Δρ Παναγιώτης Β. Τσακλής Καθηγητής Εμβιομηχανικής

1. ΠροπονητικΕςοδηγΙες για το πως μποροΥμε να αποφΥγουμε τους μυϊκοΥςτραυματισμοΥς στο ποδΟσφαιρο Δρ Παναγιώτης Β. Τσακλής Καθηγητής Εμβιομηχανικής ₧

2. Μυϊκός ιστός • Ο μυς είναι ο μόνος βιολογικός ιστός, ικανός να παράγει τάση. • Αποτέλεσμα είναι η μειομετρική, έκκεντρη και ισομετρική δράση του • Η παραγωγή δύναμης, είναι συνδυασμός πολλών σχέσεων (π.χ: δύναμης-ταχύτητας) • Αποτέλεσμα δραστηριότητας, είναι η ισχύς, η αντοχή και η δύναμη… ₧

3. …θλάση… • Οι τραυματισμοί στη μυοτενόντια περιοχή αποτελούν μια από τις συνηθέστερες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν οι γιατροί οι ασχολούμενοι με τις αθλητικές κακώσεις. • Θλάση είναι η ρήξη των μυϊκών ινών είτε από υπερβολικά έντονη σύσπαση, υπερβολική διάταση ή από άμεση πλήξη του μύ από κάποιο εξωτερικό παράγοντα (πχ. λάκτισμα) ₧

4. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΘΛΑΣΕΩΝ Στην πλειονότητα των θλάσεων ο μηχανισμός είναι απότομη διάταση του μυ,η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την υπερφόρτιση και ρήξη (μερική ή ολική) των ινών του. Στις περιπτώσεις που έχουμε ζημιά στο μυ από κατευθείαν χτύπημα διευκρινίζουμε ότι πρόκειται για θλάση από τοπική πλήξη Οι θλάσεις κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την βαρύτητά τους. Η εκτίμηση της βαρύτητας με απλή κλινική εξέταση είναι θέμα εμπειρίας. Η τελική, ξεκάθαρη κατηγοριοποίηση είναι ωστόσο δυνατή μόνο με την βοήθεια κάποιας απεικονιστικής εξέτασης (υπερηχογράφημα/sonography, μαγνητική τομογραφία/MRI).  ₧

5. Πρώτου Βαθμού:παρατηρείται απλή διάταση των μυϊκών ινών (το λεγόμενο "τράβηγμα") και συνοδεύεται από πόνο κατά την εκτέλεση της άσκησης. Επίσης περιορίζεται η λειτουργικότητα του πάσχοντος μέλους… Δευτέρου Βαθμού: παρατηρείται μερική ρήξη των μυϊκών ινών με έντονο μυϊκό σπασμό ,αιμάτωμα και οίδημα. Στη συνέχεια σχηματίζεται ουλώδης ιστός στο σώμα του μύ ο οποίος έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια της ελαστικότητας του μυός. Έχουμε μετατόπιση του εκχυμώματοςστους παρακείμενους ιστούς, 1-2 μέρες μετά την κάκωση. Σε ενδεχόμενη ρήξη της μυϊκής περιτονίας έχουμε μυοκήλη, δηλ. κήλη του μύ προς τα έξω… Τρίτου Βαθμού:παρατηρείται πλήρης ρήξη του μυ, με εκτεταμένο αιμάτωμα καθώς και κατάργηση της κινητικότητας του. Κατά την ψηλάφηση εντοπίζεται κοίλωμα του μύ στο σημείο της ρήξης… • Αιμάτωμα • Ενδομυϊκό • Μέσομυϊκό ₧

