Gezondheidstoezicht

2. Gezondheidstoezicht Reglementering: Koninklijk Besluit van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers Wat houdt ‘gezondheidstoezicht’ in? Welke zijn de belangrijkste punten van het KB?

3. Rondvraag: Ken jij je preventieadviseur-arbeidsgeneesheer of bedrijfsarts? Welke rol vervult hij/zij in jouw onderneming of organisatie?

4. Terminologie: (VROEGER) Medisch toezicht Medisch onderzoek Medisch dossier Kaart van medisch onderzoek Aanwervingsonderzoek en onderzoek bij werkverandering Periodiek onderzoek (NU) Gezondheidstoezicht Gezondheidsbeoordeling Gezondheidsdossier Formulier voor de gezondheidsbeoordeling Voorafgaande gezondheidsbeoordeling Periodieke gezondheidsbeoordeling

5. Doel van het gezondheidstoezicht: De gezondheid van werknemers bevorderen en behouden door risico’s te voorkomen Rol van de arbeidsgeneesheer: De arts stelt hiertoe preventieve handelingen: • voert preventieve medische onderzoeken uit • stelt het gezondheidsdossier samen • verricht de noodzakelijke inentingen en tuberculinetests

6. lichamelijk fysische werkomstandigheden gezondheid arbeid geestelijk groepssfeer socialerelaties sociaal

7. 4 groepen werknemers onderworpen aan het gezondheidstoezicht: • werknemers met een veiligheidsfunctie • werknemers met een functie met verhoogde waakzaamheid • werknemers die een activiteit uitoefenen met een welbepaald risico Onderscheid tussen 3 welbepaalde risico’s: - blootstelling aan een fysisch, biologisch of chemisch agens - blootstelling aan fysieke of mentale werkbelasting - blootstelling aan psychosociale belasting • werknemers die een activiteit uitoefenen verbonden aan voedingswaren

8. Gezondheidstoezicht: onderworpenen • Personen met een veiligheidsfunctie • Personen met een functie verhoogde waakzaamheid

9. Gezondheidstoezicht: onderworpenen • Personen met een activiteit met een welbepaald risico • Biologische, fysische, chemische agentia • Fysieke en/of mentale belasting(BSW, TVL, ...) • Psychosociale belasting • Personen in rechtstreeks contact met voedingswaren

10. Bijzondere categorieën werknemers • Jongeren • Jobstudenten • Leerovereenkomst • Minderjarige werknemers • Stagiair(e)s • Mindervaliden • Zwangere werknemers en zogenden • Uitzendkrachten • ....

11. De verplichtingen: Uit de risicoanalyse blijkt of werknemers behoren tot een van deze 4 groepen. De werkgever is verantwoordelijk voor de risicoanalyse: hij voert die uit in overleg met de arbeidsgeneesheer en legt ze voor aan het CPBW. De uitvoering van het gezondheidstoezicht en de planning van de verschillende preventieve onderzoeken, met uitzondering van de periodieke gezondheidsbeoordeling, vallen eveneens onder de verantwoordelijkheid van de werkgever. Hij moet de werknemer informeren over de aard en het doel van de preventieve onderzoeken. De naamlijsten van het gezondheidstoezicht, die hem elk kwartaal door IDEWE worden toegestuurd, voegt hij bij het jaaractieplan.

12. 8 types preventief onderzoek: • de voorafgaande gezondheidsbeoordeling • de periodieke gezondheidsbeoordeling • het onderzoek bij werkhervatting • de spontane raadpleging • het voortgezet gezondheidstoezicht • de gezondheidsbeoordeling van een definitief arbeidsongeschikt verklaarde werknemer met het oog op zijn reïntegratie • de uitbreiding van het gezondheidstoezicht • gepast gezondheidstoezicht voor bepaalde categorieën werknemers

13. Formulier voor de gezondheidsbeoordeling: Dit formulier vervangt de vroegere ‘kaart van medisch onderzoek’. Zolang de werknemer in de onderneming werkt, houdt de werkgever gedurende 3 jaar deze formulieren bij. Bovendien bewaart hij elk formulier voor de gezondheidsbeoordeling waarop aanbevelingen staan zolang de werknemer in dienst is. Gezondheidsdossier: Dit bevat zoals vroeger alle relevante informatie over de individuele werknemer. De - verplichte - inhoud van het dossier is op enkele punten gewijzigd. IDEWE zorgt ervoor dat de gezondheidsdossiers van de aangesloten ondernemingen aan de nieuwe reglementering beantwoorden.

