Przesłanki nowej perspektywy strategicznej Polska 2008 - 2030

1. Dr Michał Boni ZESPÓŁ DORADCÓW STRATEGICZNYCH Przesłanki nowej perspektywy strategicznej Polska 2008 - 2030 Warszawa, 24 kwietnia 2008r.

6. WYZWANIA 2030 • Trendy globalne (poza znanym paradygmatem) • Perspektywa europejska (szanse i ograniczenia) • Krajowe siły rozwoju/zmian (duchowe – materialne!!!) • Demokratyzacja/elitaryzacja potransformacyjna • Modernizacja wzorców kulturowych (miasto – wieś, religijność – laicyzacja) • Przedsiębiorczość/zachowawczość w gospodarce • Wymiana pokoleń: solidarność/konflikt • Indywidualizm/wspólnotowość • Wzorce konsumpcyjne/wzorce postmaterialne • Efekty cyfryzacji • Wyzwania gospodarcze, wyzwania technologiczne, a potrzeba wzrostu kapitału społecznego (dobrobyt materialny wspólnot) • Podmioty realizacji: scena polityczna • Scenariusze • Perspektywa 4 – 5 pokoleń

7. JAK SPROSTAĆ WYZWANIOM • Konkurencyjność gospodarcza i jej wyznaczniki • Przedsiębiorczość • Innowacyjność • Koszty pracy • Kapitał intelektualny a rozwój • Adaptacyjność zasobów ludzkich • Edukacja • Elastyczność • Cykl życia a cykl kariery • Kapitał ludzki • Sieci wymiany/dostępność gospodarowania • Infrastruktura transportu • Sieci teleinformatyczne • Infrastruktura energetyczna • Zdolność do współpracy • Spójność społeczna • Decentralizacja państwa, społeczeństwo obywatelskie • Otwartość, tolerancja • Kapitał społeczny

8. GLOBALIZACJA • Od konkurencyjności do odpowiedzialności • Od rywalizacji do współpracy • „stara” i „nowa” globalizacja

9. POLSKA 2030 WYZWANIA (1) WARUNKI DLA STABILNEGO, WYSOKIEGO WZROSTU GOSPODARCZEGO • Skala wzrostu (świat, Europa, Chindia, PKB per capita) • Równowaga i dyscyplina zadaniowa finansów publicznych • Poziom inwestycji (20% + ?) • Deficyt, dług, wydatki publiczne – relacja do PKB (30 – 40%) • Czynniki konkurencyjności gospodarki (w której grupie państw) • Swoboda przedsiębiorczości • Struktura PKB – dekompozycja (od 2008 do 2030: hipotezy)

10. KONKURENCYJNOŚĆ

11. KONKURENCYJNOŚĆ

12. STRUKTURA TWORZENIA PKB

13. STRUKTURA ZATRUDNIENIA (SEKTORY)

14. POLSKA 2030 WYZWANIA (2) WARUNKI DLA RÓWNOWAGI DEMOGRAFICZNEJ • Solidarność pokoleń (orientacja na politykę 4 pokoleń) • Generacja seniorów a „silver economy” (portfele 60/65+ w 2030, 2 mln osób 80+) • Model rodziny (deinstytucjonalizacja) a dzietność (Prognozy dzietności do 2030 (warianty: 1,45 – 1,6)) • Problem spójności etnicznej (?) • Długość kariery zawodowej a bezpieczny system emerytalny (65 – 67 lat wspólny wiek emerytalny) • Oczekiwana długość życia – 80 (w tym – „w zdrowiu”) • Liczba osób w wieku produkcyjnym a na emeryturach • Charakterystyka grupy kluczowej (aktywnej: 30 – 50 lat), czyli tych, którzy dzisiaj są między: zaczynającymi szkołę, a kończącymi studia)

15. NASZA SZANSA SOLIDARNOŚĆ CZTERECH POKOLEŃ • Stworzenie dzieciom „ery cyfrowej” warunków dla ich szansy rozwojowej – udział w gospodarce opartej na wiedzy • Wsparcie dla generacji drugiego powojennego wyżu demograficznego (start zawodowy, migracje-powroty, dzietność) • Program 50+ (pierwszy powojenny wyż demograficzny) • Budowanie zrębów „silver economy” • Aktywność życiowa seniorów • Bezpieczny system emerytalny • Opieka pielęgnacyjna

16. PIRAMIDA WIEKU I PŁCI LUDNOŚCI POLSKI w latach 2008 i 2030 kobiety mężczyźni mężczyźni kobiety Źródło: obliczenia własne na podstawie prognozy KE.

