Download
1 / 87
870 likes | 1.61k Vues
PRAWA SEKSUALNE STANOWIA FUNDAMENTALNE I UNIWERSALNE PRAWA CZLOWIEKA . Deklaracja praw seksualnych
E N D
1. Seksualnosc osb z zaburzeniami psychicznymi Lek. Agnieszka Kwiatkowska
Poradnia Seksuologiczna i
Patologii Wsplzycia Centrum Psychoterapii Truizmem jest mwienie, ze zycie seksualne jest ogromnie wazne, ze daje czlowiekowi poczucie szczescia. W przypadku osb chorych czy zaburzonych psychicznie funkcjonowanie w tej sferze zycia jest zwykle bardzo zaburzone z racji samej choroby podstawowej. Trudno czesto mwic u nich o przezywaniu szczescia, przyjemnosci czy hedonizmu, kiedy maja problemy z nawiazaniem relacji miedzyludzkich, z powodu swoich oporw, lekw czy wycofania. Lub kiedy z powodu samego naznaczenia pietnem choroby czyli z powodu stygmatyzacji maja trudnosci ze znalezieniem partnera seksualnego. Inna sprawa jest, ze czesto nie umieja pytac o obserwowane u siebie problemy w funkcjonowaniu seksualnym, a nie znajdujac w otoczeniu osb leczacych je czy wsplpracujacych z nimi, ktre przygotowane bylyby do pomocy tym pacjentom w rozwiazywaniu ich problemw. Stad mysle zapotrzebowanie na tego typu szkolenia. Stad uczenie nas jako personelu problemw seksualnych z ktrymi borykaja sie nasi podopieczni aby sluzyc im pomoca i pomagac rozwiazywac problemy, ktre dotycza jednej z najwazniejszych sfer zycia kazdego czlowieka. Mysle, ze problem ten byl dotychczas bagatelizowany. Skupialismy sie najpierw na jak najlepszym opanowaniu objaww chorobowych, potem na rehabilitowaniu pacjentw pod katem ich zdolnosci psychospolecznych, aby mogli podejmowac role oczekiwane od nich prze spoleczenstwo. Dopiero od niedawna wzroslo zainteresowanie badaniem sfery seksualnosci osb z zaburzeniami psychicznymi. Pytanie co wplynelo na ten wzrost zainteresowania ta problematyka. Truizmem jest mwienie, ze zycie seksualne jest ogromnie wazne, ze daje czlowiekowi poczucie szczescia. W przypadku osb chorych czy zaburzonych psychicznie funkcjonowanie w tej sferze zycia jest zwykle bardzo zaburzone z racji samej choroby podstawowej. Trudno czesto mwic u nich o przezywaniu szczescia, przyjemnosci czy hedonizmu, kiedy maja problemy z nawiazaniem relacji miedzyludzkich, z powodu swoich oporw, lekw czy wycofania. Lub kiedy z powodu samego naznaczenia pietnem choroby czyli z powodu stygmatyzacji maja trudnosci ze znalezieniem partnera seksualnego. Inna sprawa jest, ze czesto nie umieja pytac o obserwowane u siebie problemy w funkcjonowaniu seksualnym, a nie znajdujac w otoczeniu osb leczacych je czy wsplpracujacych z nimi, ktre przygotowane bylyby do pomocy tym pacjentom w rozwiazywaniu ich problemw. Stad mysle zapotrzebowanie na tego typu szkolenia. Stad uczenie nas jako personelu problemw seksualnych z ktrymi borykaja sie nasi podopieczni aby sluzyc im pomoca i pomagac rozwiazywac problemy, ktre dotycza jednej z najwazniejszych sfer zycia kazdego czlowieka. Mysle, ze problem ten byl dotychczas bagatelizowany. Skupialismy sie najpierw na jak najlepszym opanowaniu objaww chorobowych, potem na rehabilitowaniu pacjentw pod katem ich zdolnosci psychospolecznych, aby mogli podejmowac role oczekiwane od nich prze spoleczenstwo. Dopiero od niedawna wzroslo zainteresowanie badaniem sfery seksualnosci osb z zaburzeniami psychicznymi. Pytanie co wplynelo na ten wzrost zainteresowania ta problematyka.
2.
PRAWA SEKSUALNE
STANOWIA
FUNDAMENTALNE I
UNIWERSALNE
PRAWA CZLOWIEKA
3. Deklaracja praw seksualnych 2002r. Seksualnosc jest integralna czescia osobowosci kazdej istoty ludzkiej. Jej pelny rozwj zalezy od zaspokojenia podstawowych ludzkich potrzeb, takich jak:
Pragnienie obcowania,
Intymnosci,
Ekspresji uczuc,
Czulosc i milosci.
Seksualnosc wynika z interakcji zachodzacych miedzy jednostka a otaczajaca ja struktura spoleczna .
4. c.d. Pelen rozwj seksualnosci jest niezbedny do osiagniecia dobrostanu w wymiarze indywidualnym, interpersonalnym oraz spolecznym;
Prawa seksualne naleza do uniwersalnych praw czlowieka, opartych na wolnosci, godnosci, rwnosci wszystkich istot ludzkich
5. Seksualnosc Centralny aspekt bycia czlowiekiem obejmujacy: seks, identyfikacje i role plciowa, orientacje seksualna, erotyzm, pozadanie, intymnosc, reprodukcje;
Jest doswiadczana i wyrazana w myslach, fantazjach, przezyciach, przekonaniach, wartosciach, zachowaniach, rolach i zwiazkach;
Powstaje w interakcji czynnikw biologicznych, spolecznych, ekonomicznych, kulturowych, etycznych, prawnych, duchowych. Seksualnosc jest to wrodzony atrybut i wrodzona funkcja ludzkiego organizmu, podlegajaca zlozonym wewnetrznym i zewnetrznym uwarunkowaniom. Definiujac seksualnosc bierzemy pod uwage uwarunkowania biologiczne oraz uwzglednienie wplywu uczuc, procesw poznawczych i otoczenia spolecznego. Seksualnosc jest to wrodzony atrybut i wrodzona funkcja ludzkiego organizmu, podlegajaca zlozonym wewnetrznym i zewnetrznym uwarunkowaniom. Definiujac seksualnosc bierzemy pod uwage uwarunkowania biologiczne oraz uwzglednienie wplywu uczuc, procesw poznawczych i otoczenia spolecznego.
6. Seksualnosc osb z rozpoznaniem schizofrenii Psychoza to termin trudny do zdefiniowania, czesto nieprawidlowo stosowany. Z pojeciem psychozy wiaze sie stygmatyzacja i strach. Przecietny czlowiek odczuwa lek w obliczu istniejacych od dawna mitw otaczajacych chorobe psychiczna., oraz zrwnania znaczenia slowa psychotyczny ze slowem szalony.
Seksualnosc czlowieka jest zjawiskiem zlozonym uwarunkowanym czynnikami biologicznymi i psychologicznymi i srodowiskowymi. Prby jej oceny nie sa latwe poniewaz, charakter dolegliwosci ze wzgledu na swoja intymnosc jest wstydliwy. I jest to powodem powstawania u pacjentw oporu przed zglaszaniem zaburzen dotyczacych sfery seksualnej, takze pomijanie tej problematyki przez lekarzy. W odniesieniu do osb chorych psychicznie dodatkowa trudnoscia jest oddzielenie objaww zwiazanych z samym schorzeniem od objaww wywolanych niepozadanym dzialaniem lekw.
Ocena seksualnosci czlowieka sprowadza sie do badania kilku plaszczyzn tj. popedu, psychicznych i fizjologicznych reakcji podniecenia, orgazmu i wytrysku nasienia, utrzymania prawidlowych cykli menstruacyjnych czy plodnosci oraz satysfakcjonujacych zwiazkw interpersonalnych i pozytywnej samooceny. Zaburzenia seksualne moga dotyczyc kazdej z wymienionych sfer.
Psychoza to termin trudny do zdefiniowania, czesto nieprawidlowo stosowany. Z pojeciem psychozy wiaze sie stygmatyzacja i strach. Przecietny czlowiek odczuwa lek w obliczu istniejacych od dawna mitw otaczajacych chorobe psychiczna., oraz zrwnania znaczenia slowa psychotyczny ze slowem szalony.
Seksualnosc czlowieka jest zjawiskiem zlozonym uwarunkowanym czynnikami biologicznymi i psychologicznymi i srodowiskowymi. Prby jej oceny nie sa latwe poniewaz, charakter dolegliwosci ze wzgledu na swoja intymnosc jest wstydliwy. I jest to powodem powstawania u pacjentw oporu przed zglaszaniem zaburzen dotyczacych sfery seksualnej, takze pomijanie tej problematyki przez lekarzy. W odniesieniu do osb chorych psychicznie dodatkowa trudnoscia jest oddzielenie objaww zwiazanych z samym schorzeniem od objaww wywolanych niepozadanym dzialaniem lekw.
Ocena seksualnosci czlowieka sprowadza sie do badania kilku plaszczyzn tj. popedu, psychicznych i fizjologicznych reakcji podniecenia, orgazmu i wytrysku nasienia, utrzymania prawidlowych cykli menstruacyjnych czy plodnosci oraz satysfakcjonujacych zwiazkw interpersonalnych i pozytywnej samooceny. Zaburzenia seksualne moga dotyczyc kazdej z wymienionych sfer.
7. Schizofrenia charakterystyka objaww Urojenia i omamy objawy wytwrcze (w postaci paranoidalnej)
Dezorganizacja mowy lub zachowania (postac zdezorganizowana)
Obnizonej (oslupienie) lub nadmiernej (chaotycznej) aktywnosci ruchowej ( postac katatoniczna)
Wsplwystepowanie objaww
Dominacja objaww ubytkowych = negatywnych Schizofrenia wystepuje u 1 % populacji. Z pewnym uproszczeniem objawy charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej przedstawia ten slajd. Chorobe charakteryzuje wystepowanie epizodw psychotycznych z dminujacymi objawami.
Autyzm polega na znacznej przewadze zainteresowania sie chorego swoimi przezyciami wewnetrznymi, co w konsekwencji prowadzi do utraty kontaktu ze swiatem zewnetrznym (dereizm). Bywa tez okreslany jako patologiczna przewaga fantazji nad poczuciem rzeczywistosci.
Zaburzenia zycia uczuciowego dotycza w duzej mierze uczuciowosci wyzszej, ktra ulega rozszczepieniu i obnizeniu. Prowadzi to do utraty zwiazkw emocjonalnych z otoczeniem i poglebienia autyzmu. Reakcje emocjonalne staja sie nieadekwatne (afekt niedostosowany). Oslabienie modulacji afektu przybiera rozmiary sztywnosci afektywnej. Rwnolegly do obnizenia uczuciowosci wyzszej zanik motywacji i woli (awolicja) jeszcze bardziej poglebia izolacje spoleczna.
Charakterystycznego obrazu nadaje schizofrenii rozszczepienie osobowosci, prowadzace nieraz do rozpadu jej struktury. Wystepuje rozszczepienie (brak wiezi) pomiedzy poszczeglnymi funkcjami psychicznymi, np. mysleniem a uczuciami (paratymia). Nieadekwatne sa reakcje mimiczne (paramimia), modulacja glosu (parfonia). Ambiwalencja dotyczy rozszczepienia w obrebie poszczeglnych funkcji psychicznych. Gdy dotyczy sfery uczuc mwimy o ambiwalencji uczuciowej, sfery sadw ambisentencja, sfery dazen ambitendencja.
Rozszczepienie w sferze mysli moze prowadzic do zaburzen toku myslenia i tzw. formalnych zaburzen myslenia, do ktrych zalicza sie miedzy innymi rozkojarzenie, a przejawiajacych sie w wypowiedziach pacjenta obecnoscia neologizmw, perseweracji, werbigeracji, kojarzenia slw na podstawie podobienstwa dzwiekowego.
Do objaww dodatkowych Bleuler zaliczal urojenia i omamy. Urojenia w schizofrenii cechuje brak logicznej spjnosci, czesto maja charakter urojen pierwotnych, ktrych w odrznieniu od wtrnych nie sposb wywiesc z innych zjawisk psychopatologicznych
Schizofrenia wystepuje u 1 % populacji. Z pewnym uproszczeniem objawy charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej przedstawia ten slajd. Chorobe charakteryzuje wystepowanie epizodw psychotycznych z dminujacymi objawami.
