W dziale ósmym dotyczącym uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem

1. WOJEWÓDZKI OŚRODEK MEDYCYNY PRACY W OPOLU z / s W KĘDZIERZYNIE KOŹLUPRAWA I OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW W RAMACH OPIEKI PROFILAKTYCZNEJlek. Stefan Kuśspecjalista medycyny pracy

2. „ Zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami jest zawarty między innymi Rozp. MZ i Opieki Społecznej z dn. 30.05.1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, z zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332).Przepis ten wydano na podstawie art. 179 § 4 i art. 229 § 8 Kodeksu Pracy. Zatem Kodeks Pracy jest nadrzędnym aktem prawnym w stosunku do cytowanego rozporządzenia.

3. W dziale ósmym dotyczącym uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem zawarty jest art. 179.

4. W dziale dziesiątym są reguły zatrudnienia młodocianych, w rozdziale IV zawarto szczególną ochronę ich zdrowia. Art. 201 § 2 – jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy. A gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

5. W dziale dziewiątym dotyczącym BHP zawarto prawa i obowiązki pracownika. W art. 211 – pracownik jest obowiązany, poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich. Art. 212 mówi, że osoba kierująca pracownikami jest obowiązana: zapewnić wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę profilaktyczną nad pracownikami.

6. Rozdział VI zatytułowany „Profilaktyczna ochrona zdrowia’’ uszczegóławia pojęcie ochrony zdrowia i wskazuje strony odpowiedzialne za sprawowanie tej ochrony. Art. 229 jest kanonem na podstawie którego wydano w/w rozporządzenie. Art. 229 § 4 – pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak p/ wskazań do pracy na określonym stanowisku.

7. § 1.1 Rozporządzenie określa: zakres wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich pracowników, o których mowa w art. 229 § 1, 2 i 5 Kodeksu Pracy, zwanych dalej „badaniami profilaktycznymi’’, tryb ich przeprowadzania oraz sposób dokumentowania i kontroli tych badań, częstotliwość wykonywania badań okresowych, zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, o której mowa w art. 229 § 6 zdanie drugie Kodeksu Pracy, niezbędnej z uwagi na warunki pracy,

8. tryb wydawania i przechowywania orzeczeń lekarskich:a) o utracie przez pracownika zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy (art. 43 pkt. 2 Kodeksu Pracy), b) o konieczności przeniesienia pracownika do innej pracy ze względu na stwierdzenie szkodliwego wpływu wykonywanej pracy, na zdrowie pracownika (art. 55 § 1 Kodeksu Pracy),

9. c) stwierdzających, że ze względu na stan ciąży kobieta nie powinna wykonywać pracy dotychczasowej • (art. 179 § 1 pkt. 2 Kodeksu Pracy), d) stwierdzających, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego • (art. 201 § 2 Kodeksu Pracy),

10. e) o braku p/wskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku (art. 229 § 4 Kodeksu Pracy),f) stwierdzających u pracownika objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej (art. 230 § 1 Kodeksu Pracy),g) stwierdzających niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy u pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy lub u którego stwierdzono chorobę zawodową, lecz nie zaliczono go do żadnej z grup inwalidów (art. 231 Kodeksu Pracy),

11. dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać lekarze przeprowadzający badania profilaktyczne oraz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, niezbędną z uwagi na warunki pracy.

12. Rozporządzenie określa ponadto tryb wydawania zaświadczeń i świadectw do celów przewidzianych w art. 92 § 1, art. 129 art. 177 § 1 i 3, art.178 §1, art. 180 § 3 i 4, art. 185 Kodeksu Pracy oraz w przepisach o urlopach wychowawczych.

13. § 5 pkt. 1 – pracownik może wystąpić w ciągu 7 dni od dnia wydania zaświadczenia, za pośrednictwem lekarza, który wydał to zaświadczenie, z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania. Badanie powinno być przeprowadzone w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Ustalone na jego podstawie orzeczenie lekarskie jest ostateczne.

14. § 6 zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędny jest z uwagi na warunki pracy obejmuje:1.w przypadkach o których mowa w § 1 pkt. 4 lit b, c, f i g – przeprowadzanie badań lekarskich poza terminami, wynikającymi z częstotliwości wykonywania badań okresowych i orzekanie o możliwości wykonywania dotychczasowej pracy – skierowanie na przeprowadzenia badania wydaje pracodawca, po zgłoszenie przez pracownika niemożności wykonywania dotychczasowej pracy.

15. § 11 do celów przewidzianych w art. 92 §1 Kodeksu Pracy zaświadczenia lekarskie wydawane są w trybie i wg wzoru określonych w Rozp. MZ i Opieki Społecznej z dn. 17.05.1996 r. w sprawie orzekania o czasowej niezdolności do pracy (Dz. U Nr 63, poz. 302).

16. Do celów przewidzianych w pozostałych przepisach, o których mowa w § 1 ust. 2 zaświadczenia i świadectwa wydawane są przez lekarzy wg wzoru Mz/L – 1.

17. Rozp. MZ z dn. 03.03.2006 r. w sprawie sposobu i trybu wydawania zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego p/wskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią (Dz. U. Nr 42, poz. 292). – wydane na podstawie art. 179 § 7 mówi, że zaświadczenie wydaje sprawujący opiekę profilaktyczną nad pracownicą lekarz.