17. STRUKTURA ZATRUDNIENIA wg wieku 2008 i 2030 (w proc.) Źródło: Obliczenia własne na podstawie prognozy KE.

18. Źródło: obliczenia własne na podstawie prognozy KE.

19. Źródło: obliczenia własne na podstawie prognozy KE.

20. LUDNOŚĆ W STARSZYM WIEKUWEDŁUG 5-LETNICH GRUP WIEKU (w tys. osób) Źródło: GUS za: Wilmowska – Pietruszyńska A., Błędowski P., Społeczne ubezpieczenie pielęgnacyjne – idea i propozycje rozwiązań

21. ZMIANY W WIELKOŚCI POPULACJI PRACUJĄCYCH Źródło: Mukesh Chawla, Gordon Betcherman, Arup Banerji, From red to gray, The „Third Transition” of Aging Populations in Eastern Europe and Former Soviet Union, Bank Światowy, Waszyngton, 2007.

22. PROJEKTOWANE ZMIANY W POPULACJI PRACUJĄCYCH Europa Wsch. i kraje byłego ZSRR 2005-2020 Źródło: Mukesh Chawla, Gordon Betcherman, Arup Banerji, From red to gray, The „Third Transition” of Aging Populations in Eastern Europe and Former Soviet Union, Bank Światowy, Waszyngton, 2007.

23. AKTYWA FINANSOWE INWESTORÓW INSTYTUCJONALNYCH jako % PKB w wybranych krajach Europy Wschodniej i krajów byłego ZSRR Źródło: Mukesh Chawla, Gordon Betcherman, Arup Banerji, From red to gray, The „Third Transition” of Aging Populations in Eastern Europe and Former Soviet Union, Bank Światowy, Waszyngton, 2007.

24. FUNDUSZE EMERYTALNE JAKO % AKTYWÓW FINANSOWYCH W POSIADANIU INWESTRÓW INSTYTUCJONALNYCH w krajach Europy wschodniej i wybranych krajów Źródło: Mukesh Chawla, Gordon Betcherman, Arup Banerji, From red to gray, The „Third Transition” of Aging Populations in Eastern Europe and Former Soviet Union, Bank Światowy, Waszyngton, 2007.

25. WSPÓŁCZYNNIK DZIETNOŚCI OGÓLNEJw latach 2000 – 2006 (Polska) Źródło: I. E. Kotowska, Analiza płodności oraz założenia prognostyczne, Warszawa, styczeń 2008r.

26. WSPÓŁCZYNNIK DZIETNOŚCI OGÓLNEJ w latach 2000 – 2006 (Polska) Źródło: I. E. Kotowska, Analiza płodności oraz założenia prognostyczne, Warszawa, styczeń 2008r.

27. POLSKA 2030 WYZWANIA (3) WARUNKI DLA WYSOKIEJ AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ ORAZ ADAPTACYJNOŚCI ZASOBÓW PRACY • Wskaźniki zatrudnienia w grupach wiekowych (w tym: młodzi do 24, oraz 55+) • Elastyczność a bezpieczeństwo (flexicurity): • formy zatrudnienia, dynamizm, mobilność, migracje • Zmiany w strukturze zatrudnienia (sektory, grupy zawodów, klastry) • Rozwój uczenia się przez całe życie (LLL): GENERACJE UCZĄCE SIĘ – prognozy popytu • Edukacja a rynek pracy (dopasowanie) – kwalifikacje, kompetencje, skolaryzacja • APRP (efektywność) – przewidywania cykli bezrobocia i charakterystyki • Cykl życia a cykl kariery zawodowej (charakterystyka K/M)

28. STRUKTURA ZATRUDNIENIA W KLASTRACH Źródło: Bukowski M., Zatrudnienie w Polsce 2006

29. NAJWIĘKSZE OBSZARY POWSTAWANIA NOWYCH MIEJSC PRACY Dane za: prof. A Karpiński, Rynek pracy, ewolucja popytu na kwalifikacje, Warszawa 2006

30. ABSOLWENCI 2005/2006 Źródło: GUS

31. LICZBA STUDENTÓW W POLSCE W TYSIĄCACH W LATACH 1990 - 2006 Cyt. Za: Czapiński j., Kapitał ludzki i kapitał społeczny a dobrobyt materialny: polski paradoks

32. KSZTAŁCENIE USTAWICZNE

33. TRENDY W ZATRUDNIENIU WG GRUP W % EU 25 Źródło: Prospects for changing skill needs in Europe, European Centre for the Development of Vocational Training, Luxemburg 2008r.