14. In de praktijk: • Verplichtingen van de werkgever: • Ervoor zorgen dat de werknemers onder GT staan • Elke werknemer de kans geven om op GT beroep te kunnen doen • Naamlijsten opstellen (4): • Lijst met de functies en activiteiten uit de 4 groepen • Lijst met namen van werknemers verplicht onderworpen aan GT • Lijst met namen van werknemers verplicht onderworpen aan inentingen en tuberculinetest • Lijst met namen van werknemers die GT wensen • Naamlijsten voegen bij het jaaractieplan

15. Verplichtingen van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer: • Verplichte preventieve handelingen stellen: • Preventieve medische onderzoeken uitvoeren • Gezondheidsdossier samenstellen • Plaatsen en opvolgen van inentingen en tuberculinetests • Arts neemt beslissing rekening houdend met resultaat preventief onderzoek en risicoanalyse • Arts geeft werknemer advies en geeft info aan behandelende arts mits toestemming van werknemer • Arts stelt werkgever gepaste individuele en collectieve preventie- en beschermingsmaatregelen voor • Arts neemt deel aan vergaderingen CPBW • Arts heeft vrije toegang tot onderneming en alle arbeidsplaatsen • Arts mag gegrondheid van afwezigheid werknemer niet nagaan; mag wel info inwinnen bij behandelende arts • Arts en medewerk(st)er zijn strikt gebonden aan beroepsgeheim

16. Verplichtingen van de werknemers: (Artikel 13) De werknemers die zich onttrekken aan de preventieve medische onderzoeken waaraan zij zich krachtens de bepalingen van dit besluit moeten onderwerpen, alsook de werknemers die aan de verplichte inentingen of tuberculinetests zijn onderworpen maar niet beschikken over een geldig bewijs of over een geldige kaart, opgesteld overeenkomstig bijlage V bij het KB van 4 augustus 1996 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan biologische agentia op het werk en ondertekend door een arts, mogen door de werkgevers niet aan het werk worden gesteld of gehouden.

17. Preventieadviseur-arbeidsgeneesheer • Onafhankelijk • Vertrouwensarts • Medisch beroepsgeheim • Geen controleur van ziekteverzuim, wel info inwinnen bij behandelend arts • Preventie (geen therapie, behalve ehbo en bij hoogdringendheid) • Adviserende rol overwegend • Geen selectieonderzoeken

18. Preventieve medische onderzoeken • PA-AG neemt beslissing rekening houdend met resultaat preventief onderzoek en risicoanalyse • PA-AG geeft werknemer advies, geeft info aan behandelend arts mits toestemming van de werknemer • Bij vaststelling beroepsgebonden aantasting: • collectieve preventiemaatregelen -----> CPBW • individuele beschermingsmaatregelen -----> Formulier voor de gezondheidsbeoordeling • aangifte Fonds voor de beroepsziekten • info omtrent sociale diensten

19. Aandachtspunten tijdens medisch onderzoek (1) • Ploegenarbeid • Nachtarbeid • Agressie • Oudere werknemers • Alleenstaande werknemers • Prikongevallen

20. Aandachtspunten tijdens medisch onderzoek (2) • Stress • Afhankelijkheidsproblemen • OSGW: ongewenst seksueel gedrag op het werk • Pesten op het werk • Geweld op het werk • Rookbeleid

21. Zieke werknemer • Werknemer in beroep tegen beslissing medisch adviseur, • Eventueel tijdelijke schorsing tot uitspraak arbeidsrechtbank • Gedeeltelijke hervatting: maximaal 50 % • Toelating werkgever en ZIV/ werkschema • Dossier Fonds voor reclassering personen met een handicap • CAO 26, VIP, arbeidsmiddelen,arbeidspostinrichting....

22. Criteria??? • FOD WASO: weinig • Biologische agentia: verplichte vaccinaties • Contact met voedingswaren onrechtstreeks • Ernstig besmettelijke aandoeningen • FOD mobiliteit en verkeer • Auto’s en vrachtwagen: rijgeschiktheid • Vliegtuigen • Treinen • Schepen

23. Moederschapsbeleid

24. Overzicht • Moederschapsbescherming • Inleiding • Wetgeving • Risico-inventarisatie en -evaluatie • Belangrijkste blootstellingsrisico’s • Practische regeling • Vragen

