Biblían

1. Biblían

2. Mest selda og lesna bók í heiminum Biblía þýðir bækur eða bókasafn, enda er hún margar bækur 66 bækur; 39 í Gamla testamentinu og 27 í Nýja testamentinu Sumar fjalla um lög og reglur, aðrar eru ljóð, enn aðrar eru frásagnir af fólki Guðspjöllin 4 eru frásagnir af Jesú á meðan hann lifði á jörðinni Mattheus, Markús, Jóhannes og Lúkas Hvað er Biblían?

3. Guðspjöllin • Guðspjöllin eru skráð í lok fyrstu aldar • Tómasarguðspjalli og a.m.k. 20 öðrum var hafnað af forvígismönnum kirkjunnar, kirkjufeðrunum á 4. öld e.Kr. • Hugmyndir um guðspjöllin eru margar: • Ekki áreiðanleg heimild þar sem skrifað á grísku – þýðing • Samin til að greina Jesú frá mýmörgum öðrum spámönnum • Samin til að falla að spádómum Gamla T. um komu Messíasar

4. Biblían er trúarrit kristinna • Kristnu söfnuðirnir voru ofsóttir fyrstu 3 aldirnar • Constantin keisari hins rómverska ríkis leyfði kristni árið 313 og gerðist sjálfur kristinn • Þá valdi hann tiltekna útgáfu kristinna kenninga, því margskonar útgáfur voru við lýði

5. Styrkur og skipulag hinna kristnu söfnuða gat komið ríkinu til góða taldi hann. • Kristnir söfnuðir tóku á sig æ skipulagðara form eftir því sem fram liðu stundir. • Úr gyðinglegum hefðum varð til sú stjórnskipan að öldungaráð karla færi með völdin þó konur hafi tekið þátt í trúarathöfnum og kennt í fyrstu söfnuðunum. Hefðin varð ofan á. Til urðu embætti djákna, prests og biskupa

6. Kirkjuþingin • Biskupar flestra kristinna söfnuða funduðu sjö sinnum á tímabilinu frá 4. til 8. aldar • Biblían varð til á kirkjuþingi á 4. öld • Fjögur guðspjöll valin • Hvers vegna? • Irenaeus kirkjufaður (um 200 ) útskýrði það svona: “Fjórir stólpar bera himininn, horn heimsins eru fjögur, þar með er eðlilegast að guðspjöllin verði fjögur talsins.”

7. Kirkjuþingin • Reynt að samræma kenningar og útkljá deilur milli safnaða • Alvarlegustu átökin snerust um eðli Jesú Krists • hluti af sköpun guðs eða guðlegur að öllu leyti • Til varð þrenningarhugmyndin í kjölfar þessara deilna • Guð var þannig skilgreindur sem þrí-einn • Faðirinn, sonurinn og hinn heilagi andi

8. Dauðahafshandritin og Apocrýfubækurnar frá Nag Hammadi

9. Rannsóknir • Sérfræðingar í málefnum fyrstu kristnu söfnuðanna höfðu einungis skrif kirkjufeðranna að styðjast við • Á 20. öld fengu sérfræðingarnir úr meiru að moða, þegar handrit ýmissa söfnuða frá fyrstu öldum kristninnar fundust • Söfnuðir sem kirkjufeðurnir höfðu dæmt sem villutrúarsöfnuði fengu nú sína eigin rödd • Miklar rannsóknir hafa farið fram á handritunum og ekki eru allir sammála um mikilvægi þeirra

10. Valið í Biblíuna á kirkjuþingum • Hvernig var valið? Þrjú viðmið sem helst voru höfð til hliðsjónar • 1. Ritið varð að vera eftir postula eða lærisvein postula. • 2. Ritið varð að hafa verið í notkun í kristnum söfnuðum sem stofnaðir höfðu verið af postulum og stjórnað af biskupum sem höfðu tekið við af postulum. • 3. Ritið varð að vera í samhljóðan við raunverulegar kenningar Jesú Krists og postula hans.

11. Dauðahafshandritin • Hirðingjar fundu þau falin í hellum hjá Qumran, nærri Jerúsalem. Frá 1. öld e.Kr. Fundust 1947 . Flest öll sýnd almenningi uppúr 1950. Eru geymd á fornminjasafni í Israel og Rockefeller fornminjasafninu í BNA • Miklar rannsóknir í kjölfarið – sérfræðingar ekki sammála. Helstu kenningar um það hverjir bjuggu í Qumran: • Essena- eða Sadduceabyggð í Qumran • Qumran var rómverskt virki • Qumran var vetursetur auðugrar gyðingafjölskyldu • Einhverjir allt aðrir en hellafólkið sem földu handritin? • Þurrt svæðið í við Dauðahafið varðveitti handritin fádæma vel • Skrifuð á þremur tungum: grísku, arameísku og hebresku

18. Dauðahafshandritin • Efni handritanna • Um líf Jesú • Um postulana • Um konur og kvenlegt eðli guðs • Um helgisiði • Spádómar • Ljóð

19. Apokrýfubækurnar • U.þ.b. 50 rit sem fundust í Nag Hammadi í Suður Egyptalandi 1945 – þegar bóndi var að grafa á landareign sinni – einnig í leirkrúsum • Klaustur var þarna í frumkristni – munkar taldir hafa falið handritin fyrir kirkjuyfirvöldum • Textar frá ýmsum söfnuðum bæði kristnum og öðrum sem taldir voru hafa týnst á fjórðu öld kristninnar þegar rit voru brennd sem talin voru villutrú • 14 bækur sem samþykktar hafa verið í Rómversk-Kaþólsku kirkjunni en ekki hjá mótmælendum

20. Nag Hammadi í Suður Egyptalandi • Neðst í fjallshlíðinni fundust handritin varðveitt í leirkrúsum

22. Tómasar- og Maríuguðspjöll • T.d. Tómasarguðspjall sem er af mörgum talið elsta guðspjallið

23. María frá Magdala • Maríuguðspjall talið skrifað ~100 • María er mikilvægur vinur jesús og einn postulanna • Hún er kennari – Pétur postuli tekur afstöðu gegn hennar boðskap sem er boðskapur Jesús skv. þessu guðspjalli • Meðal handritanna sem fundust er einnig ljóð þar sem almættið/guð er kvengert

24. Hvers vegna útilokað? • Hefðir eru sterkar í öllum stofnunum og hjá mannfólkinu • Vantrú á að handritin séu ekta • Á fjórðu öld tóku kirkjufeðurnir ákvarðanir í samræmi við þær kennisetningar sem höfðu orðið ofan á. Rétttrúnaður var boðaður, þar sem aðrir kristnir hópar voru dæmdir fyrir trúvillu • Gnostikerar eða dulhyggjumenn voru fyrstu kristnu söfnuðirnir kallaðir af hreintrúarsöfnuðinum sem varð ofan á. En þeir voru jafn ólíkir og þeir voru margir en áttu sitthvað sameiginlegt sem var t.d. tengingin við gríska heimspeki. • Aðrir hópar útilokaðir því þeir þóttu standa of nærri gyðingdómi