HALKLA İLİŞKİLER

HALKLA İLİŞKİLER Hazırlayan Hüsnü Çeşmeci

İnsana önem vermeyenlerin başarılarının sürekli olması mümkün değildir. Böyleleri, varlıklarını bugün sürdürseler bile; ileride çıkacak sorunlarla baş edemezler. NİÇİN BU KONU SEÇİLDİ?

GÜNÜMÜZDE Kitle iletişim araçlarının Eğitim araçlarının Yazılı / görsel medyanın BİREYİ TOPLUMU HIZLI YAYGINLAŞMASI Hızla etkilemekte Ve ona Yeni değerler Kazandırmaktadır. İNTERNET KONFERANS TV / RADYO TİYATRO KİTAP MÜZİK SİNEMA GAZETE

BİREYLER ARASINDA ETKİLEŞİMİN SONUCU Etnik farklılık Din tercihi farklılığı Kültür farklılığı Gelir farklılığı Diğer farklılıklar OLMASI KAÇINILMAZDIR.

BİREYDEKİ HIZLI DEĞİŞİM ●Bireyin bağlı olduğu dini cemaatlerde ●Bireyin muhatap olduğu resmi kurumlarda ● Bireyin üyesi olduğu sivil örgütlerde ● Bireyin ortağı olduğu şirketlerde ● Bireyin tükettiği mal ve hizmetlerde OLUMLU SONUÇLAR DOĞURABİLİR Veya BİR KABUS OLUŞTURABİLİR

İNSANLAR KENDİLERİNİN Siyasi parti üyesi iken Sadece oy veren kişi olarak görülmesini… Ticari ortak iken Genel kurullara gelip giden kişi olarak görülmesini… Sivil toplum üyesi iken Toplantılarda kalabalık oluşturan kişi olarak görülmesini… Tüketici iken Önüne ne konulursa satın alan kişi olarak görülmesini… İ S T E M E Z İnsan, kendisinin önemsenmesini ister.

İnsanı önemsemeyen bedelini bir şekilde öder.

BİR YÖNETİCİ (Siyasi Parti Başkanı, Sivil Toplum Örgütü Başkanı, Muhtar, Belediye Başkanı, Kulüp Başkanı, Şirket Yönetim Kurulu Başkanı,…) Bireylerin değişiminden doğrudan etkilenir. O, seçmeninin / üyesinin / ortağının desteğini ve güvenini devamlı sağlamak istiyorsa, bireydeki değişiklikler ve nedenleri hakkında güvenilir ve devamlı bilgi edinmek zorundadır. Aksi Halde Yönetici, devamlı baskı altında kalır. Kamuoyu desteği zamanla kaybolur...

BİR ÖRGÜT (Siyasi Parti, Sivil Toplum Örgütü, Belediye, Ticari Şirket, Spor Kulübü,…..) Toplumun değişiminden (tercihlerinden) doğrudan etkilenir. Örgüt, toplumun desteğini ve güvenini devamlı sağlamak istiyorsa, muhatabı kitledeki değişiklikler ve nedenleri hakkında güvenilir ve devamlı bilgi edinmek zorundadır. Sivil Toplum Örgütü Sempatizan / taraftar kaybederek küçülür / yok olur. Siyasi Parti AKSİ HALDE Sandığa gömülür. Ticari Şirket Zarar veya İflas eder.

BİR FİKİR HAREKETİ TOPLUMLA İÇİÇE OLAN BİR TİCARİ KURULUŞ BİR SİYASİ HAREKET KAMUOYU TARAFINDAN DEĞERLENDİRİLİR.

ZAMAN İÇİNDE BİREYDE BİR KANAAT OLUŞUR. ● Kamuoyu önüne ilk çıkıldığında bilgilendirilmemiş veya etki altına alınmamış kesim (genelde) TARAFSIZ’ dır. ● Kurumun / kuruluşun / kişinin; kendi faaliyetleri veya rakiplerinin etkinlikleri tarafsızlar üzerinde etki yapar. Bunun Sonucunda Hâlâ kararsız kalmış olanlar olabilir... (TARAFSIZ) GRUP Olumlu kanaate varmış olanlar olabilir……...… ( + ) GRUP Olumsuz kanaate varmış olanlar olabilir…....... ( - ) GRUP ( + ) Grup TARAFSIZ ( - ) Grup (Nötr) Grup Bunu DAVRANIŞ SKALASI üzerinde gösterelim.