25. Inleiding • Sanguis eius, ex quo infans generatur et nutritur” Avicenna 980-1037 • Vrouw en arbeid • Curatieve -versus preventieve geneeskunde • Thesis • Dosis-effect gebonden - versus stochastisch risico • Aanvaarding van risico’s: alle risico’s uitsluiten is niet realistisch • aanvaardbare beroepsmatige blootstelling (Nederland): • 1 / 10 000 : verbodsrisico • 1 / 1 000 000: streefrisico • 1 / 100 000 000: verwaarloosbaar • verkeersdoden in België: 1 à 2/ 10 000

26. Inleiding • Preventie van gezondheidsschade die zou kunnen ontstaan tijdens het uitoefenen van (beroeps)arbeid • Arbeid • Gezondheid: fysiek-psychisch en sociaal evenwicht met het milieu (arbeidsmilieu) • Preventie: • voorkomen van schade (primair, secundair of tertiair) • beheersing van potentiële schade • steunt op kennis van gezondheidsrisico’ s

27. Wetgeving • Ontstaan • vanuit reglementering op arbeid • niet vanuit geneeskundig-wetenschappelijke overwegingen • Wet van 3 april 1995 en KB van 2 mei 1995

28. Wetgeving • KB 24-12-1968 betreffende vrouwenarbeid, art 2-4 • Arbeidswet 16-03-1971, art 39-44 • Codex titel VIII, hoofdstuk 1 • CAO 46 betreffende nachtarbeid • Ziekteverzekeringswetgeving • Wetgeving betreffende de beroepsziekteverzekering • Welzijnswet en zijn uitvoeringsbesluiten • KB borstvoedingspauzes

29. Risico-inventarisatie en -evaluatie (1) • Algemene verplichting voor de werkgever • In praktijk: preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en preventieadviseur-veiligheid • Comité PBW • Schriftelijk document • Streefdoel: blootstellingsrisico op het werk ≤ blootstellingsrisico algemene bevolking

30. Risico-inventarisatie en -evaluatie (2) • Bijlage II: verbod • Bijlage I: te evalueren aard, mate en duur van blootstelling voor alle werkzaamheden waarbij een specifiek risico van blootstelling aan agentia, risicovolle productieprocessen of arbeidsomstandigheden; niet-limitatieve lijst • Individuele aandoening werknemer - precaire zwangerschap

31. Risico-inventarisatie en -evaluatie (3) • Maatregelen voorstellen • Tijdelijke aanpassing • Andere arbeid ter beschikking stellen • Verwijdering uit het arbeidsmilieu • Kennisgeving toestand : • Zo vlug mogelijk en verplicht aan werkgever • Zwangerschap en borstvoeding • Schriftelijk en/of mondeling • Werkgever licht arbeidsgeneesheer in

32. Risico-inventarisatie en -evaluatie (4) • Medisch onderzoek: verplicht bij blootstelling • Formulier voor de gezondheidsbeoordeling • Geschikt om hetzelfde werk verder te verrichten • Geschikt om het werk onder bepaalde voorwaarden te verrichten • Geschikt om het nieuw voorgestelde werk te verrichten • Ongeschikt voor de huidige of nieuw voorgestelde job • Met ziekteverlof of moederschapsverlof gezonden worden

33. Risico-inventarisatie en -evaluatie (5) • Vergoeding • Privésector • Provinciale- of plaatselijke overheidsinstelling • Federale en gewestelijke overheidsinstelling • Rol Fonds voor de Beroepsziekten • Rol Ziekteverzekering

34. Belangrijkste blootstellingsrisico’s • Biologische agentia • Fysische agentia • Chemische agentia • Bijlage II: • Verbod • Bijlage I: • Niet-limitatief • Te evalueren

35. Verbodslijst: biologische agentia (zs) • Bacteriën • Listeria monocytogenes • Neisseria gonorrhoeae • Treponema pallidum • Parasieten • Toxoplasma gondii • Virussen

36. Verbodslijst: biologische agentia (zs)(lact*) • Virussen • Enterovirussen (coxsackie groep B, echovirus) • Hepatitis B virus* • Herpesvirussen (CMV*, EBV,HSV type 2, Herpesvirus varicella zoster) • HIV* • Humaan parvovirus B19 • Rubellavirus

37. Cytomegalovirus: CMV • Overdracht: speeksel en urine • Geen systematische screening naar antistoffen tijdens zwangerschap bij ziekenhuispersoneel, wel bij kleuterleidsters en kinderverzorgsters in kinderkribben!!

