YÖNETİM SANATI

YÖNETİM SANATI Hazırlayan Hüsnü Çeşmeci

HAYVANIN ÇEVREYE FAYDA VE ZARARI SINIRLIDIR. ● Hayvanların akılları ve alet yapma özellikleri yoktur. İç güdüleri “yiyecek / üreme” üzerine programlıdır. “Tok iken (zevk için) öldürmezler”. Bazıları koloni yapılanmasında topluca yaşar. NİÇİN BU KONU SEÇİLDİ? İNSANIN ÇEVREYE FAYDA VE ZARARI SINIRSIZDIR. ● İnsanın “aklı” ve “iradesi” vardır. Alet yapabilme özelliği sebebiyle “fiziki gücünün çok üstünde güç sahibidir”. Zevk için kendi cinsi dahil, binlerce canlıya zarar verebilir ve hatta öldürebilir. Çünkü onun şeytanı da vardır.

İnsan toplum içinde yaşamak zorunda olduğuna göre; faydalı olanının önünü açmak, zararlı olanından korunmaknasıl sağlanacak? İnsan, diğer insanlarla "ilkeleri meşru" olan bir ‘YÖNETİM’ altında yaşamalıdır. YÖNETİM YAPILANMASININ ÖNEMİ İnsanın çevresiyle iletişiminin kaosa dönüşmemesinin yolu budur.

Yönetim İçin Yapılan Tanımlardan Bazıları Yönetim, belirlenen hedefe “meşru yoldan, en kısa sürede, en az enerjiyi kullanarak” başarıyla ulaşma sanatıdır. YÖNETİM NEDİR? HEDEF DAHA İYİ Hizmet Etmektir İNSANA DAHA GÜZEL Yönetim, “hukuka bağlı kalarak taraflar arasındaki dengeyi kuran” organizasyondur. Yönetim, “neyin, nasıl” yapılacağına “karar verme ve uygulama” yapılanmasıdır.

YÖNETİM İÇİN KURULAN - Dernek - Sendika - Vakıf - Siyasi Parti - vb. YÖNETİM BİR "AMAÇ" DEĞİL "ARAÇ"TIR. organizasyon DOĞRU İŞLETİLİR KUTSALLAŞTIRILMAZ

BUGÜNKÜ YÖNETİMLERİN ÇOĞU YENİLİK ÜRETEMİYOR MEVCUT HALİYLE DE YETMİYOR. ANALİZ Sebep: Bazıları “yönetim nedir” bilmiyor.  Bazıları da kurallara uymuyor.

YÖNETİCİ - Lider - Başkan YÖNETİMDE TARAFLAR YÖNETİLEN - Üyeler - Çalışanlar ÜÇÜNCÜ ŞAHISLAR - Kamuoyu

YÖNETİMİN TARAFLARI Üyeler Başkan Üçüncü Şahıslar Kişi bir yönüyle YÖNETİCİ, bir yönüyle de YÖNETİLEN’dir. ÖRNEK

Farklıdır Olağanın dışında düşünebilme özelliğinin olması. LİDER Yoğunlaşabilendir Hedefe yoğunlaşma özelliğinin olması. Fikir Üretendir Strateji geliştirme bilgi ve tecrübesine sahip olması. YÖNETİMDE LİDER LİDER AKTÜEL FAYDA DEĞİL, KALICI FAYDAYI ÜRETENDİR... Başkan, çalışanları kontrol altında tutarak hedefe doğru yöneltmeye çalışırken… Lider, çalışanların temel ihtiyaçlarını karşılayarak onları hedefe doğru motive edendir…

Başkan, organizasyonun hedeflerini şekillendirme ve icraatı yürütmek üzere seçilmiş / atanmış kişidir. Başkan bunu yaparken kendi görevlerini zamanında ve ciddiyetle yaparak örnek olur. Başkan Belirlenmiş Stratejiyi Daha da Geliştirir. Başkan, kendine rütbe verilmiş ve bunun gereğini yerine getirmesi beklenen kişidir. Başkan, üst düzey yöneticiler arasında koordine / dayanışma sağlayacak kişidir. + Kararı yöneticilerle birlikte verir. + Kişisel kararlarının nedenini açıklar. + Eleştiri ve övgüleri objektifdeğerlendirir. YÖNETİMDE BAŞKAN BAŞKAN, TEMEL FAALİYETLERİ YÖNLENDİRİR. AYRINTILAR YÖNETİCİLERE BIRAKILIR.