Autyzm polega na znacznej przewadze zainteresowania sie chorego swoimi przezyciami wewnetrznymi, co w konsekwencji prowadzi do utraty kontaktu ze swiatem zewnetrznym (dereizm). Bywa tez okreslany jako patologiczna przewaga fantazji nad poczuciem rzeczywistosci.
Zaburzenia zycia uczuciowego dotycza w duzej mierze uczuciowosci wyzszej, ktra ulega rozszczepieniu i obnizeniu. Prowadzi to do utraty zwiazkw emocjonalnych z otoczeniem i poglebienia autyzmu. Reakcje emocjonalne staja sie nieadekwatne (afekt niedostosowany). Oslabienie modulacji afektu przybiera rozmiary sztywnosci afektywnej. Rwnolegly do obnizenia uczuciowosci wyzszej zanik motywacji i woli (awolicja) jeszcze bardziej poglebia izolacje spoleczna.
Charakterystycznego obrazu nadaje schizofrenii rozszczepienie osobowosci, prowadzace nieraz do rozpadu jej struktury. Wystepuje rozszczepienie (brak wiezi) pomiedzy poszczeglnymi funkcjami psychicznymi, np. mysleniem a uczuciami (paratymia). Nieadekwatne sa reakcje mimiczne (paramimia), modulacja glosu (parfonia). Ambiwalencja dotyczy rozszczepienia w obrebie poszczeglnych funkcji psychicznych. Gdy dotyczy sfery uczuc mwimy o ambiwalencji uczuciowej, sfery sadw ambisentencja, sfery dazen ambitendencja.
Rozszczepienie w sferze mysli moze prowadzic do zaburzen toku myslenia i tzw. formalnych zaburzen myslenia, do ktrych zalicza sie miedzy innymi rozkojarzenie, a przejawiajacych sie w wypowiedziach pacjenta obecnoscia neologizmw, perseweracji, werbigeracji, kojarzenia slw na podstawie podobienstwa dzwiekowego.
Do objaww dodatkowych Bleuler zaliczal urojenia i omamy. Urojenia w schizofrenii cechuje brak logicznej spjnosci, czesto maja charakter urojen pierwotnych, ktrych w odrznieniu od wtrnych nie sposb wywiesc z innych zjawisk psychopatologicznych
8. Schizofrenia faza prodromalna Pogorszenie sie umiejetnosci szkolnych
Wycofanie spoleczne, uposledzenie pelnienia rl
Zaniedbywanie sie w zakresie higieny osobistej, dbalosci o ubir
Zaburzenia afektywne nastrj depresyjny, drazliwosc, zaburzenia snu, lek
Deficyty w zakresie funkcji poznawczych pamieci, uwagi, selekcji bodzcw
Podejrzliwosc, nastawienia ksobne
Oslabienie napedu i motywacji
Zaburzenia zachowania aspoleczne, czasem calkowita izolacja
Czesto zdarza sie, ze ostra faze schizofrenii poprzedza, trwajaca nawet kilka lat faza prodromalna. Dosc charakterystyczne dla tej fazy choroby sa objawy przypominajace objawy negatywne, demonstrowane na slajdzie. W okresie tym ujawnic sie moga rwniez wczesne zaburzenia afektywne, a przede wszystkim subiektywnie odczuwane deficyty w zakresie funkcji poznawczych. Prawidlowa interpretacja tych objaww jest mozliwa zwykle retrospektywnie dopiero po ujawnieniu sie pierwszego epizodu psychotycznego. W okresie wczesniejszym objawy te bywaja zazwyczaj blednie interpretowane jako wlasciwosci osobowosciowe danej osoby.
Z Seksuologicznego punktu widzenia najistotniejsze znaczenie ma fakt, ze dobrze udokumentowane sa biologiczne predyspozycje do tej choroby, ktre wyrazaja sie pewnymi deficytami zdolnosci poznawczych., ktre moga utrudniac funkcjonowanie w relacjach spolecznych, w tym w kontaktach interpersonalnych z seksualnymi wlacznie. Czesto zdarza sie, ze ostra faze schizofrenii poprzedza, trwajaca nawet kilka lat faza prodromalna. Dosc charakterystyczne dla tej fazy choroby sa objawy przypominajace objawy negatywne, demonstrowane na slajdzie. W okresie tym ujawnic sie moga rwniez wczesne zaburzenia afektywne, a przede wszystkim subiektywnie odczuwane deficyty w zakresie funkcji poznawczych. Prawidlowa interpretacja tych objaww jest mozliwa zwykle retrospektywnie dopiero po ujawnieniu sie pierwszego epizodu psychotycznego. W okresie wczesniejszym objawy te bywaja zazwyczaj blednie interpretowane jako wlasciwosci osobowosciowe danej osoby.
Z Seksuologicznego punktu widzenia najistotniejsze znaczenie ma fakt, ze dobrze udokumentowane sa biologiczne predyspozycje do tej choroby, ktre wyrazaja sie pewnymi deficytami zdolnosci poznawczych., ktre moga utrudniac funkcjonowanie w relacjach spolecznych, w tym w kontaktach interpersonalnych z seksualnymi wlacznie.
9. Schizofrenia cechy osobowosci przedchorobowej Schizoidalne slabosc kontaktu, chld emocjonalny
Schizotypowe ekscentrycznosc spostrzegania, myslenia i zachowania, trudny kontakt
Paranoiczne sensytywnosc, nieufnosc, upr
Jak widzicie sama schizofrenia jako choroba w zakresie swoich objaww, przebiegu i rokowania nie sprzyja zyciu seksualnemu osoby chorej. Dodatkowym czynnikiem obciazajacym jest fakt, ze rwniez w okresie prodromalnym zachowani i funkcjonowanie osoby nie ulatwia im nawiazywania kontaktw interpersonalnych czy podejmowania zycia seksualnego. Podobnie nie sprzyjajace sa cechy osobowosci przedchorobowej osoby pzniej leczonej z powodu psychozy. Jak widzicie sama schizofrenia jako choroba w zakresie swoich objaww, przebiegu i rokowania nie sprzyja zyciu seksualnemu osoby chorej. Dodatkowym czynnikiem obciazajacym jest fakt, ze rwniez w okresie prodromalnym zachowani i funkcjonowanie osoby nie ulatwia im nawiazywania kontaktw interpersonalnych czy podejmowania zycia seksualnego. Podobnie nie sprzyjajace sa cechy osobowosci przedchorobowej osoby pzniej leczonej z powodu psychozy.
10. Schizofrenia a zaburzenia seksualne Ocena funkcjonowania seksualnego w okresie
przedchorobowym
od zachorowania do rozpoczecia farmakoterapii
po rozpoczeciu leczenia
podczas epizodw zaostrzen psychotycznych
oraz w okresie remisji objaww
Schizofrenia jest choroba, ktra dotyka prawie 1% populacji osb doroslych. W rznorodnych doniesieniach naukowych oraz licznych pracach badawczych poswieca sie duzo miejsca wielu rznorodnym aspektom tej choroby. Nadal jednak niewiele uwagi poswieca sie tematowi seksualnosci osb chorych na schizofrenie oraz wystepujacym w tej grupie chorych zaburzeniom seksualnym.
W chorobach psychicznych pojawiaja sie zaburzenia seksualne, ktre moga miec charakter objawowy i przyjmowac rznorodna postac. W wiekszosci chorb psychicznych zaburzenia seksualne wystepuja rwnolegle z innymi licznymi objawami typowymi dla danej choroby i wraz z nimi ustepuja w czasie leczenia. W niektrych przypadkach zaburzenia seksualne sa na pierwszym planie obserwowanych symptomw choroby psychicznej, stwarzajac duze trudnosci diagnostyczne. Rznorodne postacie zaburzen seksualnych moga byc jednym z pierwszych objaww rozpoczynajacej sie psychozy i dopiero pojawienie sie innych objaww psychotycznych umozliwia ustalenie prawidlowej diagnozy.
Dla uzyskania pelnego obrazu zaburzen seksualnych u pacjentw chorujacych i leczonych z powodu schizofrenii powinno ocenic sie ich funkcjonowanie seksualne w poszczeglnych okresach zarwno przed, jak i w trakcie choroby, w tym jej nawrotw. Jest to szczeglnie istotne w przypadku przewleklych psychoz.
P Schizofrenia jest choroba, ktra dotyka prawie 1% populacji osb doroslych. W rznorodnych doniesieniach naukowych oraz licznych pracach badawczych poswieca sie duzo miejsca wielu rznorodnym aspektom tej choroby. Nadal jednak niewiele uwagi poswieca sie tematowi seksualnosci osb chorych na schizofrenie oraz wystepujacym w tej grupie chorych zaburzeniom seksualnym.
W chorobach psychicznych pojawiaja sie zaburzenia seksualne, ktre moga miec charakter objawowy i przyjmowac rznorodna postac. W wiekszosci chorb psychicznych zaburzenia seksualne wystepuja rwnolegle z innymi licznymi objawami typowymi dla danej choroby i wraz z nimi ustepuja w czasie leczenia. W niektrych przypadkach zaburzenia seksualne sa na pierwszym planie obserwowanych symptomw choroby psychicznej, stwarzajac duze trudnosci diagnostyczne. Rznorodne postacie zaburzen seksualnych moga byc jednym z pierwszych objaww rozpoczynajacej sie psychozy i dopiero pojawienie sie innych objaww psychotycznych umozliwia ustalenie prawidlowej diagnozy.
Dla uzyskania pelnego obrazu zaburzen seksualnych u pacjentw chorujacych i leczonych z powodu schizofrenii powinno ocenic sie ich funkcjonowanie seksualne w poszczeglnych okresach zarwno przed, jak i w trakcie choroby, w tym jej nawrotw. Jest to szczeglnie istotne w przypadku przewleklych psychoz.
P
11. Problemy seksualne u osb ze schizofrenia - uwarunkowania Objawy schizofrenii objawy pozytywne i negatywne
Zaburzone relacje interpersonalne
Negatywny stereotyp chorego w spoleczenstwie
Zjawisko stygmatyzacji i dyskryminacji chorego
Stosowane leczenie
Hospitalizacje oraz pobyty w osrodkach opiekunczych. Na temat rozpowszechnienia zaburzen seksualnych w populacji chorych psychicznie wiadomo niewiele. Paradoksalnie wystepowanie zaburzen seksualnych jest jedna z istotniejszych przyczyn niedostosowywania sie pacjentw do zalecen lekarskich oraz do przerywania farmakoterapii.
Wiekszosc prowadzonych badan dotyczy niekorzystnego wplywu neuroleptykw stosowanych w leczeniu. Natomiast przyczyny powstawania zaburzen seksualnych u chorych na schizofrenie sa duzo bardziej zlozone.
Schizofrenia sama w sobie z powodu objaww negatywnych uposledza motywacje pacjentw do nawiazywania relacji oraz zaburza ich interakcje z innymi osobami.
W spoleczenstwie funkcjonuje negatywny stereotyp osoby chorej psychicznie co powoduje stwarzanie dystansu spolecznego wobec tych osb. Wtrnie do tego pacjenci kreuja negatywny obraz siebie, z niski poczuciem wlasnej wartosci. Ponadto izolacja spoleczna utrudnia im rozwj zawodowy, ogranicza mozliwosci nawiazywania nowych znajomosci w tym wchodzenia w zwiazki partnerskie a co za tym idzie ogranicza im mozliwosc podejmowania kontaktw seksualnych.
Na ograniczenia aktywnosci seksualnej pacjentw wplywaja rwniez dlugie pobyty w szpitalu czy tez stale zamieszkiwanie w osrodkach opiekunczych, gdzie z przyczyn regulaminowych utrzymywanie kontaktw seksualnych jest zakazane. W przypadku osb z diagnoza psychiatryczna ogromny wplyw na ich zycie seksualne ma, a zwlaszcza wystepowanie rznorodnych zaburzen seksualnych, ma zjawisko stygmatyzacji i dyskryminacji chorych psychicznie, zwlaszcza chorych z rozpoznaniem schizofrenii.
