Download
1 / 33
340 likes | 660 Vues
دستورالعمل مراقبت مننژيت و نحوه گزارش دهي معاونت بهداشتی دانشگاه سمنان گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریها. اهمیت موضوع. بیماری مننژیت از جمله بیماریهایی است که میزان مرگ و میر بالایی دارد. اغلب موارد در کودکان اتفاق می افتد عوارض و معلولیت ناشی از آن سالیان متمادی بیمار را درگیر میکند.
E N D
دستورالعمل مراقبت مننژيت و نحوه گزارش دهيمعاونت بهداشتی دانشگاه سمنانگروه پیشگیری و مبارزه با بیماریها
اهمیت موضوع • بیماری مننژیت از جمله بیماریهایی است که میزان مرگ و میر بالایی دارد. • اغلب موارد در کودکان اتفاق می افتد عوارض و معلولیت ناشی از آن سالیان متمادی بیمار را درگیر میکند. • قابلیت ایجاد اپیدمی دارد • هزینه های درمان آن زیاد است. • تختهای بیمارستانی را اشغال میکند. بیش از 90% موارد مننژیت توسط عوامل ویروسی و باکتریال ایجاد میشود
اهمیت موضوع (ادامه) • مننژیتهای ویروسی شدت کمتری دارند. • مننژیتهای باکتریال شدیدترند و میتوانند مشکلاتی مانند صدمات مغزی، ناشنوایی و اختلالات یادگیری را ایجاد نمایند. • مراقبت این بیماری شامل پیشگیری از اپیدمیها و ممانعت از شیوع و گسترش این دو عامل عمده خواهد بود.
مننژیت باکتریال مننژیت باکتریال یکی از نگران کننده ترین بیماریهای عفونی کودکان است. 80% موارد باکتریال عوامل زیر هستند: • استرپتوکوک پنومونیه S.p • هموفیلوس آنفلوانزا تیپ ب Hib • نایسریا مننژیتیدیس N.m • استرپتوکوک پنومونیه و هموفیلوس آنفلوانزا تیپ b از شایعترین علل پنومونی حاد هم هستند که این هم از علل عمده مرگ کودکان در کشورهای در حال توسعه میباشد.
مننژیت مننگوکوکی (N.m) • نایسریا مننگوکوک (N.m) بر اساس آنتی ژن پلی ساکاریدی خود چندین سروگروپ دارد که عبارتند از: A, B, C, X, Y, Z, 29-E, W135 • سروگروپ A مننگوکوک علت اصلی اپیدمیهای مننگوکوک است. • تا کنون در آفریقا هم در طی اپیدمی و هم به صورت بومی، عامل غالب بوده است. • بیشترین بار بیماری در منطقه ”زیر صحرای افریقا“ در ناحیه ای بین سنگال و اتیوپی ”کمربند مننژیت“ اتفاق می افتد.
مننژیت مننگوکوکی (ادامه1) • اپیدمیها به طور نا منظم هر 12-5 سال اتفاق می افتد. • وسعت این اپیدمیها بین 400 تا 800 نفر در صدهزار نفر متغیر بوده است. • در سال 1996 اپیدمی مننژیت مننگوکوکی سروگروپ A در منطقه زیر صحرای افریقا حدود 200/000 ابتلا و 20/000 مرگ به دنبال داشته است. • سروگروپ B و C گاهی باعث ایجاد طغیان شده و سروگروپ W135 نیز در مدت برگزاری حج در عربستان طغیان ایجاد کرده است.
مننژیت مننگوکوکی (ادامه2) • در شرایط غیر اپیدمیک بیماری مننگوکوک در بچه های قبل مدرسه شایع تر است. • 60% - 50% موارد در کودکان 3 ماه تا 5 سال اتفاق می افتد. • اما در سنین پیش دبستانی، نوجوانان و بالغین نیز دیده میشود. • جوانانی که در محیطهای بسته زندگی میکنند بیشتر از سایرین تحت تاثیر قرار میگیرند. • تماس نزدیک در خانه با بیماران مبتلا به مننگوکوک خطر ابتلا را به شدت افزایش میدهد.
مننژیت مننگوکوکی (کمو پروفیلاکسی1) • کموپروفیلاکسی در تماسهای نزدیک با بیمارن مبتلا به بیماری مهاجم مننگوکوکی ضروری است. • در 10% موارد عفونت با مننگوکوک، سابقه تماس با مورد شناخته شده وجود دارد. • در امریکا شیوع ناقلین در شرایط غیر اپیدمیک 5 تا 10 درصد است. • در مراکز تجمعی مثل سربازخانه ها میزان انتقال 90%-40% است. • در تماسهای خانگی ریسک ابتلا به شدت افزایش مییابد. • بیماری مننگوکوک ثانویه غالبا 5 روز بعد از شناخته شدن فرد مبتلا رخ میدهد.
