HOŞGELDİNİZ

1. MALZEMELERİN GERİ KAZANIMI PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ

2. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI Tehlikeli Atık Nedir ? Çevre ve insan için tehlike arz eden yanıcı, yakıcı, kanserojen, patlayıcı, tahriş edici ve zehirli atıkların tümüne birden verilen genel bir isimdir.

3. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI Ülkemizde oluşan başlıca tehlikeli atıklar nelerdir? • Tehlikeli madde ile kontamine olmuş ambalajlar (boya kutuları, kimyasal kapları, yağ teneke ve varilleri v.b.)• Tehlikeli madde ile pislenmiş bez, eldiven, üstübü gibi atıklar• Boya ve vernik kalıntıları,• Atık Yağlar (Motor, makine ve türbin yağları, sentetik ve mineral yağlar, emülsiyon ve solüsyonlar)• Organik solventler,• Eski piller ve aküler,• Metallerin mekanik olarak işlenmesi esnasında oluşan ve yağ bulaşmış atıklar (yağlı metal talaşları, metalik çamurlar v.b.) • Tıbbı atıklar

4. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI Ülkemizde oluşan başlıca tehlikeli atıklar nelerdir?• Flouresan lambalar,• Pestisitler (tarımdaki zararlılara karşı kullanılan ilaçlar ile böcek ilaçları ve fare zehirleri genel olarak pestisit ismiyle bilinmektedir.)• Asbest içeren maddeler• Filtre tozları• Siyanür içeren sertleştirme tuzları• Metal içeren boya ve fosfat çamuru• Yağ içeren kablo atıkları• Fotoğrafçılık endüstrisinden kaynaklanan film banyo suları gibi atıklar

5. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI Tehlikeli Kabul Edilen Atıkların Kodları ve Özellikleri Bir maddenin “tehlikeli” olma özelliğini tanımlayan ölçütler, “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ekinde (Ek-5) ve “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik “ ekinde (Ek 3-A) tanımlanmıştır. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine ulaşmak için: http://www.cmo.org.tr/mevzuat/mevzuat_detay.php?kod=361 http://atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/atikyonetimi/AnaSayfa.aspx?sflang=tr

6. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI Tehlikeli Kabul Edilen Atıkların Kodları ve Özellikleri

7. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI Tehlikeli Kabul Edilen Atıkların Kodları ve Özellikleri

8. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI Tehlikeli Kabul Edilen Atıkların Kodları ve Özellikleri

9. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİĞİN EK-IV bölümünde her bir atık teker teker kodlanarak verilmiştir. Önce ana bölüm olarak kodlanmış, sonra her ana bölüm içerisinde kodlanmıştır. KOD (01) Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar, (02) Tarım, bahçıvanlık, su kültürü, ormancılık, avcılık ve balıkçılık, gıda üretimi ve işlemesi sonucu ortaya çıkan atıklar, (03) Ahşap işleme ve kağıt, karton, kağıt hamuru, panel (sunta) ve mobilya üretiminden kaynaklanan atıklar, (04) Deri, kürk ve tekstil endüstrilerinden kaynaklanan atıklar, (05) Petrol rafinasyonu, doğal gaz saflaştırma ve kömürün pirolitik işlenmesinden kaynaklanan atıklar, (06) Anorganik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, (07) Organik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, (08) Astarlar (boyalar, vernikler ve vitrifiye emayeler), yapışkanlar, yalıtıcılar ve baskı mürekkeplerinin imalat, formülasyon tedarik ve kullanımından (İFTK) kaynaklanan atıklar,

10. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİĞİN EK-IV bölümünde her bir atık teker teker kodlanarak verilmiştir. KOD (09) Fotoğraf endüstrisinden kaynaklanan atıklar, (10) Isıl işlemlerden kaynaklanan atıklar, (11) Metal ve diğer malzemelerin kimyasal yüzey işlemi ve kaplanması işlemlerinden kaynaklanan atıklar; demir dışı hidrometalurji, (12) Metallerin ve plastiklerin fiziki ve mekanik yüzey işlemlerinden ve şekillendirilmesinden kaynaklanan atıklar, (13) Yağ atıkları ve sıvı yakıt atıkları (yenilebilir yağlar, 05 ve 12 hariç), (14) Atık organik çözücüler, soğutucular ve itici gazlar (07 ve 08 hariç), (15) Atık ambalajlar; başka bir şekilde belirtilmemiş emiciler, silme bezleri, filtre malzemeleri ve koruyucu giysiler, (16) Listede başka bir şekilde belirtilmemiş atıklar, (17) İnşaat ve yıkım atıkları (kirlenmiş alanlardan çıkartılan hafriyat dahil), (18) İnsan ve hayvan sağlığı ve/veya bu konulardaki araştırmalardan kaynaklanan atıklar (doğrudan sağlığa ilişkin olmayan mutfak ve restoran atıkları hariç) (19) Atık yönetim tesislerinden, tesis dışı atık su arıtma tesislerinden ve insan tüketimi ve endüstriyel kullanım için su hazırlama tesislerinden kaynaklanan atıklar, (20) Ayrı toplanmış fraksiyonlar dahil belediye atıkları (evsel atıklar ve benzer ticari, endüstriyel ve kurumsal atıklar).

11. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI ÖRNEK: (10) ISIL İŞLEMLERDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR KOD A: Kesinlikle tehlikeli atıktır. M: Eşik konsantrasyon değerlerine bakılarak tehlikeli atık olup olmadığına karar verilmesi (Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Ek-6)

12. TEHLİKELİ ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ VE BERTARAFI ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİĞİN EK-IV bölümünde her bir atık teker teker kodlanarak verilmiştir. ÖRNEKLER

13. ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİĞİN EK-IV bölümünde her bir atık teker teker kodlanarak verilmiştir. ÖRNEKLER

14. ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİĞİN EK-IV bölümünde her bir atık teker teker kodlanarak verilmiştir. ÖRNEKLER

15. ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİĞİN EK-IV bölümünde her bir atık teker teker kodlanarak verilmiştir. ÖRNEKLER

16. ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİĞİN EK-IV bölümünde her bir atık teker teker kodlanarak verilmiştir. ÖRNEKLER

17. TEHLİKELİ ATIKLAR DEĞERLENDİRİLİRKEN UYGULANAN METOTLAR • Kaynakta azaltma/önleme: Atıklardan kaçınmanın en iyi yolu, kaynağında üretilmemesi veya en az atık üretilmesidir. • Geri dönüşüm / Geri kazanım: Atıkların tamamının veya içindeki kullanılabilir maddelerin geri kazanımı yada tekrar kullanılmasıdır ( atık yağ geri kazanımı gibi). • Arıtma: Atıklar fiziksel, biyolojik yada kimyasal arıtma ile atık tehlikesiz veya daha az tehlikeli hale getirilebilir. • Bertaraf: Atık oluşumunun kaçınılmaz olduğu ve yukarıda belirtilen işlemlerin uygulanamadığı durumlarda değerlendirilemeyen atıklar yakma, depolama gibi metotlarla bertaraf edilir.

18. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI • Atık Yönetimi Genel Esasları Yönetmeliğine göre Atık Yönetimi'nin kapsamı şu şekilde yapılmıştır: • Atığın kaynağında azaltılması, • Özelliğine göre ayrılması, • Toplanması, • Geçici depolanması, • Ara depolanması, • Geri kazanılması, • Taşınması, • Bertarafı ve bertaraf işlemleri sonrası kontrolü

19. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 1. Çevre Yönetim Sorumlusu Tayin Edilmesi Çevre ile ilgili tüm konuların tek bir kişi aracılığı ile yapılması doğabilecek karışıklıkları engelleyeceği gibi sorumluluk ve yetki gibi konulara da açıklık getirecektir. Çevre Yönetim Sorumlusu resmi olarak tayin edilerek iletişim bilgileri Atık Yönetim Planına dahil edilmelidir. 2. Tehlike Atıkların Belirlenmesi ve Sınıflandırılması İşletmeden kaynaklanan tehlikeli atıkların, Atık Yönetimi Genel Esasları Yönetmeliği Ekinde listelenmiş atık kodlarına göre sınıflarının belirlenmesi gerekmektedir. Atık kodlarının belirlenmesi ile atıkların hangi yöntemler ile ortadan kaldırılması gerektiği açıklık kazanmaktadır. Doğru bir sınıflandırma, doğru bir atık yönetiminin başlangıcıdır.

20. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 3. Tehlikeli Atık Yönetim Planı Oluşturulması Tehlikeli atıkların üretilmesinden tamamen bertaraf edilmesine kadar olan sürecin belirlenmesi Tehlikeli Atık Yönetim Planı ile oluşturulur. Bu plan kapsamında tehlikeli atığın hangi firmalara gönderileceği, hangi işlemlerden geçirileceği, geri kazanım yüzdeleri ve tesis bilgileri yer alır. Tehlikeli atık üreten her işletme, 3 yıllık atık yönetim planının düzenleyerek bağlı bulunduğu İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’ne göndermekle yükümlüdür.

21. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 4. Tehlikeli Atık Yönetimi Eğitimleri Tehlikeli atık yönetiminin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için tüm çalışanların konudan haberdar olması, tehlikeli atıkların potansiyel zararlarının farkında olmaları ve sürecin yürütülmesi ve geliştirilmesi konusunda aktif rol oynamaları gerekmektedir. Bu nedenle Çevre Yönetimi Sorumlusu / Birimi tarafından planlı eğitimlerin düzenlenmesi gerekmektedir. Eğitimler işletmede oluşan tehlikeli atıklar hakkında olması gerektiği kadar tehlikeli atık yönetim sistemi hakkında da olmalıdır.

22. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 5. Tehlikeli Atıkların Kaynağında Azaltılması Tehlikeli atıklar, nakliye ve geri kazanım/bertaraf yöntemleri açısından özel güvenlik önlemleri gerektirmektedir. Bu önlemler ise maliyetleri arttırmakta ve atık üreten işletmelerin bu işlemlere daha fazla kaynak ayırmalarına neden olmaktadır. Tehlikeli atıkların kaynağında azaltılması gereksiz maliyetlerin azaltılması ve çevreye verilebilecek potansiyel tehditlerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olmaktadır. Örnek olarak, kirli makine parçalarının tiner veya benzinle tavalarda temizlenmesi yerine, özel devir-daim sistemi prensibi ile çalışan parça temizleme makineleri ile uçucu olmayan solventler kullanılarak temizlenmesi önemli ölçüde kazanç sağlanmasını sağlamaktadır.

23. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 6. Tehlikeli Atıklarında Kaynağında Ayrı Toplanması Farklı atık koduna sahip tehlikeli atıkların birbirine karıştırılması veya aynı kapta depolanması tehlikeli ve yasaktır. Bu nedenle bir işletmeden açığa çıkan tüm tehlikeli atıklar kodlarına göre ayrı ayrı toplanmalı ve depolanmalıdır.

24. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 7. Tehlikeli Atıkların Geçici/Ara Depolanması Bir işletme aylık toplam 1000 kg ‘ı geçmemek üzere 6 ay boyunca tehlikeli atıklarını, Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’nden izin almaksızın uygun fiziksel koşulları sağlamak kaydıyla depolayabilir. Nihai bertaraf veya geri kazanım için uygun yer bulunamaması durumunda ya da bertaraf / geri kazanım tesislerine ulaştırılmadan önce atık miktarının yeterli kapasiteye ulaşması amacıyla atıklar ara depolarda depolanabilir. Bu depolarda bekleme süresi bir yılı aşamaz. Ancak bu süre zorunlu hallerde Bakanlık izni ile uzatılabilir

25. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 7. Tehlikeli Atıkların Geçici/Ara Depolanması Tehlikeli Atık üreticisi; Tehlikeli atıkları, fabrika sınırları içinde tesis ve binalardan uzakta beton saha üzerine yerleştirilmiş sağlam, sızdırmaz, emniyetli ve uluslararası kabul görmüş standartlara uygun konteynırlar içerisinde geçici olarak muhafaza etmekle, konteynırların üzerinde tehlikeli atık ibaresine yer vermekle, depolanan maddenin miktarını ve depolama tarihini konteynırlar üzerinde belirtmekle, konteynırların hasar görmesi durumunda atıkları, aynı özellikleri taşıyan başka bir konteynıra aktarmakla, konteynırların devamlı kapalı kalmasını sağlamakla, atıklarını kimyasal reaksiyona girmeyecek şekilde geçici depolamakla sorumludur.

26. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atık Geçici Depolama İzni Ayda bin kilograma kadar atık üreten üretici biriktirilen atık miktarı altı bin kilogramı geçmemek kaydı ile valilikten izin almaksızın atıklarını arazisinde en fazla yüz seksen gün geçici depolayabilir. Bu durumda herhangi bir tehlike halinde arazide önlem alabilmek için en az bir kişi görevlendirilmeli ve bu kişinin, adı ve telefonu valiliğe bildirilmeli.

27. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli atık üreticileri, 30/3/2010 tarih ve 27537 sayılı resmi gazetede duyurulmuş olan TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK ile "Atık beyan formunu her yıl takip eden yılın en geç Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait bilgileri içerecek şekilde Bakanlıkça hazırlanan web tabanlı programı kullanarak doldurmak, onaylamak ve çıktısını almak ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla" yükümlü kılınmışlardır. Kısaca, Atık üreticisi bir önceki yıl içinde geri kazanım ya da bertarafını sağladığı atıkların toplam miktarlarını web tabanlı Tehlikeli Atık Beyan Sistemine aktarmalıdır. Bunun için öncelikle bir önceki yıla ait Ulusal Atık Taşıma Formlarının gözden geçirilerek her atık koduna ait toplam miktar belirlenir. Web tabanlı Tehlikeli Atık Beyan sistemine kullanıcı adı ve şifre ile giriş yapılarak bilgiler girilir.

28. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 8. Tehlikeli Atıkların Taşınması Atıkların taşınması bu iş için lisans almış kişi ve kuruluşlarca yapılması ve taşınan atığın özelliğine uygun araçlarla taşınması zorunludur. Aynı araçta aynı kap içinde taşınacak atığın kod numarası aynı olmak zorundadır.

29. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 8. Tehlikeli Atıkların Taşınması Tehlikeli Atık Taşıyacak Firma ve Araçlara Lisans Alınması Atık taşımak isteyen gerçek ve tüzel kişiler tehlikeli atık taşıma lisansı almak üzere yönetmeliğin (EK-18) de yer alan bilgi ve belgelerle , valiliğe başvurmak zorundadır. Lisans, başvuran firmaya ve araca verilir. Lisans alan firma 11/7/1993 tarihli ve 21634 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliğinin (Ek-4) de yer alan tehlikeli atık işaretlerini araçlarında kullanmak zorundadır. Bu hükümler sadece kara taşıtları için geçerlidir.

30. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 8. Tehlikeli Atıkların Taşınması Tehlikeli Atık Taşıyacak Firma ve Araçlara Lisans Alınması Deniz, hava ve demiryolu taşımacılığı için bu amaçla uygulanan ulusal ve uluslar arası kabul görmüş taşımacılık kuralları uygulanır. Taşımanın karayolu ile yapılması halinde, 10/7/2003 tarihli ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanununda tehlikeli maddelerin karayoluyla taşınmasına ilişkin hususlar doğrultusunda, ilgili valilikten alınacak taşıma lisansının yanı sıra, şehirler arası taşıma faaliyetlerinde bulunacak gerçek ve tüzel kişilerin Karayolu Taşıma Kanunu uyarınca Ulaştırma Bakanlığından yetki belgesi almak zorundadır.

31. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 8. Tehlikeli Atıkların Taşınması Ulusal Atık Taşıma Formu (UATF), tehlikeli atıkların Bertaraf / Geri Kazanım tesislerine taşınması sırasında kullanımı zorunlu olan bir formdur. Bu form, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na bağlı İl Müdürlüklerinden temin edilebilir.

32. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 8. Tehlikeli Atıkların Taşınması UATF Formunun Doldurulması: Atık Kodu: Formun ÜRETİCİ bölümünde (12 nolu alan), Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik (EK-4) listesinde verilen 6 haneli Atık Kod Numarası buraya yazılır. Atık Adı: Formun ÜRETİCİ bölümünde yer alan (13) nolu alan: (EK-4) de yer alan listede belirtilen kodun karşısındaki tanım aynen buraya yazılır. H Numarası: Formun ÜRETİCİ bölümünde yer alan (11) alan: Yönetmeliğin (EK-5) listesinde yer alan tehlikelilik özelliklerine göre doldurulacaktır. (H2 gibi) 20º C de Fiziksel Özellikleri: Formun ÜRETİCİ bölümünde yer alan (14) nolu alan: Bu alana Toz, Katı, Akışkan/Macun,Çamurlu, Sıvı, Gaz gibi atığın fiziksel özelliği yazılır. Renk: Formun ÜRETİCİ bölümünde yer alan (15) nolu alan: Bu alana, Beyaz, Kahverengi, Kırmızı, Mavi, Sarı, Siyah, Yeşil gibi atığın rengi yazılır.

33. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar: 8. Tehlikeli Atıkların Taşınması UATF Formunun Doldurulması: Ağırlık: Formun ÜRETİCİ bölümünde yer alan (16) nolu alan: atığın ağırlığı kilogram ve/veya ton olarak yazılır. Ambalaj ve Konteyner Türü: Formun ÜRETİCİ bölümünde yer alan (17) nolu alan: Bu alana Varil, Ahşap, fıçı, Bidon, Kutu, Torba, Karışık ambalaj, Basınçlı hazne, Balya gibi ambalaj ismi yazılır. Ambalaj Ve Konteyner Sayısı: Formun ÜRETİCİ bölümünde yer alan (18) nolu alan: yukarıda belirtilen ambalaj ve konteyner sayısı formda ayrılan üç dijitli bölüme yazılır. Taşıma Şekli: Formun TAŞIYICI bölümünde yer alan (13) nolu alan: Bu alana Karayolu, Tren, Hava, Deniz, İç Karasular gibi taşıma şekli yazılır. Tarihler: gün/ay/yıl olarak yazılır. Gönderilen ve alınan tüm taşıma formları üç yıl süre ile saklanmak ve denetimlerde yetkili idarelerce istendiğinde hazır bulundurulmak zorundadır.

34. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI 9. Tehlikeli Atıkların Geri Kazanım / Bertaraf Ettirilmesi Tehlikeli Atıkların çevre ve insan sağlığı açısından minimum zararlı etkiye neden olması amacıyla gerçekleştirilen işlemler, geri kazanım/bertaraf faaliyetleridir. Atık Yönetimi Genel Esasları Yönetmeliği’nde belirtildiği üzere tehlikeli atık nakliyesi geri kazanım ve bertaraf işlemini gerçekleştiren tüm firmaların Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisanslandırılması gerekmektedir.

35. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI BERTARAF YÖNTEMLERİ EK II-A D1 Toprağın altında veya üstünde düzenli depolama (örneğin, düzenli depolama ve benzeri), D2 Arazi ıslahı (örneğin, sıvı veya çamur atıkların toprakta biyolojik bozulmaya uğraması ve benzeri), D3 Derine enjeksiyon (örneğin, pompalanabilir atıkların kuyulara, tuz kayalarına veya doğal olarak bulunan boşluklara enjeksiyonu ve benzeri), D4 Yüzey doldurma (örneğin, sıvı ya da çamur atıkların kovuklara, havuzlara ve lagünlere doldurulması ve benzeri), D5 Özel mühendislik gerektiren düzenli depolama (çevreden ve herbiri ayrı olarak izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama ve benzeri), D6 Deniz/okyanus hariç bir su kütlesine boşaltım D7 Deniz yatakları dahil deniz/okyanuslara boşaltım

36. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI BERTARAF YÖNTEMLERİ EK II-A D8 D1 ile D7 ve D9 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan ve bu ekin başka bir yerinde ifade edilmeyen biyolojik işlemler, D9 D1 ile D8 ve D10 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan fiziksel-kimyasal işlemler (örneğin, buharlaştırma, kurutma, kalsinasyon ve benzeri), D10 Yakma (Karada) D11 Yakma (Deniz üstünde) D12 Sürekli depolama (bir madende konteynerların yerleştirilmesi ve benzeri), D13 D1 ila D12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce harmanlama veya karıştırma, D14 D1 ila D13 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce yeniden ambalajlama, D15 D1 ila D14 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar depolama (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç)

37. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ EK II B R1 Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma R2 Solvent (çözücü) ıslahı/yeniden üretimi, R3 Solvent olarak kullanılmayan organik maddelerin ıslahı/geri dönüşümü (kompost ve diğer biyolojik dönüşüm prosesleri dahil) R4 Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/geri dönüşümü, R5 Diğer anorganik malzemelerin ıslahı/geri dönüşümü, R6 Asitlerin veya bazların yeniden üretimi, R7 Kirliliğin azaltılması için kullanılan parçaların (bileşenlerin) geri kazanımı, R8 Katalizör parçalarının (bileşenlerinin) geri kazanımı, R9 Yağların yeniden rafine edilmesi veya diğer tekrar kullanımları,

38. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ EK II B R10 Ekolojik iyileştirme veya tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı, R11 R1 ila R10 arasındaki işlemlerden elde edilecek atıkların kullanımı, R12 Atıkların R1 ila R11 arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere değişimi, R13 R1 ila R12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar atıkların depolanması (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç)

39. TEHLİKELİ ATIKLAR İÇİN ATIK YÖNETİMİ ESASLARI Tehlikeli Atıkların Yönetimi Konusunda Firmaların Takip Edebileceği Aşamalar – ÖZET • Atık üretimini en az düzeye indirecek tedbirleri almak, • Üretilen atık tür ve miktarına ilişkin atık beyan formunuher yıl doldurarak Bakanlığa göndermek, • Atıklarını tesis içerisinde uygun şekilde depolamak. (Bunun için beton zeminli (ya da eşdeğeri), sızdırmazlığı sağlanmış, üzeri kapalı bir geçici depolama alanı oluşturmak, atıklarını niteliğine uygun konteynırlarda depolamak). • Atıkların tesis içinde yönetmelikte öngörülen kriterlere uygun geçici depolarda bekletilmesi için valilikten izin almak,(Ayda 1000kg’dan fazla atık üretenler) • Üç yıllık atık yönetim planınıhazırlayarak valilikten onay almak, • Atıklarını bu yönetmelikteki esaslara uygun olarak kendi imkanları ile veya kurulmuş lisanslı atık bertaraf tesislerinde gerekli harcamaları karşılayarak bertaraf etmek ve bertaraf işleminin tamamlandığını yetkililere bildirmek, • Atık taşımacılığında mevcut uluslararası standartlara uymak, • Ürettiği atıklara uygun ambalajlama ve etiketleme yapmak

40. TEHLİKELİ ATIKLAR İLE İLGİLİ BAZI SORU VE CEVAPLARI Atık listesindeki kodlar ve (A) ve (M) işaretleri ne anlama gelir? Atık yönetimi genel esaslarına ilişkin yönetmeliğinin Ek-IV de (A) işareti ile gösterilen atıklar konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girerken aynı listede (M) işareti ile gösterilmiş atıklar EK-III B deki eşik konsantrasyonları üzerinde bir değere sahipse tehlikeli atıktır. Bu ayırımın yapılabilmesi için atığı temsil eden numuneleri lisanslı bir akredite çevre laboratuarında analiz ettirmek gerekir. Ayrıca doğal karakterleri ya da oluşmalarına neden olan aktiviteye bağlı olarak “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin EK-3A (PCB, PCT, solvent kalıntısı, mürekkepler v.s) veya EK-3B (bitkisel yağlar, piller, su arıtma tesisi çamurları, solvent olarak kullanılmayan halojenli olmayan organik maddeler v.s) ‘ de bulunup EK–4 verilen maddeleri (asbest, kadmiyum, arsenik, cıva, halojenli çözücüler v.s )içeren atıkların “Atıkların Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliği”nin ekinde yer alan Ek-III A’ daki özelliklerden bir veya bir kaçına sahip olmaları ve Ek-III B de verilen tehlikeli özellikleri göstermeleri durumunda tehlikeli atık olarak sınıflandırılır

41. TEHLİKELİ ATIKLAR İLE İLGİLİ BAZI SORU VE CEVAPLARI Hangi atıklar tehlikelidir? ÜRÜN GÜVENLİK BİLGİ FORMU (MSDS) raporuna göre H1 den H14 özellikleri gösteren atıklar tehlikeli olarak sınıflandırılır. Tehlikeli olduğu bilinen bazı atıklar: boya, vernik, yapıştırıcı, kozmetik atıkları, laboratuar kimyasalları, kullanım süresi geçmiş ilaçlar, boya fosfat çamurları, arıtma çamuru, flüoresan, kondansatör, x-ray tüpleri, basınçlı kaplar, kartuş toner atıkları