Negatywne stereotypy choroby psychicznej w spoleczenstwie i dystans spoleczny wobec osb chorych psychicznie, szczeglnie po leczeniu w szpitalu psychiatrycznym, wplywaja na ich obraz samych siebie, zmniejszajac poczucie wlasnej wartosci, a takze w znacznym stopniu ograniczajac ich szanse zawodowe i matrymonialne, a tym samym takze liczbe i zakres kontaktw seksualnych..
Na temat rozpowszechnienia zaburzen seksualnych w populacji chorych psychicznie wiadomo niewiele. Paradoksalnie wystepowanie zaburzen seksualnych jest jedna z istotniejszych przyczyn niedostosowywania sie pacjentw do zalecen lekarskich oraz do przerywania farmakoterapii.
Wiekszosc prowadzonych badan dotyczy niekorzystnego wplywu neuroleptykw stosowanych w leczeniu. Natomiast przyczyny powstawania zaburzen seksualnych u chorych na schizofrenie sa duzo bardziej zlozone.
Schizofrenia sama w sobie z powodu objaww negatywnych uposledza motywacje pacjentw do nawiazywania relacji oraz zaburza ich interakcje z innymi osobami.
W spoleczenstwie funkcjonuje negatywny stereotyp osoby chorej psychicznie co powoduje stwarzanie dystansu spolecznego wobec tych osb. Wtrnie do tego pacjenci kreuja negatywny obraz siebie, z niski poczuciem wlasnej wartosci. Ponadto izolacja spoleczna utrudnia im rozwj zawodowy, ogranicza mozliwosci nawiazywania nowych znajomosci w tym wchodzenia w zwiazki partnerskie a co za tym idzie ogranicza im mozliwosc podejmowania kontaktw seksualnych.
Na ograniczenia aktywnosci seksualnej pacjentw wplywaja rwniez dlugie pobyty w szpitalu czy tez stale zamieszkiwanie w osrodkach opiekunczych, gdzie z przyczyn regulaminowych utrzymywanie kontaktw seksualnych jest zakazane. W przypadku osb z diagnoza psychiatryczna ogromny wplyw na ich zycie seksualne ma, a zwlaszcza wystepowanie rznorodnych zaburzen seksualnych, ma zjawisko stygmatyzacji i dyskryminacji chorych psychicznie, zwlaszcza chorych z rozpoznaniem schizofrenii.
Negatywne stereotypy choroby psychicznej w spoleczenstwie i dystans spoleczny wobec osb chorych psychicznie, szczeglnie po leczeniu w szpitalu psychiatrycznym, wplywaja na ich obraz samych siebie, zmniejszajac poczucie wlasnej wartosci, a takze w znacznym stopniu ograniczajac ich szanse zawodowe i matrymonialne, a tym samym takze liczbe i zakres kontaktw seksualnych..
12. Objawy schizofrenii istotne z punktu widzenia seksuologicznego
13. Objawy negatywne (ubytkowe) Splycenie lub stepienie afektu
Skaposc wypowiedzi
ubstwo tresci myslenia
Otamowanie mysli
Brak dbalosci o wyglad
Apatia
Anhedonia (niezdolnosc do przezywania przyjemnosci)
Wycofanie z zycia spolecznego
Zaburzenia czynnosci poznawczych i uwagi
14.
Oslabienie zycia uczuciowego i popedowego oraz obnizenie oglnej aktywnosci zyciowej charakterystycznej dla osb chorych na schizofrenie prowadzi w efekcie do spadku zainteresowan seksualnych ze spadkiem pozadania wlacznie.
15.
W takiej sytuacji odbycie aktu seksualnego czesto nie przebiega z przezywaniem duzego napiecia emocjonalnego, akt odbywa sie jakby automatycznie, a sila orgazmu jest niewielka.
16. Nadmierny poped seksualny w grupie chorych na schizofrenie spotyka sie dosc rzadko
Najczesciej wyraza sie on w przerznych fantazjach erotycznych i uprawianiu masturbacji o cechach patologicznych
Pomiedzy sila potrzeb seksualnych a dazeniem do ich zaspokojenia z partnerem istnieje duza rozbieznosc Inne zaburzenia seksualne
17. Objawy pozytywne (wytwrcze) Urojenia o tresci seksualnej i erotycznej
Urojenia dotyczace tozsamosci plciowej, samookaleczenia pracia
Inne omamy, rozkojarzenie, dziwacznosc zachowania
18. Deficyty poznawcze Przedchorobowe zmniejszenie sprawnosci procesw poznawczych prowadzi do powstania deficytw utrudniajacych nabywanie:
Podstawowych umiejetnosci spolecznych
Zdolnosci radzenia sobie w rznych sytuacjach spolecznych
Wplywa to na realizacje celw zyciowych w tym na umiejetnosc nawiazywania interakcji partnerskich
Dostepne dane wskazuja na wystepowanie przedchorobowychDostepne dane wskazuja na wystepowanie przedchorobowych
19. Zaburzenia relacji interpersonalnych u chorych na schizofrenie
Odczuwany lek utrudnia uczestnictwo w spolecznych interakcjach. Chorzy nastawieni sa obronnie, nieufnie do innych ludzi, unikaja intensywniejszych i glebszych kontaktw.
20. Zaburzenia relacji interpersonalnych u chorych na schizofrenie c.d. W mniejszym stopniu interesuja sie kontaktami z plcia przeciwna, czerpia mniej zadowolenia z takich kontaktw.
W stosunkach z plcia przeciwna dominuje rezerwa, niesmialosc, hamowanie swoich odruchowych reakcji.
21. Negatywny stereotyp chorego w spoleczenstwie negatywna samoocena
obnizone poczucie wlasnej wartosci
ograniczenie liczby kontaktw miedzyludzkich w tym seksualnych
ograniczone szanse zawodowe,
mniejsze mozliwosci matrymonialne czesto ograniczone tylko do grupy osb leczonych psychiatrycznie
W przypadku osb z diagnoza psychiatryczna ogromny wplyw na ich zycie seksualne a zwlaszcza na wystepowanie rznorodnych zaburzen seksualnych ma zjawisko stygmatyzacji i dyskryminacji chorych psychicznie, zwlaszcza tych z rozpoznaniem schizofrenii.
Negatywne stereotypy choroby psychicznej w spoleczenstwie i dystans spoleczny wobec osb chorych psychicznie, szczeglnie po leczeniu szpitalnym wplywaja na ich obraz samych siebie, zmniejszajac poczucie wlasnej wartosci, a takze w znacznym stopniu ograniczajac ich szanse zawodowe i matrymonialne, a takze liczbe i zakres kontaktw seksualnych.
Pacjenci ze swoimi trudnosciami i problemami zwiazanymi z relatywnie malymi umiejetnosciami spolecznymi i niewielka siecia wsparcia spolecznego, duzo rzadziej niz osoby zdrowe, wchodza w zwiazki malzenskie i sa mniej aktywni seksualnie.W przypadku osb z diagnoza psychiatryczna ogromny wplyw na ich zycie seksualne a zwlaszcza na wystepowanie rznorodnych zaburzen seksualnych ma zjawisko stygmatyzacji i dyskryminacji chorych psychicznie, zwlaszcza tych z rozpoznaniem schizofrenii.
Negatywne stereotypy choroby psychicznej w spoleczenstwie i dystans spoleczny wobec osb chorych psychicznie, szczeglnie po leczeniu szpitalnym wplywaja na ich obraz samych siebie, zmniejszajac poczucie wlasnej wartosci, a takze w znacznym stopniu ograniczajac ich szanse zawodowe i matrymonialne, a takze liczbe i zakres kontaktw seksualnych.
Pacjenci ze swoimi trudnosciami i problemami zwiazanymi z relatywnie malymi umiejetnosciami spolecznymi i niewielka siecia wsparcia spolecznego, duzo rzadziej niz osoby zdrowe, wchodza w zwiazki malzenskie i sa mniej aktywni seksualnie.
22. Dysfunkcje seksualne w schizofrenii Rozpowszechnienie zaburzen seksualnych w grupie chorych leczonych i nieleczonych dotyczy okolo 30-80% K i 45-80% M
Czestosc dysfunkcji jest wieksza w grupie chorych leczonych
Brak zainteresowania nawiazywaniem kontaktw seksualnych jest wiekszy wsrd chorych mezczyzn jeszcze przed wystapieniem psychozy (Rowlands 1995)
23. Problemy seksualne u pacjentw ze schizofrenia Obnizenie lub zanik potrzeb seksualnych
Nadmierny poped seksualny
Zmniejszona lubrykacja
Zmniejszona/zniesiona zdolnosc osiagniecia i/lub utrzymania wzwodu
Priapizm
Skrcenie/wydluzenie czasu, badz calkowita niezdolnosc do osiagniecia orgazmu.
Postac zaburzen seksualnych w schizofrenii jest rzna i z reguly uzalezniona od faz klinicznego przebiegu samej choroby. Wsrd najczesciej wystepujacych objaww spotyka sie rznorodne dysfunkcje seksualne, zaburzenia jakosciowe popedu seksualnego pod postacia dewiacji seksualnych, patologiczna masturbacje. Zanik popedu jest najczesciej spotykanym zaburzeniem. Jest on jednym z przejaww oglnego spadku aktywnosci zyciowej chorych na schizofrenie oraz dysfunkcji ich sfery emocjonalnej i oslabienia sfery popedowej.
Nawet jesli chorzy maja zachowana sprawnosc seksualna, czyli mozliwe jest przez nich osiaganie erekcji czy orgazmu, pacjenci nie przezywaja w pelni napiecia emocjonalnego, orgazmowi nie towarzyszy pelna satysfakcja, akt odbywa sie jak gdyby automatycznie..
Erekcje moga pojawiac sie spontanicznie ale brak jest ich w sytuacjach erotycznych.
W przypadku pacjentek chorych na schizofrenie istnieje ryzyko podejmowania przez nie licznych kontaktw seksualnych w tym z przypadkowymi partnerami. Wystepujace u nich zaburzenia w sferze uczuciowosci wyzszej prowadza do tego, ze kobiety moga poddawac sie biernie nakazowi mezczyzn stad czesto padaja ofiara naduzyc seksualnych, moga tez zajmowac sie prostytucja, narazone sa na wieksze ryzyko chorb wenerycznych, czy niepozadanych ciaz.
Nadmierny poped seksualny w tej grupie pacjentw spotyka sie rzadko zarwno u kobiet jak i mezczyzn. Jesli wystepuje to przejawia sie zwykle w fantazjach erotycznych lub uprawnianiu masturbacji.
Zachowania masturbacyjne sa czestsze u osb chorych, zarwno leczonych jak i nie leczonych, w porwnaniu z populacja osb zdrowych.
Postac zaburzen seksualnych w schizofrenii jest rzna i z reguly uzalezniona od faz klinicznego przebiegu samej choroby. Wsrd najczesciej wystepujacych objaww spotyka sie rznorodne dysfunkcje seksualne, zaburzenia jakosciowe popedu seksualnego pod postacia dewiacji seksualnych, patologiczna masturbacje. Zanik popedu jest najczesciej spotykanym zaburzeniem. Jest on jednym z przejaww oglnego spadku aktywnosci zyciowej chorych na schizofrenie oraz dysfunkcji ich sfery emocjonalnej i oslabienia sfery popedowej.
Nawet jesli chorzy maja zachowana sprawnosc seksualna, czyli mozliwe jest przez nich osiaganie erekcji czy orgazmu, pacjenci nie przezywaja w pelni napiecia emocjonalnego, orgazmowi nie towarzyszy pelna satysfakcja, akt odbywa sie jak gdyby automatycznie..
Erekcje moga pojawiac sie spontanicznie ale brak jest ich w sytuacjach erotycznych.
W przypadku pacjentek chorych na schizofrenie istnieje ryzyko podejmowania przez nie licznych kontaktw seksualnych w tym z przypadkowymi partnerami. Wystepujace u nich zaburzenia w sferze uczuciowosci wyzszej prowadza do tego, ze kobiety moga poddawac sie biernie nakazowi mezczyzn stad czesto padaja ofiara naduzyc seksualnych, moga tez zajmowac sie prostytucja, narazone sa na wieksze ryzyko chorb wenerycznych, czy niepozadanych ciaz.