6. Επιβαρυντικοί παράγοντες θλάσεων …Ο μυς μπορεί να μην είναι προετοιμασμένος λόγω κακής προθέρμανσης. …Ο μυς μπορεί να είναι αδύναμος λόγω προηγουμένου τραυματισμού και όχι αποτελεσματικής αποκατάστασης. …Ο μυς μπορεί να έχει αναπτύξει ουλώδη ανελαστικό ιστό στο σημείο προηγούμενης θλάσης. …Ο μυς μπορεί να έχει υπερφορτωθεί και να έχει φτάσει σε μεγάλο σημείο κόπωσης …Σφικτοί μύες ή μύες εκτεθειμένοι σε ψύχος τραυματίζονται ευκολότερα. + Warm down!!! Χαλάρωμα 7-10΄ Γαλακτικό Οξύ ↓ Θερμοκρασία ↓ Νευρικό σύστημα ↓ • Αδυναμία ή Μυϊκή Ανισορροπία με τον ανταγωνιστή… • Ανεπαρκής προπόνηση • Λάθος τεχνική στο αγώνισμα • Λάθος θέση / στάση του σώματος • Κακή φυσική κατάσταση • Κακή διατροφή και πρόσληψη βασικών στοιχείων (Κ, Μg, Na κ.α.) ₧

7. Οι Μυϊκές κακώσεις αποτελούν ένα ουσιαστικό πρόβλημα για τους Παίκτες και τις Ομάδες τους Αποτελούν περίπου το 1/3 των συνολικών διαχρονικών κακώσεων στους επαγγελματίες ποδοσφαιριστέςκαι το 92% των κακώσεων αυτών, αφορούν τις 4 μεγάλες μυϊκές ομάδες του κάτω άκρου… Epidemiology of Muscle Injuries in Professional Football (Soccer) Jan Ekstrand et al.; Am J Sports Med June 2011 vol. 39 no. 6 1226-1232 ₧

8. Το προφίλ των Ποδοσφαιριστών • Η μέση απόσταση που καλύπτει ένας παίκτης του κέντρου είναι 11km/90’ • Η ενεργειακή συμβολή από Αερόβιες πηγές είναι στο 70% της VO2max( σχέση Υψηλής/Χαμηλή ένταση = 1:7) • Θα πρέπει να υπολογίσουμε και : • Επιταχύνσεις • Επιβραδύνσεις • Αλλαγές κατεύθυνσης • Άλματα • Στατικές μυϊκές συσπάσεις • Σήκωμα από το έδαφος Μόνο 2% της συνολικής απόστασης έχει Κατοχή μπάλας, στο υπόλοιπο δημιουργεί Χώρο, κερδίζει κατοχή ή υποστηρίζει συμπαίκτη του…

9. Το προφίλ των Ποδοσφαιριστών • Σωματομετρικά: • Ψηλοί και Βαρύτεροι =>Τερματοφύλακες + Κεντρικοί Αμυντικοί (Μπάκ – Κέντρο και Επιθετικοί ίδιοι…) • VO2max (elite)= 56-69 ml*min-1*Kg-1 • Καλοί => Μπάκ – Κέντρο & Επίθεση • Αναερόβια απόδοση • Υψηλή => Κεντρικοί Αμυντικοί – Μπάκ & Κέντρο • Μυϊκή δύναμη • Υψηλή => Τερματοφύλακες – Κεντρικοί αμυντικοί - Επίθεση

10. …Ένας παίκτης υποφέρει κατά μέσο όρο 0,6 μυϊκούς τραυματισμούς ανά περίοδο... => ..μία ομάδα 25 παικτών μπορεί να αναμένει περίπου 15 μυϊκούς τραυματισμούς /περίοδο... • Οι μυϊκές κακώσεις αφορούν το 31% όλων των κακώσεων και προκαλούν το 27% των απουσιών από τη δράση…. • 92%του συνόλου των μυϊκών τραυματισμών εντοπίζονται στις 4 μεγάλες μυϊκές ομάδες των κάτω άκρων : • Οπίσθιοι Μηριαίοι (37%) • Προσαγωγοί (23%) • Τετρακέφαλος (19%) • Γαστροκνήμιος(13%) • 16% των κακώσεων είναι συνήθως Υποτροπές => οδηγούν σε μακρύτερη απουσία από τις αρχικές…. • Η πιθανότητα τραυματισμού αυξάνει με την ηλικία με σημαντική ένδειξη κυρίως για τους μυς της γάμπας… ₧

