GÜBRELEME

1. GÜBRELEME

2. GÜBRELEMENİN ESASLARI • Toprakta noksan olan besin maddelerinin tekrar toprağa verilmesi işlemine gübreleme, bu amaçla kullanılan materyale de gübre denilmektedir. Fındık bitkisinin normal gelişimini sürdürebilmesi, bol ve kaliteli ürün verebilmesi ihtiyaç duyduğu besin maddelerinin toprak ve yaprak analizleriyle belirlenerek, yöntemine göre fındığa verilmesiyle mümkündür. • Gübre önerilerinde bulunmak üzere fındık bahçelerinde toprak örneği sonbaharda gübrelemeden 1-2 ay önce yada hasattan 10-20 gün önceki dönemde yaprak örneği alınırken alınmalıdır.

3. Yeni dikim fındık bahçelerinde gübreleme: • Arazi ve toprak hazırlığı yapıldıktan sonra dikimden önce temel gübrelemenin yapılması gereklidir. • Toprağı organik maddece zenginleştirmek için dekara 3-5 tonluk çiftlik gübresi ve toprak analiz sonuçlarına göre tavsiye edilen miktardaki kireç fidan çukurları açılmadan önce arazi yüzeyine homojen olarak dağıtılmalı ve derince çapalanmalıdır. • Ayrıca dikimden önce temel gübreleme olarak fidan çukurlarına tavsiye edilen çeşit ve miktarda potasyum ve fosforlu gübreler karıştırılarak verilmelidir. Bu temel gübrelemeden sonra birinci yıldan itibaren 5. yıla kadar her yıl fidan başına 40 g azotlu gübrenin yarısı mart ayı başında diğer yarısı da mayıs sonu haziran başı olmak üzere fidanların etrafına muntazam bir şekilde verilmeli ve çapalanmalıdır.

4. Verim çağındaki fındık bahçelerinde gübreleme: • Fındığın normal gelişmesi ve bol ürün verebilmesi topraktan aldığı besin maddeleri ile mümkün olmaktadır. Bu besin maddelerinden en önemlileri N, P, K ve Ca ‘dır. Diğer mikro besin elementleri de fındık için önemli olmalarına rağmen bunlar N, P, K ve Ca kadar önemli değildir.

5. Önemli besin maddelerinin noksanlık ve fazlalıklarında fındıkta görülen gelişim bozuklukları, noksanlığında verilmesi gereken gübre ve uygulama yöntemleri:

6. AZOTLU GÜBRELEME

7. Noksanlığında; • Azot fındığın vejetatif gelişmesi ile doğrudan ilgilidir. Noksanlığında ocağın gelişmesi,yavaşlar sürgünlerin büyümesi gecikir, sürgünler ince ve kısa olup sürgün gelişmesi vaktinden önce durur. • Yaprak ve meyve gözleri az olur, yaprak normalden küçük olup sarımsı yeşil renk alır. • Noksanlık önce yaşlı yapraklarda sararma şeklinde kendini gösterir ve ilerledikçe yapraklarda sararma artar, yapraklar vaktinden öce dökülür. • Karanfillerin çok azı meyve bağlar. Meyveler fazla büyüyemez, küçük kalır ve dökülürler. Meyve zurufları kısa kalıp açık yeşil renklidir.

8. Fazlalığında; • Ocakların gelişmesi çok kuvvetlidir. Sürgünlerin boyları uzun ve sağlıklı görünüşteki yapraklar büyük ve koyu yeşil renktedir. Buna karşılık dokuları yumuşak ve fazla suludur. • Sürgünler yeterince pişkinleşemez. Bu da fındıkların gerek kış soğuklarından gerekse de hastalık ve zararlılardan kısa sürede etkilenmesine sebep olur. • Ürün fazla olmasına rağmen meyve küçüktür. Meyvelerin kabukları kalınlaşır. İç meyvenin protein oranı artarken yağ oranı azalır. Dolayısıyla meyve kalitesi de düşer

9. Azotlu gübrenin uygulama yöntemi: • Genellikle Karadeniz bölgesi topraklarının büyük bir çoğunluğu asit karakterde olduğu dikkate alınırsa KalsiyumAmonyumNitrat (CAN) gübresi güvenle kullanılabilir. • Toprak, iklim özellikleri ve fındığın normal gelişmesi için azota en fazla ihtiyaç duyulan devreler dikkate alınarak azotlu gübrenin yılda iki defa verilmesi uygundur. Birinci uygulamada o yılın iklim özellikleri dikkate alınarak fındıklar uyanmadan önceki dönemde yani mayıs sonu haziran ayı başlarında verilmelidir • Azotlu gübre ocak dallarını iz düşümlerindeki 30-40cm banda muntazam olarak serpilir ve 5-10 cm toprak derinliğine çapa ile karıştırılır.