Nadmierny poped seksualny w tej grupie pacjentw spotyka sie rzadko zarwno u kobiet jak i mezczyzn. Jesli wystepuje to przejawia sie zwykle w fantazjach erotycznych lub uprawnianiu masturbacji.
Zachowania masturbacyjne sa czestsze u osb chorych, zarwno leczonych jak i nie leczonych, w porwnaniu z populacja osb zdrowych.
24. Problemy seksualne u pacjentw ze schizofrenia c.d. Zachowania dewiacyjne
Patologiczna masturbacja
Jako przejaw oglnego spadku aktywnosci, zubozenia sfery emocjonalnej, dysfunkcji popedu
Prostytucja
jako efekt biernego poddania sie w skutek zaburzen uczuciowosci wyzszej
Przestepcze zachowania seksualne
Niektre osoby chore na schizofrenie, a zwlaszcza kobiety, pomimo znacznie obnizonych potrzeb seksualnych, moga utrzymywac liczne kontakty seksualne z wieloma partnerami. Nie sa one jednak inicjatorkami tych kontaktw, zwykle poddaja sie biernie namowom mezczyzn, m.in. z powodu spadku uczuciowosci wyzszej. Moze wwczas dochodzic nawet do uprawiania przez nie prostytucji.
Nadmiernie silny poped seksualnych wsrd tej grupy chorych spotyka sie dosc rzadko. Najczesciej wyraza sie on w rznorodnych fantazjach erotycznych i uprawianiu masturbacji noszacej cechy patologicznej.
Niektre osoby chore na schizofrenie, a zwlaszcza kobiety, pomimo znacznie obnizonych potrzeb seksualnych, moga utrzymywac liczne kontakty seksualne z wieloma partnerami. Nie sa one jednak inicjatorkami tych kontaktw, zwykle poddaja sie biernie namowom mezczyzn, m.in. z powodu spadku uczuciowosci wyzszej. Moze wwczas dochodzic nawet do uprawiania przez nie prostytucji.
Nadmiernie silny poped seksualnych wsrd tej grupy chorych spotyka sie dosc rzadko. Najczesciej wyraza sie on w rznorodnych fantazjach erotycznych i uprawianiu masturbacji noszacej cechy patologicznej.
25. Mozliwe przyczyny biologiczne dysfunkcji seksualnych U mezczyzn ostry epizod schizofrenii wiaze sie z niskim stezeniem estrogenu i androgenw w moczu,
U 28% M stwierdza sie hipogonadyzm
U kobiet
79% - hipoestrogenizm
92% - niskie stezenie progesteronu
Howes (2007)
26. Problemy seksualne kobiet chorych na schizofrenie c.d. Wieksza liczba partnerw seksualnych
Wieksze ryzyko molestowania seksualnego, przygodnych kontaktw seksualnych
Ryzyko zakazenia HIV
Ryzyko nieplanowanej ciazy
Mniejsze pragnienie kontaktw seksualnych ale wzglednie duza ich czestosc
Mniejsza satysfakcja ze wsplzycia Z badan przeprowadzonych w latach 80-tych kobiety chore na schizofrenie maja znacznie mnie satysfakcjonujace zycie seksualne niz kobiety zdrowe. W badaniach z 1996r. Stwierdzono, ze kobiety chore mialy wiecej partnerw w swojej historii zycia i zwykle obecnie nie mialy partnera. Znacznie czesciej byly one ofiarami molestowania seksualnego. Przy podobnej czestosci uprawiania seksu, kobiety chore pragnely go rzadziej niz zdrowe i byly nim mniej usatysfakcjonowane. Powaznym problemem jest nieuporzadkowane i malo satysfakcjonujace zycie seksualne pacjentek. Sa one narazone na ataki seksualne, przygodny seks a co za tym idzie ryzyko zakazenia chorobami wenerycznymi i ciaze.
Z badan przeprowadzonych w latach 80-tych kobiety chore na schizofrenie maja znacznie mnie satysfakcjonujace zycie seksualne niz kobiety zdrowe. W badaniach z 1996r. Stwierdzono, ze kobiety chore mialy wiecej partnerw w swojej historii zycia i zwykle obecnie nie mialy partnera. Znacznie czesciej byly one ofiarami molestowania seksualnego. Przy podobnej czestosci uprawiania seksu, kobiety chore pragnely go rzadziej niz zdrowe i byly nim mniej usatysfakcjonowane. Powaznym problemem jest nieuporzadkowane i malo satysfakcjonujace zycie seksualne pacjentek. Sa one narazone na ataki seksualne, przygodny seks a co za tym idzie ryzyko zakazenia chorobami wenerycznymi i ciaze.
27. Problemy seksualne kobiet chorych na schizofrenie przyczyny Istota choroby w tym
zaburzenia uczuciowosci
trudnosci w tworzeniu relacji interpersonalnych
Stosowane leczenie
Brak edukacji seksualnej
Ograniczona kontrola impulsw
Wspltowarzyszace uzaleznienie od alkoholu i narkotykw
28. Wplyw lekw na seksualnosc kobiet chorych na schizofrenie
Zmniejszenie libido
Suchosc pochwy
Trudnosci z osiagnieciem orgazmu,
Mlekotok
Zaburzenia cyklu miesiaczkowego
Leki poprzez system receptorowy w ukladzie dopaminergicznym prowadza do podwyzszonego wydzielania prolaktyny, ktra odpowiada z powstanie opisywanych objaww. Dopomina jest w organizmie inhibitorem wychwytu prolaktyny. Leki neuroleptyczne powoduja blokowanie receptorw dopaminergicznych co prowadzi do zniesienia naturalnego hamulca i wzrost poziomu prolaktyny.Leki poprzez system receptorowy w ukladzie dopaminergicznym prowadza do podwyzszonego wydzielania prolaktyny, ktra odpowiada z powstanie opisywanych objaww. Dopomina jest w organizmie inhibitorem wychwytu prolaktyny. Leki neuroleptyczne powoduja blokowanie receptorw dopaminergicznych co prowadzi do zniesienia naturalnego hamulca i wzrost poziomu prolaktyny.
29. Problemy seksualne mezczyzn chorych na schizofrenie Slabsze umiejetnosci spoleczne
Rzadsza inicjacja kontaktw z kobietami
Mniej stalych zwiazkw
Wplyw leczenia
Pozytywny
Czestsze wystepowanie mysli o tematyce seksualnej
Wieksze zainteresowanie podejmowaniem kontaktw seksualnych
Negatywny
Pogorszenie erekcji
Trudnosci w przezywaniu orgazmu
Mniejsza satysfakcja seksualna
Mezczyzni chorzy na schizofrenia maja trudnosci w inicjowaniu i podtrzymywaniu relacji interpersonalnych z racji slabo rozwinietych umiejetnosci spolecznych. W porwnaniu do kobiet z tym samym rozpoznaniem rzadziej inicjuja kontakty z osobami plci przeciwnej, rzadziej zyja w stalych zwiazkach.
Aizenberg badal osoby z rozpoznanie schizofrenii leczonych i nieleczonych. Pacjenci nie leczeni, w porwnaniu z leczonymi, odczuwali mniejsze pozadanie seksualne, czesciej pojawial sie u nich wytrysk przedwczesny. Obie grupy czesciej uprawialy masturbacje w porwnaniu z populacja mezczyzn zdrowych. Stosowana farmakoterapia poprawiala takie zmienne zwiazane z seksualnoscia jak:
Czestosc wystepowania mysli o charakterze seksualnym
Ochota na uprawianie seksu.
Leczenie zmniejszalo jednak mozliwosci erekcji, przezywania orgazmu, czy satysfakcji seksualnej.
Mezczyzni chorzy na schizofrenia maja trudnosci w inicjowaniu i podtrzymywaniu relacji interpersonalnych z racji slabo rozwinietych umiejetnosci spolecznych. W porwnaniu do kobiet z tym samym rozpoznaniem rzadziej inicjuja kontakty z osobami plci przeciwnej, rzadziej zyja w stalych zwiazkach.
Aizenberg badal osoby z rozpoznanie schizofrenii leczonych i nieleczonych. Pacjenci nie leczeni, w porwnaniu z leczonymi, odczuwali mniejsze pozadanie seksualne, czesciej pojawial sie u nich wytrysk przedwczesny. Obie grupy czesciej uprawialy masturbacje w porwnaniu z populacja mezczyzn zdrowych. Stosowana farmakoterapia poprawiala takie zmienne zwiazane z seksualnoscia jak:
Czestosc wystepowania mysli o charakterze seksualnym
Ochota na uprawianie seksu.
Leczenie zmniejszalo jednak mozliwosci erekcji, przezywania orgazmu, czy satysfakcji seksualnej.
30. Problemy seksualne mezczyzn chorych na schizofrenie c.d. Tresci seksualne jako objaw psychotyczny
Autokastracja
Objawy o typie transseksualizmu
Podejmowanie ryzykownych kontaktw seksualnych
65% pacjentw podejmuje takie kontakty pomimo swiadomosci ryzyka z nim zwiazanego (zakazenia HIV) Wsrd pacjentw chorych na schizofrenia odrebna podgrupe stanowia ci, dla ktrych seksualnosc jest trescia przezyc psychotycznych. Dotyczy to miedzy innymi autokastracji. Zwykle dokonuje jej niewielka grupa mlodych pacjentw. To zjawisko prbuje sie wyjasniac konfliktem w pelnieniu rl, problemami z identyfikacja plciowa, czy poczuciem winy wywolanym napascia seksualna.
Dodatkowym problemem zwiazanym z przezyciami psychotycznymi jest zjawisko transseksualizmu. Dla klinicystw trudnoscia moze byc ustalenie czy wystepujaca u niektrych osb dezaprobata plci cielesnej, z powodu jej niezgodnosci z psychicznym poczuciem plci, jest objawem psychotycznym, czy objawem zaburzen identyfikacji plciowej w postaci transseksualizmu.Wsrd pacjentw chorych na schizofrenia odrebna podgrupe stanowia ci, dla ktrych seksualnosc jest trescia przezyc psychotycznych. Dotyczy to miedzy innymi autokastracji. Zwykle dokonuje jej niewielka grupa mlodych pacjentw. To zjawisko prbuje sie wyjasniac konfliktem w pelnieniu rl, problemami z identyfikacja plciowa, czy poczuciem winy wywolanym napascia seksualna.
Dodatkowym problemem zwiazanym z przezyciami psychotycznymi jest zjawisko transseksualizmu. Dla klinicystw trudnoscia moze byc ustalenie czy wystepujaca u niektrych osb dezaprobata plci cielesnej, z powodu jej niezgodnosci z psychicznym poczuciem plci, jest objawem psychotycznym, czy objawem zaburzen identyfikacji plciowej w postaci transseksualizmu.
31. Trudnosci w satysfakcjonujacym zaspokajaniu potrzeb seksualnych w okresie rozwojowym moga zwiekszac ryzyko rozwoju zaburzen preferencji i identyfikacji plciowej, potegujac trudnosci w nawiazywaniu satysfakcjonujacych zwiazkw.
32. Psychoza a transseksualizm Transseksualizm jako zagadnienie interdyscyplinarne
Bower transseksualizm jako aspekt schizofrenii
Binder, Baastrup transseksualizm jako pomniejszona jakosciowo forma schizofrenii
U 25% osb poddanych operacji zmiany plci stwierdzano objawy schizofrenii
W nielicznych doniesieniach dotyczacych badan nad osobami transseksualnymi wykazano, iz niektrzy pacjenci domagajacy sie operacyjnej zmiany plci choruja na schizofrenie. W starszych publikacjach problemy zaburzonej identyfikacji plciowej traktowano jako cechy schizofreniczne. W ostrej fazie psychozy pojawialy sie problemy podobne do tych, jakie sa obecne w transseksualizmie. Bower uwaza, ze nalezy wziac pod uwage mozliwosc, ze transseksualizm jest niczym innym jak tylko pewnym aspektem schizofrenii. Inni (Binder, Baastrup) nazywaja transseksualizm pomniejszona jakosciowo forma schizofrenii. Niektre badania donosza, ze operacyjnej zmianie plci poddalo sie 25% osb z objawami schizofrenii.W nielicznych doniesieniach dotyczacych badan nad osobami transseksualnymi wykazano, iz niektrzy pacjenci domagajacy sie operacyjnej zmiany plci choruja na schizofrenie. W starszych publikacjach problemy zaburzonej identyfikacji plciowej traktowano jako cechy schizofreniczne. W ostrej fazie psychozy pojawialy sie problemy podobne do tych, jakie sa obecne w transseksualizmie. Bower uwaza, ze nalezy wziac pod uwage mozliwosc, ze transseksualizm jest niczym innym jak tylko pewnym aspektem schizofrenii. Inni (Binder, Baastrup) nazywaja transseksualizm pomniejszona jakosciowo forma schizofrenii. Niektre badania donosza, ze operacyjnej zmianie plci poddalo sie 25% osb z objawami schizofrenii.
