Download
1 / 33
E N D
Obserwacja/hospitacja OBSERWACJA - (łac. observatio - oglądanie czegoś) - to podstawowa metoda gromadzenia informacji, polegająca na systematycznym rejestrowaniu zachowań osoby obserwowanej oraz na interpretacji uzyskanych danych. (Janowski A. „Poznawanie uczniów. Zdobywanie informacji w pracy wychowawczej” Fraszka Edukacyjna W-wa 2002,s.124) hospitari (łac.) - przychodzić w gościnę (sł. etymologiczny) hospitować - wizytować lekcje szkolne w celu zapoznania się z pracą pedagogiczną nauczyciela (sł. języka polskiego)
Rodzaje obserwacji: Uwaga! Brak kwestionariusza nie odbiera rangi obserwacji.
Arkusz obserwacji - propozycja • Metryczka • dane nauczyciela/dane obserwatora • Data, miejsce • klasa/grupa, • liczba uczniów, • rodzaj zajęć • temat zajęć, • cele obserwacji • stopień realizacji obserwowanych zadań • poziom merytoryczny, metodyczny i organizacyjny obserwowanych zajęć • uwagi obserwującego
Etapy obserwacji związanej z zajęciami dydaktycznymi I ETAP – przygotowanie do obserwacji II ETAP – bezpośrednia obserwacja III ETAP – rozmowa po obserwacji
I ETAP – przygotowanie do obserwacji Rozmowa przed obserwacją z nauczycielem Cel - uzyskanie informacji o: • temacie lekcji • celach lekcji • przebiegu zajęć • efektach pracy i problemach nauczyciela związanych z danym zespołem uczniowskim • zaplanowanych metodach pracy, formach pracy, mediach edukacyjnych, itd..
II ETAP - obserwacja • bezpośrednia obserwacja zajęć prowadzonych przez nauczyciela • obejmuje 1 godzinę lub 1 jednostkę lekcyjną lub wycinek lekcji czy zajęć
III ETAP - rozmowa po obserwacji 1. Samoocena lekcji przez nauczyciela Plan analizy zajęć dydaktycznych • Określenie lekcji w podstawach programowych, programie nauczania, sformułowanie tematu i jego uzasadnienie, ocena realizacji podstawy programowej. • Ocena realizacji założonych celów lekcji w stosunku do wymagań programowych i w odniesieniu do możliwości uczniów. • Budowa lekcji: części składowe i ich realizacja. • Uzasadnienie wyboru metod i form pracy oraz ich wpływ na aktywność uczniów. • Uzasadnienie wyboru mediów edukacyjnych pod kątem ich wpływu na osiągniecie celów lekcji. • Sposoby utrwalenia i sprawdzenie zrozumienia materiału lekcyjnego • Zadanie domowe – treści, cele, różnicowanie. • Inne ważne zagadnienia, np. indywidualizacja nauczania, integracja zespołu klasowego, dostosowanie wymagań, form i metod pracy.
III ETAP - rozmowa po obserwacji –c.d. 2. Ocena obserwowanej lekcji przez dyrektora • dobór tematu lekcji • organizacja i przebieg lekcji • zastosowane metody pracy i ich skuteczność • rytmiczność realizacji podstawy programowej • celowość i użyteczność wykorzystanych mediów edukacyjnych • ocena aktywności uczniów • rytmiczność oceniania uczniów i jego zgodność z zasadami oceniania • uwagi nt. prowadzenia przez uczniów zeszytów ćwiczeń/ przedmiotowych, prowadzenia przez nauczyciela dziennika lekcyjnego, urządzenie klasy, atmosfera w klasie
III ETAP - rozmowa po obserwacji-cd. 2. Przekazanie nauczycielowi mocnych stron oraz wymagających doskonalenia, zaleceń, wskazówek, inspiracji • po przekazaniu należy wysłuchać stanowiska nauczyciela w danej sprawie • najważniejsze zalecenia obserwujący powinien wpisać do notatki po obserwacji • należy ustalić z nauczycielem termin realizacji zaleceń (data lub dłuższa perspektywa czasowa - tydzień, miesiąc) • notatkę po obserwacji podpisuje nauczyciel i obserwujący UWAGA! Podczas następnej obserwacji należy mieć na uwadze i odnieść się do sposobu realizacji poprzednich zaleceń
Wyniki i wnioski z obserwacji • Część informacyjna: • ogólny problem badawczy; • cel i przedmiot obserwacji; • dyrektywy do obserwacji; • opis sytuacji, w której przeprowadzono obserwację, • kto był obserwatorem, • kiedy przeprowadzono obserwację i sporządzono sprawozdanie. • Część zasadnicza: dokładny opis zaobserwowanych zdarzeń (chronologiczny lub według dyrektyw).