İYİ BAŞKAN EYLEM / ÖZELLİK KÖTÜ BAŞKAN KENDİNDEN Emindir Korkaktır STRATEJİ / TAKTİK Belirler Belirlenene uyar DİYALOGU Sever En aza indirir YENİ FİKİRLERE Açıktır Şüpheyle bakar NASIL BİR BAŞKAN? HAREKET ÖNCESİ Danışır Tereddüt eder Güven verir Güven ister ÇALIŞANINA Az güvenir ELEŞTİRİSİ Serttir Ilımlıdır Önceden hükmünü ilan eder ve soru sorulmadan uyulmasını ister Hükmünü sona saklar TOPLANTILARDA .............Örnekler çoğaltılabilir.

≠ LİDER BAŞKAN Başkan, organizasyonun karmaşıklıklarıyla uğraşırken… Lider, organizasyonun DEĞİŞİM’i ile uğraşandır. Lider ile başkan çoğu zaman birbirine karıştırılır LİDER BAŞKANLIK YAPMAZ. Başkan, “Problem nasıl çözülecek” derken Lider, “Neler problem oluyor” sorusunun cevabını arayandır. BAŞKAN LİDERLİK ÖZELLİĞİ TAŞIYABİLİR.

O, EFSANEVİ KİŞİDİR (!)… Her şeyi bilir, yaptığı her şey doğrudur. Fikirleri tartışılmaz, baş tacı yapılır. DİKTATÖR Onun için ŞURA bağlayıcı karar yeri değil, bir bilgi edinme yeridir. MODELİ Korkusu, yakın çevreden birinin yerine geçmesidir.Alternatifsiz kalabilmek için etrafında herhangi bir fikri olmayan kafaları (cüceleri) tercih eder.Ve onlar; sadece dinlemek ve itaat etmekle yükümlüdür. Başkan Bu sebeple,yönetim kurulu toplantılarına hazırlanma ihtiyacı hissetmez. Her konuda İstediği kadar ve istediği tarzda konuşur. O, yönetimde TEK ADAM’ dır.

İnsan Allah’ın kölesi değil, kulu iken… Niçin; İnsan insanı köle yapmak ister ki? Bazıları,“ne verirsen yer, ne dersen yapar”cinsinden bir anlayışla insanları yönetmenin rahatlığını yaşamak ister.   DİKTATÖR Bu anlayışın arka planında;“köle yap / efendilik tasla / despot ol”anlayışı yatar. MODELİ Baskıcı yönetim üretemez... Başkan Marifet, her birinin ayrı fikir ortaya attığı insanları bir araya getirip yönetmektir. Uzlaşma zor olabilir. Sonuç daima olumlu olacaktır. Çünkü; aykırı fikirler sinerji doğurur. Bizim toplum, diktatör modeli yöneticiler için mümbit bir topraktır… Bunu değiştirmeliyiz.

Yönetici, çalışanlar arasında koordine ve dayanışmayı sağlayandır. Bunun için bir altındakileri iyi tanımalıdır. Çünkü “onların neyi iyi yaptıklarını, neyi severek yaptıklarını, zaaflarını, güçlü yanlarını, beklentilerini bilmeden” yönetemezsiniz. Yönetici,belirlenmiş stratejiyi uygularken faaliyetleri yönlendirendir. YÖNETİMDE YÖNETİCİ Yönetici,çalışanların örgüte katkılarının en üst düzeyde olması için yeni yollar arayandır. Yönetici, çalışanları ve işlevleri bir düzene koyandır. Yönetici,problemlerden yılmaz, bilakis onları çözücüdür. Bunun için uzmanlarla görüşmeyi alışkanlık edinendir.

BİR KURULUŞ NE KADAR AKTİF YÖNETİCİYE SAHİPSE KARMAŞALIKTAN O KADAR UZAK KALACAKTIR.

