatnej szkoły średniej na prawach państwowych. W owych czasach była to pierwsza szkoła z polskim językiem wykładowym poza historią i geografią. Po otrzymaniu odnośnego ukazu otworzył swą szkołę z początkiem roku szkolnego 1903 -1904 na ul.Wielkiej (dziś Poznańskiej) pod numerem 30, a w roku 1905 przeniósł ją do wybudowanego przez kuzyna architekta, Zenona Chrzanowskiego nowoczesnego gmachu przy ulicy Smolnej 30.

10. Strajk Naprzełomie 1904-5 r. ferie trwające w tedy ok. dwóch tygodni zakończyły się niezwykle. Uczniowie gimnazjów nie wrócili do szkół, studenci uniwersytetu i politechniki porzucili swoje wykłady. Rozpoczął się strajk szkolny. Dzięki niemu przedstawiono żądanie wprowadzenia do szkół języka polskiego jako wykładowego. Jako pierwszy licencje na otwarcie szkoły z polskim językiem wykładowym był gen. Paweł Chrzanowski. Udało mu się zrzec praw rządowych dla swojej szkoły w zamian za pozwolenie otwarcia szkoły bez praw ale z polskim językiem.

11. Zaświadczenie potwierdzające przekształcenie szkoły z prawami urzędowymi na szkołę polską bez takich praw

12. Na Smolnej Gmach przy ulicy Smolnej 30, gdzie 19 października 1905 r. otwarto pierwszą szkołę polską w Warszawie. W tych czasach była to największa szkoła w wszystkich trzech zaborach. Równocześnie otworzono 28 oddziałów. Miała około 1480 uczniów w 27 klasach. W gimnazjum wymagania co do wiadomości były wysokie, a oceny surowe. Według Ludwika Wyganowskiego w „Wspomnieniach z lat szkolnych” z języka rosyjskiego nie było wcale piątek a czwórek było zaledwie kilka, ale uczniowie wiedzieli więcej niż osoby w tym samym wieku z innych szkół.

13. Widok na ulicę Smolną

14. Warunki w szkole Szkoła nie była tania- czesne wynosiło 150 rubli, jednak właściciel nie narzekał na brak chętnych. Uczęszczali do niej nie tylko Polacy ale też Rosjanie. Otwarcie szkoły miała dla polskiej młodzieży wielkie znaczenie. Została ona wypełniona młodzieżą po brzegi. Na początku nauka oprócz religii była prowadzona w języku rosyjskim a język polski był traktowany jako nieobowiązkowy.

15. Dokument potwierdzający zapłatę wpisowego

16. Dziennik szkolny

17. Wygląd szkoły Gmach szkoły generał wybudował w stylu secesyjnym. Pierwotnym budynek szkoły był mniejszy od dzisiejszego. Gmach miał cztery piętra. W prawym skrzydle znajdowały się mieszkania do wynajęcia, z których szkoła czerpała dodatkowy dochód. Do głównego gmachu wchodziło się przez portierę, następnie schody prowadziły w dół do szatni a dalej do wspaniale wyposażonej przeróżne sprzęty do ćwiczeń siłowych salę gimnastyczną. Na parterze znajdował się pokój lekarski i wychowawczy oraz wyjście na boisko. Z parteru i podwórza prowadziły wejścia do obszernej sali bufetowej.

18. Wygląd szkoły Pawła Chrzanowskiego

19. Pokój śniadaniowy

20. Klatka schodowa

21. Gabinet amfiteatralny fizyki i chemii

22. Kaplica Osobliwością gmachu była piękna kaplica wysokości dwóch kondygnacji. Znajdowała się tam przepiękna posadzka z terakoty, ołtarz pod którym znajdowała się komoda na ornaty i inne szaty liturgiczne, piękna ambona oraz prospekt organowy z instrumentem które dopełniały całość. Jednak największy podziw budziły witraże w oknach bocznych oraz nad drzwiami wejściowymi. Odbywały się tam coniedzielne msze święte oraz najważniejsze święta i uroczystości.

23. Kaplica

24. CIEKAWOSTKA W czasie II wojny światowej gmach przy ul. Smolnej został rozebrany. Mozaika z podłogi kaplicy gimnazjum Chrzanowskiego została przeniesiona do Parafii Najświętszego Zbawiciela w Warszawie.

25. Nauczyciele Personel szkolny liczył około 60 osób Kadra nauczycielska reprezentowała wysoki poziom naukowy. Dzięki temu z murów szkoły wyszło wielu wybitnych wychowanków. Pierwszym dyrektorem był pan Wołkowski (w 1903-1905) który w pamięci uczniów nie zapisał się zbyt gdyż uosabiał w ich oczach cały system represji carskich. Po nim jako pierwszy dyrektor polskiej szkoły w warszawie pełnił funkcje Włodzimierz Włodarski (1905-1906). Był on pełen temperamentu oraz zapału. Według uczniów miał zawsze dla nich otwarte serce.

26. Uczniowie w mundurkach szkolnych

27. Uczniowie chodzili na co dzień w mundurkach z obowiązkowym krawatem. Krój mundurków zmieniał się z biegiem czasu, ale ich kolor – ciemnogranatowy –nie ulegał zmianie.

28. Działalność Sprawami administracyjnymi i kontaktami z władzami rosyjskimi zajmował się sam generał Paweł Chrzanowski. Mimo że nie ingerował w sprawy nauczania ,był obecny w każdej sesji Rady Pedagogicznej. Generał starał się umożliwić naukę każdemu zdolnemu chłopcu. Niezamożnym sam ustalał ulgę w opłatach albo wręcz zwalniał z płacenia czesnego. Od samego początku szkoła kładła nacisk na pomoc i solidarność społeczną. Podejmowano różne akcje społeczne i organizowano imprezy dla zebrania funduszy na różne cele.

29. Popisy gimnastyczne uczniów ze szkoły na Smolnej

30. Bibliografia U. Golnik -Szczególska, M. Szczygielska, B. Kozyra, 100 lat na Smolnej czyli dzieje Gimnazjum i Liceum im. Jana Zamojskiego w Warszawie, Warszawa 2005 Gazeta Wyborcza Stołeczna, Warszawa, 29.08.2002, w ww. zamoyski. edu.pl www.wikipedia.pl