Szkolenie Rady Pedagogicznej na temat: Jak motywować uczniów do nauki.

1. Szkolenie Rady Pedagogicznej na temat: Jak motywować uczniów do nauki. Materiały opracowała: Bożena Kluszczyńska

2. Jak spowodować, by uczniowie zaangażowali się w naukę, potrafili pracować w grupie, samodzielnie się uczyli i rozwijali poczucie własnej wartości?

3. Uczenie się w szkole nie może ograniczać się jedynie do pamięciowego opanowania pojęć. Ważne jest wyrobienie w uczniach umiejętności samodzielnego wyciągania wniosków z doświadczenia, co pozwala im wyłowić sens, tego co robią, skłania do autorefleksji.

4. motywacja Przezmotywację rozumie się najczęściej ogół bodźców zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych, powodujących gotowość ucznia do uczenia się.

5. Motywacja uważana jest przez wielu psychologów za najważniejszy czynnik sprzyjający efektywnemu uczeniu się. Zbyt silna motywacja może jednak paraliżować działanie, powodując nadmierne napięcie emocjonalne. Człowiek najsprawniej rozwiązuje problemy, osiąga najlepsze wyniki przy średniej motywacji, gorsze przy słabej lub przy zbyt wysokiej.

6. Wyróżniamy dwa rodzaje motywacji: motywacjęwewnętrzną motywację zewnętrzną.

7. Motywacja wewnętrzna - to tendencje do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na jego treść, czyli osobistą satysfakcję lub przyjemność. Cechą tej motywacji jest ciekawość, związana z potrzebą samo determinacji i skuteczności działania.

8. Motywacja zewnętrzna • to tendencje do podejmowania • i kontynuowania działania ze względu na pewne konsekwencje, do których one prowadzą, związane z poczuciem, że przyczyna i kontrola działania ma charakter zewnętrzny i nie zależy od nas.

9. Duże znaczenie motywacji wewnętrznej nie umniejsza jednak wagi motywacji zewnętrznej, która może ją wspierać, ale też prowadzić do jej korekty w sytuacji, gdy jest to pożądane. Nagrody i kary to system wzmocnień, jakim dysponuje nauczyciel.

11. Aby nauczyciel mógł motywować uczniów do pracy, sam musi tę motywację posiadać, gdyż zależność między poziomem tych dwóch motywacji jest wprost proporcjonalna. Motywacja powinna wypływać z chęci zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu takich, jak: • ·Potrzeba szacunku, czyli akceptacji, uznania, • Potrzeba samorealizacji, czyli wykonywania czegoś, do czego ma się zdolności, predyspozycje i co naprawdę lubi się robić • Potrzeba poznawcza, czyli zdobywanie wiedzy, rozumienie rzeczywistości.

13. Jedną z dróg podnoszenia motywacji do pracy jest doskonalenie kompetencji, czyli wiedzy i umiejętności nie tylko w zakresie nauczanego przedmiotu, ale i psychologii, pedagogiki czy dydaktyki.

14. Kompetencje dydaktyczne wpływają na motywację ważne jest więc, aby umieć: ·  Rozplanować zajęcia tak, aby w ciągu roku udało się zrealizować podstawę programową; ·   Logicznie skonstruować lekcję, aby na wszystkie jej ogniwa poświęcić odpowiednią ilość czasu, mieć czas na utrwalenia, wyjaśnienia i odpowiadanie na pytania; ·      Precyzować cele, zarówno ogólne, jak i operacyjne tak, by faktycznie je osiągnąć; ·     Uwzględniać cykl uczenia, poczynając od konkretnego przeżycia (doświadczenia) poprzez refleksję, obserwację, aż do umiejętności uogólnienia i wyciągania wniosków; ·       Dobrać techniki zachęcania uczniów do aktywności np. poprzez metody aktywne, by wciągnąć ich do współtworzenia lekcji.