DÜRÜSTTÜR TUTARLIDIR KARAKTER ÖRNEĞİDİR. MANEVRA YAPMAZ, YOL GÖSTERİR LİDER BAŞKAN YÖNETİCİ Bir yelkenci gibidir. Rüzgar ne yönden eserse essin, rotasında yol almasını bilir. ONLAR İşlerini doğru / iyi yaparlarsa, daha çok güven / itibar kazanacaklarını BİLİRLER. Onlar, devamlı aktiftir...

Uçak havada uçmasına rağmen kalkışta ve inişte tekerleğe ihtiyacı vardır. Uçağın havada tekerleğe ihtiyacı yok diye tekerlek göz ardı edilemez. Yönetimde Tamamlayıcı Unsurlar Yönetimin alt biriminde öyle çalışanlar vardır ki; yoklukları veya acemilikleri tüm üretimi aksatabilir. YÖNETİMDE ÇALIŞANLAR HER ÇALIŞANIN AYRI BİR ÖNEMİ VARDIR Bir emtianın iki değeri vardır: 1 - Birim olarak raf değeri. 2 - Kullanıldığı sistem içindeki değeri. ÖRNEK Bir buji, parçacı dükkanında mesela 5 YTL ’dir. Ancak yokluğu veya bozuk olması halinde 100.000 YTL değerindeki otomobil yürümez.

ÜST YÖNETİM ÜST YÖNETİM BİRİM YÖNETİMİ BİRİM YÖNETİMİ BİREY BİREY YÖNETİMDE HİYERARŞİ İHTİYAÇ / TEKLİF KARAR / SORUMLULUK Yönetimde, ihtiyaçlar aşağıda oluşur. Bunların giderilmesi için oluşan teklifler yukarıya bildirilir. Yönetimde, kararlar yukarda oluşur ve aynı oranda sorumluluk taşınarak aşağıya bildirilir.

SORUMLULUK PİRAMİDİ ŞOFÖR GİBİDİR Tecrübeli Olmalı LİDER DİREKSİYON GİBİDİR Sağlam Olmalı BAŞKAN MOTOR GİBİDİR Güçlü Olmalı YÖNETİCİ LASTİK GİBİDİR Aşınmamış Olmalı ÇALIŞANLAR YÖNETİM PİRAMİDİ

Yönetilen kişilerin “üçüncü şahıs” kültüründe olup olmaması, yönetimin başarısını etkiler. YÖNETİMDE ÜÇÜNCÜ ŞAHISLAR YÖNETİMDE TAMAMLAYICI UNSURLAR Kurumlar birbirini tamamlamalı... Bir kurumun (yönetimin) başarısı; diğer kurumların ürettikleriyle orantılıdır. YÖNETİMDE DİĞER KURUMLAR İyisi iyi örnek olur Kötüsünden ibret alınır

YÖNETİM SORUMLULUK GÖREV YETKİ YÖNETİMDE SACAYAKLARI

YÖNETİM ( Yönetici + Yönetilen ) GÖREV YETKİ SORUMLULUK ( Alınır ) ( Kullanılır ) ( Taşınır ) BİRİ : O insan... DİKTATÖR olur. BİRİNE : O insan... KÖLE olur.

KÖLE OLUNUR DİKTATÖR OLUNUR DİKTATÖR KÖLE Denge en az üç bacakla sağlanır x x YETKİ SORUMLULUK GÖREV VERİLMEZSE YOKSA Uçlardan uzak kalabilmek, GÖREV / YETKİ / SORUMLULUK ’un aynı anda sahiplenilmesiyle mümkündür.

Y Ö N E T E N Ortak bir amaç için oluşturulan yapılanmada; alt ve üsttekiler ile uyumlu olarak çalışan, amaca uygun hareket ederek görevlerini yerine getiren, yetkilerini kullanarak sorumluluğa katlanandır. GÖREVİ SORUMLULUĞU YETKİSİ ADİL OLMAK İTAAT İSTEMEK BAŞARILI OLMAK  Yönetim makamı hizmet makamıdır, mülkiyet makamı değildir. Başarı varsa kalmalı, değilse gitmelidir. Temsil yeteneğine sahip olmak.  Hukuka ve fıkha uygun amir olmak.  Strateji geliştirmek.  Emirlerine uyulmasını istemek.  Yetki vermek.  Yetki almak. NOT: TOPLANTI SANATI Seminerinde konuyla ilgili ek bilgiler vardır.

