Temel Mesleki Uygulamalar

1. Temel Mesleki Uygulamalar Dr. Emine Avcı 2011-2012 Güz Yarıyılı

2. Konular • Sağlık Bakım Sistemi • Sağlık Hizmeti Sunan Yerler • Sağlık Kavramı • Sağlık Ekibi • Temel İnsan Gereksinimleri

3. SAĞLIK BAKIM SİSTEMİ • Günümüzde sağlık hizmetleri, geçmiştekinden farklı olarak koruyuculuğayönelmiştir. • Bireyleri hastalıklardan korumak;, - parasal açıdan ekonomik olduğu gibi - insanların acı çekmesini ve - iş gücü kaybını da önlemektedir.

4. Sağlık Bakımı • Toplumun ve bireyin çevresi ile bir bütün olarak ele alınmasını ve daha iyi duruma getirilmesini sağlamaktır. • Böylece yaşam kalitesi yükselmekte ve hastalıklara karşı direnç artmaktadır.

5. Bireyler ; - onurlarına yakışan yaşam biçimini hakları olarak görmekte ve bunun için de sağlık personelinden hizmet beklemektedir. • Çağdaş anlayışla birlikte - sağlık hizmetleri çok yönlülük kazanarak, - sektörlerarası işbirliğini de zorunlu kılmıştır.

6. SAĞLIK BAKIM HİZMETİ VEREN YERLER • Hastaneler • Sağlık Ocakları ve Sağlık Evleri • Ana-Çocuk Sağlığı Merkezleri • Poliklinikler ve Revirler • Günlük Bakım Merkezleri • Evde Bakım Merkezleri • Uzun Süreli Bakım Merkezleri • Özelleşmiş Merkezler- Rehabilitasyon Merkezleri

7. Sağlık Kavramı • BİYOLOJİ BİLİMİNDE; Vücut hücrelerinin her birinin optimum kapasitede çalıştığı ve hücreler arası uyumun sağlandığı bir durumdur. • PSİKOLOJİ BİLİMİNDE; Bireyin çevresi ile uyum içinde bulunması ve herhangi bir durum ya da olayın bu uyumu bozması karşısında gösterdiği potansiyeli olarak tanımlanmıştır

8. SOSYOLOJİ BİLİMİNDE; Bireyin toplum içinde kendisinden beklenen rollerini yerine getirmedeki yeterliliği olarak tanımlanmıştır • DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO); Yalnızca hastalık ya da sakatlık durumunun olmayışı değil, fiziksel, zihinsel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik durumu olarak belirtmiştir.

9. Sağlık “iyi olma” halidir. • Bireyleri • Aileleri İÇERİR. • Toplumları

10. SAĞLIK EKİBİ • Bilimdeki gelişmeler ve teknolojideki ilerlemeler tıpta yeni çalışma alanlarının doğmasına neden olmuştur. • Bu nedenle sağlık hizmetlerinin ancak birçok disiplinin işbirliği, ile yürütülebileceği anlaşılmıştır.

11. Sağlık alanında yer alan tüm mesleklerin ortak amacı; - bütün bilgi ve deneyimlerini * bireyin yararına kullanarak, * onun en üst düzeyde iyiliğini sağlamaktır. • Bu ortak amacın gerçekleşmesi de ekip kavramı ile mümkündür.

12. Ekip; Amaçları ve düşünüşlerinde ortak; • Her biri kendi konu alanına özel görev yapan • En iyi sonuca ulaşmak için deneyim ve bilgilerini paylaşan • Çalışmalarını aynı amaca yönelten kişilerin oluşturduğu gruptur.

13. Ekip Çalışması Grup içindeki her üyenin kendi payına düşen çalışmayı gerçekleştirmesi Tüm çalışmanın sorumluluğunu paylaşması Tüm grup üyelerinin ortak düşünme, değerlendirme ve planlaması

14. Ekip Lideri Rehberlik sağlar. Grubu yönlendirir ve koordine eder.  Hizmetin gereksinimine göre değişir. Ekibin başarısı; * içindeki bireylerin gerçekleştirdikleri ile değil, *ortak amacın gerçekleşme derecesi ile ölçülür.

15. Sağlık Ekibi Sağlık alanında farklı meslek gruplarından oluşur.  Ortak amaçlıbir gruptur. Hizmet götürülen bireyve ailesi, ekibin merkezinde yer alır. Ekip üyeleri ayrıca kendi içlerinde farklı özellik ve yeterlilik derecelerindeki kişilerden kendi “meslek ekibini” oluştururlar.