En büyük olumsuzlukları dahi görmeyecek kadar taraftar olanların grubu. İlk edindiği bilgiler ışığında olumlu düşünmeye başlamışların grubu. Oynak grup. Kararları oturmuş kişilerin grubu. TARAFSIZ (KARARSIZ) Ürkek Karşıt Düşman Radikal Taraftar Sempatizan Kanaatleri düşmanlık ölçüsünde olumsuz olanların grubu. Rakip bir parti taraftarı veya firma müşterisi bu gruba girer. Rakiplerin telkin veya propagandası altında az kalanların grubu. DAVRANIŞ SKALASI

SEMPATİZAN RADİKAL TARAFTAR BİR DİĞER İFADE İLE... TARAFSIZ ÜRKEK DÜŞMAN KARŞIT DAVRANIŞ SKALASI

KENDİLERİNİ SINIRLANDIRIP DIŞA KAPATAN GRUPLAR BUNU ÖNLEMENİN YOLU MUHATAP KAMUOYU ile "Halkla İlişkiler" kapsamında SÜREKLİ İLETİŞİM KURMAKTIR. HEDEFLERİNİ KAYBEDER KENDİNE HİZMET EDER HALE GELİR. ZAMANLA ZAYIFLAR...YOK OLUR...

MUHATAPLA SAĞLAM İLİŞKİ KURMA SANATI HALKLA İLİŞKİLER

Toplumda Taraflar Çıkar Çatışması İçindedir ►Firma, ucuza alıp pahalı satmak ister. ►Müşteri, kaliteli malı ucuza almak ister. Örnek Çözüm, taraflar arasında sağlam bir ilişki kurmaktır. Bu ilişki kurulamazsa hedef kitle karşı tavır alabilir. Tavır zamanla düşmanlığa dönüşebilir. ►Seçmen, oy vermez. ►Üye, istifa eder. ►Tüketici, rakip firmadan alış veriş yapar. Örnek

HALKLA İLİŞKİLERİN AMACI ●Muhataba yönetimin izlediği politikaları benimsetmek. ●Oluşturulmuş kötü imajları gidermek veya böyle imajlardan korunmak. ●Yönetimdeki hataların tespitinde ve giderilmesinde halkın telkin, tavsiye ve şikayetlerinden faydalanmak. ●Diğer örgütlerle olan ilişkilere elverişli bir ortam hazırlamak. BUNUN İÇİN Kamuoyu ile iyi ilişki kurma yollarını aramak Kamuoyunu iyi anlamak ve değerlendirmek GEREKİR

İLETİŞİM KURMANIN YOLLARI LOBİCİLİK İLİŞKİ REKLAM DUYURU Birilerinin sizin adınıza, sizler için kamuoyu oluşturma faaliyeti. Hazırlanan demeçlerin medyada yayınlanması yoluyla kamuoyu oluşturmak. Daha çok yüz yüze temasla birey üzerinde olumlu etki bırakmak. Para harcayarak kamuoyuna istenilen bilginin aktarılması.

Propagandaya Bir Örnek Halkla ilişkiler faaliyeti, bir bakıma propaganda faaliyeti gibi gözükürse de aslında propagandadan farklıdır. PROPAGANDA Tanıtma ve telkin işidir. İLİŞKİ Münasebet kurma ve bu münasebeti sürdürme işidir. ●Duyurulacak olay, muhatap kitlenin kültür seviyesi göz önünde bulundurularakonların anlayacağı bir lisanlademeç metni haline getirilir ve medyaya gönderilir. AKSİ HALDE İlişkiye Bir Örnek ● Medya yetkilileri ile dostane ilişkiler kurularak duyuruya ilgileri sağlanır. Birbirine karıştırılmamalıdır. POZİTİF SONUÇ İÇİN DOĞRU DEMEÇ MEDYA İLE İYİ İLİŞKİ

TANITMA Sempatizan kazandırır... HALKLA İLİŞKİLER Taraftar kazandırır... HEDEF, TARAFTAR KAZANMAK OLMALIDIR.