33. Zaburzenia identyfikacji plciowej w tresci urojen Dluzej nie bede mezczyzna/kobieta.
Jestem kims neutralnym ani mezczyzna ani kobieta.:
Jestem jednoczesnie kobieta i mezczyzna.
JESTEM KIMS O ODMIENNEJ PLCI. W aspekcie zaburzen identyfikacji plciowej mamy do czynienia z czterema kategoriami urojen
dluzej nie bede mezczyzna/kobieta
jestem kims neutralnym o nijakim rodzaju
jestem jednoczesnie i kobieta i mezczyzna
jestem kims o plci odmiennej to ostatnie urojenie pojawia sie w transseksualizmie. Wedlug niektrych autorw na 5 osb ze schizofrenia 1 ma urojenia, ze jest osoba o odmiennej plci. Sa to informacje zaczerpniete z pracy Malgorzaty Fajkowskiej- Stanik opublikowanej w 1999r. W psychiatrii polskiej.
W 2005r. Prof. Bilikiewicz w tym samym czasopismie opublikowal artykul w ktrym rwniez podkreslal koniecznosc przeprowadzania dokladnej diagnostyki osb transseksualnych pod kontem obecnosci u nich objaww psychotycznych. Na dowd slusznosci swoich watpliwosci podali przyklad osoby z ewidentnymi objawami schizofrenii, ktra zadala zaswiadczenia umozliwiajacego jej operacyjna zmiane plci, a jej wyobrazenia mialy charakter urojeniowy. Wobec odmowy osoba ta popelnila samobjstwo.
W aspekcie zaburzen identyfikacji plciowej mamy do czynienia z czterema kategoriami urojen
dluzej nie bede mezczyzna/kobieta
jestem kims neutralnym o nijakim rodzaju
jestem jednoczesnie i kobieta i mezczyzna
jestem kims o plci odmiennej to ostatnie urojenie pojawia sie w transseksualizmie. Wedlug niektrych autorw na 5 osb ze schizofrenia 1 ma urojenia, ze jest osoba o odmiennej plci. Sa to informacje zaczerpniete z pracy Malgorzaty Fajkowskiej- Stanik opublikowanej w 1999r. W psychiatrii polskiej.
W 2005r. Prof. Bilikiewicz w tym samym czasopismie opublikowal artykul w ktrym rwniez podkreslal koniecznosc przeprowadzania dokladnej diagnostyki osb transseksualnych pod kontem obecnosci u nich objaww psychotycznych. Na dowd slusznosci swoich watpliwosci podali przyklad osoby z ewidentnymi objawami schizofrenii, ktra zadala zaswiadczenia umozliwiajacego jej operacyjna zmiane plci, a jej wyobrazenia mialy charakter urojeniowy. Wobec odmowy osoba ta popelnila samobjstwo.
34. Wplyw neuroleptykw na funkcje seksualne Blokada rec. cholinergicznych
Blokada rec. dopaminergicznych
Blokada rec. histaminowych sedacja
Blokada rec. noradrenergicznych alfa1
Wzrost stezenia prolaktyny
Obnizenie poziomu testosteronu, estrogenw, progesteronu
Farmakologiczne wlasciwosci lekw przeciwpsychotycznych determinuja ich wplyw na funkcje seksualne, ktry odbywa sie za posrednictwem rznych mechanizmw. Wszystkie leki przeciwpsychotyczne dzialaja jak postsynaptyczni antagonisci receptora dopaminowego. Dopamina jak pamietamy odpowiada za zainteresowanie i pobudzenie seksualne. Blokowanie postsynaptycznych receptorw dopaminergicznych w ukladzie guzowo-lejkowym mzgu zaburza fizjologiczne hamowanie uwalniania prolaktyny co prowadzi do zwiekszenia stezenia tego hormonu. Badania sugeruja, ze zwiekszone uwalnianie PRL moze wtrnie doprowadzic do zmniejszenia stezenia we krwi estrogenu i testosteronu co przyczynia sie do hamowania zachowan seksualnych.
Dzialanie sedatywne wywierane przez wiele lekw przeciwpsychotycznych wynika z ich antagonistycznego dzialania wobec rec. Histaminowych, czego efektem moze byc glwnie zmniejszenie pozadania seksualnego.
Receptory cholinergiczne sa zlokalizowane w cialach jamistych pracia i do wystapienia wzwodu jest niezbedne prawidlowe przekaznictwo w ukladzie cholinergicznym. Dodatkowo uklad cholinergiczny modeluje funkcje ukladu adrenergicznego a ten z kolei bierze udzial w mechanizmach powodujacych ustapienie wzwodu.
Mechanizm obwodowy dzialajac poprzez blokowanie rec. Alfa-adrenergicznych prowadzi do rozszerzenia naczyn tetniczych pracia jako przyczyny priapizmu.
Nowoczesne neuroleptyki przewaznie wykazuja dzialanie przeciwserotoninergiczne w postaci blokowania receptorw serotoninowych 5-HT 2a lub 5-HT 2c. Dzialanie na uklad serotoninergiczny jest zwiazane z niekorzystnym wplywem na funkcje seksualne.
Farmakologiczne wlasciwosci lekw przeciwpsychotycznych determinuja ich wplyw na funkcje seksualne, ktry odbywa sie za posrednictwem rznych mechanizmw. Wszystkie leki przeciwpsychotyczne dzialaja jak postsynaptyczni antagonisci receptora dopaminowego. Dopamina jak pamietamy odpowiada za zainteresowanie i pobudzenie seksualne. Blokowanie postsynaptycznych receptorw dopaminergicznych w ukladzie guzowo-lejkowym mzgu zaburza fizjologiczne hamowanie uwalniania prolaktyny co prowadzi do zwiekszenia stezenia tego hormonu. Badania sugeruja, ze zwiekszone uwalnianie PRL moze wtrnie doprowadzic do zmniejszenia stezenia we krwi estrogenu i testosteronu co przyczynia sie do hamowania zachowan seksualnych.
Dzialanie sedatywne wywierane przez wiele lekw przeciwpsychotycznych wynika z ich antagonistycznego dzialania wobec rec. Histaminowych, czego efektem moze byc glwnie zmniejszenie pozadania seksualnego.
Receptory cholinergiczne sa zlokalizowane w cialach jamistych pracia i do wystapienia wzwodu jest niezbedne prawidlowe przekaznictwo w ukladzie cholinergicznym. Dodatkowo uklad cholinergiczny modeluje funkcje ukladu adrenergicznego a ten z kolei bierze udzial w mechanizmach powodujacych ustapienie wzwodu.
Mechanizm obwodowy dzialajac poprzez blokowanie rec. Alfa-adrenergicznych prowadzi do rozszerzenia naczyn tetniczych pracia jako przyczyny priapizmu.
Nowoczesne neuroleptyki przewaznie wykazuja dzialanie przeciwserotoninergiczne w postaci blokowania receptorw serotoninowych 5-HT 2a lub 5-HT 2c. Dzialanie na uklad serotoninergiczny jest zwiazane z niekorzystnym wplywem na funkcje seksualne.
35. Hyperprolaktynemia Spadek libido
(jako efekt bezposredni oraz zwiazany z obnizeniem testosteronu)
Zaburzenia wzwodu
Zaburzenia wytrysku
Hipogonadyzm
Obnizenie plodnosci
Mlekotok, ginekomastia
36. Dysfunkcje seksualne jako efekt negatywnego dzialania lekw Zaburzajacy wplyw na samoocene pacjenta, samopoczucie psychiczne i jakosc zycia
Wplyw na stosunek leczonego do przyjmowanego leku, a w efekcie na jego gotowosc do wsplpracy
Zmniejszenie zainteresowan seksualnych jako efekt polekowej sedacji, przyrostu masy ciala
Zaburzenie ruchw precyzyjnych z powodu zespolu pozapiramidowego
37. Postawy pacjentw wobec seksualnosci Ich potrzeby osobistego zwiazku naleza do najbardziej niezaspokojonych (Burns i in. 2001)
Osoby chore na schizofrenie, pomimo trudnosci wykazuja chec dyskusji o sprawach zwiazanych ze swoja seksualnoscia i zyciem intymnym, odczuwaja tez potrzebe wchodzenia w relacje seksualne (Mc Cann 2000, Dolman, Landeen 2007)
38. 82% M i 96% K podawalo przynajmniej 1 dysfunkcje seksualna
M- mniejsze pozadanie, zaburzenia osiagniecia i utrzymania wzwodu, szybszy wytrysk, mniejsza satysfakcje z orgazmu
K mniej przyjemnosc w porwnaniu do grupy kontrolnej
u M dysfunkcje seksualne wiazaly sie z obecnoscia negatywnych obj. schi.
Romeon (1994), Gabay (2006)
39.
Nieprzystosowanie seksualne wiaze sie z nasileniem objaww negatywnych i z glebokoscia apatii, anhedonii, problemami w uspolecznieniu
Garcia (1994)
40. 82,3% pacjentw chorujacych chronicznie ma rznorodne dysfunkcje seksualne:
Impotencja, ozieblosc, przedwczesny wytrysk lub jego brak, pochwica, dyspareunia
Glwne problemy to zahamowanie pozadania i podniecenia
Guo (1982)
41. Seksualnosc osb z zaburzeniami nastroju Sen i seksualnosc to dwie sfery najbardziej narazone na zmiany pod wplywem zaburzen psychicznych. Zarwno libido jak i aktywnosc seksualna ulegaja pogorszeniu pod wplywem zaburzen psychicznych. Funkcjonowanie seksualne w depresji jest czesto w wiekszym lub mniejszym stopniu zaburzone. Dzieje sie tak dlatego, ze glwnym objawem depresji jest anhedonia, czyli trudnosci lub niemoznosc odczuwania przyjemnosci. Uwaza sie, ze archetypowym wzorem przyjemnosci jest przyjemnosc odczuwana podczas stosunku plciowego. W praktyce oglnolekarskiej do objaww najczesciej zglaszanych przez mezczyzn cierpiacych na depresje nalezy impotencja , natomiast u kobiet ozieblosc plciowa. Lekarze w takich sytuacjach zaczynaja zastanawiac sie nad mozliwymi organicznymi przyczynami zaburzen seksualnych, zlecaja liczne badania dodatkowe. Inni lekarze czesto zaczynaja od przepisania lekw poprawiajacych erekcje, traktujac erekcje jak reakcje niezalezna od stanu mzgu. Oczywiscie zawsze nalezy zaczac od wykluczenia mozliwych organicznych, neurologicznych czy endokrynologicznych przyczyn zaburzen erekcji. Jesli nie zostana one znalezione zaczynamy zastanawiac sie nad mozliwymi przyczynami psychogennymi.
Mniej wiecej 1/3 pacjentw zglaszajacych sie do lekarza oglnego z zaburzeniami erekcji nie stwierdza sie przyczyn organicznych a podloze jest emocjonalne w zaburzeniach lekowych czy depresyjnych.
Dotychczas psychiatrzy niewiele uwagi poswiecali seksualnosci osb chorujacych na depresje. Aktualnie ulega to zmianie, poniewaz zaczyna byc wazne [polepszenie jakosci zycia pacjentw. Sen i seksualnosc to dwie sfery najbardziej narazone na zmiany pod wplywem zaburzen psychicznych. Zarwno libido jak i aktywnosc seksualna ulegaja pogorszeniu pod wplywem zaburzen psychicznych. Funkcjonowanie seksualne w depresji jest czesto w wiekszym lub mniejszym stopniu zaburzone. Dzieje sie tak dlatego, ze glwnym objawem depresji jest anhedonia, czyli trudnosci lub niemoznosc odczuwania przyjemnosci. Uwaza sie, ze archetypowym wzorem przyjemnosci jest przyjemnosc odczuwana podczas stosunku plciowego. W praktyce oglnolekarskiej do objaww najczesciej zglaszanych przez mezczyzn cierpiacych na depresje nalezy impotencja , natomiast u kobiet ozieblosc plciowa. Lekarze w takich sytuacjach zaczynaja zastanawiac sie nad mozliwymi organicznymi przyczynami zaburzen seksualnych, zlecaja liczne badania dodatkowe. Inni lekarze czesto zaczynaja od przepisania lekw poprawiajacych erekcje, traktujac erekcje jak reakcje niezalezna od stanu mzgu. Oczywiscie zawsze nalezy zaczac od wykluczenia mozliwych organicznych, neurologicznych czy endokrynologicznych przyczyn zaburzen erekcji. Jesli nie zostana one znalezione zaczynamy zastanawiac sie nad mozliwymi przyczynami psychogennymi.
Mniej wiecej 1/3 pacjentw zglaszajacych sie do lekarza oglnego z zaburzeniami erekcji nie stwierdza sie przyczyn organicznych a podloze jest emocjonalne w zaburzeniach lekowych czy depresyjnych.
Dotychczas psychiatrzy niewiele uwagi poswiecali seksualnosci osb chorujacych na depresje. Aktualnie ulega to zmianie, poniewaz zaczyna byc wazne [polepszenie jakosci zycia pacjentw.
42. Depresja - rozpoznawanie Objawy wystepuja nie krcej niz 2 tg
F 32 (ICD 10) epizod depresyjny
Kryteria grupa I
obnizony, depresyjny nastrj
Utrata zainteresowan i zdolnosci do odczuwania radosci (anhedonia)
Zmniejszenie energii prowadzace do wzmozonej meczliwosci i zmniejszenia aktywnosci
43. Depresja rozpoznawanie c.d. Kryteria F 32 - grupa II objaww:
Niska samoocena i mala wiara w siebie
Oslabienie koncentracji i uwagi
Poczucie winy i malej wartosci
Pesymistyczna ocena przyszlosci
Mysli i czyny samobjcze
Typowe zaburzenia snu lub nadmierna sennosc
Zmniejszony apetyt
Spadek libido
Spowolnienie lub pobudzenie psychoruchowe
44. Dysfunkcje seksualne w zaburzeniach nastroju Jako objaw depresji kryteria rozpoznawania epizodu depresyjnego w ICD 10
Jako objaw innych zaburzen psychicznych
Jako objaw wsplistniejacych chorb somatycznych
Jako efekt stosowania lekw przeciwdepresyjnych lub innych
Wiadomo jest tez panstwu, ze przyczyn wystepowania zaburzen seksualnych wsrd pacjentw z depresja jest kilka.
Wystapienie dysfunkcji seksualnych moze wiazac sie z samym procesem depresyjnym spadek libido nalezy do II grupy kryteriw rozpoznawania epizodu depresyjnego w ICD 10, obok miedzy innymi zaburzen snu, zaburzen laknienia, innych objaww somatycznych.
Poza tym moze wynikac ze wsplistniejacych innych zaburzen psychicznych lub chorb somatycznych chorb ukladu krazenia, zaburzen endokrynologicznych, chorb neurologicznych, nowotworw czy tez chorb infekcyjnych.
Zaburzenia seksualne moga rwniez byc spowodowane stosowaniem lekw przeciw depresyjnych, jak tez lekw stosowanych w leczeniu innych chorb.
W tym krtkim wystapieniu chciala bym skoncentrowac sie tylko na wplywie lekw przeciwdepresyjnych na sfere seksualna pacjentw i jak panstwo zobacza na koniec nie bedzie to tylko ocena negatywnego dzialania tych lekw.
Problem wsplistnienia dysfunkcji seksualnych u pacjentw leczonych przeciwdepresyjnie zaczal byc obserwowany i szerzej badany w latach 80-tych XX wieku, gdy do leczenia wprowadzono leki z grupy SSRI. Wiadomo jest tez panstwu, ze przyczyn wystepowania zaburzen seksualnych wsrd pacjentw z depresja jest kilka.
Wystapienie dysfunkcji seksualnych moze wiazac sie z samym procesem depresyjnym spadek libido nalezy do II grupy kryteriw rozpoznawania epizodu depresyjnego w ICD 10, obok miedzy innymi zaburzen snu, zaburzen laknienia, innych objaww somatycznych.
Poza tym moze wynikac ze wsplistniejacych innych zaburzen psychicznych lub chorb somatycznych chorb ukladu krazenia, zaburzen endokrynologicznych, chorb neurologicznych, nowotworw czy tez chorb infekcyjnych.
Zaburzenia seksualne moga rwniez byc spowodowane stosowaniem lekw przeciw depresyjnych, jak tez lekw stosowanych w leczeniu innych chorb.
W tym krtkim wystapieniu chciala bym skoncentrowac sie tylko na wplywie lekw przeciwdepresyjnych na sfere seksualna pacjentw i jak panstwo zobacza na koniec nie bedzie to tylko ocena negatywnego dzialania tych lekw.
Problem wsplistnienia dysfunkcji seksualnych u pacjentw leczonych przeciwdepresyjnie zaczal byc obserwowany i szerzej badany w latach 80-tych XX wieku, gdy do leczenia wprowadzono leki z grupy SSRI.
45. Informacje wazne na poczatku Najistotniejsze jest ustalenie czy zglaszane przez pacjenta dysfunkcje seksualne pojawily sie:
Przed wystapieniem objaww depresyjnych
Wraz z innymi objawami depresyjnymi
Po rozpoczeciu leczenia farmakologicznego depresji
46. Wystapienia zaburzen seksualnych moze niekorzystnie wplynac na
- jakosc zycia,
- poczucie wlasnej wartosci,
- relacje miedzyludzkie.
Utrudnia to wsplprace pacjenta i lekarza w procesie terapeutycznym, moze doprowadzic do przerwania leczenia. Mamy swiadomosc, ze u tak duzej grupy pacjentw moze dojsc do obnizenia jakosci zycia, obnizenia poczucia wlasnej wartosci, zaburzenia relacji miedzypartnerskich. Dla osb z objawami depresyjnymi problem ten staje sie szczeglnie istotny, poniewaz sam proces depresyjny czesto przebiega z podobnymi objawami. Dodatkowo pojawienie sie pogorszenia w funkcjonowaniu seksualnym w trakcie leczenia depresji moze doprowadzic do braku wsplpracy w leczeniu, a nawet do jego przerwania czego skutkiem moze byc nawrt objaww depresyjnych.
Wiadomo jest tez panstwu, ze przyczyn wystepowania zaburzen seksualnych wsrd pacjentw z depresja jest kilka.
Mamy swiadomosc, ze u tak duzej grupy pacjentw moze dojsc do obnizenia jakosci zycia, obnizenia poczucia wlasnej wartosci, zaburzenia relacji miedzypartnerskich. Dla osb z objawami depresyjnymi problem ten staje sie szczeglnie istotny, poniewaz sam proces depresyjny czesto przebiega z podobnymi objawami. Dodatkowo pojawienie sie pogorszenia w funkcjonowaniu seksualnym w trakcie leczenia depresji moze doprowadzic do braku wsplpracy w leczeniu, a nawet do jego przerwania czego skutkiem moze byc nawrt objaww depresyjnych.
Wiadomo jest tez panstwu, ze przyczyn wystepowania zaburzen seksualnych wsrd pacjentw z depresja jest kilka.
47. Zaburzenia seksualne jako skladnik obrazu depresji Zmniejszone zainteresowania i zmniejszona zdolnosc przezywania przyjemnosci, w pelnoobjawowych epizodach umiarkowanej i ciezkiej depresji zazwyczaj obejmuja
- spadek zainteresowania kontaktami
seksualnymi oraz
- zmniejszenie zdolnosci do
przezywania satysfakcji seksualnej.
48. Dysfunkcje seksualne w depresji Hypolibidemia 20%
Zanik zainteresowania seksem 23%
Zaburzenia erekcji 25-35%
Obnizenie lub brak orgazmu 25%
Clayton, 2007
Do najczesciej wystepujacych zaburzen seksualnych w przebiegu depresji naleza wedlug badan Caytona - .Do najczesciej wystepujacych zaburzen seksualnych w przebiegu depresji naleza wedlug badan Caytona - .
49. Depresja i zaburzenia seks. a choroby wsplistniejace Choroby ukladu naczyniowego: NT, CHNS, dyslipidemie
Choroby neurologiczne: neuropatie, SM
Obnizone stezenie estrogenw: menopauza, laktacja
Obnizone stezenie testosteronu: hipogonadyzm
Inne zaburzenia endokrynologiczne: choroby tarczycy
50. Depresja i zab. seks. a choroby wsplistniejace c.d. Choroby naczyniowe OUN: miazdzyca naczyn mzgowych, stany poudarowe, zaburzenia krazenia mzgowego
Procesy zwyrodnieniowo-zanikowe OUN: choroba Alzheimera, choroba Huntingtona, choroba Parkinsona
Padaczka: zwlaszcza ognisko zlokalizowane w placie skroniowym
Stany pourazowe.
51. Depresja i zaburzenia seksualne a przyjmowane leki Przeciwdepresyjne
Przeciwpsychotyczne (antagonisci dopaminy)
Antykoncepcja hormonalna
Leki hipotensyjne i kardiologiczne
Leki przeciwuczuleniowe
Amfetamina i jej pochodne
Leki uspokajajace i inne
52. Wzajemne oddzialywanie czynnikw indywidualnych i srodowiskowych Choroba
Przyjmowane leki
Obnizone poczucie wlasnej wartosci
Konflikty w zwiazku
Aktywnosc
Umiejetnosci
Preferencje seksualne partnera
Czynniki zwiazane z wykorzystaniem seksualnym w przeszlosci
Zmeczenie
Obecnosc w domu dzieci ponizej 18r.z.
Poza przyjmowanymi lekami i choroba przyczyna wystapienia zaburzen seksualnych moze sie wiazac z obnizonym poczuciem wlasnej wartosci, konfliktami w zwiazku, aktywnoscia, umiejetnosciami i preferencjami seksualnymi partnera, czynnikami zwiazanymi z wykorzystaniem seksualnym w przeszlosci, zmeczeniem, oraz obecnoscia w domu dzieci ponizej 18r.z.Poza przyjmowanymi lekami i choroba przyczyna wystapienia zaburzen seksualnych moze sie wiazac z obnizonym poczuciem wlasnej wartosci, konfliktami w zwiazku, aktywnoscia, umiejetnosciami i preferencjami seksualnymi partnera, czynnikami zwiazanymi z wykorzystaniem seksualnym w przeszlosci, zmeczeniem, oraz obecnoscia w domu dzieci ponizej 18r.z.
53. Zaburzenia seksualne i depresja w badaniach Casper i wsp.(1985) obnizenie libido, popedu plciowego i potencji u 72% sposrd 160 pacjentw hospitalizowanych z rozpoznaniem duzej depresji i u 77% pacjentw z rozpoznaniem CHAD
54. Zaburzenia seksualne i depresja w badaniach Bartlik (1999) przeglad badan z lat 1957-1997) obnizenie libido stwierdzano :
u 83% M i 53% K z psychoza maniakalno- depresyjna
U 61% M i K z duza depresja
U 52% pacjentw z zaburzeniami lekowymi
U 14% osb z grupy kontrolnej
55. Zaburzenia seksualne i depresja w badaniach Mathew i Weinman (1982) wyodrebnili typy zaburzen seksualnych u nieleczonych pacjentw z depresja (grupa 35K i 16M)
U 31% obnizenie libido (6% w grupie kontrolnej)
Brak istotnosci statystycznej w przypadku innych zaburzen brak orgazmu, opznienie ejakulacji, zaburzenia erekcji, przedwczesny wytrysk
Wniosek u pacjentw z depresja obnizenie popedu seksualnego dominowalo nad zaburzeniami pobudliwosci seksualnej
56. Zaburzenia seksualne i depresja w badaniach Kennedy i wsp. (1999) oceniali czestosc zaburzen seksualnych u 143 K i M z duza depresja przed leczeniem
40% M na miesiac przed badaniem nie odbyla stosunku
50% K i 42% M zglaszalo obnizenie popedu przed rozpoczeciem leczenia
40-50% badanych zglaszalo obnizenie podniecenia seks.