16. Sağlık Ekibinin Lideri • Kendini, ekibi ve hizmeti planlama • Gözlem • Eğitim • Değerlendirme Sağlık ekibinde lider, ekipten herhangi bir meslek üyesi olabilir.

17. Sağlık ekibinin çalışmalarının etkin olabilmesi için ; * ekip üyelerinin görevlerinin çok iyi tanımlanması gerekir. * Bu tanımlama hizmette çatışmaları önler ve çalışma alanlarını sınırlar. * Görev dağılımı ekipte işbirliğini de sağlar.

18. Sağlık Ekibi  Hekim  Hemşire  Diyetisyen  Psikolog  Fizyoterapist  Tüm sağlık çalışanları

19. Sağlık ekibi üyeleri; • Birbirlerinin yaptığından haberdar olmalı • Birbirlerine güvenmeli • Eleştiriye açık olmalı

20. Ekip İçinde İşbirliği • Her meslek diğerine güvenmeli, onun bilgili ve yetkili bir meslek üyesi olduğuna inanmalı ve bakım için işbirliği yapmalıdır. • Anlaşmaları için ortak bir dil gereklidir. • Ekip içinde sorumluluk ve kararlar paylaşılmalıdır.

21. İnsanı Tanımak * Onun yaşama bakışını, * yaşam felsefesini, * ne gibi etkiler altında kaldığını bilmekle mümkündür. Sağlık hizmetleri; bireye, aileye, toplumahastalık ya da sağlık durumlarında yardım etmeyi içerir.

22. Hizmet Sunucularının bu işlevi yerine getirebilmeleri için; - Sağlık ve hastalık kavramlarını - Temel insan gereksinimlerini, - Bireyin hastalığa karşı tepkilerini, - Kişiler arası ilişki ilkelerini, bilmesi gerekir.

23. Davranışların Nedenleri İnsanın kendisine özgü nedenler Fiziksel Çevreye özgü nedenler Toplumsal çevreye özgü nedenler

24. Güdüler çeşitli ihtiyaçlardan doğarlar Güdüler organizmayı bir takım davranışlara yöneltirler Her güdünün temelinde bazı gereksinimlervardır

25. HOMEOSTAZİS • Fransız fizyolog Claude Bernard (1879) HOMEOSTAZİS kavramını tanımlamıştır. • Bernard’ın “organizmada iç çevrenin değişmezliği” diye tanımladığı homeostatik dengedeki herhangi önemli bir değişiklik“ihtiyaç” halini doğurur.

26. İhtiyaç halinde organizma gergin ve rahatsızdır. - Bu rahatsızlığı gidermek için organizma belli bir yöne doğru faaliyete geçer. - Buna “güdü” denir.” Dürtü” eksikliği gidermek için organizmada uyanan güçtür. • İhtiyaç Dürtü Güdü Davranışlar • Bu olayların bütününe “güdülenme durumu” denir.

27. Sağlıklı bireyin en önemli özelliği, - sürekli olarak değişmekte olan dış çevresine uyum sağlayabilme kapasitesidir. • Dış çevredeki değişimlere uyum sağlayabilmek için - iç ortamın değişmez tutulması yaşamın devamı için zorunludur.

28. Bu iç ortamın değişmezliğine “HOMEOSTAZİS” denir. • Bütün organ ve dokular, işlevleri farklı da olsa bu değişmez koşulları sürdürmeye yardım eden düzeneklere sahiptir.

29. Ör: Akc. ve böbrekler, iç ortamın sürekliliğinin sağlanmasında çok önemli işlevlere sahiptir. • Akciğerler, O2 ve CO2 düzeyini ayarlar. • Böbrekler de vücut sıvılarındaki önemli bileşiklerin ve atılacak metabolitlerin (artık ürün) miktarını belirler.

30. Bireyin psikolojik durumu da fizyolojik dengeyi etkilediğinden; homeostazisi sürdürmek için hem fizyolojik hem de psikolojik dengenin sağlanması gerekir.

31. İnsan çevresi ile etkileşim halinde olan bir varlıktır. • Biyolojik Çevresi: * Bireyin bedensel yapısı, * hava ve * su gibi canlıların yaşaması için gerekli koşulların sağlandığı ortam.

32. Fiziki Çevresi: Sağlıklı barınma, ısıtma, aydınlatma gibi elemanlar. İnsan sağlığını etkiler. • Sosyal Çevresi: Bireyin toplumsallaşma sürecinde etkilidir. Anne-çocuk ilişkisi ile başlar, okul, iş yaşamı, sosyal gruplara ve topluma katılma ile zaman içinde gelişir.