15. Czynniki wpływające na rozwój motywacji uczniów można podzielić na trzy grupy: Dotyczące rodziców Dotyczące nauczycieli Dotyczące uczniów

16. Dotyczące rodziców -dobra atmosfera domowa, sukcesy rodziców; wykształcenie rodziców, satysfakcja – zadowolenie rodziców; pochwały, nagrody materialne,kary, poczucie bezpieczeństwa, warunki do nauki, dobre relacje między rodzicami i dziećmi, status społeczny rodziców, duma rodziców ze swego dziecka, wysokie wymagania rodziców; aspiracje rodziców, autorytet, rozbudzanie zainteresowań; wspieranie dziecka, tolerancja; mądra miłość rodzicielska, akceptacja dziecka, stymulowanie rozwoju dziecka, system wartości uznawany przez rodziców

17. Dotyczące nauczycieli:zachęta; wspólna praca z uczniami; odnajdywanie w pracy ucznia mocnych stron; pochwała przed rodzicami; pochwała przed klasą; szacunek dla ucznia; praca zespołowa na lekcji; listy pochwalne do rodziców; dobra znajomość uczniów i jego środowiska; pełna akceptacja; cierpliwość nauczyciela; opracowanie systemu oceniania i nagradzania uczniów; obiektywna ocena, wskazywanie wzorców osobowych, prezentacja osiągnięć uczniów na szerszym forum, pozytywna rywalizacja w grupie rówieśniczej, atmosfera zaufania i zrozumienia, konkursy przedmiotowe, indywidualne podejście do ucznia, stawianie celów

18. Dotyczące uczniów:dobra samoocena; zainteresowania, chęć zdobycia uznania u uczniów i nauczycieli; zadowolenie ze swoich osiągnięć; rywalizacja w klasie; chęć osiągnięcia celu; zdrowie fizyczne i psychiczne; dobre oceny, wcześniejsze pozytywne doświadczenia; satysfakcja z osiągnięć; samodyscyplina; samodzielność; umiejętność współpracy; wiara we własne możliwości; pochwała ze strony nauczyciela, poczucie zadowolenia z siebie; ciekawość świata i wiedzy; pochwała rodziców, zdobycie dobrego zawodu; stypendia; indywidualne cechy charakteru; wytrwałość w dążeniu do celu; zdolność radzenia sobie z porażkami; chęć dorównania innym; chęć zaspokojenia oczekiwań; osiągnięcia sukcesu; dowartościowanie się; zaspokojenie własnych ambicji; zwrócenie uwagi na siebie; chęć nagrody; predyspozycje i zdolności;

19. Korzyści z motywowania uczniów do nauki: dla rodziców:aktywne dziecko; dobre oceny; satysfakcja z dziecka, duma; większe możliwości dalszego kształcenia; mniejsze problemy wychowawcze; wzór do naśladowania; mniej zmartwień o jego przyszłość; dla uczniów:dobre oceny; chęć do pracy; udział w konkursach; zadowolenie; uznanie wśród rówieśników; rozwijanie zainteresowań; większa pewność siebie; wykształcenie solidnych podstaw do dalszej edukacji; wyższa samoocena; jasno wytyczone cele; większa samodzielność i odpowiedzialność;

20. Korzyści z motywowania uczniów do nauki: dla nauczyciela:sprawniejsza praca; satysfakcja z pracy; podejmowanie nowych wyzwań; zadowolenie z osiągnięć uczniów; efektywniejsze wykorzystanie czasu pracy; pochwały od zwierzchników, rodziców; autorytet nauczyciela; możliwość pracy pozalekcyjnej (koła zainteresowań); udział uczniów w konkursach i olimpiadach; motywacja do dalszej pracy w zawodzie; poszukiwanie nowych metod pracy; dobra samoocena;  dla szkoły:promocja szkoły; prestiż szkoły; rozwój szkoły; zwiększony nabór; podniesienie jakości pracy szkoły; łatwość pozyskiwania sponsorów; dobra atmosfera w szkole; uznanie w oczach organów prowadzących i nadzorujących;

21. Działania, które powodują utratę motywacji u ucznia: • niesprawiedliwa ocena, • wygórowane wymagania, • osobista niechęć do ucznia, • lekceważenie potrzeb ucznia, • krytyka osoby a nie jego działań, • nauczyciel przyjmuje rolę eksperta, • porównuje z innymi, • nudna lekcja, • nieatrakcyjne metody nauczania