18. Lekarz wydaje zaświadczenie na wniosek pracownicy, pracodawcy, albo z własnej inicjatywy, niezwłocznie po powzięciu wiadomości o okolicznościach w/w. Zaświadczenie zawiera: imię i nazwisko pracownicy, nr pesel, miejsce zamieszkania – stwierdzenie p/wskazań zdrowotnych do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownice w ciąży, lub karmiąca dziecko piersią uzasadniających:

19. a) przeniesienie pracownicy do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnienie ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy,b) zmiany warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy, lub przeniesienie pracownicy do innej pracy, a jeżeli to niemożliwe, zwolnienie jej na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

20. Dział dziesiąty KodeksuPracy art. 210 – z uwagi gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom BHP i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub zdrowia lub życia pracownika, albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Jeżeli powstrzymywanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się od miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

21. Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymywania się od pracy lub oddalenia się od miejsca zagrożenia w/w przypadkach. Za czas określony powyżej pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

22. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób. UWAGA – przepisy nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.

23. Art. 211- przestrzeganie przepisów i zasad BHP jest podstawowym obowiązkiem pracownika.W szczególności pracownik jest obowiązany poddawać się wstępnym okresowymi kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich

24. Art. 229 – wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy, pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe

25. Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę nawiązanej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o prace z tym pracodawcą.

26. Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

27. Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przyjazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu wg zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.

28. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak p/wskazań do pracy na określonym stanowisku.

29. Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także: 1. po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami.2. po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osobo zgłosi wniosek o objecie takimi badaniami. Badania te są przeprowadzane na koszt pracodawcy (wstępne, okresowe, kontrolne, końcowe).

30. Pracodawca ponosi nadto inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy.- badania lekarskie poza terminami wynikającymi z częstotliwości wykonywania badań okresowych orzekanie o możliwości wykonywania dotychczasowej pracy.

31. W razie wystąpienia przypadku choroby zawodowej – wykonanie u pracowników, zatrudnionych na stanowiskach pracy stwarzających podobne zagrożenie, badań celowanych lub testów ekspozycyjnych, ukierunkowanych na wczesną diagnostykę ewentualnych zmian chorobowych u tych pracowników.

32. W razie gdy pracownik wykonuje pracę w warunkach występowania przekroczeń NDS i N czynników szkodliwych dla zdrowia: a) prowadzenie monitorowania stanu zdrowia tych pracownikówb) szkolenie pracowników w zakresie ochrony przed zagrożeniami i możliwościami ograniczenia ryzyka zawodowego jakie wiążą się z pracą wykonywaną w tych warunkach.

33. Uczestniczenia lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami, komisji BHP.

34. Rozporządzenie w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich nie narusza przepisów dotyczących badań lekarskich osób przyjmowanych do pracy i pracowników, dla których orzeczenie lekarskie o zdolności do pracy jest warunkiem nabycia lub posiadania uprawnień do wykonywania określonego zawodu lub czynności i dla których jest to konieczne ze względów sanitarno-epidemiologicznych.

35. Powyższy zapis oznacza, że osoby te niezależnie od badań wynikających z przepisów szczególnych podlegają również badaniom profilaktycznym (licencje, instruktor nauki jazdy, egzaminator).

36. Pracodawcy czasami bez uprzedniego skierowania na badanie wymagają od pracownika przedstawienia orzeczenia lekarskiego o zdolności do pracy np. w razie długotrwałej choroby. Tymczasem w momencie stawienia się pracownika do pracy po zakończonej chorobie, pracodawca obowiązany jest wystawić mu skierowanie na przeprowadzenie kontrolnego badania lekarskiego, a pracownik powinien poddać się temu badaniu, przeprowadzanemu na koszt pracodawcy i przedstawić zaświadczenie lekarskie.

37. Aktualnym orzeczeniem lekarskim jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której pracownik ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie wymieniony, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika.

38. Legitymowanie się wynikami specjalistycznych badań stwierdzających zdolność do wykonywania określonego zawodu lub czynności nie zwalnia z obowiązku poddawania się profilaktycznym badaniom lekarskim.

39. Dopuszczenie do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak p/wskazań do pracy na określonych stanowiskach, może stanowić przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy.

40. W stosunku do pracownika, który nie poddaje się profilaktycznym badaniom lekarskim, pomimo prawidłowego postępowania w tym zakresie przez pracodawcę, może być stosowana odpowiedzialność porządkowa. Pracodawca nie dopuszczając do ,pracy takiego pracownika, za okres niewykonywania pracy nie wypłaca wynagrodzenia. Zawinione zachowanie pracownika może być potraktowane nawet jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracownika z konsekwencją rozwiązania stosunku pracy w trybie art. 52 Kp.

41. Opieka profilaktyczna w świetle regulacji prawnych. Podstawowymi aktami prawnymi określającymi zasady profilaktycznej opieki nad pracownikami są: KODEKS PRACY -Dział X USTAWA z dnia 27 czerwca 1997r. o służbie medycyny pracy(Tekst jednolity: Dz.U.z 2004r.Nr 125 poz.1317)

42. USTAWA z dnia 17 pażdziernika 2008 o zmianie ustawy o służbie medycyny pracy(Dz.U.2008 Nr 220 poz.1416) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych dla celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U.1996 nr 69,poz.332 z póżn.zm.Dz.U.z 2001 r. nr.37 poz.451)

43. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy(Dz..U. z 2003r.Nr 169,poz.1650 ze zm.)

44. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 10 września 1996r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom(Dz.U. nr 14 poz.545) ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 30 lipca 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom(DZ.U. nr 127,poz.1092)

45. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 24 sierpnia 2004 r w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac (Dz.U. z dnia 14 września 2004 r,Nr 200,poz.2047)

46. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ WOJEWÓDZKI OŚRODEK MEDYCYNY PRACY w OPOLU z / s w KĘDZIERZYNIE KOŹLU