10. FOSFORLU GÜBRELEME

11. Noksanlığında; • Fosfor noksanlığı fındık gelişmesinde genel bir durgunluk olur, sürgün gelişmesi gecikir,sürgünler kısa ve ince olur. • P noksanlığı önce yaşlı yapraklarda görülür. • Aşırı noksanlığında morluklar bronzlaşır ve yapraklar dökülür.Yapraklar normal büyüklüğünü alamaz ve küçük kalırlar. • Fındık mahsule geç yatar, meyveler küçük kalır ve meyve olumu gecikir. Meyve dökümleri görülür. Zuruflar kıvrık kenarlı ve kısa kalır.

12. Fazlalığında; • Topraklara ihtiyaçtan fazla fosfor verildiğinde toprakta bulunan azot, potasyum, demir ve alüminyum gibi önemli bitki besin elementlerinin alımı engellenir, dolayısıyla bu besin maddelerinin noksanlıklarında meydana gelen arazlar ortaya çıkar.

13. Fosforlu gübrenin uygulama yöntemi; • Fosforlu gübreler genellikle toprakta uzun süre etkisini gösterebildikleri için 3 yılda bir defa Kasım-Aralık ayları arasındaki dönemde kullanılır. • Fosfor döllenmeyi teşvik etmektedir . Verildiği ilk dönemde bitki, besin maddelerinin % 80 ini topraktan kaldırdığı için Kasım-Aralıkta yani döllenme organlarının oluştuğu dönemde kullanılmalıdır. • Fosforlu gübreler ocakların dal iz düşümlerinde ocağın büyüklüğüne göre açılacak 16-32 adet ve 15-20 cm derinlikteki çukurlara eşit oranda dağıtılarak üzeri kapatılmak suretiyle uygulanır.

14. POTASYUMLU GÜBRELEME

15. Noksanlığında; • Sürgünler erken gelişmeye başlamasına rağmen gelişme yavaştır. Potasyum noksanlığı önce yaşlı yapraklarda yaprağın küçük kalması şeklinde kendini gösterir. Daha sonra yaprakların kenarlarında kavrulmalar meydana gelir ve yaprak rengi açık yeşile döner. Ayrıca yapraklarda kıvrılma görülür. • Meyveler küçük kalır ve boş meyve oranı artar. Zuruflar kavruk ve zuruf uçları kıvrıktır. Bitki dondan ve hastalıklardan daha fazla zarar görür.

16. Fazlalığında; Karadeniz toprakları genelde potasyum bakımından yeterlidir. Potasyum bakımından yeterli olan topraklara gübreleme yapıldığında bu gübrelemenin hiçbir faydası olmadığı taktirde asit karakterli toprakların daha da asitleşmesine neden olur. Ancak analiz sonuçlarına göre ihtiyaç duyulan bahçelere uygulanmalıdır.

17. Potasyumlu gübrenin uygulama yöntemi; Potasyum da fosfor gibi toprakta tutulan bir elementtir. Toprakta tutulmasına toprağın asitliği, organik madde miktarı gibi faktörler etkili olmaktadır. Bu nedenle potasyumlu gübre de Kasım-Şubat ayları arasındaki dönemde fosfor uygulama yöntemindeki gibi ve yine 3 yılda bir defa uygulanmalıdır.

18. Diğer Besin maddeleri ve uygulama yöntemleri

19. Fındığın gelişmesi için ihtiyacı olan besin badeleri sadece N, P, K olmayıp genel fonksiyonları ve yaptıkları işlem bakımından bunlar kadar önemli olan Ca, Mg, Fe, Mn, Zn, Cu, B gibi besin maddelerini de kapsamaktadır.

20. Diğer besin maddelerinin noksanlığında; Bu besin maddelerinin noksanlığı; fındıkta son yıllarda yapraklarda sararma ve deformasyonlar, meyve dökümleri ve boş fındık oluşumunun artması şeklinde yer yer görülmeye başlamıştır. Yapılan yaprak analizleri sonucunda noksanlığı saptanan bu elementlerin uygulanması yapraktan ve topraktan olmak üzere iki yöntemle yapılmaktadır.

21. Yapraktan gübre uygulaması; • Hem daha az gübre kullanılması ve hem de noksanlığın sebep olduğu arazın kısa sürede giderilmesi bakımından topraktan gübre uygulamasına göre daha avantajlıdır. • Yapraktan uygulamalar pülverizatörle yapılmaktadır. Uygulamada fındık yapraklarının alt ve üst yüzeyleri tamamen gübre solüsyonuyla ıslatılmalıdır. • Ocağın büyüklüğüne bağlı olarak 3-4 l solüsyon tüm ocağın ıslatılması için yeterli gelmektedir. • Uygulama için en uygun zaman sabah erken saatlerde veya akşamüzeridir.

22. Uygulama zamanı; • Bu besin maddelerinin uygulanması fındık yaprakları normal gelişmelerinin tamamladıktan sonra Mayıs ayından itibaren Temmuz ayına kadar noksanlığın şiddetine göre 15-20 gün ara ile 2-3 defa yapılması şeklindedir. • Topraktan uygulama ise fosforlu gübrelerin uygulamasında olduğu gibi yapılmalıdır.

23. HAZIRLAYAN Ziraat Mühendisi Birsen ÇELİK