مننژیت مننگوکوکی (کمو پروفیلاکسی3) کموپروفیلاکسی باید در اسرع وقت (در 24 ساعت اول بعد از تماس) انجام شود زیرا بعد از آن تاثیر کمتری دارد. • پیشگیری دارویی در مننژیت مننگوکوکی برای افراد زیر توصیه شده است: • در تماسهای نزدیک با فرد مبتلا شامل: تماسهای خانگی (افراد خانواده یا هم اتاقیهای وی در خوابگاه) • مراکز نگهداری روزانه (مربیان و همکلاسیها) • افراد در تمایس مستقیم با ترشحات بیمار (از طریق بوسیدن، احیا دهان به دهان، گذاشتن لوله تراشه، دستکاری لوله تراشه، غذا خوردن مشترک، ...)
مننژیت مننگوکوکی (کمو پروفیلاکسی4) • داروهای غیر از نسل سوم سفالوسپورینها داروهای دیگر قادر به ریشه کنی حالت ناقلی در افراد نیستند. • لذا بیمارانی که با داروهایی غیر از نسل سوم سفالوسپورینها درمان شده باشند، فرد بیمار قبل از ترخیص از بیمارستان باید یکی از داروهای مطرح شده برای پیشگیری دارویی را دریافت نماید.
مننژیت مننگوکوکی (ایمنوپروفیلاکسی) • سرو گروپ C در افراد کمتر از 2 سال سیستم ایمنی را کمتر تحریک میکند. • واکسن دو ظرفیتی سروگروپهای AC در کودکان مدرسه ای و بالغین بین 85 تا 100% موثر است. این واکسن در حال حاضر در سیستم بهداشتی موجود است • کنترل اپیدمیها را دارد. • مدت زمان اثر بخشی واکسن پس از 3 سال کاهش مییابد. که در شیرخواران و کودکان نسبت به بالغین محسوستر است. • واکسن 4 ظرفیتی ACYW135 هم پاسخ ایمنی مناسبی ایجاد میکند. (در حال حاضر به وسیله هلال احمر برای مسافرین مکه مکرمه تزریق میشود)
مننژیت مننگوکوکی (ایمنوپروفیلاکسی) گروههای پیشنهادی برای واکسیناسیون: • افراد دچار کاهش یا نقص در عملکرد کمپلمان انتهایی یا پروپردین • بیماران بدو طحال یا بدون عملکرد مناسب طحال • افرادیکه به مناطق هیپراندمیک یا اپیدمیک سفر میکنند • سربازان تازه وارد به سربازخانه ها • حجاج تمتع و عمره • و ...
مننژیت مننگوکوکی (کمو پروفیلاکسی / داروهای توصیه شده)
مننژیت هموفیلوس آنفلوانزا تیپ ب (Hib) • باکتری گرم منفی است. • به 6 سروتایپ A تا F طبقه بندی شده است. • در 90% موارد سروتایپ B نقش دارد. که در نیمی از موارد به صورت مننژیت و در بقیه موارد به صورت سلولیت، آرتریت و سپسیس دیده میشود • هموفیلوس آنفلوانزا تیپ ب یکی از علل عمده مننژیت و پنومونی باکتریال در کودکان کمتر از 5 سال است. • 90% این بیماران زیر 5 سال سن دارند.(پیک سنی 11-6 ماهگی) • عوارض بیماری تقریبا در 30%-10% بیماران دیده میشود. • در 20% موارد به ناشنوایی دایم منجر میشود.
مننژیت هموفیلوس آنفلوانزا تیپ ب (ادامه1) • میزان مرگ 5-3 درصد است. • تخمین زده میشود حداقل عامل 3 میلیون بیماری شدید باشد. • در مناطقی که علیه این باکتری واکسیناسیون انجام داده اند این بیماری تقریبا حذف شده است. • از آنجاییکه منبع ارگانیسم دستگاه تنفسی است. راه انتقال بیماری تماس مستقیم فرد با فرد از طریق قطرات تنفسی منتشر شده از نازوفارنکس افراد حامل یا بیمار میباشد. • گروه پرخطر عبارتند از کودکان کمتر از 6 سال به خصوص سن 6 تا 12 ماهگی که در تماس با فرد آلوده مقیم در خانه یا در مراکز نگهداری کودکان بوده اند.
مننژیت هموفیلوس آنفلوانزا تیپ ب (کموپروفیلاکسی) • در 75% کودکان کمتر از 2 سال در عرض 6 ساعت از شروع تماس، بیماری بروز میکند. • در افرادی که در منزل تماس داشته و درمان نشده اند خطر ابتلا به Hib حداقل تا یک ماه بعد از تماس با بیمار وجود دارد. • برای افراد 2 ساله و بیشتر که در مهدکودکها با این بیماران تماس داشته اند، کموپروفیلاکسی توصیه نمیشود مگر در مدت 60 روز، حداقل دو مورد از ابتلا به این مننژیت در مهد کودک گزارش شده باشد. • در کودکان کمتر از 2 سال، در صورت تماس طولانی مدت انجام میشود. • در تماسهای خانگی، در صورت وجود یک کودک زیر 48 ماه باید برای همه افراد خانواده، کموپروفیلاکسی انجام شود.
