ROZMNAZANIE SIE ZWIERZAT

3. JAK ROZMNAZAJA SIE�.?

4. PACZKOWANIE Paczkowanie to spos�b bezplciowego rozmnazania sie niekt�rych zwierzat i grzyb�w. Polega on na uwypukleniu i wyodrebnieniu sie z kom�rki macierzystej jednej lub kilku kom�rek, z kt�rych nastepnie rozwijaja sie organizmy potomne; osobniki potomne - z reguly mniejsze od organizm�w macierzystych - oddzielaja sie od nich calkowicie lub pozostaja w stalej lub okresowej wiezi. Taki rodzaj rozmnazania jest czesty u pierwotniak�w, glon�w, grzyb�w (np. drozdzy) i niekt�rych bezkregowc�w.

5. PARTENOGENEZA czyli dziewor�dztwo to rozw�j nowego organizmu zwierzecego z�niezaplodnionego jaja. Partenogeneza moze byc: naturalna- zachodzi u wielu bezkregowc�w, m.in. niekt�rych plazinc�w, oblenc�w, skorupiak�w, pajeczak�w, owad�w. cykliczna � w�ciagu jednego roku wystepuje wiele kolejnych pokolen partenogenet., pokolenie zimujace jest obuplciowe (np. mszyce). geograficzna � osobniki partenogenet. wystepuja na scisle okreslonym obszarze (np. ryjkowce). fakultatywna � z�nie zaplodnionych jaj rozwijaja sie osobniki meskie (trutnie u�pszcz�l), z�zaplodnionych � samice.

6. JAJORODNOSC JAJORODNOSC to forma rozrodu zwierzat polegajaca na rozwoju zarodkowym w jaju wydalonym z ciala matki przed zaplodnieniem lub tuz po nim. Jaja zwierzat jajorodnych zawieraja wszystkie substancje odzywcze potrzebne do rozwoju zarodka. Aby ochronic jaja przed wplywem srodowiska zewnetrznego zarodek chroniony jest przez blony jajowe. Jajorodnosc wystepuje powszechnie u wszystkich grup zwierzat z wyjatkiem ssak�w.

7. JAJOZYWORODNOSC Zwierzeta, takie jak: mieczaki, ryby i gady to zwierzeta jajozyworodne. Jajozyworodnosc to spos�b rozrodu zwierzat polegajacy na skladaniu przez matke jaj kt�rych rozw�j zarodkowy przebiegal w ciele matki wewnatrz oslon jajowych i wylacznie kosztem z�ltek. Mlode rozrywaja oslone jajowa tuz przed "urodzeniem" lub bezposrednio po zniesieniu jaja.

8. ZYWORODNOSC Zyworodnosc to rodzaj rozmnazania cechujacy ssaki (poza rzedem stekowc�w). U ssak�w, powstaly w wyniku zaplodnienia wewnetrznego, zarodek rozwija sie w ukladzie rozrodczym matki, substancje odzywcze czerpiac za posrednictwem krwi z jej organizmu. Dzieki temu rozw�j plodu przebiega niezaleznie od czynnik�w zewnetrznych, co zwierzetom zyworodnym umozliwia zasiedlenie wielu srodowisk. Za wyjatkiem stekowc�w ssaki rozwijaja sie bez oslonek jajowych i rodza w pelni rozwiniete.

9. RYBY Istnieje pewna liczba ryb, zwlaszcza spodoustych, u kt�rych wystepuje zaplodnienie wewnetrzne. Pletwy brzuszne samc�w przeksztalcily sie w narzad kopulacyjny. Samice skladaja nieliczne, duze jaja w mocnych oslonkach. Niekt�re gatunki sa zyworodne. U ogromnej wiekszosci ryb spotyka sie zaplodnienie zewnetrzne. Samice skladaja ikre wprost do wody, a samce wypuszczaja sperme, po czym plemniki, juz samodzielnie plywajac w wodzie poszukuja jaj i zapladniaja je. Liczba jaj, a tym bardziej plemnik�w jest ogromna. Przewody plciowe ryb sa bardzo kr�tkie i nieskomplikowane. Aby przy takim sposobie rozrodu mozliwie duzo jaj zostalo zaplodnionych ikra i sperma powinny sie znalezc w wodzie mozliwie zageszczone, w tym samym miejscu i czasie. Sluzy temu rytual czesto bardzo skomplikowany - tarlo. O wlasciwej porze roku dojrzale samce i samice przybieraja barwy godowe, zwykle z duza iloscia czerwieni i zbieraja sie w okreslonych miejscach. Wielu gatunkom towarzysza temu rytualne tance godowe. Obecnosc samc�w w ubarwieniu godowym i ich zaloty sa dla samic sygnalem do skladania ikry, zas obecnosc samic i swiezo zlozonej ikry wywoluje u samc�w reakcje w postaci wylewania spermy.

10. PLAZY U wiekszosci plaz�w zaplodnienie jest zewnetrzne . Jajo jest bogate w z�ltko, kt�re znajduje sie w dolnym biegunie. Jest ono materialem odzywczym dla rozwijajacego sie zarodka. G�rny biegun ma ciemne zabarwienia, dlatego, ze tam znajduje sie pigment. Linia laczaca bieguny to os jajka. Gdy plemnik wniknie do kom�rki jajowej, to pozbywa sie ona malej ilosci plynu, co powoduje zmniejszenie objetosci. Miedzy blona z�ltkowa, a powierzchnia jajka powstaje szczelinowata przestrzen. Z chwila wyklucia sie nie ma uformowanych wielu narzad�w. Larwa przyczepia sie do roslin podwodnych i zuzytkowuje material zapasowy. Cechy larwy przystosowujace do zycia w wodzie: ogon otoczony pletwa, 2 � 3 pary zewnetrznie pierzastych skrzeli, linia boczna, przednercza, serce skladajace sie z 1 przedsionka i 1 komory, 1 obieg krwi, dlugie skrecone jelito. Przeobrazenie trwa przez wiosne i lato. Skrzela wewnetrzne zanikaja, powstaja trzy pary szczelinek, skrzela przebijaja gardziel, a w przelyku oddziela sie kieszonka. Wyksztalcaja sie takze pluca uzupelniajace zapas powietrza, przebudowie ulega uklad krwionosny, skrzela zostaja otoczone falda sk�rna. Przebijaja sie r�wniez konczyny tylnie, w jamie gebowej pojawiaja sie rogowe zabki, a w gardzieli aparat filtrujacy, nastepuje skr�cenie jelita, zanik aparatu filtracyjnego i skrzeli wewnetrznych. Nie nalezy zapomniec, ze powstaje pranerka, szkielet czaszki i konczyn, zmienia sie aparat gebowy, zanika ogon, konczy sie przebudowa ukladu krwionosnego, tworzy sie drugi przedsionek i drugi maly obieg krwi. 

11. GADY U gad�w zaplodnienie jest wewnetrzne. Pracia sa ukryte i tylko podczas kopulacji wycofane sa na zewnatrz. Jaja gad�w sa duze i otoczone sk�rzastymi oslonkami. Jajka te bogate sa w z�ltko i brak jest w nich stadium larwalnego. Blony plodowe skladaja sie z  owodni, omoczni i kosm�wki. Nieliczne gady sa jajozyworodne. Sa nimi: jaszczurka zywor�dka i zmija zygzakowata.

12. PTAKI U ptak�w zachowania godowe osiagaja wysoki stopien rozwoju. Wystepuje dymorfizm plciowy silnie zaznaczony, a u samic funkcjonuje tylko lewy jajnik i jajow�d. Zaplodnienie nastepuje w jajowodzie; dopiero potem kom�rka jajowa zostaje zaopatrzona w oslonki: bialkowa, pergaminowa i skorupke wapienna. Zlozenie jaja jest mozliwe dzieki rozwartej od tylu miednicy (brak spojenia lonowego). Jaja musza bys wysiadywane (wyjatek stanowia nogale zakopujace jaja w kopcach butwiejacych lisci). Ptaki dzielimy na: gniazdowniki � piskleta niedolezne, czesto nagie i slepe, np. drapiezne, kukulkowate, wr�blowate, dzieciolowate, papugi i golebie. zagniazdowniki � piskleta wkr�tce po wykluciu sa dosc samodzielne - opierzone, szybko widza, po obeschnieciu chodza i moga opuszczac gniazdo w poszukiwaniu pokarmu, jednak opieka rodzicielska jest jeszcze potrzebna przez pewien czas, np. blaszkodziobe, kuraki, zurawie, perkozy.

13. SSAKI Charakterystyczna cecha rozmnazania sie ssak�w jest zaplodnienie wewnetrzne. Uklad rozrodczy zenski sklada sie z parzystych jajnik�w i jajowod�w. Pod wplywem hormon�w produkowanych przez przysadke dojrzale jajo uwolnione jest do jajowodu. Owulacja moze byc uzalezniona od warunk�w srodowiska lub indukowana przez kopulacje, jak to ma miejsce u kot�w. Samce wytwarzaja sperme w jadrach, kt�re znajduja sie w jamie ciala lub na zewnatrz, w mosznie. Wtedy sperma tworzy sie w temperaturze nizszej niz temperatura ciala. Po kopulacji i ejakulacji sperma przemieszcza sie gwaltownie do g�rnej czesci jajowodu, gdzie dochodzi do zaplodnienia jaja. U stekowc�w zaplodnione jajo otoczone jest w macicy skorupka, a po dw�ch tygodniach znoszone i wysiadywane. U torbaczy nie wytwarza sie skorupka. Ssaki lozyskowate nie wytwarzaja blon skorupkowatych. Mlode torbacze rodza sie w stanie slabo rozwinietym po kr�tkotrwalej ciazy. Rozwijaja sie one dalej w torbie na brzuchu matki, gdzie przysysaja sie do sutk�w gruczol�w mlecznych. U lozyskowc�w ciaza jest dluzsza.  Rzad owadozernych to najbardziej pierwotne obecnie z zyjacych ssak�w lozyskowatych. Sa one reprezentowane na swiecie przez okolo 370 gatunk�w, a w Europie wystepuje ich 17. Naleza do trzech rodzin: jezowatych, ryj�wkowatych i kretowatych. 

14. Prace wykonala: MARTA PAWELCZYK kl. II b Pod opieka: mgr ALEKSANDRY TOBOLY mgr ALICJI PIECZYKOLAN