O czym będzie mowa?

1. Współczesne społeczeństwo polskie – wykład dziewiąty, czyli o poziomie zamożności, ubóstwie i standardach życia

2. O czym będzie mowa? • Poziom zamożności - ważne pojęcia • Jak mierzyć poziom zamożności? • PKB - dane dla Polski i UE • Dochody i wydatki – dane dla Polski i UE • Opinie na temat sytuacji materialnej oraz bogactwa i bogatych • Bieda – ważne pojęcia • Bieda - dane dla Polski i UE • Opinie na temat biedy i biednych

3. Poziom zamożności - ważne pojęcia • Dochód: • Brutto i netto (po oskładkowaniu) • Nominalny i realny (inflacja!) • Rozporządzalny (to, co rzeczywiście jest do wydania, po opodatkowaniu) • Zróżnicowanie dochodów: • „udział” poszczególnych segmentów dochodowych w puli dochodów (jaki % wszystkich dochodów w Polsce mają osoby z najniższego kwintyla?); współczynniki Gini’ego

4. Jak mierzyć poziom zamożności? • PKB na głowę mieszkańca • Dochody gospodarstw domowych: nie jednostek! • To gospodarstwo domowe jest jednostką ekonomiczną: „zbiera” dochody różnych członków, podejmuje decyzje ekonomiczne, wspólnie konsumuje (np. potrzebuje tylko jednej pralki, jednej zmywarki itp.) • Ekonomia skali: koszty rozkładają się na więcej osób (np. czynsz, opłaty stałe) • Zwykle mierzy się dochód na głowę członka gospodarstwa domowego, uwzględniając typ gospodarstwa: • Z uwagi na liczbę członków • Z uwagi na sposób pozyskiwania dochodów przez głowę gospodarstwa domowego (czyli osobę, która wnosi do puli największy dochód)  gospodarstwa domowe pracowników najemnych, rolników, pracujących na własny rachunek itp. • Z uwagi na typ rodziny (1-osobowe, para bez dzieci, para z 1 dzieckiem itp.) • Wyposażenie gospodarstwa domowego (infrastruktura cywilizacyjna, dobra trwałego użytku) • Struktura wydatków (na co wydają pieniądze, ile oszczędzają)

5. Produkt Krajowy Brutto Porównanie z UE, dynamika i zróżnicowanie regionalne

6. PKB według PPP? • PPP (ang: Purchasing Power Parity) = Parytet Siły Nabywczej: uwspółmiernienie wartości waluty przez uwzględnienie cen koszyka dóbr (por. np. „Koszyk Polityki”!) • Podając PKB według PPP uwzględniamy różnice między krajami • Można także podawać nominalne PKB dla różnych krajów i na tej podstawie również dokonywać porównań

7. Jaki jest nasz PKB na głowę (per capita), według PPP, w EURO (2006 rok) • UE (27 krajów) 23 600 • Luxemburg 66 100 • Irlandia 34 000 • Litwa 13 700 • Łotwa 13 300 • Republika Czeska 18 700 • Węgry 15 500 • POLSKA 12 500

10. Dynamika wzrostu PKB

11. PKB w regionach

12. PKB w regionach - dynamika

13. „Innowacyjność” regionów

14. Warunki dobrobytu Za: M. Boni

15. Wzrost i rozwój Za: M. Boni

16. Dochody i wydatki

17. Wynagrodzenia w regionach

21. Przeciętny miesięczny dochód do dyspozycji w gospodarstwach domowych, w złotych, na osobę, rok 2006

22. Przeciętne miesięczne wydatki w gospodarstwach domowych, w złotych, na osobę, rok 2006

23. Udział wydatków na poszczególne kategorie, w stosunku do ogółu wydatków (w %), 2006

29. Zróżnicowanie dochodów w wybranych krajach europejskich i USA (wg UNDP)

30. Zróżnicowanie dochodów w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej (wg UNDP)

31. Współczynnik Gini’ego w wybranych krajach (wg UNDP)

33. Opinie na temat własnej sytuacji materialnej

35. Opinie o bogactwie i bogatych

37. Bieda

38. Ważne pojęcia • Rozmiar ubóstwa, czyli ile osób (jaki odsetek populacji) żyje w ubóstwie: • Miary obiektywne (w odniesieniu do przeciętnych dochodów lub wydatków danego typu gospodarstwa domowego; w odniesieniu do koszyka dóbr) • Miary subiektywne (lejdejska): subiektywna ocena + luka dochodowa • Miary relatywne (względem jakiegoś poziomu dochodów) i absolutne (w odniesieniu do potrzeb) • Granica ubóstwa: • Dochód, od którego zaczyna się ubóstwo • Głębokość ubóstwa, inaczej zwana luką dochodowo-wydatkową: • Odpowiada na pytanie, ile osobom żyjącym w ubóstwie brakuje pieniędzy, żeby mieć 100% granicy ubóstwa; np. jeśli granicą jest 400 złotych, a ktoś ma 300, to brakuje mu 100 złotych (czyli 25% - lukę mierzy się procentowo)

39. Ubóstwo • podejścieabsolutne: ubogie są te gospodarstwa domowe (te osoby) które nie mają możliwości zaspokojenia potrzeb uznanych w danych warunkach za podstawowe, niezależnie od tego, na jakim poziomie żyją lepiej sytuowane warstwy społeczeństwa. • podejście względne: ubóstwo rozważane jest jako forma nierówności- ubogie są te rodziny lub te osoby, których poziom życia jest znacznie niższy niż pozostałych członków danego społeczeństwa. • oceniane w sposób obiektywny, to znaczy oceniając poziom zaspokojenia potrzeb badanych jednostek niezależnie od ich osobistych wartościowań w tym zakresie • oceniane w sposób subiektywny – uwzględniając opinię badanych

40. Minimum socjalne i minimum egzystencjalne • Minimum socjalne: to kategoria socjalna, ustalająca koszty utrzymania gospodarstw domowych, przy uwzględnieniu podstawowych potrzeb bytowo-konsumpcyjnych. Jest to wyznaczona granica wydatków gospodarstw domowych, mierząca godziwy poziom życia. • Minimum ustawowe: kwota uprawniająca do uzyskania świadczenia socjalnego • Relatywne: zwykle dochód poniżej 50% wydatków przeciętnego gospodarstwa domowego tego samego typu (np. emeryckiego) • Minimum egzystencji: (minimum biologiczne), stanowi dolne kryterium ubóstwa bezwzględnego. Zakres i poziom zaspokajania potrzeb według standardu minimum egzystencji wyznacza granicę, poniżej której istnieje biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka. Konsumpcja niższa od tego poziomu prowadzi do biologicznego wyniszczenia organizmu.

41. Zagrożenie ubóstwem i głębokość ubóstwa w latach 2006 i 2007

43. Granice ubóstwa – jaka to kwota?

44. Odsetek osób (w przypadku miary subiektywnej – odsetek gospodarstw domowych) żyjących poniżej granicy ubóstwa

45. Odsetek osób żyjących poniżej granicy ubóstwa, z uwagi na typy społeczno-ekonomiczne