Helaas geen hulp uit Sparta (Hdt 6.105-106)

1. Helaas geen hulp uit Sparta(Hdt 6.105-106) We zijn dus in de Tweede Perzische Oorlog (490)

2. 1051 καὶ πρῶτα μὲν ἐόντες ἔτι ἐν τῷ ἄστεϊ οἱ στρατηγοὶ ἀποπέμπουσι ἐς Σπάρτην κήρυκα Φειδιππίδην Ἀθηναῖον μὲν ἄνδρα, ἄλλως δὲ ἡμεροδρόμην τε καὶ τοῦτο μελετῶντα· En eerst, terwijl ze nog in de stad zijn, sturen de aanvoerders een bode naar Sparta, Philippides, een Atheense man, en verder een langeafstandsloper en (iemand) die zich daarop toelegt. • 40 ἔτι – ze zijn nl. van plan om tegen de Perzen te gaan vechten • ἐν τῷ ἄστεϊ - nl. Athene • 41-42 Ἀθηναῖον … μελετῶντα – allemaal bepalingen bij Philippides; het gaat dus maar om één man • - van Atheense afkomst • - een hardloper • καὶ τοῦτο μελετῶντα – wat wordt bedoeld • met τοῦτο? • hardlopen

3. τῷ δή, ὡς αὐτός τε ἔλεγε Φειδιππίδης καὶ Ἀθηναίοισι ἀπήγγελλε, περὶ τὸ Παρθένιον ὄρος τὸ ὑπὲρ Τεγέης ὁ Πὰν περιπίπτει· Hem dus ontmoet, zoals Philippides zelf zei en aan de Atheners berichtte, in de buurt van het Partheniongebergte boven Tegea (de god) Pan. • 42 τῷ - lidwoord gebruikt als persoonlijk voornaamwoord • bedoeld is Philippides • 44 ὁ Πὰν – herders- en natuurgod; met bokkenpoten en hoorntjes. Hij zou vooral leven in Arcadia. Het Partheniongebergte ligt aan de noordoost kant van Arcadia. • Volgens de verhalen heeft Pan de Atheners bij Marathon geholpen door onder de Perzen PANIEK te veroorzaken. (Dit moet dus in het verhaal nog gebeuren, p. 115-117)

4. 2 βώσαντα δὲ τὸ οὔνομα τοῦ Φειδιππίδεω τὸν Πᾶνα Ἀθηναίοισι κελεῦσαι ἀπαγγεῖλαι, (Hij zei) dat Pan, nadat hij de naam van Philippides geroepen had, (hem) had bevolen aan de Atheners te berichten • 44 βώσαντα – ptc aor; acc. Congrueert met ….? • τὸν Πᾶνα • 45 τὸν Πᾶνα κελεῦσαι – AcI; het hoofdww. is weggelaten (Philippides zei …)

5. δι᾽ ὅ τι ἑωυτοῦ οὐδεμίαν ἐπιμελείην ποιεῦνται ἐόντος εὐνόου Ἀθηναίοισι καὶ πολλαχῇ γενομένου σφι ἤδη χρησίμου, τὰ δ᾽ ἔτι καὶ ἐσομένου.waarom ze geen aandacht aan hem schonken, terwijl hij de Atheners goed gezind was geweest en op vele manieren al goed voor hen was geweest, en in andere opzichten ook nog zou zijn. • 46-47 ἐόντος … ἐσομένου – allemaal bepalingen bij ἑωυτοῦ • ἐσομένου – welke vorm? • ptc fut van eijmi – zijn • Wat staat er binnen deze zin parallel aan: • πολλαχῇ • γενομένου (GR)? • πολλαχῇ  τὰ δ᾽ ἔτι καὶ • γενομένου ἐσομένου • (dus: verleden  toekomst)

6. 3 καὶ ταῦτα μὲν Ἀθηναῖοι, καταστάντων σφι εὖ [ἤδη] τῶν πρηγμάτων, πιστεύσαντες εἶναι ἀληθέα ἱδρύσαντο ὑπὸ τῇ ἀκροπόλι Πανὸς ἱρόν, En aangezien de Atheners, nadat de zaken voor hen [al] goed waren afgelopen, geloofden dat die dingen waar waren, richtten ze aan de voet van de Akropolis een heiligdom voor Pan op, De grot van Pan in de Akropolis • 48 καταστάντων … πρηγμάτων – gen abs: bedoeld wordt de slag bij Marathon (prospectie) • σφι – wie worden bedoeld? • de Atheners • 48-49 πιστεύσαντες εἶναι ἀληθέα – waarom twijfelt Hdt. eraan dat het verhaal waar is? • Philippides is zelf de • bron (42-43)

7. καὶ αὐτὸν ἀπὸ ταύτης τῆς ἀγγελίης θυσίῃσι ἐπετείοισι καὶ λαμπάδι ἱλάσκονται. en op grond van dat bericht stemmen ze hem gunstig met jaarlijkse offers en een fakkelrace. • 50 ταύτης τῆς ἀγγελίης – welk bericht wordt bedoeld? • dat de Atheners bij Marathon hebben gewonnen • ἐπετείοισι – welke vorm? • dat.mv (-οισι ipv -οις )