Y Ö N E T İ L E N Kişinin, yapılanma içinde (yönetilen olduğu konumlarda da) Görev / Yetki / Sorumluluk bilincini taşıması gerekir. GÖREVİ YETKİSİ SORUMLULUĞU İTAATETMEK TAVIRKOYMAK KATLANMAK Alınan kararları uygulamak.  Vefadan önce adalet vardır “adaletin olmadığı yerde itaat yoktur” kültürünü kazanmak.  Yetkisini sorumsuzca kullananlara itaat ederse, yönetimin başarısızlığına sebep olmanın sonuçlarına katlanmak.  Eleştirme yetkisini kullanmak.  Başarısız yöneticiyi değiştirmek. NOT: TOPLANTI SANATI Seminerinde konuyla ilgili ek bilgiler vardır.

YÖNETİM, BİLGİ / BECERİ / BEKLENTİ 'de farklı özellikli kişilerin bir araya geldiği YAPILANMADIR.  Üyeleri / çalışanı verimli olmaya gelişigüzel çağıramazsınız.  Onlar sınırlı / sınırsız rant beklentisi içindedir.  Maddi / manevi çıkarları varsa çalışırlar.  Eğer bu insanların aynı yönde (misyonda) ve birlikte (ekip ruhunda) hareket etmeleri sağlanamazsa, meşru yükselme isteği, birbirlerini yerlerinden etmeye dönüşür. YÖNETİMDE HUKUKUN OLUŞTURULMASI Hukuka dayalı düzen kurulamazsa yönetimde kaos oluşur. Çerçevesi taraflarca kabul edilmiş HUKUK, barışı; barış ise başarıyı getirir.

MODERN YAPILANMALARIN TEMEL ÖZELLİĞİ Yönetimde beklentiler sınırsız ve hukuk dışı olamaz Görev yaparken Yetki kullanırken Sorumluluk taşınırken DEVAMLI HUKUK ZEMİNİNDE KALMAKTIR. Hukuka uygun davranış "ADALETİ" sağlar. Adaletli davranış "EŞİTLİĞİ" sağlar. Kurallar ve disipline bağlılık "DENETİMİ" sağlar.

YÖNETİMDE DENGE Taraflar Arasında Denge Kurulmalıdır.

YÖNETİCİ YÖNETİLEN YAPILANMA - YÖNETİM HUKUK Yetki Yetki DOĞRU YAPILANMA Tarafların Farklı düşünceleri sebebiyle "ÇATIŞAN" Ortak menfaatleri sebebiyle "UZLAŞAN" Yönlerinde DENGE KURARAK barış sağlanmalıdır.

YÖNETİMDE DOĞRU ORGANİZASYON VE KOORDİNE İLE TARAFLARIN MENFAATLERİ KORUNMALIDIR.

YÖNETİCİNİN YETERSİZ KALMASI HALİNDE BOZUK YAPILANMA OLUŞUR

YÖNETİLEN YÖNETİCİ İhtilallerdeki “darbe yönetimi” buna bir örnektir (A) Aşırı Yetki Azaltılmış Yetki ● Yönetici, yönetilenin yetkilerini kısar. Bu da kendi yetkisini tek yönlü artırmak demektir. ●Bu anormal durum, yapılanmada ek gerilim oluşturur. Yapılanmanın mukavemeti yetersiz kalırsa sistem menfaatlerin çatıştığı (A) da kırılır.

● Taraflar birbirini sevmek zorunda değildir. Ancak, birbirine saygı duymak zorundadır. ● Taraflar, çatışarak fayda elde edemez. Doğru olan, basit ve rahat ilişki ile ADİL YÖNETİM’i kurmaktır. YÖNETİMDE Adil Yönetim, doğru işletilen DENETİM ve TAHKİM'le kurulur ve devam ettirilir.

DENETİM TAHKİM Yönetimin haklarını kullanma yetkisidir. Kişinin hakkını isteme yetkisidir. Yönetici Yönetilen DENETİM ve TAHKİM Yönetici, yetkisinin kısıtlı olduğu durumlarda denetim hakkını en üst düzeyde kullanarak dengeyi sağlamaya çalışır. Yönetilen, yöneticinin keyfi davranışlarına karşı tahkim hakkını kullanarak dengeyi kurmaya çalışır.

