Założenia profilaktyki i terapii zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży

1. Założenia profilaktyki i terapii zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży Rzeszów- 31 maja2012

2. Krąg instytucji zatroskanych o „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży” EDUKACJA Przedszkole Szkoła podst. Szkoła średnia Szkoła specjalna Ośrodek szkolno-wychowawczy Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Poradnia wczesnego wspomagania rozwoju Ośr. Rehab.-Eduk.-Wych. OCHRONA ZDROWIA POMOC SPOŁECZNA PCPR Ośr pomocy społecznej Ośr. interwencji kryzysowej Ośr. wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie Pogotowie opiekuńcze-wychowawcze Środowiskowy dom samopomocy Dom dziecka

3. List Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia 31 X 2011

4. List Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia 31 X 2011 Jaka jest rzeczywista sytuacja na Podkarpaciu?

5. List Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia 31 X 2011 Co to znaczy, że zaburzenia psychiczne rozpoznawane w okresie rozwojowym rzadko ulegają remisjom? Co to są zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży?

6. Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży • Definicja negatywna /medyczna/ - zdrowie psychiczne to brak symptomów choroby i zaburzeń psychicznych. • Definicja pozytywna /WHO/ zdrowie psychiczne to stan dobrego samopoczucia, gdy osoba realizuje swoje indywidualne zdolności i potencjał rozwojowy z zaangażowaniem na rzecz wspólnoty, w której żyje.

7. Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży Poczucie więzi i przynależności w bezpiecznych granicach i rozwojowych wymaganiach

8. Zaburzenia psychiczne, czy trudne uczucia? Złość Lęk Smutek

9. Ograniczenia poznawcze naszego umysłu wymusza pracę zespołową w terapii zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży Ptak, czy królik? Kiedy trudno nam zrozumieć rzeczywistość, dokonujemy uproszczeń i kawałkujemy ją.

10. Wielo-wymiarowość wymusza pracę zespołową w terapii zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży Avatar 2D Avatar 3D Wielo-dyscyplinarność i wielo-resortowość jest potrzebna, ale trudniej jest rozumieć się wzajemnie i współdziałać.

11. Mózg, jak komputer w sieci Osobowość Sieć społeczna

12. Wprowadzenie do rozumienia zaburzeń psychicznych Dualizm korpuskularno-falowy światła Dualizm zjawisk psychicznych – mózg to narząd ciała ze swoistym metabolizmem biochemicznym i procesor przetwarzający informacje

13. Zaburzenie psychiczne Nieprawidłowa budowa anatomiczna mózgu lub zakłócenie na poziomie biochemicznym /hardware/ Zaburzenie przeżywania, zniekształcenia poznawcze, dysfunkcjonalne podstawowe przekonania o sobie i świecie /software/

14. Profilaktyka i terapia zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży Wczesne wspomaganie rozwoju, kinezyterapia, integracja sensoryczna… Leczenie biologiczne - farmakoterapia Wychowanie, uczenie i terapia psychologiczna – wzmacnianie więzi i rozbudzanie samoświadomości

15. Zaburzenia psychiczne dotyczące dzieci i młodzieży wg. ICD-10 • F2* Schizofrenia dziecięca • F3* Depresja dziecięca • F7* Upośledzenie umysłowe. • F8* Zaburzenia rozwoju psychicznego –(psychologicznego) • Zaburzenia rozwoju mowy i języka • Zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych /dysleksja, dysortografia, akalkulia/ • Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych /dysgrafia/ • Całościowe zaburzenia rozwoju • Autyzm dziecięcy /upośledzenie umysłowe/ • Zespół Aspergera /norma intelektualna/ • F 4* Zaburzenia lękowe, stres pourazowy • F5* Zaburzenia odżywiania • F90 Zespół nadpobudliwości psychoruchowej /ADHD/ • F91 Zaburzenia zachowania • F92 Mieszane zaburzenia zachowania i emocji /dzieci dysforyczne i depresyjne/ • F93 Zaburzenia emocjonalne /lęk separacyjny, lęk społeczny, rywalizacja w rodzeństwie/ • F94 Zaburzenia funkcjonowania społecznego /mutyzm wybiórczy/ • F95-98 Tiki, moczenie nocne, zanieczyszczanie się kałem, jąkanie Zaburzenia rozwojowe i choroby psychiczne Zaburzenia lękowe, odżywiania, emocji i zachowania

16. Przegląd zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży ICD-10

17. Środowisko wychowawcze Rodzina Dom dziecka Szkoła PSYCHOTERAPIA TERAPIA Pomaganie na poziomie przeżywania „sensu” w obszarze świadomości i relacji interpersonalnych. Podejście komunikacyjne i systemowe. Pomaganie na poziomie jednostkowego organizmu. Podejście medyczne lub paramedyczne Dziecko z objawem, zachowaniem problemowym Interwencja Wywiad środowiskowy Nadzór