34. TRENDY W ZATRUDNIENIU WG GRUP ZAWODOWYCH

35. POPYT NA KWALIFIKACJE (porównanie scenariuszy) Źródło: Prospects for changing skill needs in Europe, European Centre for the Development of Vocational Training, Luxemburg 2008r.

36. ZMIANY W STRUKTURZE RYNKU PRACY A WSPÓŁCZESNE TRENDY Źródło: Edukacja dla pracy, Raport o Rozwoju Społecznym Polska 2007, pod kier. U. Sztanderskiej, UNDP, Bank Światowy, Warszawa 2007r.

37. PROJEKCJA ZATRUDNIENIA WG GRUP DO ROKU 2013 I 2025 Źródło: Edukacja dla pracy, Raport o Rozwoju Społecznym Polska 2007, pod kier. U. Sztanderskiej, UNDP, Bank Światowy, Warszawa 2007r.

38. POLSKA 2030 WYZWANIA (4) ODPOWIEDNI POTENCJAŁ INFRASTRUKTURY (technicznej, transportowej, cyfrowej, teleinformatycznej) • Dostępność transportowa/komunikacyjna: sieć a sieć wymiany gospodarczej (prędkość handlowa kolei – 23km/h) • Teleinformatyka, cyfryzacja: nowe funkcjonalności (edukacja, styl życia, usługi, model pracy, czas wolny) • Nowe technologie a kreatywność gospodarcza (nowe dziedziny – struktura gospodarki, nowe przemysły, self service)

39. AUTOSTRADY – STAN PRAC Źródło: Ministerstwo Infrastruktury, Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2008 – 2012.

40. DROGI EKSPRESOWE – STAN PRAC Źródło: Ministerstwo Infrastruktury, Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2008 – 2012.

41. ODNOWY, PRZEBUDOWY, MODERNIZACJE DRÓG Źródło: Ministerstwo Infrastruktury, Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2008 – 2012.

42. KORZYSTANIE Z INTERNETU WG WOJEWÓDZTW Źródło: Diagnoza Społeczna 2007.

43. KORZYSTANIE Z KOMPUTERÓW WG WOJEWÓDZTWA Źródło: Diagnoza Społeczna 2007.

44. w % Źródło: prezentacja mgr Adama Płoszaja z Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych na UW, z 2006 roku

45. Information Society performance by ESPON 123 IS Index Źródło: Spatial aspects of the Information Society, ESPON Project 1.2.3

46. POLSKA 2030 WYZWANIA (5) WARUNKI DLA BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNO - KLIMATYCZNEGO • Zapewnienie potrzeb energetycznych (wzrost popytu do 2020r. o ok. 3% rocznie, czyli 40%; 70% do 2030(?) – przy obecnej strukturze gospodarki) • Ceny energii (paliwa – a energia elektryczna: 100% - 2020) • Koszty równowagi energetycznej (od 1,24% PKB do ok. 3% PKB 2020 czyli 0,25% PKB rocznie) • OZE (15 – 20% w 2030) a koszty, a INNOWACJE (R&D) • Inwestycje modernizacyjne (CC&S + zgazowanie węgla – realny start?) + energia jądrowa + nowe MW (plan do 2015 – 1200MW a potrzeby 1200 MW rocznie) • Postawy i nawyki ekologiczne • Struktura polskich zanieczyszczeń • Wrażliwość różnych sektorów gospodarki na pakiet klimatyczny (KPMG)

47. Sector map: Perceived risks versus preparedness Źródło: KPMG, Warszawa 2008

48. MOŻLIWOŚCI PRZETWARZANIA WĘGLA

49. POLSKA 2030 WYZWANIA (6) WARUNKI DLA GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY I ROZWOJU KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO (nowy potencjał rozwojowy Polski, nowe przewagi konkurencyjne) • Stały monitoring KI (relacyjny, strukturalny, społeczny, ludzki): rekomendacje • Unowocześnienie systemu edukacji (kreatywność, kompetencje cyfrowe, komunikacyjne, ścieżki rozwoju technicznego, PISA – „science”) • Wysoki poziom skolaryzacji (struktura wykształcenia społeczeństwa) • Orientacja na talenty • Konkurencyjność w nauce i szkolnictwie wyższym (kadra, motywacja, jakość, efektywność, umiędzynarodowienie) • B+R (nakłady publiczne – powyżej 0,6% PKB; ok. 1% - 1/3 całości oraz 70% na badania, a 30% na statutowe działania) • Mechanizmy wzrostu innowacyjności (nauka – biznes; dziedziny?) • Wkład do eksportu (produkty wyższego przetworzenia)

50. INNOWACYJNOŚĆ – POLSKA A EUROPA European Innovation Scorboard 2005 TrendChart