Stany, stany

1. Stany, stany fajowe konstytucje

2. jako tło jest budynek parlamentu: the Commonwealth of Virginia • projektu Thomasa Jeffersona

3. konstytucje stanowe • podobnie jak w federacji – najważniejsze dokumenty opisujące relacje pomiędzy gałęziami władzy oraz pomiędzy rządem a ludem • niektóre są zwięzłe – niczym konstytucja federalna • niektóre to rozległe akty prawne • Vermont – 8 295 słów (tylko trochę dłuższa niż federalna 7 500) • Alabama – 340 136 słów

4. konstytucje stanowe • zgodnie z federalnym wymogiem konstytucyjnym: w każdym stanie ma być republikańska, demokratyczna forma rządu • to powód do napisania konstytucji • w każdym stanie konstytucja stanowa jest najważniejszym aktem prawnym na danym obszarze • każdy pojedynczy stan jest unitarny

5. Wirginia • Jest o tyle ciekawa, że jest pierwszą kolonią (wówczas), która tworzy własną konstytucję • już w 1776 roku, przed Deklaracją Niepodległości • konstytucja była zmieniana (nie poprawiana) sześć razy • obecna, siódma, przyjęta została w 1970, oprawcowana w legilsaturze w 1969, weszła w życie 1 lipca 1971

6. Wirginia • szef władzy wykonawczej: Gubernator • jego zastępca (i następca) to Zastępca Gubernatora (Lieutenant Governor) wybierany oodzielnie (czyli jak dawniej w federacji) • wybierani na 4 lata, nie mogą być wybrani na drugą kadencję • legislatura: General Assembly • Senate • House of Delegates

7. Deklaracja praw Wirginii, 12 czerwca 1776 roku, ratyfikowana 29 • Artykuł 1. Wszyscy ludzie są z natury jednakowo wolni i niezależni oraz posiadają pewne przyrodzone prawa. Z chwilą powstania społeczeństwa niemożliwe jest odebranie tych praw przyszłym pokoleniom na podstawie jakiejkolwiek konwencji. Prawa te obejmują prawo do życia i wolności osobistej, do środków zdobywania i posiadania własności, oraz do dążenia i osiągania szczęścia i bezpieczeństwa

8. Artykuł 2. Wszelka władza znajduje się w rękach ludu, a tym samym od ludu pochodzi. Urzędnicy są mandatariuszami i sługami ludu i w każdym momencie są wobec niego odpowiedzialni. => SUWERENEM JEST LUD

9. Artykuł 3. Rządy tworzy się, lub też powinno się tworzyć, dla wspólnej korzyści, ochrony i bezpieczeństwa ludu, narodu lub społeczności; najlepszą spośród rozmaitych rodzajów i form rządu jest ta, która zdolna jest zapewnić najwyższy stopień szczęścia i bezpieczeństwa oraz najskuteczniej chroniona jest przed ryzykiem złego rządzenia. • W przypadku uznania jakichkolwiek rządów za nieodpowiedni lub sprzeczny z powyższymi celami, większość społeczności ma niepodważalne, niezbywalne i nieodwołalne prawo dokonania reformy, zmiany lub likwidacji tych rządów w sposób uważany za najbardziej sprzyjający dobru publicznemu

10. Artykuł 4. Żadnemu człowiekowi czy też grupie ludzi nie przysługują wyłączne czy też odrębne korzyści lub przywileje przyznawane przez społeczność, chyba że przyznaje się je przez wzgląd na zasługi dla społeczności; podobnie jak przywileje te nie podlegają dziedziczeniu, tak samo nie może być dziedziczna godność urzędnika, ustawodawcy lub sędziego. => EGALITARYZM, wszyscy są równi

11. Artykuł 5. Władza ustawodawcza i wykonawcza państwa powinna być oddzielna i odrębna od władzy sądowniczej; by zaś członkowie dwóch pierwszych władz powstrzymywali się od gnębienia ludu, powinni znać i dzielić z nim jego brzemię. … => WPŁYW MONTESKIUSZA

12. Artykuł 16. Religia, czy też nasze obowiązki wobec Stwórcy, jak również sposób jej uprawiania, zależeć może jedynie od ludzkiego rozumu i przekonań, nie zaś od przymusu czy przemocy; tak więc wszyscy mają równe prawo do swobodnych praktyk religijnych zgodnych z nakazami sumienia, zaś obowiązkiem wszystkich ludzi jest przestrzeganie chrześcijańskich zasad wyrozumiałości, miłości i dobroci wobec bliźniego.

13. Wirginia, 1970 • Konstytucja z 1970 utrzymała deklarację praw Wirginii, która stała się I artykułem konstytucji, a tamtejsze artykuły stały się sekcjami • zmiany: sek. 15 A (wartości niezbędne dla zachowania wolnego rządu) • Tylko związek pomiędzy pojedynczym mężczyzną i pojedynczą kobietą może stać się ważnym małżeństwem uznawanym przez Rzeczpospolitą i jej organy

14. Wirginia, 1970 • inna zmiana – sek. 8A – dotyczy praw ofiar przestępstw, obejmuje m.in.: • ochronę przed dalszą krzywdą • prawo do traktowania z szacunkiem • prawo do zadośćuczynienia • prawo do poinformowaniu o zwolnieniu z więzienia albo ucieczce oskarżonego • prawo do współpracy z prokuraturą

15. Wirginia, 1970 • Art. II – prawa wyborcze i urzędy • wybierać może tylko obywatel USA, zamieszkujący na terenie stanu (posiadanie domostwa i faktyczne zamieszkiwanie) • głosowanie może się odbywać standardowo – karty do głosowania, ale i przez maszyny do głosowania • bierne prawo wyborcze przysługuje osobie mieszkającej od co najmniej roku