22. Uczeń zmotywowany do nauki: • - jest pewny siebie • - aktywny • - zainteresowany • - opanowany • - wytrwały w dążeniu do celu • - pogodny, uśmiechnięty • - podejmuje nowe wyzwania • - dociekliwy • - nie zraża się niepowodzeniami • - chętny do działania • - ma poczucie własnej wartości

23. Uczeń, któremu • brakuje motywacji do nauki: • -apatyczny,obojętny • - znudzony, • - mało aktywny, niechętny do działania, • - nadpobudliwy, • - wagaruje • - niepewny siebie • - ma niskie poczucie własnej wartości • - brak skupienia uwagi • - nieprzygotowany do lekcji

24. Pierwszym krokiem dydaktycznym jest wzbudzanie w dziecku zainteresowania przedmiotem nauki. Po wzbudzeniu odpowiedniej motywacji nauczyciel może przystąpić do przekazywania nowej wiedzy.

25. Motywowanie jest sztuką, od tego procesu zależą wyniki oraz sukcesy uczniów. Dlatego też nauczyciele powinni stosować techniki motywowania uczniów do pracy. ·Praca w grupach sprawia, że wzrośnie jakość pracy, zdolności i umiejętności członków grupy uzupełniają się i sumują, grupa daje oparci i poczucie przynależności, uczniowie lepiej się komunikują; ·  Istotne jest także ustawienie ławek. Tradycyjne, czyli w rzędach, dobre jest na pracę klasową lub na pracę w parach. Do pracy w grupie ustawiamy stoły tak, aby wszyscy mieli ze sobą kontakt. Na godzinach wychowawczych najlepsze jest ustawianie krzeseł w kręgu (bez ławek, chyba, że są one potrzebna do jakiejś pracy warsztatowej);

26. Jeśli jest to możliwe, warto korzystać z pomocy urządzeń audiowizualnych lub komputerowych. Informacje docierają wtedy poprzez różne zmyły, co sprzyja zapamiętywaniu ·   Stosowanie możliwie różnych metod nauczania i umiejętne dostosowywanie ich do tematu, celu i stylu uczenia; ·Zwracanie uwagi na potrzeby uczniów. Nie należy mówić monotonnie – modulujemy głosem, pozwalamy uczniom na zadawanie pytań w każdym momencie lekcji. Pozwólmy im pofantazjować (nawet na matematyce jest to możliwe); ·Lekcje powinny być jak najatrakcyjniejsze dla uczniów. Oto poniżej wybór ok. 40 technik, które być może pomogą zmotywować naszych uczniów do pracy.

27. Jak mobilizować i angażować uczniów do nauki?

28. Technika 1. Zdania podsumowujące Cel:Nauczenie uczniów formułowania ważnych dla nich wniosków oraz wyrobienie nawyku uczenia się na podstawie doświadczenia. Nauczyciel prosi uczniów o dokończenie zdań zaczynających się od zwrotów takich jak: „Dowiedziałem się, że...”, „Zaczynam się zastanawiać...” „Zaskoczyło mnie, że...”. Pomaga to uczniom wyciągnąć najważniejsze wnioski z lekcji lub doświadczenia, dokonać refleksji

29. Technika 2. Runda bez przymusu Cel:Umożliwienie każdemu uczniowi wypowiedzenia się oraz stworzenie sytuacji, w której uczeń odpowiedzialnie decyduje o sobie. Technikę „runda bez przymusu” można stosować w stosunku do całej klasy lub do jej części. Jest użyteczna zwłaszcza wtedy, gdy na zadane pytanie można się spodziewać różnych odpowiedzi, bo daje uczniom szansę poznania różnorodnych opinii. Poproś każdego ucznia po kolei o zabranie głosu lub, jeśli nie chce tego robić, powiedzenie „pasuję”.

30. Technika 3. Wymiana w parach Cel:Ćwiczenie wyrażania swoich poglądów i słuchania innej osoby. Uczniowie dobierają się w pary i dzielą się swymi poglądami. Zachęcenie uczniów do rozmowy o ich pomysłach znakomicie mobilizuje do aktywności. Najbardziej angażują się, gdy mogą wymieniać myśli i spostrzeżenia w parach, ponieważ każdy jest wtedy słuchaczem, a następnie mówcą; nikt nie pozostaje na uboczu.