18. Środowisko wychowawcze Rodzina Dom dziecka Szkoła Terapia medyczna lub paramedyczna Pomoc psychologiczna Edukacja Psychoterapia Konsultacja rodzinna Sesja wsparcia psychospołecznego Konferencja grupy rodzinnej Konferencja instytucjonalno-rodzinna Diagnoza zaburzeń mózgu: psychiatryczna, neurologiczna, psychologiczna pedagogiczna integracja sensoryczna Terapia: leki, usprawnianie, kinezyterapia, stymulacja, wspomaganie rozwoju. Dziecko z objawem, zachowaniem problemowym Ochrona prawna Wywiad środowiskowy Nadzór

19. Postulaty dobrej praktyki 1. Wczesna diagnoza zaburzeń rozwojowych, dostosowanie wymagań i wspomaganie rozwoju /dzieci ze SPE, niepełnosprawnością/ 2. Dialogowe rozwiązywanie problemów dotyczących dzieci i młodzieży z zaangażowaniem rodziny i środowiska wychowawczego. Promocja pozytywnego rodzicielstwa. Umedycznienie problemu niewskazane. /fobia szkolna, dokuczanie, agresja - nauczanie indywidualne/. Status dziecka chorego, niepełnosprawnego, Kształcenie specjalne, SPE. Status dziecka zdrowego Sfera zaburzeń rozwojowych i chorób psychicznych Sfera problemów wychowawczych i emocjonalnych w systemach społecznych Przypadki 5sp tech Matk Zasiłek opiek

21. Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008

22. Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008

23. Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008

24. Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008rozpowszechnienie chorób psychicznych 3,7 razy

25. Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008poradnie zdrowia psychicznego WZS PZPdz 2004 43,7% 19,8% 20,8% 2,6% 1,8% 8,5 % - zaburzenia rozwoju F8*

26. Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008oddziały psychiatryczne dla dzieci 2005 39 % 20 % 11 % 9 % 6 %

27. Zaburzenia psychiczne dotyczące dzieci i młodzieży wg. ICD-10 • F2* Schizofrenia • F3* Depresja dziecięca • F7* Upośledzenie umysłowe. • F8* Zaburzenia rozwoju psychicznego –(psychologicznego) • Zaburzenia rozwoju mowy i języka • Zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych /dysleksja, dysortografia, akalkulia/ • Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych /dysgrafia/ • Całościowe zaburzenia rozwoju • Autyzm dziecięcy /upośledzenie umysłowe/ • Zespół Aspergera /norma intelektualna/ • F1* Zaburzenia od środków odurzających • F 4* Zaburzenia lękowe, stres pourazowy • F5* Zaburzenia odżywiania • F90 Zespół nadpobudliwości psychoruchowej /ADHD/ • F91 Zaburzenia zachowania • F92 Mieszane zaburzenia zachowania i emocji /dzieci dysforyczne i depresyjne/ • F93 Zaburzenia emocjonalne /lęk separacyjny, lęk społeczny, rywalizacja w rodzeństwie/ • F94 Zaburzenia funkcjonowania społecznego /mutyzm wybiórczy/ • F95-98 Tiki, moczenie nocne, jąkanie 20 % 9 % ? 11 % 6 % 39 % Zaburzenia rozwojowe i choroby psychiczne Zaburzenia lękowe, odżywiania, emocji i zachowania

28. Analiza Rzecznika Praw DzieckaEwy Sowińskiej 2007 • Analiza Rzecznika Praw Dziecka w związku z opublikowanym w dniu 25 lipca 2007 r. Raportem Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczącym pobytu wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych w szpitalach psychiatrycznych w latach 2004- 2006.

29. Spotkanie wojewódzkich i krajowych konsultantów 17 IX 2007 • W celu pełniejszej oceny stanu i gwarantowanego przez państwo poziomu opieki psychologicznej i psychiatrycznej dzieci w Polsce Rzecznik Praw Dziecka zorganizowała w dniu 17 września 2007 r. spotkanie wojewódzkich i krajowych konsultantów pediatrii, psychiatrii, neurologii i chirurgii dziecięcej. Uczestniczyło w nim 28 konsultantów z całej Polski. W dniu 11 października 2007 r. odbyło się spotkanie medycznej części Opiniodawczo-Doradczej Rady Naukowej przy Rzeczniku Praw Dziecka.

30. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. • System ochrony zdrowia psychicznego jest niewłaściwie zorganizowany – jego elementy są nierównomiernie rozmieszczone w skali kraju (ilość łóżek w poszczególnych województwach np.: mazowieckie 220 łóżek, podkarpackie 25 (był okres, że w podkarpackim było 0 łóżek).

31. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. • Dostępność do opieki psychiatrycznej w Polsce jest najgorsza w Europie (zwłaszcza opieki ambulatoryjnej).

32. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce, dokonana na podstawie opinii krajowego i wojewódzkich konsultantów psychiatrii dziecięcej. • System jest skoncentrowany na opiece szpitalnej przy słabym rozwoju służb środowiskowych, które są bardzo skuteczne w opiece nad dziećmi i młodzieżą. Zbyt mały nacisk kładzie się na leczenie środowiskowe. Współfinansowanie opieki nad dzieckiem i młodzieżą w zakresie psychiatrii dziecięcej należy powierzyć samorządom na poziomie powiatu.

33. Leczeni z zaburzeniami psychicznymi według wieku. Porady w poradniach zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. +88 %

34. Porady w poradniach psychologicznych +17,5 %

35. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce, dokonana na podstawie opinii krajowego i wojewódzkich konsultantów psychiatrii dziecięcej. • Uproszczenie zasad organizowania miejsc udzielania świadczeń ambulatoryjnych, dziennych, całodobowych.

36. Poradnictwo zdrowia psychicznego, opieka szpitalna i terapia uzależnień dla dzieci i młodzieży na Podkarpaciu Poradnia psychologiczna w każdym powiecie?

37. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. • W przypadku choroby psychicznej u dziecka, konieczne jest także leczenie rodziny. Wielokrotnie ze względu na odległość do placówki terapii ambulatoryjnej jest to niemożliwe. Na terenie istniejących placówek psychiatrii dzieci i młodzieży w zakresie lecznictwa zamkniętego należy inaczej sfinansować procedury leczenia psychoterapeutycznego. Obsada oddziału psychiatrii dzieci i młodzieży musi obejmować psychologów, terapeutów zajęciowych, muzykoterapeutów, pedagogów.

38. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. • Stygmatyzacja dziecka poprzez leczenie szpitalne w przypadku kiedy wystarczy leczenie środowiskowe lub ambulatoryjne.

39. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. • Niewspółmierne do rzeczywistych potrzeb finansowanie przez Narodowy Fundusz Zdrowia świadczeń z zakresu opieki psychiatrycznej. NFZ finansuje głównie opiekę szpitalną. Brak finansowania psychoterapii, która spełnia olbrzymią rolę w leczeniu.

40. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. • Brak kardy psychiatrów. W kraju mamy 220 lekarzy psychiatrów dziecięcych (a potrzebnych jest minimum 600). W Polsce lekarzy psychiatrów dziecięcych jest nieco ponad 200, co daje około 47 tys. dzieci i młodzieży na 1 lekarza. W tym zakresie Polska zajmuje ostatnie miejsce w Europie. • W ciągu 10 lat liczba psychiatrów dzieci i młodzieży powinna się zwiększyć czterokrotnie.

41. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. • Zdaniem konsultantów milion dzieci w Polsce potrzebuje opieki psychologicznej i psychiatrycznej. Możliwość korzystania z bezpłatnej pomocy psychoterapeutycznej w zasadzie nie istnieje, a potrzeby systematycznie wzrastają. Ilość ta będzie bez wątpienia rosła, z uwagi na poprawiającą się dostępność opieki zdrowotnej, zwiększającą się świadomość społeczną potrzeby szukania pomocy u lekarzy psychiatrów oraz udokumentowanego bezwzględnego zwiększania się rozpowszechnienia chorób i zaburzeń psychicznych, w tym wśród dzieci i młodzieży.

42. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. • Większy nacisk należy położyć na rozwój placówek pomocy rodzinie świadczących pomoc w zakresie: interwencji kryzysowej, zapobiegania przemocy w rodzinie, poradnictwa czy specjalistycznej terapii rodzin (poradnie psychologiczno-pedagogiczne).

43. Środowisko wychowawcze Rodzina Dom dziecka Szkoła PSYCHOTERAPIA TERAPIA Pomaganie na poziomie przeżywania „sensu” w obszarze świadomości i relacji interpersonalnych. Podejście komunikacyjne i systemowe. Pomaganie na poziomie jednostkowego organizmu. Podejście medyczne lub paramedyczne Dziecko z objawem, zachowaniem problemowym Interwencja Wywiad środowiskowy Nadzór

44. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań. • Pracowników ww. placówek należy odpowiednio przeszkolić. Szkolenia powinny być krótkotrwałe i dotyczyć pomocy rodzinie i dziecku (nie ma potrzeby, żeby pracownicy tych placówek uzyskali uprawnienia psychoterapeuty). Szkolenia powinny być w odpowiednich odstępach czasu wznawiane, uzupełniane o nowe osiągnięcia i systemy terapeutyczne.

45. Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce, dokonana na podstawie opinii krajowego i wojewódzkich konsultantów psychiatrii dziecięcej. • Odrębne finansowanie pobytu dziecka z opiekunem a nawet rodziną, możliwość leczenia rodzinnego (NFZ nie finansuje pobytu opiekuna, co często blokuje dostęp do leczenia całodobowego i ogranicza dostęp)

46. Dyskusja między Rzecznikami • W związku z Raportem Rzecznika Praw Obywatelskich – Rzecznik Praw Dziecka skierowała do 38 placówek opiekuńczo-wychowawczych (socjalizacyjnych), z których 5-cioro lub więcej dzieci w latach 2004-2006 kierowanych było do szpitali psychiatrycznych pytania pozwalające rozpoznać skalę problemu oraz podsumować wnioski Raportu.

47. Zapytanie Rzecznika Praw Dziecka • Pytania dotyczyły liczby dzieci hospitalizowanych w latach 2004-2006 w szpitalach psychiatrycznych, które przed umieszczeniem w placówce były pod opieką psychiatry, przyczyn umieszczenia wychowanków w szpitalach psychiatrycznych, sposobu realizowania zaleceń pohospitalizacyjnych, odpowiedniego przygotowania kadry wychowawczej do prowadzenia zajęć z dziećmi wykazującymi zaburzenia w zachowaniu, przejawiającymi zachowania agresywne, z syndromem ADHD, rodzaju prowadzonych zajęć terapeutycznych dla dzieci, udziału rodziców lub opiekunów prawnych dzieci w procesie terapeutycznym, liczby dzieci skierowanych po hospitalizacji do innych placówek.

48. Polemika między rzecznikami • Należy pamiętać, że to lekarz kierujący dziecko do leczenia psychiatrycznego i lekarz przyjmujący na oddział są jedynymi uprawnionymi osobami, które są w stanie ocenić wskazania medyczne, oni też biorą za swoje decyzje pełną odpowiedzialność. • W tym aspekcie wątpliwości Rzecznika Praw Dziecka budzi stwierdzenie z raportu Rzecznika Praw Obywatelskich „iż w niektórych przypadkach zgłoszenie przez kadrę placówki potrzeby hospitalizacji wychowanka w szpitalu psychiatrycznym było rodzajem kary za agresywne zachowanie. Lekarze wydawali skierowanie w obawie przed odpowiedzialnością, gdyby doszło do groźnego incydentu”.

49. Powody hospitalizacji dzieci i młodzieżyz placówek opiekuńczo-wychowawczych • wzmożonej agresji czynnej i werbalnej względem otoczenia, stanowiącej zagrożenie dla życia innych dzieci, • autoagresja, stanowiąca zagrożenie dla życia i zdrowia wychowanka, • zachowania nieadekwatne do istniejącego bodźca i sytuacji społecznej, • zażywanie środków odurzających, • myśli i próby samobójcze, zagrażające życiu wychowanka, rzutujące na psychikę innych dzieci, • moczenie nocne, tiki i stereotypie ruchowe, • podejrzenie schizofrenii dziecięcej, • niekontrolowane napady złości, przejawiające się stosowaniem przemocy względem innych dzieci, zagrażające ich zdrowiu i życiu, • niczym nie uzasadniona zmienność nastrojów (chwiejność emocjonalna) od głębokiego żalu do euforycznego śmiechu, • skłonności sadystyczne, • zaburzenia w odżywianiu – anoreksja, bulimia.

50. Wypowiedź prof. ndzw. dr hab. med. Tomasza Wolańczyka • Prof. ndzw. dr hab. med. Tomasz Wolańczyk podkreślił, że„nie można zgodzić się też z przedstawionym w raporcie RPO stwierdzeniem: „W praktyce jednak, jak wynika z przedstawionej analizy, umieszczenie dziecka w szpitalu psychiatrycznym jest niejednokrotnie traktowane jako niemal dodatkowy „środek wychowawczy”. Wychowawcy zgłaszają do leczenia dzieci z zaburzeniami zachowania, agresją, ADHD, dysleksją, trudnościami szkolnymi i innymi, a lekarze – zapewne z obawy przed odpowiedzialnością – przyjmują je na leczenie i wypisują z zaleceniem indywidualnego życzliwego traktowania”. Na podstawie tego stwierdzenia można by bowiem wysnuć wniosek, że dzieci z zaburzeniami zachowania, agresją, ADHD nie powinny być leczone psychiatrycznie, co wydaje się rażącym i zagrażającym uproszczeniem. Szeroko używane określenie „zaburzenia zachowania” lub „agresja” jest opisem objawu, który może mieć bardzo różne przyczyny biologiczne, intrapsychiczne i społeczne. Okulary 3D