15% K zglaszalo zaburzenia orgazmu
W swoim badaniu oceniali czestosc zaburzen seksualnych u M i K z duza depresja przed zastosowaniem leczeniaW swoim badaniu oceniali czestosc zaburzen seksualnych u M i K z duza depresja przed zastosowaniem leczenia
57. Zaburzenia seksualne i depresja w badaniach Cyranowski i wsp. (2004) grupa 68 K z dgn. CHAJ oceniana pod katem obecnosci zaburzen seksualnych
Wnioski objawy depresyjne wiaza sie z:
-obnizeniem popedu seksualnego, utrata mysli i fantazji o tresciach seksualnych, zmniejszeniem pobudliwosci seksualnej, pogorszeniem orgazmu
Wraz z ustapieniem depresji funkcjonowanie seksualne poprawilo sie z 78% badanych do 50% badanych Cyranowski zbadali podgrupe 68 kobiet wybranych z wiekszej grupy pacjentw z zaburzeniami depresyjnymi jednobiegunowymi. Wystepowanie zaburzen seksualnych oceniano za pomoca kwestionariusza DISF-SR. Po skontrolowaniu takich zmiennych jak przyjmowane leki i obecnosc partnera seksualnego, stwierdzono, ze objawy depresyjne wiazaly sie z obnizeniem popedu seksualnego, fantazji i mysli o tresci seksualnej, zmniejszeniem pobudliwosci seksualnej i pogorszeniem orgazmu.
Wraz z ustapieniem objaww depresji funkcjonowanie seksualne poczatkowo niezadowalajace poprawilo sie o ponad 20% (z 78% na 50%). Jednak w ciagu trwajacego 12 miesiecy badania nie osiagnieto calkowitej remisji objaww takich jak brak popedu seksualnego, problemy z lubrykacja podczas stosunku i niemoznosc osiagniecia orgazmu.Cyranowski zbadali podgrupe 68 kobiet wybranych z wiekszej grupy pacjentw z zaburzeniami depresyjnymi jednobiegunowymi. Wystepowanie zaburzen seksualnych oceniano za pomoca kwestionariusza DISF-SR. Po skontrolowaniu takich zmiennych jak przyjmowane leki i obecnosc partnera seksualnego, stwierdzono, ze objawy depresyjne wiazaly sie z obnizeniem popedu seksualnego, fantazji i mysli o tresci seksualnej, zmniejszeniem pobudliwosci seksualnej i pogorszeniem orgazmu.
Wraz z ustapieniem objaww depresji funkcjonowanie seksualne poczatkowo niezadowalajace poprawilo sie o ponad 20% (z 78% na 50%). Jednak w ciagu trwajacego 12 miesiecy badania nie osiagnieto calkowitej remisji objaww takich jak brak popedu seksualnego, problemy z lubrykacja podczas stosunku i niemoznosc osiagniecia orgazmu.
58. Trudnosci w ocenie funkcjonowania seksualnego Niechec lekarza i/lub pacjenta do podejmowania rozmowy na temat problemw seksualnych.
Wstyd, zaklopotanie, niewiedza pacjentw.
Zbyt krtki czas wizyty.
Nieprzygotowanie lekarzy.
Najwieksza przeszkoda w ocenie funkcjonowania seksualnego jest niechec zarwno pacjenta jak i lekarza do rozpoczecia rozmowy na ten temat. W trakcie zbierania wywiadu dotyczacego funkcjonowania seksualnego pacjenta nalezy brac pod uwage czynniki osobnicze i kulturowe danej osoby takie jak wstyd, niewiedza czy zaklopotanie. Pacjenci niechetnie mwia na temat czesto bolesnych i wprawiajacych w zaklopotanie aspektw zycia seksualnego. Nawiazanie odpowiedniego porozumienia moze byc spowodowane zbyt krtkim okresem wizyty. Lekarze moga rwniez obawiac sie, ze pytania o sfere intymna moga byc odebrane jako zbyt osobiste, czy nawet naruszajace granice pacjenta.
Badania wykazaly, ze pacjenci rzadko sami poruszaja temat wystepowania u siebie zaburzen seksualnych. Zainicjowanie tematu powinno nalezec do lekarza. Najwieksza przeszkoda w ocenie funkcjonowania seksualnego jest niechec zarwno pacjenta jak i lekarza do rozpoczecia rozmowy na ten temat. W trakcie zbierania wywiadu dotyczacego funkcjonowania seksualnego pacjenta nalezy brac pod uwage czynniki osobnicze i kulturowe danej osoby takie jak wstyd, niewiedza czy zaklopotanie. Pacjenci niechetnie mwia na temat czesto bolesnych i wprawiajacych w zaklopotanie aspektw zycia seksualnego. Nawiazanie odpowiedniego porozumienia moze byc spowodowane zbyt krtkim okresem wizyty. Lekarze moga rwniez obawiac sie, ze pytania o sfere intymna moga byc odebrane jako zbyt osobiste, czy nawet naruszajace granice pacjenta.
Badania wykazaly, ze pacjenci rzadko sami poruszaja temat wystepowania u siebie zaburzen seksualnych. Zainicjowanie tematu powinno nalezec do lekarza.
59. Faza reakcji seksualnej najbardziej podatna na wystapienie dysfunkcji podczas stosowania SSRI to zdolnosc do osiagania orgazmu, ktra jest albo opzniona albo nie wystepuje wcale.
Zwykle objawom depresji towarzyszy spadek libido.
60. Zaburzenia seksualne w CHAD - przyczyny Przewleklosc choroby, jej nawrotowosc, uposledzenie funkcji poznawczych
Objawy osiowe CHAD depresja lub mania
Zaburzone relacje interpersonalne
Wsplistnienie innych zaburzen psychicznych zaburzenia lekowe wplywaja na ograniczenie kontaktw seksualnych
Wsplistnienie dolegliwosci somatycznych nasilenie oporu i leku przed aktywnoscia seksualna
Skutek niepozadany dzialania lekw Podwyzszenie nastroju, wzmozona aktywnosc, poczucie wzmozonej energii seksualnej, i obnizony krytycyzm ulatwiaja nawiazywanie kontaktw seksualnych, sprzyjaja zachowaniom nietaktownym i seksualnie prowokujacym, a nawet moga sprzyjac wystepowaniu urojen o tresci erotycznej.Podwyzszenie nastroju, wzmozona aktywnosc, poczucie wzmozonej energii seksualnej, i obnizony krytycyzm ulatwiaja nawiazywanie kontaktw seksualnych, sprzyjaja zachowaniom nietaktownym i seksualnie prowokujacym, a nawet moga sprzyjac wystepowaniu urojen o tresci erotycznej.
61. Mania objawy Aktywnosc nieadekwatnie podwyzszony nastrj, popedliwosc polaczona z agresja, brak obiektywizmu i krytycyzmu, nadmierne zaangazowanie w czynnosci przynoszace przyjemnosc (kupowanie drogich rzeczy, afery seksualne, nierozsadne interesy)
Naped pobudzenie psychoruchowe, odhamowanie, wzrost aktywnosci ukierunkowanej na cel, z ograniczona mozliwosci kontroli
Zaburzenia popedu zmniejszona potrzeba snu, spadek laknienia, WZROST LIBIDO
Zaburzenia myslenia - gonitwa mysli, przyspieszony tok myslenia, rozkojarzenie, urojenia (wielkosciowe, niezwyklych mozliwosci, pochodzenia, odnoszace, przesladowcze
62. Mania a zachowania seksualne Wzmozona pozadliwosc plciowa
koncentruje mysli chorego na wyobrazeniach seksualnych,
Wzmaga napiecie i podniecenie seksualne
Obniza krytycyzm
Moga wystepowac objawy dysfunkcji np. zaburzenia wzwodu, brak orgazmu, zaburzenia wytrysku
Moga ujawniac sie nieprawidlowe preferencje seksualne, zachowania dewiacyjne, zastepcze kontakty homoseksualne
63. Mania a zachowania seksualne Zwiekszony poped i brak krytycznej oceny rzeczywistosci
Podejmowanie lekkomyslnych lub ryzykownych zachowan seksualnych, prowokacyjne zachowania
Kontakty z przypadkowymi partnerami
Seks bez zabezpieczenia ryzyko ciazy, zakazenia choroba weneryczna
Zdrady malzenskie
Nieplanowane rozwody
Wchodzenie w nowe zwiazki partnerskie
Sprawstwo lub bycie ofiara przestepstw seksualnych
Naduzycia seksualne w stosunku do nieletnich jako efekt zaburzonego krytycyzmu W manii moze dochodzic do lekkomyslnych albo niebezpiecznych zachowan seksualnych liczne przypadkowe kontakty seksualne, wsplzycie bez zabezpieczen (ryzyko ciazy lub zakazenia choroba weneryczna). Osoby chore kierujac sie przypadkowymi wydarzeniami lub blahymi powodami podejmuja decyzje o zlozeniu wniosku rozwodowego, albo wchodza w nowe nieprzemyslane zwiazki pa
W manii moze dochodzic do lekkomyslnych albo niebezpiecznych zachowan seksualnych liczne przypadkowe kontakty seksualne, wsplzycie bez zabezpieczen (ryzyko ciazy lub zakazenia choroba weneryczna). Osoby chore kierujac sie przypadkowymi wydarzeniami lub blahymi powodami podejmuja decyzje o zlozeniu wniosku rozwodowego, albo wchodza w nowe nieprzemyslane zwiazki pa
64. Wplyw lekw przeciwdepresyjnych na funkcje seksualne O wsplistnieniu rznorodnych dysfunkcji seksualnych w przebiegu zaburzen nastroju byla juz w dniu dzisiejszym mowa kilkakrotnie. O tym jak wazny jest to problem kliniczny, poniewaz dotyka do 70% chorych rwniez juz wspominano, przytaczajac wyniki badan Caspra. O wsplistnieniu rznorodnych dysfunkcji seksualnych w przebiegu zaburzen nastroju byla juz w dniu dzisiejszym mowa kilkakrotnie. O tym jak wazny jest to problem kliniczny, poniewaz dotyka do 70% chorych rwniez juz wspominano, przytaczajac wyniki badan Caspra.
65. Leki przeciwdepresyjne a dysfunkcje seksualne - mechanizmy Nieswoiste hamujace dzialanie na OUN sedacja
Swoisty wplyw na struktury mzgu odpowiadajace za reakcje seksualne
Swoisty wplyw na tkanki obwodowe i narzady w funkcjach seksualnych
Bezposredni lub posredni wplyw na uklad neuroprzekaznikw w OUN zaangazowanych w funkcje seksualne Mechanizm wplywu lekw przeciwdepresyjnych na powstawanie zaburzen seksualnych jest zlozony i podlega ciaglym badaniom. Wymienia sie rzne mozliwe mechanizmy dzialania lekw przeciwdepresyjnych
Nieswoiste hamujace dzialanie na osrodkowy uklad nerwowy wplywajace na calosciowy poziom funkcjonowania, w tym rwniez na funkcje seksualne np. sedacja
Swoisty wplyw na struktury mzgu zaangazowane w przezywanie reakcji seksualnych
Swoisty wplyw na tkanki obwodowe oraz narzady zaangazowane w reakcje seksualne np. pracie
bezposredni lub posredni wplyw na uklad neuroprzekaznikw zaangazowanych w funkcjonowanie seksualne. Mechanizm wplywu lekw przeciwdepresyjnych na powstawanie zaburzen seksualnych jest zlozony i podlega ciaglym badaniom. Wymienia sie rzne mozliwe mechanizmy dzialania lekw przeciwdepresyjnych
Nieswoiste hamujace dzialanie na osrodkowy uklad nerwowy wplywajace na calosciowy poziom funkcjonowania, w tym rwniez na funkcje seksualne np. sedacja
Swoisty wplyw na struktury mzgu zaangazowane w przezywanie reakcji seksualnych
Swoisty wplyw na tkanki obwodowe oraz narzady zaangazowane w reakcje seksualne np. pracie
bezposredni lub posredni wplyw na uklad neuroprzekaznikw zaangazowanych w funkcjonowanie seksualne.