16. Wirginia, 1970 • Art. III – trójpodział władzy • Art. IV – legislatura: • Senat (33 – 40 osób), kadencje czteroletnie • Izba Delegatów (90 – 100), kadencje dwuletnie • bierne prawo – ukończone 21 lat • w procesie tworzenia prawa Gubernator ma prawo weta (do przegłosowania potrzeba 2/3); może też wprowadzać poprawki • Art. V – egzekutywa • Gubernator – zasadniczo dba, by prawo było ściśle wypełniane

17. Wirginia 1970 • Artykuł VII – władze lokalne: • posiadają organy uchwałodawcze i wykonawcze • określana przez legislaturę • Art. VIII – edukacja publiczna: • władze stanowe określają standardy edukacji • organizują okręgi szkolne • ustalają zasady finansowania szkół • zapewnia bezpłatną edukację (podstawówka i liceum), co oznacza darmowe podręczniki

18. Wirginia 1970 • Art. X – korporacje (raczej przedsiębiorstwa) • ustala zasady nadzoru na działalnością gospodarczą • powołuje Komisję ds. przedsiębiorstw • Art. XI - podatki i finanse • głównie podatki od nieruchomości • Art. XII – ochrona przyrody • Art. XIII – przyszłe zmiany

19. Massachusetts, 1780

20. Massachusetts, 1780 • To jest najstarsza, ciągle używana konstytucja na świecie • tekst został napisany w czasie konwencji konstytucyjnej 2 marca 1780 roku, przyjęty 15 czerwca tego roku) • 1919 – nastąpiło ponowne skodyfikowanie konstytucji, w oryginalny tekst zostały włączone 66 poprawek, przyjętych w referendum 4 listopada 1919, ale nie uznaje się tego za wprowadzenie nowej konstytucji

21. Massachusetts, 1780 • oficjalna nazwa: The Commonwealth of Massachusetts • egzekutywa: Gubernator + jego zastępca (Lieutenant Governor) • wybierani na 4 lata, nominowani oddzielnie, ale wybierani razem • legislatura: General Court • Senate • House of Representatives

22. Massachusetts, 1780 • Celem istnienia, trwania i działania rządu jest zabezpieczenie istnienia wspólnoty politycznej, jej ochrona oraz dbanie o jednostki które się na nią składają zapewniając im bezpieczeństwo i ochronę ich naturalnych praw oraz błogosławieństwa życia; tam gdzie te wielkie cele nie są chronione, lud ma prawo zmienić swój rząd i podjąć kroki konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa, dobrobytu i szczęścia • Wspólnota polityczna powstaje jako wolne stowarzyszenie ludzi, jest to umowa społeczna za pomocą której ludzie umawiają się z każdym pozostałym obywatelem, a każdy obywatel z całym ludem, na mocy której będą rządzeni pewnymi prawami dla dobra wspólnego. Obowiązkiem ludu jest więc, by spisując konstytucję rządu, zapewnić sprawiedliwy sposób stanowienia praw a także ich szczegółowej interpretacji oraz ich wiernego przestrzegania tak, aby każdy człowiek, o każdym czasie odnajdywał w nich ochronę.

23. Massachusetts, 1780 • We, therefore, the people of Massachusetts, acknowledging, with grateful hearts, the goodness of the great Legislator of the universe, in affording us, in the course of His providence, an opportunity, deliberately and peaceably, without fraud, violence or surprise, of entering into an original, explicit, and solemn compact with each other; and of forming a new constitution of civil government, for ourselves and posterity; and devoutly imploring His direction in so interesting a design, do agree upon, ordain and establish the following Declaration of Rights, and Frame of Government, as the Constitution of the Commonwealth of Massachusetts.

24. Massachusetts, 1780 • Część I – Deklaracja Praw Mieszkańców Rzeczpospolitej Massachusetts • Art. I • Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi i posiadają pewne naturalne, podstawowe i niezbywalne prawa, a wśród nich prawo do życia i ochrony życia oraz wolności; zdobywania, posiadania oraz ochrony własności; w końcu to poszukiwania i doświadczania bezpieczeństwa i szczęścia • został zmieniony poprawką CVI: • dodano: Równość wobec prawa nie może być ograniczona ze względu na pleć, rasę, kolor, wyznanie lub pochodzenie narodowe.

25. Massachusetts, 1780 • Część II – Podstawy rządu • dalej to leci tak: Rozdział I, Sekcja I – General Court i dalej mamy Art. • w sumie nie ma niczego niezwykłego; i senatorzy i reprezentanci mają dwuletnie kadencje • Rozdział II – gubernator • początkowo wybierany corocznie, poprawka LXIV – co dwa lata • istnieje konstytucyjna rada doradcza (9 osób)

26. Massachusetts, 1780 • z ciekawostek • rozdział VI: Uniwersytet w Cambridge oraz wspieranie literatury, etc.

27. Article I. Whereas our wise and pious ancestors, so early as the year one thousand six hundred and thirty-six, laid the foundation of Harvard College, in which university many persons of great eminence have, by the blessing of God, been initiated in those arts and sciences, which qualified them for public employments, both in church and state: and whereas the encouragement of arts and sciences, and all good literature, tends to the honor of God, the advantage of the Christian religion, and the great benefit of this and the other United States of America -- it is declared, that the President and Fellows of Harvard College, in their corporate capacity, and their successors in that capacity, their officers and servants, shall have, hold, use, exercise and enjoy, all the powers, authorities, rights, liberties, privileges, immunities and franchises, which they now have or are entitled to have, hold, use, exercise and enjoy: and the same are hereby ratified and confirmed unto them, the said president and fellows of Harvard College, and to their successors, and to their officers and servants, respectively, forever.