Bir Örgütün HALKLA İLİŞKİLERİ ÜYELER ARASINDA BÜROKRASİDE KAMUOYUNDA Halkla ilişkiler, ilkönce içerden başlar. İçerdekiler, yapılanlardan memnunluk duymazlarsa, Halkla İlişkiler Birimi ne kadar iyi çalışırsa çalışsın sonuç daima eksik kalacaktır. Halkla ilişkiler, bürokrasinin engel ve zararlarından korunmak için de yapılmalıdır. Çünkü; uzakta tutulanda tereddütler oluşur, zaman içinde düşman olurlar. Halkla ilişkiler, kamuoyundan tepkiler gelmeye başlayınca ( iş işten geçtikten sonra ) değil, tam aksine olumsuz durumlar oluşmasın diye çok önceden yapılmalıdır. İÇERİDE VE DIŞARIDA BULUNAN HERKESLE DEVAMLI BİR İLETİŞİM…

ÖRGÜT AÇISINDAN ÇALIŞANLAR AÇISINDAN Çalışanlar, kuruluşun amacına ve yaptığı görevin bilincine erişebilirse, örgütün başarısı daha da kolaylaşır. Çalışanlar Halkla İlişkiler Faaliyeti kapsamına alınmalıdır. Sempatizanını ve taraftarını artırmak isteyen örgütler, Halkla İlişkiler Faaliyeti yapmalıdır. HEDEF Çalışanları istenilen yönde motive etmek. Hedef kitle üzerinde olumlu imaj bırakmak. Kuruluş amaçlarına daha kısa sürede ulaşmak.

SİYASİ PARTİLER ● Halkla ilişkiler, öncelikle parti üyeleri arasındaki iyi ilişkileri hedef almalıdır. (Halkla ilişkiler partinin daha çok dışa dönük bir faaliyeti gibi görünse de, üyeler arasında ortaya çıkabilecek ihtilafların giderilmesine katkısı olacaktır.) SİYASİ PARTİLER ● Partiler fikirlerini ve faaliyetlerini, parti hakkında hiç bir bilgisi olmayanhalk kitlelerinemutlaka ulaştırmalıdır. ● Partiye karşı olan odakların olumsuz propagandalarını etkisiz kılmak (o odakların halkı aldatmasına engel olmak) için çok dinamik bir Halkla İlişkiler Faaliyeti’ne ihtiyaç vardır. Halk ile arasında ne kadar sağlam ilişki kurabilirse, başarısı da o derecede yüksek olacaktır.

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ Bir kuruluşun SİVİL TOPLUM ÖRGÜTÜ olabilmesi için; ●Kişilerin gönüllülük esası üzerine örgütlenmesi… ●Giderlerin üye aidatı ve yasal gelirlerle karşılanması… ● Resmi hiçbir kuruluşun arka bahçesi olmaması… GEREKİR. Sivil Toplum Örgütleri varlıklarını; SEMPATİZANLARINA ve TARAFTARLARINA borçludur. Sempatizan kazanabilen ve onları taraftar yapabilen örgütler güçlü örgütlerdir. Bu ise, ancak iyi bir HALKLA İLİŞKİLER FAALİYETİ ile gerçekleştirilir.

TİCARİ YAPILANMALAR Müşteriyi anlamayan onu dikkate almayan ● Bir müşteri memnun kaldığı işletmeyi 3 kişiye tavsiye eder. Memnun kalmazsa 300 kişiye kötüler. ● Bu sebeple; ticari işletmelerin müşterileri ile ilişki kurma zorunluluğu gün geçtikçe artmaktadır. ● Müşteriyle iyi ilişki, şirketin içinde başlamalıdır. ● Bilhassa müşteri ile doğrudan muhatap olan çalışanların davranışları çok önemlidir. ticari anlayışlar geride kalmıştır.

MÜŞTERİ İNSANCA MUAMELE GÖRMEK İSTER Bunlar, iyi bir HALKLA İLİŞKİLER FAALİYETİ ile gerçekleştirilir. ●Ticari kuruluşların muhatabı; fiili ve potansiyel ortaklarıilemüşterileri’dir. ●Üretilen mal ve hizmetler iyi bir iletişim kurularak onlara anlatılmalıdır. ●Çevrenin istek ve ihtiyaçlarının öğrenilebilmesi için onlarla iyi bir iletişim kurulmalıdır.