33. İNSAN;TANIMI-ÖZELLİKLERİ • Eşsiz, yeri doldurulamaz • Kalıtım, çevre, kültür ve tüm deneyimlerden etkilenen ve değişen biyolojik bir organizma • Düşünme- mantıksal düşünme becerisi • Seçim ve kararlarının sorumluluğunu üstlenir.

34. Diğer bireyleri anlama becerisi • Diğer bireylerle sosyal ilişkilerde bulunabilme • Şimdiki zamanda yaşar, geçmişi hatırlar, geleceğe ümitle/kaygı ile bakar.

35. Her birey birbirinden farklıdır. Bu farklılık ; • Kalıtımsal özelliklerinden • Çevreden • Yaşam deneyimlerinden • Karşılaştığı yaşantıları algılaması ve bunlara verdiği tepkiden etkilenir.

36. Ortak yaşam deneyimleri vardır.(hastalık, ağrı,ölüm) • Ortak duyguları vardır.(Mutluluk, öfke, sevgi) • Tüm insanların temel gereksinimleri evrenseldir.

37. Konuşma dili farklı olsa da sevginin dili ortaktır. • Tüm insanlar arasındaki benzerlik ve farklılıkların anlaşılabilmesi, insan ve davranışlarının anlaşılmasına rehberlik eder. • Aile, temel gereksinimlerin karşılanması ve bireyin sosyalleşmesi için önemli bir kaynaktır.

38. TEMEL İNSAN GEREKSİNİMLERİ • Yaşamın ve sağlığın sürdürülmesi için gereken fizyolojik/psikolojik etmenlerdir. • Karşılanan ve karşılanmayan gereksinimler, bireyin sağlık durumunu belirler.

39. Maslow “temel insan gereksinimleri hiyerarşisi” ni geliştirmiştir. • Maslow’agöre, tüm insanlar içgüdüsel gereksinimlerle doğmuşlardır ve bu gereksinimler 5 grupta toplanır.

40. Maslow’un temel gereksinimleri önceliklerine göre düzenlenmiştir. • Belirli gereksinimler diğerlerinden daha temeldir ve daha önce karşılanmalıdır.

41. Ör. Aç olan bir insan öz saygısını yükseltecek etkinliklerde bulunmadan önce yiyecek bulmalıdır.

42. Gereksinimler bireyi motive eder ancak birey aynı anda tüm gereksinimlerle motive olamaz. • Belirli bir zamanda bir gereksinim temel bir motivasyon kaynağı olabilir. • Gereksinimlerin ifade edilmesini kültür, sosyo-ekonomik etmenler, bireysel değerler ve sağlık durumu etkiler.

43. Tüm bireyler, gereksinimlerinin karşılanmasına yardım edecek davranışlar geliştirirler, gereksinimlerini ertelemeyi öğrenebilirler. • Karşılanmamış bir gereksinim fiziksel hastalık, psikolojik dengenin bozulması ya da ölümle sonuçlanabilir.

44. Yaşam boyunca bireylerin temel gereksinimleri kısmen veya tamamen karşılanabilir ya da hiç karşılanmayabilir.

45. Bu kurama göre, gereksinimleri tamamen karşılanmış olan birey sağlıklıdır. Bir ya da birkaç gereksinimi karşılanmamış olan birey sağlıksızdır ya da hastalık riski vardır.

46. İnsan gereksinimlerinde öncelikler; “ bireyler arasında farklılık gösterir “

47. Sağlık hizmeti sunumunda; - gereksinimlerin öncelikleri ile birlikte * çevre ve * sosyal etkileşimler gibi gereksinimlerin karşılanmasını etkileyebilen etmenler de göz önünde bulundurmalıdır.

48. Sağlık sistemi içinde yer alan bireylerin genellikle; * karşılanmamış gereksinimleri vardır ya da *gereksinimlerini kendileri karşılayabilecek durumda değillerdir.

49. TEMEL İNSAN GEREKSİNİMLERİ • Fizyolojik gereksinimler; - Hava, - beslenme, - su, - boşaltım, - uyku ve dinlenme, - beden ısısının düzenlenmesi, - seks

50. 2. Güvenlik gereksinimi - Zarar ve tehlikelerden korunma, - barınma-sığınma, - psikolojik güvenlik 3. Sevme ve ait olma gereksinimi - Sevebilme, - sevilebilme, - anlamlı ilişkiler kurma ve - bir grubun üyesi olma.