42. TEHLİKELİ ATIKLAR İLE İLGİLİ BAZI SORU VE CEVAPLARI Lisanslı Nakliyenin Normal Nakliyeden Farkı Nedir? Lisanlı araçlar tehlikeli atıkların taşınması için sızdırmazlık gibi özel önlemler alınmış ve Bakanlıktan lisanslanmış araçlardır. Yönetmeliğe göre Tehlikeli atıkların lisanslı araçla nakliyesi zorunludur. Normal nakliye araçlarıyla tehlikeli atık taşınmasına izin verilmemektedir. NUMUNE NASIL ALACAĞIM? Sıvı numuneler için pipet, katı numuneler için kürek kullanılır. Alınan numuneler cam kavanozlara saklanır. Alınan numunelerin atığı temsil edebilmesi için atığın boyutuna göre atığın farklı yerlerinden birden fazla örnek alınır.

43. TEHLİKELİ ATIKLAR İLE İLGİLİ BAZI SORU VE CEVAPLARI CEZAİ ŞARTLAR NELERDİR? Çevrenin kasten kirletilmesi MADDE 181 (1) İlgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykırı olarak ve çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkları toprağa, suya veya havaya kasten veren kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Atık veya artıkları izinsiz olarak ülkeye sokan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Atık veya artıkların toprakta, suda veya havada kalıcı özellik göstermesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza iki katı kadar artırılır. (4) Bir ve ikinci fıkralarda tanımlanan fiillerin, insan veya hayvanlar açısından tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkmasına, üreme yeteneğinin körelmesine, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıklarla ilgili olarak işlenmesi hâlinde, beş yıldan az olmamak üzere hapis cezasına ve bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (5) Bu maddenin iki, üç ve dördüncü fıkrasındaki fiillerden dolayı tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

44. TEHLİKELİ ATIKLAR İLE İLGİLİ BAZI SORU VE CEVAPLARI CEZAİ ŞARTLAR NELERDİR? Çevrenin taksirle kirletilmesi MADDE 182 (1) Çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya verilmesine taksirle neden olan kişi, adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu atık veya artıkların, toprakta, suda veya havada kalıcı etki bırakması hâlinde, iki aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (2) İnsan veya hayvanlar açısından tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkmasına, üreme yeteneğinin körelmesine, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya taksirle verilmesine neden olan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

45. RADYOAKTİF ATIKLAR Radyoaktif atıklar tıp, endüstri, araştırma gibi değişik uygulama alanlarında değişik aktivite, fiziksel ve kimyasal durumlarda ortaya çıkmaktadırlar. Radyoaktif atıklar değişik ölçütler çerçevesinde sınıflandırılmaktadırlar. Bir çok ülke, uygulanacak atık yönetiminin gerektirdiği özelliklere bağlı olarak değişik atık sınıflandırma sistemi geliştirmiştir. Atıklar sınıflarının gerektirdiği şekilde işlenmekte ve bertaraf edilmektedirler.

46. RADYOAKTİF ATIKLAR Radyoaktif atıkların uzun süreli depolanması amacıyla yapılan tesislerdeki yaklaşım radyoaktif atıkların konsantre edilmesi ve matris olarak tanımlanan beton, asfalt, cam gibi kapalı ortamlarda saklanmasıdır. Radyoaktif atıklar içlerindeki radyonüklitlerin yarı ömrüne ve diğer özelliklerine bağlı olarak değişik sürelerde depolanmaları gerekir. Radyoaktif atıklar için yapılan depolama tesisleri kabaca iki grupta toplanabilir; yakın yüzey depolama tesisleri ve derin depolama tesisleri.Radyoaktif atıkların çevre ve insan sağlığını etkilememesi, insanların ve çevrenin en etkin şekilde korunması amacı ile bütün dünyada çalışmalar sürdürülmektedir. Bu amaçla, radyoaktif atıklar ve atık nihai bertaraf tesislerinin envanterleri, gelecek nesillerin de açık şekilde bilgilendirilmesi ve atık kayıtlarına kolaylıkla ulaşmalarını sağlayacak koşullarda düzenlenir ve saklanır.

47. DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM