Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia)

Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) • Nazwa szkoły: Gimnazjum „BLOK” w Toruniu • ID grupy: 96/4_MP_G1 • Opiekun: Marta Mylke • Kompetencja: matematyczno-przyrodnicza • Temat projektowy: Las jako naturalne środowisko życia. • Semestr/rok szkolny: V/2011/2012

Spistreści • Pojęcie ekosystemu • Przykłady leśnych ekosystemów • Typy lasów • Rozmieszczenie lasów w Polsce i na świecie • Czynniki abiotyczne i biotyczne • Gatunki organizmów żyjących w lasach • Znaczenie lasów dla człowieka • Wpływ lasów na klimat

Spis treści Pojęcie ekosystemu Przykłady leśnych ekosystemów Typy lasów Rozmieszczenie lasów w Polsce i na świecie Czynniki abiotyczne i biotyczne Gatunki organizmów żyjących w lasach Znaczenie lasów dla człowieka Wpływ lasów na klimat

1. Pojęcie ekosystemu (1/3) • Ekosystem to jedno z podstawowych pojęć w ekologii. • Termin ten został utworzony jako skrót od angielskich słów ecological i system. • Na ekosystem składają się dwa składniki: • Biocenoza - ogół organizmów występujących na danym obszarze powiązanych ze sobą w jedną całość różnymi zależnościami, • Biotop - nieożywione elementy tego obszaru, a więc: podłoże, woda, powietrze).

1. Pojęcie ekosystemu (2/3) • Przykłady ekosystemów • staw • las • dżungla • łąka • moczary • rafa koralowa • pole – agroekosystem • plantacja sosnowa • ocean • wybrzeża morskie • dolny bieg rzeki • Podstawowy podział ekosystemów • lądowe • wodne • sztuczne • naturalne

1. Pojęcie ekosystemu (3/3) • Ekosystem ma zazwyczaj czteropoziomową strukturę pokarmową. • Te poziomy to: • środowisko abiotyczne– materia nieożywiona w środowisku • producenci – organizmy samożywne, które użytkują wyłącznie abiotyczną część ekosystemu • konsumenci – organizmy cudzożywne (głównie zwierzęta) • reducenci –bakterie i grzyby powodujące rozkład materii organicznej

2. Przykłady leśnych ekosystemów (1/4) Las jest dobrym przykładem ekosystemu lądowego. Można wyróżnić jego trzy warstwy: 1. Warstwa koron drzew 2. Podszyt (krzewy i niższe drzewa) 3. Runo leśne (trawy, byliny, mchy, porosty)

2. Przykłady leśnych ekosystemów (2/4) • W ekosystemie lasu bardzo ważny jest stopień jego naświetlenia • W warstwach lasu żyje wiele zwierząt i roślin, które są powiązane ze sobą łańcuchem pokarmowym(są od siebie zależne) • Każda warstwa ma swoich mieszkańców, które żyją na określonym obszarze, przynajmniej w pewnych okresach(lub przemieszczają się z miejsca na miejsce).Ich pożywieniem, miejscem do zakładania gniazd jest roślinność

2. Przykłady leśnych ekosystemów (3/4) • Leśną glebę przykrywa ściółka, która zawiera głównie obumarłe szczątki roślinne i zwierzęce, jest warstwą ochronną gleby. Wyróżniamy w niej następujące warstwy (profil glebowy): próchnica, mineralna i skała macierzysta • Badania lasów wskazują, że liczne ekosystemy ulegają nieustannym przemianom, np. w lasach iglastych Ameryki Północnej zaobserwowano cykliczne zmiany składu gatunkowego, jest to związane z pożarami • W lasach nieustannie zachodzi obieg materii i przepływ energii

2. Przykłady leśnych ekosystemów (4/4)

3. Typy lasów Na terytorium naszego kraju przeważają lasy iglaste – jest to ponad ¾ wszystkich lasów, natomiast wśród nich dominuje sosna. Wynika to z jej dużej tolerancji i szybkiego tempa jej wzrostu. Wśród drzew liściastych najwięcej jest dębów, buków i grabów

3. Typy lasów Lasy iglaste (bór) jest to las, w którym wszystkie albo większość drzew to drzewa iglaste Grąd - wielogatunkowy las liściasty lub mieszany z przewagą grabu i dębu. Posiada bogaty podszyt Łęg - zbiorowisko leśne, występujące nad rzekami i potokami, w zasięgu wód powodziowych, które podczas zalewu nanoszą i osadzają żyzny muł. W drzewostanie łęgów występują m.in.: olsza, topola, wierzba, wiąz, jesion, dąb Ols - las olchowy (olszowy) porastający żyzne, bagienne siedliska, o wysokim poziomie wody stojącej

4. Rozmieszczenie lasów w Polsce i na świecie W Polsce szczególnie dużo lasów ubyło podczas pierwszej i drugiej wojny światowej. Rabunkowa wycinka prowadzona przez Niemców spowodowała, że w 1945 roku lasy pokrywały zaledwie 21% obszaru Polski. Polscy leśnicy podjęli ogromny trud odbudowy drzewostanu. Efektem ich wysiłków było zwiększenie zalesienia kraju do 28%. Niestety, znajdujemy się pod tym względem nadal w ogonie Europy. Według prognoz w roku 2020 lesistość w Polsce ma wynosić ok. 30% (w krajach zachodnioeuropejskich średnia lesistość wynosi ok. 32% już teraz)

4. Rozmieszczenie lasów w Polsce i na świecie • Rozmieszczenie lasów w Polsce jest nierównomierne. Najwięcej ich zachowało się w Karpatach, Sudetach i paśmie pojezierzy. Najmniej lasów jest w dwóch województwach Polski centralnej: łódzkim i mazowieckim. • Rozmieszczenie lasów związane jest z:- zapotrzebowaniem na użytki rolne zabudowę;- rozwojem przemysłu;- czynnikami historycznymi;- warunkami klimatycznymi, wodnymi i rzeźbą.