38. Cytomegalovirus: CMV • Donders G. ea.(UZLeuven) • 1043 zwangeren, waarvan 68% CMV negatief, geen significant verschil in pregnancy outcome(gewicht baby, duur zs, hoofdomtrek baby, placentagewicht) • Werksituatie: huisvrouwen: 37%, gezondheidszorg 19%, onderwijs 45%, werk in kinderkibbe • Aantal kinderen in eigen gezin (< 2 jaar)(4 x verhoogd risico) • Leeftijd 19% tot 42 • Adler SP; Pass RF ea. • seroconversie: kinderkribbe 11% tot 20% versus hospitaal 2,2%

39. Verbodslijst: fysische agentia(zs)(lact*) • Manueel hanteren van lasten • derde zwangerschapstrimester • (*(9de en) 10de week postnataal) • Omgevingstemperatuur boven 30°C • Ioniserende straling

40. Verbodslijst: chemische agentia(zs)(lact*) • Antimitotische geneesmiddelen * • Halothaan* • Benzeen* • Kwik* • Lood en -derivaten* • Tetrakloorkoolstof* • Chloroform*

41. Te evalueren biologische agentia(niet-limitatief) • Agentia of door agentia noodzakelijk geworden therapeutische maatregelen die de gezondheid van zwangere vrouwen en ongeboren kinderen in gevaar brengen. Vbn.: tuberculose, hepatitis C,...

42. Te evalueren fysische agentia(niet-limitatief) • Schokken, trillingen • Tillen van zware lasten • Lawaai • Ioniserende straling • Niet-ioniserende straling • Extreme kou of hitte • Bewegingen, houdingen en verplaatsingen, geestelijke en lichamelijke vermoeidheid, andere lichamelijke belastingen in verband met de werkzaamheden met gevaar voor agressie voor de werkneemster

43. Te evalueren chemische agentia(niet-limitatief) • Stoffen R40, R45, R46, R47 en R49 • Stoffen en procédés: bijlage I, KB carcinogene agentia • Gevaarlijke chemische agentia die via de huid opgenomen worden: • aromatische aminen, • de nitro- of halogeenderivaten van aromatische koolwaterstoffen • Pesticiden • CO

44. Practische regeling • Voorbeeld aanpassing werkomstandigheden verpleegkundigen: • Handschoenen en beschermkledij • Bloednamen met gesloten systeem - Geen potentiëel vuil scherp materiaal afwassen • Handhygiëne • Geen anti HBs negatieven • Geen verzorging (nauw fysiek contact) van patiënten met virale infecties schadelijk voor de zwangerschap

45. Practische regeling • Voorbeeld aanpassing werkomstandigheden verpleegkundigen: • Geen blootstelling aan agressie • Geen zwaar hefwerk gedurende het derde trimester • Geen verzorging van kinderen met koorts van ongekende oorsprong waarbij virale infectie sterk vermoed wordt • Hepatitis B, varicella, rubella • Geen verzorging van patiënt met bewezen acute CMV infectie (secretor urine/speeksel)

46. Prik-,snij-,bijt- en spatongevallen

47. Prik-, snij-,bijt- en spatongevallen • Definitie: Ongeval dat gepaard gaat met blootstelling aan bloed of andere lichaamsvochten door een percutane verwonding door naald of scherp voorwerp of door contact (spatten) met slijmvliezen of niet intacte huid en met het risico van besmetting door pathogene kiemen die worden overgedragen via het bloed van de patiënt.

48. Prik-, snij-,bijt- en spatongevallen • Meest voorkomende besmettingen en hun risico op besmetting: 1. Hepatitis B 30% risico op besmetting voor hep B besmette prik 2. Hepatitis C 3% risico op besmetting voor hep C besmette prik 3. HIV-virus 0,3% risico op besmetting voor HIV besmette prik

49. Prik-, snij-,bijt- en spatongevallen • Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid stelt dat er jaarlijks per 100 bezette bedden 10,1 ongevallen worden gerapporteerd met bloedcontact.(Dr. Verbeek) • Uit onderzoek blijkt dat meer dan 50% van de ongevallen met bloedcontact niet worden gemeld door de slachtoffers.

50. Rapport WIV • www.nsih.be • 1/6/2003- 31/12/2005 • 47 ziekenhuizen • 1624 prikongevallen, 102 spatten • gemiddeld 10.1 /100 bedden • extrapolatie Belgische ZH: 5700 ABC/jaar • onderrapportering: 57% niet gemeld • schatting: 13 000 ABC/jaar