11. Η εξέλιξη μίας κάκωσης… • Αρχική αντίδραση:καταστροφή του ιστού, ευθέως σχετισμένη με την δύναμη τραυματισμού. Δεν μπορεί να αλλάξει το μέγεθος της αρχικής καταστροφής… • Δευτερογενής αντίδραση:υφίσταται από το θάνατο των κυττάρων λόγω της διακοπής παροχής του O2. μπορεί να βοηθήσει ώστε να περιοριστεί η καταστροφή στους γειτονικούς ιστούς Ο κύκλος της αντίδρασης του τραυματισμού = πόνος-σπασμός-πόνος (χημικοί παράγοντες ερεθίζουν τις ελεύθερες νευρικές απολήξεις και προκαλείται πόνος που οδηγεί σε σπασμό ο οποίος με τη σειρά του ενεργοποιεί τους προστατευτικούς μηχανισμούς του σώματος) ₧

12. Τρεις φάσεις επούλωσης Φάση I: Οξεία φλεγμονώδης φάση Φάση II:πολλαπλασιασμός/ινοβλαστική/ επισκευή/αναγέννηση Φάση III: ανακατασκευή/ωρίμανση Αποκατάσταση σε διάστημα 1 με 3 βδομάδες ( 1ου & 2ου βαθμού )… Σε περίπτωση σοβαρότερων θλάσεων ( 3ου βαθμού ) η  πλήρης αποκατάσταση μπορεί να φτάσει και 6 μήνες…. ₧

13. Κύρια σημεία της φλεγμονής • Άμεση αντιμετώπιση =>Κ.Α.Π.Α. : • Κρυοθεραπεία (3-4 φορές/ημέρα) • Ανάρροπη θέση • Περίδεση • Ανάπαυση ₧

14. Φάση I: οξεία φλεγμονώδης... • “καταστροφή” • Αρχίζει σχεδόν άμεσα, διαρκεί σχεδόν 2-4 ημέρες Στόχοι: • προστασία, • εντοπισμός, • Ελάττωση παραγόντων της κάκωσης • Προετοιμασία για ίαση και αποκατάσταση • Κρίσιμο στοιχείο στη διαδικασία επούλωσης – εάν αυτή η φάση δεν ολοκληρωθεί όπως πρέπει, δεν θα επέλθει φυσιολογική επούλωση…. • Διαρκεί έως ο κατεστραμμένος ιστός απομακρυνθεί και δημιουργηθεί νέο αγγειακό δίκτυο ₧

15. Φάση II: πολλαπλασιασμός/ινοβλαστική… • “επισκευή/αναγέννηση η ινοβλαστική φάση” • Η φάση εκτείνεται από 48 ώρες έως 3-6 εβδομάδες • Απομακρύνονται τα νεκρώματα & προσωρινή επισκευή – ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΥΛΗΣ (ινοπλασία) • Το ATP είναι κρίσιμος παράγον για την ενεργοποίηση και την ποιότητα της επούλωσης - βοηθά στην πρωτεϊνοσύνθεση…. ₧

16. Φάση III αναδόμηση/αναγέννηση/ ωρίμανση • Συνήθως αρχίζει την 3η εβδομάδα • Ο σκοπός είναι να αυξηθεί η δύναμη του επισκευασμένου/αντικατεστημένου ιστού • Οι πρώτες 3-6 εβδομάδες, περιλαμβάνουν την εναπόθεση κολλαγόνου και την ενίσχυση των ινών • 3 μήνες έως 2 χρόνια χρειάζονται για να αναπτυχθεί η δύναμη του ουλώδη ιστού • Πρέπει να διατηρηθεί η ισορροπία μεταξύ σύνθεσης και λύσης • Να ληφθούν υπ’ όψη οι δυνάμεις που εφαρμόζονται, οι χρονικές περίοδοι ακινητοποίησης σε σχέση με τον ιστό και το χρόνο επούλωσης • Οι ουλές φθείνουν & τελικά επανέρχονται κοντά στα φυσιολογικά… • Το κολλαγόνο τύπου I συνεχίζει να αντικαθιστά το τύπου III ₧

17. Η φυσικοθεραπεία περιλαμβάνει • τεχνικές κινητοποίησης μαλακών μορίων και αρθρώσεων… • ηλεκτροθεραπεία / υπερήχους / laser • διατάσεις (ασκήσεις ελαστικότητας)   • τεχνικές χαλάρωσης των μυών • παγοθεραπεία ή θερμοθεραπεία • επανεκπαίδευση του μυ με μιμητικές ασκήσεις • πρόγραμμα βελτίωσης της ελαστικότητας και της δύναμης των μυών (ισοτονικές – ισοκινητικές – πλειομετρικές – βαλιστικές – λειτουργικές κ.α.)

18. Παράγοντες που εμποδίζουν την επούλωση • Η έκταση της κάκωσης • Οίδημα • Αιμοραγία • Πτωχή αγγειακή παροχή • Διαχωρισμός του ιστού • Μυϊκός σπασμός • Ατροφία • Corticosteroids • Κοιλοϊδείς και υπερτροφικές ουλές • Μόλυνση • Υγρασία, κλίμα, Οξυγόνο • Υγεία, ηλικία και διατροφή ₧

19. Ft Fp Fc l0 Επιρρεάζεται η παραγωγή μυϊκής δύναμης… Διαταράσσεται: • Η σχέση δύναμης-ταχύτητας • Η σχέση μήκους-τάσης • Ηλεκτρομηχανική καθυστέρηση • Ο κύκλος διάτασης-βράχυνσης Επιρρεάζονται οι συμπεριφορικές ιδιότητες του μυός: • εκτατικότητα • ελαστικότητα • διεγερσιμότητα • Ικανότητα να παράγει τάση • Γλοιοελαστικότητα… ₧

20. Δυναμομετρική αξιολόγηση Ισοκινητικός έλεγχος: Προτεινόμενoπρωτόκολλο Αξιολόγησης 4κ/ΟΜ 5 επαναλήψεις στις 60º/sec (ανάπαυση 2΄) (φυσιολογική σχέση 4Κ/ΟΜ= 62) 5 επαναλήψεις στις 120 º/sec (ανάπαυση 2΄) 30 επαναλήψεις στις 240 º/sec σε εύρος κίνησης 120 º (ανάπαυση 5΄) ₧

21. Επιρρεάζεται επίσης η παραγωγή… • Μυϊκής δύναμης ελλείμματα Ροπής και διαταραχή δυναμικής σχέσης μεταξύ των ανταγωνιστικών μυϊκών ομάδων... • Μυϊκής ισχύος ελάττωσηπαραγωγής μυϊκού έργου στη διάρκεια της δραστηριότητας… • Μυϊκής αντοχής αύξηση του Δείκτη κόπωσης του μυ… Εργοφυσιολογικά ελλείμματα και ελλείμματα στην απόδοση της Ροπής… ₧

22. 4κεφαλος Οπ. Μηριαίοι ₧

23. 4 απλά τεστ ελαστικότητας βασικών μυών του κάτω άκρου Εξω στροφείς του Ισχύου ΑΚΕ Test – Οπίσθιοι Μηριαίοι Μυς Ely's Test Ορθός Μηριαίος μυς Thomas Test – ΛαγωνοΨοϊτης Μυς

24. Η προπόνηση αρχίζει και ενισχύεται • προοδευτικά, όταν ο αθλητής: • Δεν έχει συμπτώματα • Έχει αποκτήσει την ελαστικότητα της περιοχής… • Έχει αποκαταστήσει όλα τα δυναμικά ελλείμματα..