4. Rozmieszczenie lasów w Polsce i na świecie

4. Rozmieszczenie lasów w Polsce i na świecie • Rozmieszczenie lasów na kuli ziemskiej nie jest równomierne. Pod względem wielkości zajmowanego obszaru wyróżniają się dwie formacje leśne: wilgotny las równikowy zajmujące powierzchnię 450 mln ha oraz borealny las iglasty zajmujący powierzchnię 605 mln ha • Ich gospodarcze wykorzystywanie jest w znacznym stopniu utrudnione, dlatego też większą rolę w gospodarce pełnią lasy stref umiarkowanych, monsunowych oraz górskich, które znajdują się w wielu różnych częściach świata

4. Rozmieszczenie lasów w Polsce i na świecie

5. Czynniki abiotyczne i biotyczne • Czynniki abiotyczne (z gr. a - brak, bez (czegoś) + gr. bios - życie ), czynniki środowiska nieorganicznego (przyrody nieożywionej), samodzielnie lub wraz z innymi czynnikami wywierające wpływ na ekosystemy będące na różnym poziomie organizacji. • Do czynników abiotycznych zaliczamy: • typ gleby • ukształtowanie powierzchni terenu, • skalistość ziemi, • czynniki chemiczne np.: skład chemiczny atmosfery i wód, • natlenienie • klimat, • wilgotność powietrza, • temperaturę, • światło, • ciśnienie atmosferyczne lub ciśnienie hydrostatyczne, • promieniowanie i jonizację powietrza. • pole magnetyczne (magnetorecepcja)

5. Czynniki abiotyczne i biotyczne • Czynniki biotyczne (gr. bios - życie) – czynniki ekologiczne polegające na oddziaływaniu żywych organizmów w sposób bezpośredni lub pośredni na inne żywe organizmy. Czynniki biotyczne, podobnie jak czynniki abiotyczne, regulują rozmieszczenie i liczebność populacji. • Należą tu zależności międzygatunkowe oraz konkurencja wewnątrzgatunkowa.

6. Gatunki organizmów żyjących w lasach Zwierzęta leśne charakteryzują się bardzo ciekawymi cechami. Oto przykłady najczęściej występujących w polskich lasach:

JEŻ

WIEWIÓRKA

SARNA

ZAJĄC

NIEDŹWIEDŹ

LIS

DZIĘCIOŁ

WRONA

7. Znaczenie lasów dla człowieka • Lasy dostarczają drewna, owoców, ziół, grzybów, żywicy, są siedliskiem życia dzikich zwierząt - są to ich funkcje produkcyjne. Poza tym lasy pełnią ważne funkcje pozaprodukcyjne. Kształtują i wpływają na warunki środowiska przyrodniczego. Lasy regulują stosunki wodne, zmniejszają erozję gleb, regulują wahania temperatury, chronią przed wiatrem. • Funkcje lasu zmieniały się w czasie, ale zawsze były bardzo ważne dla rozwoju materialnego i kulturalnego społeczeństwa. Przez pojęcie funkcji rozumie się wszystkie materialne i niematerialne wartości użytkowe produktów, usług i korzyści dostarczanych przez las.

7. Znaczenie lasów dla człowieka Wyodrębnia się funkcje Gospodarcze: wszystkie użyteczności dostarczane przez las, które są związane z produkcją drewna i użytków ubocznych (zwierzyna łowna, kora, jagody, zioła, grzyby itp.) Pośrednio-gospodarcze: obejmuje się te rodzaje użyteczności, które wynikają z korzystnego oddziaływania lasu na środowisko przyrodnicze oraz na warunki życia społeczeństwa, które zamieszkuje dany teren. Pozagospodarcze: takie użytkowanie terenów leśnych, które jest ważne dla społeczeństwa ale nie przynosi dochodów ze sprzedaży produktów leśnych. Należy tu zaliczyć funkcje ochrony przyrody. Las jest ostoją dla życia roślin i zwierząt. Zachowanie niezmienionych terenów leśnych w postaci parków narodowych i rezerwatów umożliwia badania fauny i flory przez naukowców.

8. Wpływ lasów na klimat Lasy kształtują klimat poprzez • wzrost ilości opadów • wpływ na wielkość parowania prędkość wiatru • grubość i czas zalegania pokrywy śnieżnej oraz • dobowe i sezonowe wahania temperatury Kompleks leśny jest także naturalną ochrona przed wiatrem dla np. małych miejscowości. Specyficzny mikroklimat wpływa także korzystnie na klimat obszarów rolniczych.

Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia)