Hegðunarvandi –þroskavandi?

1. Hegðunarvandi –þroskavandi? Athugun á niðurstöðum WISC-IV á Stuðlum

2. Hvaða börn koma á Stuðla • Skilyrðin fyrir komu á Stuðla eru þau að önnur vægari úrræði hafi verið reynd eða sýnt sé að þau komi ekki að gagni. • Oftast er börnum vísað vegna hegðunarvanda, neyslu, skólavanda og útigangs. Síðan koma ofbeldi, afbrot, sjálfskaði, ófullnægjandi heimilisaðstæður. Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

3. Skólavandi • Meirihluti barna sem koma á Stuðla eru með alvarlegan skólavanda. Félags- eða námsvanda eða hvoru tveggja, ekki óalgengt að • Skólasókn hafi oft slök. • Námsstaða er oft fyrir neðan jafnaldra. Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

4. Hvaða börn koma á Stuðla • Stuðlahópurinn er mjög sundurleitur, erfitt að skilgreina hann að öðru leyti en því að það eru börn sem umhverfið ræður ekki við á annan hátt, af hvaða ástæðu það síðan kann að vera. Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

5. Hvers vegna var þessi athugun gerð? • Þegar farið var að nota WISC-IV prófið, fór ekki hjá því að það vakti athygli hve útkomur voru oft slakar, sem aftur vakti spuringar um vitsmunalega stöðu barnanna, þarfir þeirra og hvernig þyrfti að sinna þeim. • Fengið var leyfi forstjóra BVS til að safna þessum gögnum Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

6. Stuðlahópurinn • Útkomur á greindaprófum allra þeirra barna sem höfðu verið prófuð á Stuðlum á árunum 2007-2009 eða við höfðum upplýsingar um. Þetta voru 103 börn • Útilokuð voru börn, þar sem nýlegt WISC-III próf lá fyrir og WISC-IV því ekki notað og börn sem voru orðin 17 ára og höfðu samt verið prófuð. Nokkur börn ekki prófuð af ýmsum ástæðum, t.d. Töluðu ekki íslensku eða voru ekki til samvinnu Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

7. Áhættuþættir fyrir andfélagslega hegðun 1 • Áhættuþættir hjá barni: Skap (temperament) og persónuleiki ADHD, hvatvísi Slök greind Slakur árangur í námi • David P Farrington 2005 Childhood Origins of Antisocial Behvior, Clin. Psychol.Psychosther. 12 Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

8. Áhættuþættir fyrir andfélagslega hegðun 2 • Fjölskyldutengdir þættir • Ósamkomulag milli foreldra • Neysla og andfélagsleg viðhorf foreldra, • Slök tengsl milli barna og foreldra • Skortur á mörkum í uppeldi • Harka í uppeldi • Efnahagur foreldra • Farrington D.P 2005 Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

9. Áhættuþættir fyrir andfélagslega hegðun 3 • Þættir sem snúa að umhverfi utan fjölskyldu: • Jafnaldrar • Skólaumhverfi • Ýmis samfélagsleg áhrif, • fátækt, • Atvinnuleysi Farrington D.P 2005 Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

10. Wechsler greindarpróf fyrir börn á grunnskólaaldri • Fyrsta útgáfa prófsins, WISC, kom út í BNA 1949, var gefið út og staðfært á Íslandi 1971 • Síðan var lengi notuð þriðja útgáfa WISC III það var ekki staðfært og nokkrar þýðingar í gangi • 2006 síðari hluta árs kom út þýðing á íslensku sem var staðfærð fyrir íslensk börn Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

11. WISC IV Greindarprófið 1 • Málstarf: til að meta hugtakamyndun, orðaforða og mállega rökhugsun og skilning Prófþátturinn er byggður upp af 3 undirþáttum ásamt valþætti • Skynhugsun: Endurspeglar það sem hefur verið kallað eðlisgreind og sjónúrvinnslu, sjónræna rökhugsun. Einnig 3 undirþættir og valþáttur Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

12. WISC IV Greindarprófið 2 Vinnsluminni: Að geta haldið upplýsingum í minni sínu og unnið um leið með þær. Þessi þáttur er byggður upp af 2 undirþáttum og valþætti Vinnsluhraði: Að geta unnið hratt og námkvæmt. Hér eru einnig 2 undirþættir og einn valþáttur Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

