SYSTEMY EKONOMICZNE I FUNKCJE POLITYKI GOSPODARCZEJ

1. SYSTEMY EKONOMICZNE I FUNKCJE POLITYKI GOSPODARCZEJ

2. System ekonomiczny Zbiór powszechnie obowiązujących norm prawnych oraz ogólnie akceptowanych zasad, regulujących postępowanie wszystkich uczestników procesu gospodarczego.

3. System ekonomiczny: Odpowiada na pytania: • Kto i jak decyduje o tym, które dobra powinny być wytwarzane i w jakich ilościach? • W jaki sposób wytwarzanie uzupełniających się produktów ma być bilansowane i koordynowane pod kątem zaspokojenia różnorodnych potrzeb społecznych? • W jaki sposób ma być dokonywany podział globalnego produktu społecznego między członków społeczeństwa?

4. Ustroje społeczno - gospodarczy Dwa kryteria podziału: • Kryterium własności środków produkcji 2. Kryterium dotyczące sposobu regulacji procesu gospodarczego i rodzaju mechanizmów stosowanych w czynnościach regulacyjnych

5. Kryterium własności • Ustroje indywidualistyczne (kapitalistyczne): • Własność prywatna (jednostkowa) • Decyzje dotyczące produkcji – osoby prywatne, rodziny lub zrzeszenia ludzi • Ustroje kolektywistyczne • Własność państwa i innych organizacji publiczno-prawnych

6. Kryterium sposobu regulacji • Systemy konkurencyjne – systemy gospodarki rynkowej 2. Systemy administracyjnego regulowania gospodarki

7. Cztery modele systemów gospodarczych: • Indywidualistyczno – konkurencyjny (kapitalizm rynkowy, Europa Zachodnia i Ameryka w XIX wieku) • Indywidualistyczno – planowy (gospodarka rynkowa regulowana przez centralne planowanie państwa, Niemcy w czasie II Wojny Światowej) • Kolektywistyczno – planowy (realny socjalizm, Europa Środkowa po II wojnie światowej) • Kolektywistyczno – konkurencyjny (socjalizm rynkowy)

8. Współczesne systemy ekonomiczne Systemy ekonomiczne panujące współcześnie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Japonii i w większości krajów Europy Zachodniej określa się mianem: KAPITALIZM MIESZANY

9. Współczesne modele Gospodarki Rynkowej Model anglosaski:neoliberalna gospodarka rynkowa (USA, Wielka Brytania), Model skandynawski: kapitalizm z socjaldemokratycznym obliczem (Szwecja), Model nadreński: społeczna gospodarka rynkowa (Niemcy, Francja, Włochy), Model japoński:gospodarka rynkowa „azjatyckich tygrysów” - sterowana gospodarka rynkowa (Korea Południowa, Malezja, Singapur, Tajwan, Tajlandia).

10. Model anglosaski podstawą do oceny gospodarki są kryteria efektywnościowe, każdy jest kowalem własnego losu, działanie samoczynnych mechanizmów rynkowych, powszechna komercjalizacja, odrzucenie interwencjonizmu państwowego, odchodzenie od nadmiaru funkcji opiekuńczych, państwo jako: strażnik ustroju i praworządności norm, regulator polityki pieniężno-kredytowej.

11. Model skandynawski korzyści społeczne z ingerencji państwa >od strat ekonomicznych z tyt. ograniczania wolności gospod., kompromis pomiędzy pryncypiami socjalizmu i kapitalizmu, powszechny, rozbudowany system świadczeń socjalnych, państwo dostarcza bezpłatnie takie usługi jak np. lecznictwo, przedszkola, wykształcenie podst. i wyższe, a także dotuje budownictwo mieszkaniowe, dość niska stopa bezrobocia, zachowana jest dominacja własności prywatnej w gospodarce, wyjątkowo wysoki udział redystrybucji w dochodzie narodowym (ponad 60%).

12. Model nadreński godzenie liberalnej gospodarki z ustrojowym zapewnieniem świadczeń socjalnych, względny egalitaryzm, odrzucanie ingerencji państwa w bieżące funkcjonowanie gospodarki i jej mechanizmy ekonomiczne, negowanie „przesocjalizowania” państwa, państwo oferuje dość szeroki zakres świadczeń społecznych - nie może szkodzić mechanizmom rynkowym i zmniejszać motywacji obywateli do indywidualnej aktywności.

13. Model japoński: wolność gospodarcza, preferowanie przedsiębiorców, a nie pracowników, niskie płace zapewniają niskie koszty wytwarzania i wzrost konkurencyjności światowej, wysoka stopa inwestycji, autokratyzm państwa, w tym w sferze polityki gospodarczej, ingerencja wspomagająca rozwój gospodarki (eksportu, inwestycji rozwojowych), ekspansja eksportowa, agresywna strategia opanowywania rynków zagranicznych.

14. Funkcja państwa i polityki gospodarczej w kapitalistycznej gospodarce rynkowej Decyzje ekonomiczne • podejmowane przez przedsiębiorców, właścicieli banków i innych firm prywatnych,

15. Funkcja państwa i polityki gospodarczej w kapitalistycznej gospodarce rynkowej „niewidzialna ręka” • działanie mechanizmów rynkowych, konkurencji i opartej na kategorii zysku motywacji pobudzającej uczestników procesu gospodarczego do maksymalizacji wydajności , wprowadzania innowacji i dokonywania inwestycji, • reguluje tok procesu gospodarczego.