HALKLA İLİŞKİLER FAALİYETİ Örgütün gayesini ve faaliyetlerini; muhatap kitle ve / veya kuruluşlara anlatmak suretiyle, “onlarla iyi ilişkiler kurma ve bu ilişkileri geliştirme ve desteğe dönüştürme” amacıyla yapılan planlı çalışmalardır.

HALKLA İLİŞKİLERDE FAALİYET ŞEMASI 1 E V R E  BİRİMİN KURULMASI 4 2 E V R E E V R E DEĞERLENDİRME UYGULAMA PROĞRAM   3 E V R E PLAN / PROJE Ayrıntılar...

HALKLA İLİŞKİLERDE FAALİYET ŞEMASI Halkla İlişkiler Birimi Kuracak, RESMİ / SİVİL / TİCARİ Yapılanmalarda ●Bilgili, becerikli ve konusunda uzman kişilerden oluşan bir ekip oluşturulur. ●Ekip elemanlarının, görevlerini inanarak yapacak kişilerden seçilmesi önemlidir. ● Kimin neyi, ne zaman ve nasıl yapacağı ile ilgili olarak ORGANİZASYON ŞEMASI hazırlanır. Bir diğer ifade ile iş bölümü yapılır. ● Muhatap kitlenin özelliklerini bilen üçüncü şahıslardan faydalanılır. Onlar; veri toplama, öneri alma aşamasında faydalı olabilir. 1.EVRE BİRİMİN KURULMASI

Bir görevden herkes sorumluysa, o iş yapılmayacak demektir. Çünkü herkes o işi birinin yapacağını düşünür. Çözüm; Sorumluluğu bir isme veya gruba yüklemektir. Üst Yönetim'in İşi Örgütü / kurumu verimli yönetmektir. Halkla İlişkiler Birimi’nin İşi Yönetime yardımcı olmaktır. Halkın tepki ve beklentilerini yönetime, anında ve doğru olarak iletmekle, BU YARDIM SAĞLANIR… Not: Olaylar doğru tespit edilmeli ve iletilmelidir. Aksi halde, güçlü ve zayıf yanlar görülemez.

KAŞ YAPAYIM DERKEN GÖZ ÇIKARILMAZ HALKLA İLİŞKİLER BİR USTALIK İŞİDİR HOROZLANMAYA GELMEZ BU GÖREV HER RASTGELENE VERİLMEMELİDİR.

Halkla İlişkiler Programı; Halkla İlişkilerBirimi’nin de görüşü alınarak üst yönetimce,anlaşılır ve inanılır bir şekilde hazırlanır. HALKLA İLİŞKİLERDE FAALİYET ŞEMASI ●Program;ortam şartlarına uygun, uygulanabilir ve değişen şartlara esneklik gösterebilmelidir. ● Program; insan psikolojisi ve sosyal psikolojiye uygun, komplekslerden uzak, gerçekçi olmalıdır. ● Program;en kısa sürede uygulamaya konulabilmelidir. 2.EVRE PROGRAM İYİ BİR PROGRAMLA HEDEFE KOLAY ULAŞILIR...

İlişki kurulacak kişi veya kişiler için İLETİŞİM PLANI yapılır. HALKLA İLİŞKİLERDE FAALİYET ŞEMASI PLANLAMADA DİKKATE ALINACAK HUSUSLAR İNSAN Her insanın kendine özgü kişiliği vardır. 3.EVRE Sevilmekten / sayılmaktan / iltifattan hoşlanır. Sözden çok eyleme önem verir. Her insanın belli bir gücü ve etki alanı vardır. PLAN PROJE ●Bazı kişi veya kişiler, özel kimlikleri ve düşünceleri sebebiyle ulaşılması zor insanlardır. Onlara en uygun ulaşım kanalları bulunmalıdır.

1 Konferans, seminer, panel, sergi... SAĞLANIR KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI İLE İLETİŞİM Gazete, dergi, bülten, broşür... Radyo, TV, internet, CD... Duygusallık / dostluk / arkadaşlık oluşturması açısından en etkili yol, yüz yüze ilişkilerdir. Bir mektup veya tebrik yazarak 2 Ziyaretler yaparak Mütevazı fakat anlamlı bir hediye vererek YÜZ YÜZE İLİŞKİLER Kişilerin dertlerini / sevinçlerini paylaşarak Bir ihtiyacını karşılayarak KURULUR PLAN, BU BİLGİLER ÜZERİNE OTURTULMALIDIR...