DENETLEME ve TAHKİM Hakları Kullanılırken HER HAKKIN BİR SINIRI OLDUĞU UNUTULMAMALIDIR.

Otoriter olmakla kaba / sert olmayı birbirine karıştırır. Otoriter görünmek için, yüksek sesle konuşmayı / bağırıp çağırmayı huy edinir. BAZI YÖNETİCİLER Oysa, sertlik zaaf belirtisidir. Aşırı kibar davranış içindedir. İncitici olmamak adına taviz verir. BAZI YÖNETİCİLER Oysa, yumuşaklık zaaf belirtisidir. PARADOKS SERTLİK YUMUŞAKLIK İnsanlar, kendilerine değer veren iyi niyetli yöneticileri güçsüz olarak tanımlayıp istismara kalkmamalı, aksine takdir etmelidir. YÖNETİCİLERİNİZİ UÇLARA İTMEYİNİZ !

Toplum Adına Sorumluluk Yüklenen YÖNETİCİLERİN... Tespit, karar, plan, uygulama, denetleme, kamuoyu desteği sağlamada… Bireyin özel haklarını, toplumun ortak hukukunu korumada… BAŞARI ESASTIR BAŞARILI OLMASI GEREKİR. AKSİ HALDE Yönetimde zaafiyet doğar Toplumda kaos oluşur

YÖNETİM, HUKUKA BAĞLI KALARAK BAŞARILI OLMA SANATIDIR. Başarı, hem iç dinamikler açısından, hem dış dinamikler açısından “objektif değerler” (ölçülebilen değerler) göz önünde bulundurularak düne göre bugünü farklı kılmaktır. YÖNETİMDE BAŞARI ÖLÇÜLEBİLİR OLMALIDIR Başarının kriteri taraflarca önceden konulmalıdır. Aksi halde yönetimin başarılı olup olmadığı tartışmalarıyla zaman kaybedilir.

KURUM BAZINDA Güçlü yönetimi oluşturur Doğru Siyaset Kararlı uygulama yapar Doğru Kadro Kamuoyu desteği sağlar Doğru Uygulama KURUM BAŞARIYI YAKALAR YAPILIRSA Başarı İçin KİŞİ BAZINDA Fikir oluşturur Bilgi Yeni açılımlara zemin hazırlar Görgü İdrak Yaptığı işin mantığını kavratır GEREKİR KİŞİ BAŞARIYI YAKALAR

Bugünkü yönetim anlayışında değerler sistemimiz altüst olmuş durumdadır. Alkışlanacak tavırlarlautanılacak davranışlar birbirine karışmıştır. DEMEK Kİ AKLI POZİTİF ANLAMDA KULLANMIYORUZ. YÖNETİMDE AKIL Anlama AKIL YETENEĞİ OLDUĞUNA GÖRE Kavrama (Pozitif anlamda) Hüküm verebilme Bir grup insanı belirli amaçlar etrafında toplayabilme ve bu amaçlar için onları harekete geçirebilme YETENEĞİ OLDUĞUNA GÖRE YÖNETİCİLİK SORUNLARLA MÜCADELEDE AKLI REHBER EDİNELİM.

Analiz Yeteneği Bir problemi çözmeden önce onu iyi anlamak gerekir. Bunun için sorun, parçalar haline getirilerek incelenir. YÖNETİMDE YETENEK Yorum Yeteneği Sorun tespit edildikten sonra çözüm için ileri sürülen fikirler dinlenilir. Karşıt fikir sahipleri birlikte konuyu müzakere ederler. Sentez Yeteneği Karşılıklı oluşan fikirlerden sorun çözücü yepyeni fikirler üretilir. YÖNETİM BU ÜÇ ÖZELLİĞE SAHİP OLMALIDIR.

Yönetim, belirli amaçlara ulaşmak için eldeki tüm kaynakları birbiriyle uyumlu / verimli / etkin kullanabilecek kararları alma ve uygulama süreçlerinin toplamıdır. YÖNETİMDE PLANLAMA Planlama, yönetimin hedefine ulaşması için gerekli olan YOL HARİTASI ’nı çıkarmak üzere, gelecek hakkında bilgi toplama ve tahminde bulunmadır. YÖNETİM, PLAN YAPAN VE UYGULAYAN BİR ORGANİZASYONDUR.