31. Technika 4. Test powtórka Cel:Zaangażowanie wszystkich uczniów w powtórkę materiału i korygowanie błędów Nauczyciel zadaje wiele pytań odnoszących się do omawianego wcześniej materiału, a uczniowie odpowiadają na nie pisemnie. Nauczyciel podaje prawidłowe odpowiedzi, a uczniowie sami sprawdzają poprawność swoich odpowiedzi/rozwiązań.

32. Test daje uczniom możliwość sprawdzenia, w jakim stopniu opanowali jakąś umiejętność, bądź pewien zakres wiadomości i, ewentualnej korekty błędów. Każdy ma okazję przekonać się, na ile pytań potrafi poprawnie odpowiedzieć, natomiast nauczyciel może się zorientować, w jakim stopniu klasa przyswoiła materiał. Najważniejszym jednak celem jest powtórzenie wiadomości w interesujący sposób.

33. Technika 5. Głośne myślenie Cel: Pokazanie uczniom, jak zazwyczaj przebiega proces myślowy i uświadomienie im, że nie zawsze jest to proces liniowy. Nauczyciel głośno myśli rozwiązując jakiś problem. Śledząc tok rozumowania nauczyciela, który głośno komentuje rozwiązywanie problemu lub zadania, przekonują się, że dochodzenie do prawidłowej odpowiedzi jest zazwyczaj procesem powolnym i skomplikowanym, rzadko szybkim i prostym.

34. Technika 6. Głosowanie Cel: Sprawdzenie toku myślenia uczniów bez zwalniania tempa lekcji. Zadawanie pytań, na które można odpowiedzieć niewerbalnie np. „Ile osób...?” Pytania wymagające odpowiedzi słownych spowalniają tempo lekcji, co zwykle nie jest korzystne. Stopień zrozumienia tematu można sprawdzić szybko i łatwo zadając pytania, na które uczniowie odpowiadają przez podniesienie ręki.

35. Technika 7. Szybkie tempo Cel: Niedopuszczanie do rozproszenia uwagi uczniów Tempo pracy tak szybkie, by wszyscy uczniowie byli aktywnie zaangażowani w lekcję. Szybkie tempo zmusza do pełnego zaangażowania, mobilizuje uwagę. Aby je utrzymać, komponuj lekcję z krótkich części różniących się sposobem pracy lub tematem. Obserwuj klasę i gdy tylko zauważysz, że zaangażowanie i aktywność uczniów słabnie, a ich uwaga odbiega od tematu lekcji, natychmiast wprowadzaj zmianę.

36. Technika 8.Zasada – „tylko raz” Cel: Zmobilizowanie uczniów do uważnego słuchania i kształtowanie w nich odpowiedzialności za siebie Nauczyciel oznajmia, że będzie wyjaśniał tylko jeden raz i uczniowie potrzebujący pomocy będą musieli wykorzystać swą inteligencję, żeby sobie poradzić.

37. Motywowanie. Jak zwiększać poczucie wartości i zachęcać bez nagród?

38. Technika 1. Komunikat: „doceniam to” i „jestem z tobą”. Cel: Przypomnienie uczniowi, że przynajmniej jeden dorosły go docenia. Zapewnienie uczniom poczucia, że nie są pozostawieni sami sobie. Użycie stwierdzenia, które komunikuje, że coś faktycznie w uczniu doceniamy. Użycie komunikatu, wyrażającego empatię lub zrozumienie. Powinno się zadbać o to, aby doceniani byli wszyscy. W każdym można znaleźć coś godnego uznania, choć zwykle wymaga to dość wnikliwej obserwacji.

39. Technika 2. Uwaga bez pochwały i zwykłe potwierdzenie. Cel: Udzielanie wsparcia i zachęcanie, bez nadmiernego uzależniania uczniów od zewnętrznych pochwał. Potwierdzenie prawidłowości odpowiedzi bez wzbudzania emocji, które mogłyby rozproszyć uwagę. Poświęcenie uczniowi pełnej uwagi, bez oferowania nagrody. Nauczyciel informuje ucznia, że jego odpowiedź jest prawidłowa i  przechodzi do dalszego ciągu lekcji.