HALKLA İLİŞKİLERDE FAALİYET ŞEMASI UYGULAMA BİR KARARI YÜRÜTME FAALİYETİDİR. Sadece planlama yetmez, yapılan planları doğru uygulamak da gerekir. 4.EVRE Her şeyden önce insan unsuru hiç unutulmamalıdır. UYGULAMA ● Uygulamada, ilişki kurulan kişi veya gruplar ciddiye alınmalıdır. Açıklık, doğruluk, güvenilirlik ve hoşgörü esas olmalıdır.

Yapılan İşler Değerlendirilmelidir HALKLA İLİŞKİLERDE FAALİYET ŞEMASI Bir hata tespit edilmişse paniklenilmez Hatadan korkmayınız. Esas olan, yanlışları anında görerek tedbir almaktır. DEĞERLENDİRME

YÜZ YÜZE İLİŞKİ KURABİLMEK

İLİŞKİ KURMANIN HEDEFLERİ Bu kesimi kaybetmeden kazanmak Bu kesimle ANLAŞMA ZEMİNİ hazırlayarak zararını en aza indirmek Bu kesimi TARAFTAR haline getirmek KARARSIZ RADİKAL - SEMPATİZAN ÜRKEK - KARŞIT - DÜŞMAN ? ... nasıl

Olumlular içinde olmakla birlikte bazı tehlikeleri üzerinde taşıyan gruptur. Aşırı yönleri törpülenmelidir. En faydalı, en istikrarlı gruptur. Sayısı artırılmalı. Olumlular içinde en oynak gruptur. Kısa zaman içinde taraftar haline getirilmelidir. Aksi halde hemen olumsuzlara katılır. Üzerinde önemle durulması gereken gruptur. İlgilenilmezse olumsuzlar tarafına geçebilir. Radikal Taraftar Sempatizan Ürkek Karşıt Düşman TARAFSIZ (KARARSIZ) TARAFSIZ (KARARSIZ) Taraftar Sempatizan Ürkek Karşıt Düşman Radikal Olumsuzlar içinde en kolay kazanılacak gruptur. Etkisi altında kaldıkları telkinlerin tesiri azaltılmalıdır. Kazanılmaları çok zordur. Zararlarının azaltılması için çalışılır. Merkeze yaklaştırılmaları bile bir kazançtır. Bulundukları yerde elde ettiklerinden daha iyisini sunarak önce merkeze davet edilir. GENEL STRATEJİ TEKRAR EDELİM...

Olumlular içinde olmakla birlikte bazı tehlikeleri üzerinde taşıyan gruptur. Aşırı yönleri törpülenmelidir. En faydalı, en istikrarlı gruptur. Sayısı artırılmalı. Olumlular içinde en oynak gruptur. Kısa zaman içinde taraftar haline getirilmelidir. Aksi halde hemen olumsuzlara katılır. Üzerinde önemle durulması gereken gruptur. İlgilenilmezse olumsuzlar tarafına geçebilir. TARAFSIZ (KARARSIZ) TARAFSIZ (KARARSIZ) Radikal Taraftar Sempatizan Ürkek Karşıt Düşman Olumsuzlar içinde en kolay kazanılacak gruptur. Etkisi altında kaldıkları telkinlerin tesiri azaltılmalıdır. Kazanılmaları çok zordur. Zararlarının azaltılması için çalışılır. Merkeze yaklaştırılmaları bile bir kazançtır. Bulundukları yerde elde ettiklerinden daha iyisini sunarak önce merkeze davet edilir. GENEL STRATEJİ

YÜZ YÜZE İLİŞKİ KURMAK İSTEYENLERDE BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER.

● Hem kendimize hem de başkalarına faydalı olmanın yolu, eğitimli olmaktan geçer. ● Eğitim, yalnızca kuru bilgi almak değil, doğru davranışları öğrenmek ve uygulamaya sokmaktır. EĞİTİMLİ OLMAK 1 ● Başarılı olacağına inanan insan, inancına çalışmayı eklerse, eninde sonunda başarır. İNANÇLI OLMAK 2

DİNLEYİCİ OLABİLMEK İletişim kurabilmek için iyi bir ● Dinlemesini bilmeyenler kendilerini dinletemezler. ● İlişki MONOLOG’LA değil DİYALOG’LA sağlanır. 3 DİNLEYİCİ ve KONUŞMACI OLABİLMEK KONUŞMACI ● Konuşma anlaşılır bir dille yapılır. ●Konuşmanın net ve öz olması esastır. olmak gerekir. Bu konu KONUŞMA SANATI içinde tekrar ele alınmıştır.