Puma denilen hayvan avının büyüklüğü oranında arkasından koşar. Puma, bir tavşanın arkasından birkaç dakika koşar. Avını yakalayamayacağını anladığında koşmayı bırakır. Çünkü, tavşanı yiyerek elde edeceği enerjiden çoğunu harcamak istemez. Bu sebeple puma, ceylanın arkasından daha fazla koşar. (M. ÖZEL’den) Yorum PUMA MANTIĞI İnsan / yönetim çoğu zaman puma kadar akıllı davranmaz. Çok lüzumsuz işlerin arkasından günlerce, yıllarca koşar. Sonunda hedefine ulaşır. Ancak, eline geçen sarf ettiklerine göre bir hiçtir. Allah’ın torpili yoktur. Verdiği aklı kim kullanırsa o kazanır PLAN MANTIK ÜZERİNE OTURMALIDIR.

YÖNETİM, YAPABİLENİNDEN YAPABİLECEĞİNİ İSTEMEKTİR. YAŞANMIŞ BİR OLAY

Birbirine yakın iki köyün birinden tren yolu geçecektir. (X) köyü teklifi hemen kabul ederek tren yolunun köylerinden geçmesini sağlamış ve şehre kolayca gidip gelmişler. Trenin faydasını öğrenen (Y) köyü sakinleri bir heyetle (X) köyü istasyonundaki şefe müracaatla “tren bizim köyden de geçsin” demişler. OLACAĞI İSTEMEK Bunun mümkün olamayacağını öğrenip çıkarlarken arkada kalanlardan biri şefe dönerek; “iki çizgi gidiyor, birini bizim köyden geçiremez misin?” demiş. Şef gülerek “olacağı iste” demiş.

MUHATABINDAN NE İSTEYECEĞİNİ VE NE ALABİLECEĞİNİ BİLENDİR. BAŞARILI YÖNETİM

TARAFLARIN İSTEKLERİNİN BİR MANTIĞI OLMALIDIR. BİR HİKAYE

…(X) Ülkesindeki yönetim; vatandaşından vergi olarak her gün bir yumurta getirmelerini; bunun içinde herkesin birer tavuk sahibi olmasını ister. Vatandaş isteğe uyarak birer tavuk temin eder. Yönetim bazı günler yumurta getiremeyenlerden ceza olarak o gün için tavuklarını getirmelerini, sonraki günlerde yine yumurta getirebileceklerini söyler. Hikaye Yorum Tavuk her gün yumurtlamaz. Bu sebeple vatandaşın her gün yumurta getirmesi mümkün değildir. Yumurta yerine tavuk istenildiğinde ise, elindeki tek tavuğunu kaybedenlerin bir daha yumurta getiremeyecekleri kesindir. SONUÇ TARAFLARIN İSTEKLERİNİN BİR MANTIĞI OLMALIDIR.

BİR BÜTÜN PARÇALARDAN OLUŞUR HER BİR PARÇA ASGARİ KALİTEDE OLMALIDIR. KALİTE Bazı parçaları kalitesiz olan bir bütün, toplamda kaliteli olamaz. Kalitesiz parçanın kırılması, bütünü işlevsiz kılar. YÖNETİMDE DOĞRU ORGANİZASYON UYUM PARÇALAR UYUMLU OLMALIDIR. Birbiri ile uyuşmayan parçalardan bir bütün oluşturulamaz. Çünkü uyumsuz parçalar birbirini kırar / aşındırır. EKSİK PARÇA NE EKSİK, NE FAZLA PARÇA OLMAMALIDIR. Bütünü oluşturacak tüm parçalar doğru seçilmelidir. Eksiği yetersizlik, fazlası yüktür. Vücuttaki tüm organlar birbiriyle uyumludur. Birbirlerine yardımcı olarak vücudu fonksiyonel kılarlar. Aksi durum hastalıktır. Çünkü, aynı organlar kanser hücresi de üretebilir.

YÖNETİM SANATI