40. Technika 3. Reakcja na błędy uczniów – zwykłe zaprzeczenie. Cel: Poinformowanie ucznia, że odpowiedź jest niepoprawna bez wzbudzania emocji, które mogłyby rozproszyć uwagę. Nauczyciel informuje ucznia, że jego odpowiedź nie jest prawidłowa i przechodzi do dalszego ciągu lekcji.

41. Technika 4. Pochwały i nagrody dla wszystkich. Cel: Zachęcanie wszystkich uczniów do pracy, bez lekceważenia kogokolwiek; dążenie do „scementowania” grupy. Chwalenie i nagradzanie grupy jako całości. Trzeba pamiętać, aby chwalić cały zespół klasowy, jeśli tylko na to zasługuje. Nie należy uzależniać pochwał i nagród dla grupy od jej zachowania.

42. Jak podnosić poprzeczkę?

43. Technika 1. Nauka jako wyzwanie Cel: Pobudzenie do maksymalnego zaangażowania. Przedstawienie zadania szkolnego jako wyzwania lub okazji do sprawdzenia się, a nie jako obowiązku lub ciężaru. Każdy uczeń, który podjął wyzwanie, powinien zostać nagrodzony, nie tylko ten, który odniósł sukces, ale każdy, który podjął się realizacji trudnego zadania. Publiczne docenienie tylko tych, którzy odnieśli sukces powoduje, że pozostałe osoby czują się zlekceważone a nawet upokorzone.

44. Technika 2. Inspirujące stwierdzenia Cel: Rozbudzanie w uczniach poczucia siły, by potrafili sprostać wyzwaniom. Stwierdzenia zagrzewające uczniów do intensywniejszej pracy. Polega to na uruchomieniu wewnętrznych zasobów człowieka. Jeśli uda się rozniecić w człowieku jego wewnętrzną siłę czy też własną motywację, potrafi on zdobyć się na największy wysiłek.

45. Technika 3. Wysokie oczekiwania Cel: Kreowanie wysokich oczekiwań w stosunku do uczniów. Wytrwała wiara, że uczniowie będę sobie świetnie radzić nawet, jeśli jeszcze nic na to nie wskazuje. Nauczyciel powinien starać się okazywać uczniom, że wierzy w ich możliwości. Nigdy nie można zakładać, że uczniowi brakuje chęci do nauki. Jeśli oczekujemy od ludzi tego, co najlepsze, to wysoko prawdopodobne jest, że właśnie to od nich otrzymamy.

46. Najważniejszym zadaniem nauczyciela jest rozbudzenie w uczniu motywacji do pracy. Oto wskazówki jak można nad tym pracować:

47. Uświadom sobie, że twoi uczniowie pasjonują się swoimi zajęciami pozaszkolnymi, oznacza to, • że potrafią się angażować. • Może, więc uda się rozbudzić motywację do działań proponowanych w szkole. Twoje pozytywne oczekiwania stopniowo zaczną się sprawdzać.

48. Aby rozbudzić w uczniach chęć do działania pytaj o ich hobby, zainteresowania. Zwróć uwagę, z jakim zapałem opowiadają o swoich zainteresowaniach.

49. Wypróbuj metodę: „co nowego, co dobrego. Od czasu do czasu na początku lekcji zapytaj: „Czy w waszym życiu wydarzyło się ostatnio coś nowego lub dobrego?”. Zachęć kilku uczniów do wypowiedzi. Dzielenie się przeżyciami buduje w grupie więzi i daje każdemu uczniowi poczucie przynależności do grupy, a nauczycielowi przypomina, że każdy jest niepowtarzalną istotą.

50. Pamiętaj, że uczniów bardziej mobilizuje do nauki aktywna lekcja niż nagrody i groźby. Praca wynikająca z własnej wewnętrznej motywacji jest możliwa i każdy uczeń może nauczyć się tak pracować. Nikt nie chce słabo czytać, marnie liczyć, czy nie wiedzieć co się dzieje na świecie. Uczniowie chcądużo wiedzieć i mieć przydatne umiejętności. Rozumieją, że jest to dla nich korzystne. Ich naturalne motywacje sprzyjają więc uczeniu się, tyle tylko, że nie zawsze potrafią to robić.