16. Funkcja stabilizacyjna: Podejmowanie przez państwo działań stabilizujących gospodarkę przez realizację głównie takich celów jak: osiągnięcia i utrzymanie w dłuższym okresie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, wyeliminowanie lub przynajmniej ograniczenie inflacji i bezrobocia, zmniejszenie amplitudy wahań aktywności gospodarczych

17. Rola państwa: • Zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego • Utrzymanie instytucji wymiaru sprawiedliwości • Szkolnictwa • Kształtowanie systemu pieniężnego

18. Współczesne dodatkowe misje państwa: • KORYGOWANIE NIEDOSTATKÓW MECHANIZMÓW RYNKOWYCH: • podnoszenie efektywności gospodarki w skali ogólnospołecznej, • ograniczenie nadmiernych nierówności w podziale produktu społecznego, • stabilizowanie gospodarki.

19. Funkcja stabilizacyjna Podstawowe mechanizmy oddziaływania państwa na gospodarkę w skali makroekonomicznej: • Polityka pieniężna • Polityka budżetowa

20. Funkcja redystrybucyjna: Działania zmierzające do niwelowania zbyt dużych, nie akceptowalnych społecznie różnice dochodowych i majątkowych oraz pomocy ludziom starym, upośledzonym i chorym, którzy nie są w stanie radzić sobie sami

21. Korygowanie działań mechanizmów rynku

22. Formy interwencji państwa: • ustawodawstwo, • wydatki publiczne • planowanie i arbitraż, • bezpośrednie oddziaływanie na administrację i przedsiębiorstwa.

23. Finansowanie wydatków publicznych: • podatki, • składki ubezpieczeniowe, • pożyczki • dochody z działalności gospodarczej.

24. Argumenty „za” interwencjonizmem: • Konieczność zabezpieczania systemu gospodarczego od strony instytucjonalno – prawnej. • Niedoskonałości rynku i konkurencji w praktyce. • Występowanie negatywnych efektów zewnętrznych • Istnienie dóbr publicznych. • Istnienie dóbr szczególnie niekorzystnych lub korzystnych społecznie. • Występowanie takich zjawisk , jak duże wahania aktywności gospodarczej, bezrobocie, niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych oraz inflacja. • Istnienie pozbawionych opieki ludzi starych, niedołężnych, upośledzonych i chorych. • Powstawanie zbyt dużych , nie akceptowalnych społecznie różnic dochodowych i majątkowych.

25. Miara ingerencji państwa w procesy gospodarcze: Udział wydatków publicznych w produkcie narodowym brutto (PNB)

26. Udział budżetu państwa w PKB

27. Wskaźnik wolności gospodarczej: Budowany jest w oparciu o analizę 50 zmiennych opisujących rozwój społeczno gospodarczy. Pogrupowane są one w 10 kategorii: • Polityka dot. Handlu, • obciążenia fiskalne nakładane przez rząd, • interwencja rządu w gospodarkę, • polityka monetarna, • przepływ kapitału i inwestycje zagraniczne, • bankowość i finanse, • płace i ceny, • prawa własnościowe, • regulacje prawne oraz zakres aktywności gospodarki nieformalnej (szarego i czarnego rynku)

28. Wskaźnik wolności gospodarczej: • Kraje oceniane są w skali o 1 – 5 • Państwa których ocena zawiera się pomiędzy: 1 - 1,99 – państwa wolne, 2 – 2,99 – państwa w zasadzie wolne, 3 – 3,99 – państwa w zasadzie zniewolone, 4 – i więcej – państwa zniewolone

29. Wartość indeksu wolności gospodarczej w Polsce (IEF - Heritage Foundation)

30. Polska na tle innych krajów

31. Raport Doing Business • coroczne raporty Banku Światowego poświęcony analizie procesu prowadzenia działalności przedsiębiorstw, • ukazują się one od 2001 roku, • aktualnie poddawanych jest ocenie 155 państwa, • wyniki są stale uaktualniane i prezentowane w Internecie pod adresem: www.doingbusiness.org

32. 10 obszarów badania: • Inicjowanie działalności gospodarczej, • Koncesjonowanie działalności gospodarczej, • Zatrudnianie i zwalnianie pracowników, • Rejestrowanie własności, • Dostępności kredytu, • Ochrona inwestorów, • Płacenie podatków, • Wymiana międzynarodowa, • Dochodzenie praw umownych na drodze sądowej, • Kończenie działalności biznesowej.

33. Doing Business 2009

34. Dzień wolności podatkowej dzień, w którym (średnio) łączny dochód od początku roku zrównuje się z (przewidywanymi) zobowiązaniami podatkowymi na ten rok, a więc symbolicznie przestajemy płacić państwu, a zaczynamy zarabiać na siebie.

35. Dzień wolności podatkowej w Polsce

36. Bibliografia: • Bolesław Winiarski (red), Polityka Gospodarcza, PWN, Warszawa 2008 • Mirosława Klamut (red), Polityka ekonomiczna Współczesne wyzwania, PWN, Warszawa 2007 • www.pit.pl • www.doingbusiness.org