● Doğrular, en güzel şekilde ve muhatabın kabul edebileceği bir biçimde takdim edilmelidir. ● Bu tutum, insanların size güven duymasını sağlayacaktır. 4 ÜSLUP YALAN, İYİ BİR DİYALOGUN DÜŞMANIDIR

DAVRANIŞDAKİ TUTARLILIK ●Tutarlılık, dilimizin ve davranışımızın bir olmasıdır. SÖZDEKİ TUTARLILIK ● Konuşmada tutarlı kalabilmek için her seferinde doğruyu söylemek gerekir. Çünkü doğru tek, yalan ise çoktur. Yalan söylenir ve zaman içinde ne söylendiği unutulursa bir başka zaman aynı konu üzerinde bir başka ifade kullanılır ve ikisi arasında tutarsızlık oluşur. TUTARLI OLMAK 5

● Utangaçlık, korku gibi zaaflara kapılmayın. Kendinize güveninizi ortaya koyun. Siz görevinizi yapın. Başarı arkadan gelecektir. KENDİNE GÜVENMEK 6 ● Her sahada başkalarına güven verecek bir tavır içinde olunmalıdır. Bununölçüsü sözle fiil arasındaki tutarlılıktır. GÜVEN VERMEK 7 ●Muhatabın beklentilerini ve zaaflarını bilmeden başarılı ilişki kurulamaz. ● Onların kültür yapıları önceden öğrenilmelidir. İNSANI TANIMAK 8

İÇİNİZDE NE BESLERSENİZ ONU BÜYÜTÜRSÜNÜZ ● İnsan kazanmak için yakınlaşmak, yakınlaşabilmek için de önce sevmek gerekir. ●Sevgi, en kalıcı anlaşma dilidir. Gönlümüzde olan dilimize yansır, bakışlarımıza yön verir. ●Sevginin hedefi gönül kazanmaktır, sevimli görünüş vermek değildir. 9 SEVEBİLMEK (+) (-)

●Bazı insanları sevmekte zorlanabiliriz. Bu zorlama saygısızlığı davet etmemelidir. ●Bir yönetici, yardımcısına “Şu dosyayı verir misin?” yahut “Şu dosyayı rica etsem!” dese, yardımcısı bunun gerçekte bir emir olduğunu anlamayacak mıdır? “Hayır, ricanızı kabul etmiyor ve dosyayı vermiyorum” diyebilir mi? Diyemeyeceğine göre, ona “Dosyayı ver!” tarzında emir kipiyle hitap etmenin anlamı var mı? SAYGILI OLABİLMEK 10 (M.Özel’den) SAYGI, SEVGİYİ BESLER.

SAYGININ OLMADIĞI KARŞILIKLI SAYGIYI KESİNTİYE UĞRATAN FAKTÖRLER: YA DA TEK TARAFLI OLDUĞU YERDE Mevki Önyargı Kendini Beğenmişlik Kendine Güven Eksikliği Farklılıkların Hoş Görülmemesi İLETİŞİM Anlayış ve Karşılıklı Güven Eksikliği KISITLI OLARAK GERÇEKLEŞİR. İLİŞKİLERDE SINIRLAR BELİRLENMELİ, AKSİ HALDE ÇATIŞMA ÇIKAR.

● Her şey düşüncede başlar. “İki düşün bir söyle” misali, davranışın ne gibi sonuçlar doğuracağını düşünmeden hareket etmemelidir. KONTROLLÜ HAREKET ETMEK 11 ●Hiçbir mazeret çalışmanın önüne geçmemelidir. HEDEFİ KAÇIRMAMAK 12 ●Bazen arzu edilen olumlu neticeler alınamaz. ● Esas olan, başarısızlıktan ders almaktır. BAŞARISIZLIKTAN KORKMAMAK 13

HALKLA İLİŞKİLER