روش پیشگیری دارویی با ریفامپین در موارد تماس با مننژیت هموفیلوس آنفلوانزا تیپ ب
مننژیت هموفیلوس آنفلوانزا تیپ ب (ایمنوپروفیلاکسی) • استفاده از واکسن کونژوگه Hib باعث کاهش ابتلا در بیش از 90% موارد میشود. • 3 نوع واکسن کونژوگه برای ایمنسازی وجو دارد که در سنین 2 و 4 و 6 ماهگی تجویز میشود.
مننژیت استرپتوکوک پنومونیه (S.p) • بروز سالیانه مننژیت پنوموکوکی در اغلب کشورها 2-1 درصد هزار نفر است. • بیشترین میزان بروز این مننژیت در کودکان زیر 2 سال است. • در آب و هوای معتدل، در فصل سرما، میزان مرگ از مننژیت پنوموکوکی چندین برابر انواع دیگر مننژیتها است. • بیش از نیمی از موارد مننژیت پنوموکوکی حداقل یک عارضه دارند.
مننژیت استرپتوکوک پنومونیه (ایمنوپروفیلاکسی) • واکسن 23 ظرفیتی برای جلوگیری از بیماریهای پنوموکوکی در بعضی از گروههای پرخطر: • افراد 65 ساله و بیشتر ،بیماریهای مزمن قلبی ریوی یا ریوی مزمن، دیابت، الکلیسم، کبدی، نشت مایع مغزی نخاعی، نقص ایمنی ناشی از عفونت HIV و بدخیمی های عمومی و خون، افراد بدون طحال(نقص عملکرد یا اناتومیک)، نارسایی مزمن کلیه، سندرم نفروتیک، افراد تحت درمان کموتراپی و دریافت کنندگان عضو یا پیوند مغز استخوان • اثر بخشی این واکسن در پیشگیری از مننژیت پنوموکوکی اثبات نشده است.
تعاریف مورد استفاده در مننژیت باکتریال • مظنون: • شروع ناگهانی تب بالای 38/5 درجه رکتال یا 38 درجه زیر بغل به همراه یکی از علایم: • سفتی گردن،کاهش هوشیاری، علایم مننژیال (سردرد ،استفراغ و هر نوع عارضه نورولوژیک ناگهانی)، فونتانل برجسته (در اطفال)
تعاریف مورد استفاده در مننژیت باکتریال • مظنون به مننگوکوک: در صورت وجود علائمی مثل: پتشی، پورپورا، شوک، کاهش فشارخون، پیشرفت سریع بیماری، بدی حال عمومی یا یافته های آزمایشگاهی شک به مننگوکوک وجود دارد.
محتمل:هر مورد مظنونی که آزمایش CSF او،حداقل یکی از موارد زیر را نشان دهد. • ظاهرکدر و چرکی • پلِِِِِِِِِئوسیتوز (WBC بیش از 3/mm 100) • پلئوسیتوز (100-10 سلول /3mm) به همراه افزایش پروتئین (>100 میلی گرم / dl) یا یا کاهش قند (<40 میلی گرم / dl) • وجود یکی از نتایج زیر در رنگ آمیزی گرم : • باسیل گرم منفی (مطرح کننده هموفیلوس آنفلونزا) • دیپلوکوک گرم مثبت (مطرح کننده استرپتوکوک پنومونیه) • دیپلوکوک گرم منفی (مطرح کننده نیسریا مننژیتیدیس)
قطعی:هر مورد محتمل یا مظنون با یکی از علائم زیر: • کشت مثبت CSF یا خون با جداسازی Hib,N.m,S.P یا • پیدا کردن آنتی ژن مربوط به S.p,N.m,Hib در مایع مغزی- نخاعی از طریق لاتکس آگلوتینیشن تست در صورت دسترسی
گزارش دهی و پیگیری: • هر مورد مظنون به مننژیت و مرگ ناشی از آن باید در اسرع وقت به صورت تلفنی گزارش شود.(فرم شماره 3) • همه موارد مظنون از نظر تایید یا رد مننژیت باید پیگیری شوند. • همه موارد مظنون، در مرکز بهداشت در سامانه پورتال مرکز مدیریت ثبت میشوند. • برای هر مورد محتمل و یا قطعی باید فرم خلاصه اطلاعات (فرم شماره 1) و فرم بررسی تکمیل شود و به مرکز بهداشت ارسال شود و در مرکز بهداشت در سامانه پورتال ثبت شود. • در صورت نداشتن موارد محتمل و یا قطعی مبتلا به مننژیت، گزارش صفر در هر ماه باید ارسال گردد.
گزارش دهی و پیگیری: • موارد تماس موارد مظنون یا محتمل یا قطعی مننژیت مننگوکوکی باید پیگیری شوند و برای آنها کموپروفیلاکسی انجام شود. • برای موارد تماس موارد محتمل یا قطعی مننژیت هموفیلوس آنفلوانزا باید پیگیری شوند و برای آنها کموپروفیلاکسی انجام شود.