13. Útkoma á undirþáttum bæði kyn Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

14. Niðurstöður á 3 undirþáttum prófsins • Börnin á Stuðlum kom út með meðaltals frammistöðu sem er rúmlega staðalfráviki undir meðaltal stöðlunarhópsins. • Þrír þættir eru sérstaklega slakir: • Málstarf: Líkingar og orðskilningur • Skynhugsun: rökþrautir. Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

15. Líkingar, • Prófið á að mæla mállega rökleiðslu og túlkun hugtaka. Það mælir einnig málskilning, minni, aðgreiningu aðal- og aukaatriða og máltjáningu. • Einar Guðmundsson, Kristbjörg Soffía Salvarsdóttir og Sigurgrímur Skúlason. (2006). WISC-IV: Mælifræði og túlkun. Reykjavík: Námsmatsstofnun Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

16. Tíðnidreifing mælitalna Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

17. Orðskilningur Mælir orðaforða og hugtakamyndun. Í því er einnig mælt þekkingarumfang barnsins, námshæfni, langminni og stig málþroska. Önnur hæfni sem frammistaða barnsins getur byggst á er heyrn og hljóðúrvinnsla, hugtakamyndun, sértæk rökhugsun og máltjáning • Einar Guðmundsson, Kristbjörg Soffía Salvarsdóttir og Sigurgrímur Skúlason. (2006). WISC-IV: Mælifræði og túlkun. Reykjavík: Námsmatsstofnun Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

18. Tíðndreifing mælitalna Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

19. Rökþrautir Mælir sjónræna úrvinnslu og sértekna rökhugsun. Talið vera góð mæling á eðlisgreind Einar Guðmundsson, Kristbjörg Soffía Salvarsdóttir og Sigurgrímur Skúlason. (2006). WISC-IV: Mælifræði og túlkun. Reykjavík: Námsmatsstofnun Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

20. Tíðnidreifing mælitalna Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

21. Tíðnidreifing mælitalna Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

22. Meðaltöl Stuðlabarna á prófþáttum WISC-IV Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

23. Heildartala greindar N=38 og mælitala vitsmunastarfs N=46 Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

24. Fjöldi barna með útkomu við lægri endimörk kvarða þ.e. undir 70 22 börn reyndust hafa mælitölu Málstarfs við neðri endimörk kvarða 21 barn með mælitölu Skynhugsunar 15 börn með mælitölu Vinnsluminnis og 9 börn með mælitölu Vinnsluhraða Úrlausnir 10 barna eru við neðri endimörk kvarða á báðum prófþáttunum Málstarf og Skynhugsun Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

25. Fjöldi barna með útkomu við hærri endimörk kvarða þ.e. Yfir 130 • Aðeins tvö börn reyndust hafa meðaltöl mælitalna við efri endimörk kvarða þ.e. yfir 130, annað á prófþættinum málstarf og hitt á prófþættinum: Vinnsluhraði Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

26. Farrington (2005) Telur áhrifavald fyrir því að slök greind geti leitt til afbrota, vera að unglingur bíði skipbrot í skólanámi. Skýringin á tengslum milli slakrar greindar og afbrota liggi í vangetu til að vinna með sértæk hugtök. Þeir sem eigi erfitt á þessu sviði, sýni slaka frammistöðu á greindarprófum, og nái ekki tilskyldum árangri í skóla. Tengslin við afbrot liggi í því að þessir einstaklingar eigi einnig erfitt með að sjá fyrir afleiðingar gerða sinna og að setja sig í spor annarra. Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

27. Andrews D.A. og Bonta J. (2006) Greind getur gefið vísbendingar um afbrotavanda. Það er þó ekki að greindin sem slík hafi áhrif heldur að þeir sem hafa slaka greind séu líklegri til að mistakast í skóla. Það er árangur í í skóla sem skipti mestur máli, ekki aðeins námslegur heldur ekki síður að eiga góð samskipti. Slök greind leiðir af sér námsvanda sem aftur getur leitt af sér önnur vandamál sem geta leitt til andfélagslegar hegðuna. Andrews D.A & Bonta J. The Psychology of Criminal Conduct, 4.Ed. 2006 Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir

28. Takk fyrir Hegðurnarvandi-Þroskavandi 28.11.11 Sólveig Ásgrímsdóttir