Sprawozdanie z obserwacji c.d. • Część oceniająca: ocena merytoryczna i metodologiczna; • ocena merytoryczna: • czy cel obserwacji został osiągnięty, • czy uzyskane informacje są wystarczające, • z jakich powodów wystąpiły braki informacyjne; • ocena metodologiczna: • czy dyrektywy były właściwe (czy obserwator nie miał wątpliwości, co badać), • czy dobrze wybrano sytuacje do obserwacji, • czy zaplanowano właściwy typ obserwacji, wnioski i sugestie do dalszych obserwacji podobnego typu.
Jak dyrektor ma się przygotować do obserwacji, by była ona sprawnym narzędziem? • ustalić cel i przedmiot obserwacji – uświadomić wyznaczyć sobie problemy, które chce poddać obserwacji • wybrać miejsce i czas (określić sytuację badawczą); • przygotować wytyczne (dyspozycje) do przeprowadzenia obserwacji (np. informacje o obserwacji zapowiedziane i niezapowiedziane, terminy, częstotliwość, przygotowanie nauczyciela, osoby uprawnione do obserwacji nauczycieli); • przemyśleć sposób zachowania obserwatora (wybrać rodzaj obserwacji); • ustalić sposób dokumentowania obserwacji np. arkusz obserwacji, scenariusz zajęć, • przygotować techniczne warunki do przeprowadzenia obserwacji (sprzęt, narzędzia obserwacji).
Jak notować spostrzeżenia z obserwacji – praktyczne wskazówki? • notatkę z obserwacji sporządzaj tak, by była wyłącznie „fotograficznym opisem”, bez własnej interpretacji, odczuć, ocen i wniosków; • notuj jak najwięcej, bez zastanawiania się, czy wszystkie dane zostaną wykorzystane – później może się okazać, że to, co na początku wydawało się nieważne, jest istotne podczas analizy wyników obserwacji; • notuj, jeśli będzie taka możliwość, kto co powiedział, w jakim kontekście – jeśli nie znasz nazwiska/imienia ucznia, nadaj mu jakieś oznaczenie; • notuj fakty – spróbuj je później zweryfikować; • co pewien czas sporządzaj informacje z obserwacji, najlepiej według przygotowanego wcześniej formularza – staraj się podać jak najwięcej szczegółów i okoliczności badania z danego dnia, ponieważ możesz wszystkiego nie zapamiętać; • jeśli nie jest wskazane notowanie na miejscu obserwacji, to staraj się zapamiętać jak najwięcej.
ŹRÓDŁA • Sztumski J. „Metodologia badań”; • Babska Z. „Metody badawcze stosowane w psychologii badawczej”; • Rubacha K. „Metodologia badań nad edukacją”; • Pilch T. „Zasady badań pedagogicznych”; • Pilch T., Bauman T. „Zasady badań pedagogicznych”
Charakter pracy nauczyciela jest taki, że nie ma fizycznej i technicznej możliwości, aby kontrolować go ciągle, trzeba mu zaufać, stawiając przed nim cele, jakie ma osiągnąć i te efekty jego pracy analizować i oceniać." S. Wlazło