8. 1061 τότε δὲ πεμφθεὶς ὑπὸ τῶν στρατηγῶν ὁ Φιλιππίδης οὗτος, ὅτε πέρ οἱ ἔφη καὶ τὸν Πᾶνα φανῆναι, Op dat moment gestuurd door de aanvoerders, (precies) toen deze Philippides zei, dat ook Pan aan hem verschenen was, • 51 τότε – verwijst naar (40-41) καὶ πρῶτα μὲν ἐόντες … Φιλιππίδην • Van welk verschijnsel is hier sprake? • epanalepsis (na een kleine digressie pakt Hdt. het verhaal weer op) • Wat is de inhoud van de digressie? • De ontmoeting tussen Philippides en Pan (en het instellen van de eredienst voor Pan) • οἱ - bepaling bij τὸν Πᾶνα φανῆναι; bedoeld wordt Philippides • 52 τὸν Πᾶνα φανῆναι - AcI

9. δευτεραῖος ἐκ τοῦ Ἀθηναίων ἄστεος ἦν ἐν Σπάρτῃ, ἀπικόμενος δὲ ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας ἔλεγεkwam hij op de tweede dag vanuit de stad van de Atheners in Sparta en nadat hij was aangekomen bij de bestuurders zei hij: • 52 δευτεραῖος – erg onwaarschijnlijk, aangezien de afstand van Athene naar Sparta 245 km is (over de huidige wegen!). • (En hij moest ook nog terug om het antwoord naar Athene te brengen. Volgens de verhalen ging hij daarna overigens meteen door naar Marathon om daar mee te vechten. Ook zou Philippides de man zijn, die na de overwinning bij Marathon naar Athene liep met de boodschap Caivrete, nikw`men en daarna stierf)

10. 2 “ὦ Λακεδαιμόνιοι, Ἀθηναῖοι ὑμέων δέονται σφίσι βοηθῆσαι καὶ μὴ περιιδεῖν πόλιν ἀρχαιοτάτην ἐν τοῖσι Ἕλλησι δουλοσύνῃ πeripesou`san πρὸς ἀνδρῶν βαρβάρων· ‘O Spartanen, (de) Atheners vragen (van) u dat u hen helpt en niet lijdzaam toeziet dat een zeer oude stad bij de Grieken tot slavernij vervalt door toedoen van barbaren. • 54 σφίσι = de Atheners • 54-55 πόλιν ἀρχαιοτάτην – welke stad bedoelen ze? • Athene zelf natuurlijk! • 55-56 ἀνδρῶν βαρβάρων = de Perzen • πόλινπeripesou`san– AcP bij περιιδεῖν De Perzische infanterie

11. καὶ γὰρ νῦν Ἐρέτριά τε ἠνδραπόδισται καὶ πόλι λογίμῳ ἡ Ἑλλὰς γέγονε ἀσθενεστέρη”. Want ook Eretria is nu tot slaaf gemaakt en Hellas is een beroemde stad zwakker geworden.’ • 56 γὰρ – geeft een verklaring waarom verwacht wordt dat Athene slaaf van de barbaren zal worden • Ἐρέτριά – stad op het eiland Euboia • ἠνδραπόδισται – welke vorm? • 3e ev perf passief (ipv reduplicatie • verlenging van de beginklinker van de stam). • Is eigenlijk een herhaling van δουλοσύνῃ • πόλι λογίμῳ - nl. Eretria

12. 3 ὃ μὲν δή σφι τὰ ἐντεταλμένα ἀπήγγελλε, τοῖσι δὲ ἕαδε μὲν βοηθέειν Ἀθηναίοισι, ἀδύνατα δέ σφι ἦν τὸ παραυτίκα ποιέειν ταῦτα, οὐ βουλομένοισι λύειν τὸν νόμον·Hij dus berichtte hen de dingen die (hem) waren opgedragen,en het beviel hen de Atheners te helpen, maar het was onmogelijk voor hen dat onmiddellijk te doen, omdat ze de wet niet wilden ontbinden. • 58 τοῖσι, σφι = de Spartanen • 59 τὸ παραυτίκα – heeft nadruk; ze willen dus wel helpen, maar kunnen niet meteen • βουλομένοισι – ptc; dat. mv, congrueert met σφι • τὸν νόμον – wordt uitgelegd in de volgende regels. • * Philippides kwam tijdens een belangrijk religieus feest in Sparta. De Spartanen mochten dan tot volle maan geen militaire activiteiten ontplooien. • * Waarschijnlijk werkte ook de politiek tegen: in Sparta waren veel mensen anti-Athene. Als hij dan Athene de πόλιν ἀρχαιοτάτην noemt, helpt dat ook niet echt.

13. ἦν γὰρ ἱσταμένου τοῦ μηνὸς εἰνάτη, εἰνάτῃ δὲ οὐκ ἐξελεύσεσθαι ἔφασαν μὴ οὐ πλήρεος ἐόντος τοῦ κύκλου.Want het was de negende dag terwijl de maand (net) begonnen was, en ze zeiden dat ze op de negende dag niet (de stad) uit zouden gaan behalve wanneer de cirkel (van de maan) vol was. • 60 ἦν γὰρ – Hdt. doet alsof ze elke maand een periode hebben, dat ze niet mogen vechten, maar dat is niet erg waarschijnlijk. • εἰνάτη, εἰνάτῃ - anafoor; de stelligheid van het verzoek wordt hiermee benadrukt