66. Dopamina - rola Uwazana za neuroprzekaznik hedonistyczny
Odczuwanie przyjemnosci, w tym seksualnej
Motywacja do aktywnosci, zaangazowania
Zaspokojenie potrzeb popedowych
Sprawnosc psychomotoryczna Jaka jest rola dopaminy uwazanej za neuroprzekaznik hedonistyczny zwiazany z odczuwaniem przyjemnosci, motywacji Jaka jest rola dopaminy uwazanej za neuroprzekaznik hedonistyczny zwiazany z odczuwaniem przyjemnosci, motywacji
67. Serotonina - rola Dzialanie przeciwdepresyjne
Dzialanie antyobsesyjne
Dzialanie przeciwlekowe
Oslabienie erekcji
Zaburzenia orgazmu
Serotonina jest uwalniana w ukladzie limbicznym w czasie ejakulacji. Podwyzszenie stezenia serotoniny w ukladzie limbicznym przedluza okres od rozpoczecia aktu plciowego do ejakulacji. Jednak serotonina opzniajac wystapienie ejakulacji, wplywa rwnoczesnie na opznienie wystapienia orgazmu. . Moze to czesciowo wyjasnic przyczyny wystapienia anorgazmii i obnizenia libido u osb leczonych lekami serotoninergicznymiSerotonina jest uwalniana w ukladzie limbicznym w czasie ejakulacji. Podwyzszenie stezenia serotoniny w ukladzie limbicznym przedluza okres od rozpoczecia aktu plciowego do ejakulacji. Jednak serotonina opzniajac wystapienie ejakulacji, wplywa rwnoczesnie na opznienie wystapienia orgazmu. . Moze to czesciowo wyjasnic przyczyny wystapienia anorgazmii i obnizenia libido u osb leczonych lekami serotoninergicznymi
68. Przyczyny dysfunkcji seksualnych w przebiegu leczenia przeciwdepresyjnego Pobudzenie receptorw serotoninergicznych
Obnizenie poziomu dopaminy
Zaburzenie syntezy tlenku azotu
Hyperprolaktynemia
Wplyw na rec. beta- adrenergiczne i alfa adrenergiczne, rec. muskarynowe, histaminowe
69. Dysfunkcje seksualne a leki przeciwdepresyjne czestosc Czestosc oglna w depresji 59%
Stosowanie citalopramu - 72,7%
Stosowanie paroksetyny - 70%
Stosowanie nefazodonu 8%
Stosowanie moklobemidu 3,9%
(grupa badana 1022 pacjentw wiek sr.40 lat) Montejo, 2001
Wystepowanie dysfunkcji seksualnych zglaszalo 59% z grupy 1022, w wieku srednim 40 lat bioracych udzial w badaniu otwartym klinicznym dotyczacym lecenia przeciwdepresyjnego. Pacjenci ci przyjmowali rznorodne leki przeciwdepresyjne.
Stosowanie lekw o dzialaniu serotoninergicnym wiaze sie wyraznie z wyzsza czestoscia wystepowania zaburzen funkcjonowania seksualnego niz w przypadku lekw z innych grup.
Wystepowanie dysfunkcji seksualnych zglaszalo 59% z grupy 1022, w wieku srednim 40 lat bioracych udzial w badaniu otwartym klinicznym dotyczacym lecenia przeciwdepresyjnego. Pacjenci ci przyjmowali rznorodne leki przeciwdepresyjne.
Stosowanie lekw o dzialaniu serotoninergicnym wiaze sie wyraznie z wyzsza czestoscia wystepowania zaburzen funkcjonowania seksualnego niz w przypadku lekw z innych grup.
70. Czestosc dysfunkcji seksualnych u osb leczonych przeciwdepresyjnie c.d. Stosowanie TLPD (klomipramina) - powyzej 90% pacjentw ma rznorodne dysfunkcje seksualne (zaburzenia wzwodu, zaburzenia ejakulacji)
(wg Watson, 2005)
Stosowanie SSRI obecnosc dysfunkcji seksualnych u 30-70% pacjentw
(wg Bettucii, 2006; Litovitz, 2002)
W niektrych badaniach czestosc wystepowania zaburzen seksualnych przy stosowaniu TLPD wystepuje u ponad 90 % pacjentw. W przypadku stosowani TLPD postac dysfunkcji jest nieco inna najczestszym rodzajem dysfunkcji sa zaburzenia wzwodu pracia, natomiast przy stosowaniu klomipramina ktra ma przewage dzialania serotoninergicznego stosunkowo czeste sa opznienie ejakulacji.
Szacunkowa czestosc zaburzen seksualnych w grupie chorych leczonych SSRI waha sie od 30 do 70 %. W niektrych badaniach czestosc wystepowania zaburzen seksualnych przy stosowaniu TLPD wystepuje u ponad 90 % pacjentw. W przypadku stosowani TLPD postac dysfunkcji jest nieco inna najczestszym rodzajem dysfunkcji sa zaburzenia wzwodu pracia, natomiast przy stosowaniu klomipramina ktra ma przewage dzialania serotoninergicznego stosunkowo czeste sa opznienie ejakulacji.
Szacunkowa czestosc zaburzen seksualnych w grupie chorych leczonych SSRI waha sie od 30 do 70 %.
71. Seksualnosc osb z zaburzeniami nerwicowymi Wybrane typy zaburzen
72. Zdaniem wiekszosci badaczy jedna z najwazniejszych przyczyn dysfunkcji seksualnych jest LEK.
Stan leku w trakcie aktywnosci seksualnej moze byc zwiazany z rznymi doswiadczeniami z przeszlosci (nieudana inincjcja, doswiadczenie molestowania, obawa przed negatywna ocena e strony partnera)
73. Lekowe mechanizmy zaburzen seksualnych Lek przed powtrzeniem sie nieudanego doswiadczenia, ktra dziala jako samosprawdzajaca sie przepowiednia obawy wzmagaja obserwacje pod katem ponownego wystapienia objaww co wzmaga napiecie oraz zaklca spontanicznosc naturalnych reakcji seksualnych, ktre ostatecznie nie wystepuja podstawowy mechanizm rozwoju i utrzymywania sie dysfunkcji seksualnych
74. c.d. Objaw blednego kola niewielkie zaklcenie reakcji seksualnych (np. dluzsze niz zwykle pojawianie sie erekcji z powodu zmeczenia) wywoluje lek, ktry nasila zaburzenia erekcji powodujac lek, ktry nasila objawy, ktre nasilaja lek, itd.
75. c.d.
Niepewnosc siebie brak zaufania do swoich mozliwosci moze byc pierwotna przyczyna leku, ktry uruchamia objawy blednego kola
Niepewnosc siebie czesto wynikajaca z braku odpowiedniej edukacji seksualnej
76. Typy dysfunkcji seksualnych w grupie pacjentw z zaburzeniami lekowymi M
spadek potrzeb
lek przed wsplzyciem
zaburzenia w uzyskaniu erekcji
wytrysk przedwczesny
trudnosci w utrzymaniu erekcji
brak orgazmu
opznienie orgazmu
77. Rodzaje dysfunkcji seksualnych w grupie pacjentek z zaburzeniami lekowymi K
brak orgazmu
suchosc pochwy
awersja seksualna
obnizenie potrzeb seksualnych
anhedonia
opznienie orgazmu
78. Zaburzenia seksualne u osb z lekiem panicznym Czestosc i rodzaj dysfunkcji seksualnych
M awersja seksualna u 35%, wytrysk przedwczesny u 14%, zaburzenia erekcji u 7%, utrata potrzeb seksualnych
K awersja seksualna u 50%, nadmierny poped seksualny u 21%, zaburzenia orgazmu u 7%, dyspareunia u 7%
79. Zaburzenia seksualne u osb z fobia spoleczna Nadmierne obawy o to, ze pacjent jest obserwowany i krytycznie oceniany przez inne osoby, powoduje lek przed niesprawdzeniem sie w sytuacji intymnej orz brak spontanicznosci, ktry niekorzystnie wplywa na przebieg kontaktu i na zasadzie blednego kola podtrzymuje objawy lekowe
80. Zaburzenia seksualne u osb z fobia spoleczna c.d. Czestosc i rodzaj dysfunkcji seksualnych:
M wytrysk przedwczesny u 47%, zaburzenia orgazmu u 18%, pzniejszy wiek inicjacji seksualnej, czestsze korzystanie z uslug agencji towarzyskich, mniejsza satysfakcja z podejmowanej aktywnosci seksualnej, masturbacja u 80%
K zaburzenia orgazmu u 18%, masturbacja u 81%
Rozwody dotycza 11% zwiazkw (w grupie kontrolnej 6%)
81. Zaburzenia seksualne u pacjentw z zaburzeniami obsesyjno- kompulsywnymi Obsesje i kompulsje moga obejmowac mysli i zachowania seksualne np. obsesyjne obawy o zakazeniu przenoszonym droga plciowa, mozliwoscia zaplodnienia bez stosunku, kompulsyjna masturbacje, ogladanie pornografii, korzystanie z uslug agencji towarzyskich
W grupie nieleczonych osb z OCD 24% nie odbylo stosunku seksualnego, 9% dlugi okres abstynencji seksualnej
82. Zaburzenia seksualne w zespole stresu pourazowego Zaburzenia seksualne wystepuja u 80% pacjentw z rozpoznaniem PTSD
Zobojetnienie emocjonalne moze przejawiac sie utrata popedu seksualnego oraz zdolnosci do przezywania orgazmu
U tych pacjentw stwierdz asie dorsze funkcjonowanie w sferze pozadania, wzburzenia (brak reakcji genitalnej), orgazmu, satysfakcji seksualnej
83. Seksualnosc u pacjentek z anoreksja W badaniach obserwuje sie niski poziom hormonw plciowych, w tym nie dochodzi do cyklicznego wydzielania GnRH
Anoreksja ma pierwotnie psychiczny charakter z wtrnie rozwijajaca sie niewydolnoscia podwzgrzowo-przysadkowa
Dotyczy zwykle kobiet w okresie pokwitania (poczatek objaww przed 25r.z.)
U pacjentek wystepuje zaburzony obraz wlasnego ciala oraz duze problemy z odbiorem wlasnej seksualnosci
84. Anoreksja a seksualnosc c.d. Jest wynikiem zaburzen dojrzewania emocjonalnego w tym w sferze plciowosci z powodu uswiadomionego lub nieuswiadomionego braku akceptacji wlasnej plci
U podloza zaburzen leza konflikty z dominujaca matka, opr przed przyjeciem wzorcw zachowan matki, odraza do przejaww plciowosci (miesiaczka, ciaza, wsplzycie)
Obraz kliniczny rozwija sie stopniowo brak laknienie, wstret do jedzenia, spadek m.c. az do skrajnego wyniszczenia
85. Anoreksja a seksualnosc c.d. Istnieje zwiazek pomiedzy masa ciala a seksualnoscia kobieta przez utrate wagi unika konfliktu seksualnego
Dziewczeta, przez chorobe, chca uniknac przemiany w dorosle kobiety wraz ze wszystkimi atrybutami dojrzalej seksualnosci
Zglaszane zaburzenia utrata zainteresowania seksualnego spadek libido to sposb na rozwiazania konfliktw wewnetrznych; brak zadowolenia ze wsplzycia
Wzrost wskaznika BMI koreluje dodatnio ze wzrostem fantazji seksualnych, obnizeniem leku i objaww depresyjnych, a zmiany w sferze seksualnej powinny byc monitorowane w procesie zdrowienia
86. Anoreksja a seksualnosc c.d. Negatywny obraz wlasnego ciala u kobiet z anoreksja w duzym stopniu wplywa hamujaco na przejawy ich seksualnosci
U pacjentek z anoreksja negatywna ocen wlasnego ciala powoduje negowanie wlasnej seksualnosci czego konsekwencja jest wycofanie sie z zainteresowania i bliskosci z mezczyznami, a szczeglnie unikanie aktywnosci seksualnej pomimo dojrzalosci biologicznej
87. Anoreksja a seksualnosc Pacjentki z anoreksja w pzniejszym wieku zaczynaja interesowac sie plcia przeciwna, pzniej zakochuja sie, w pzniejszym wieku decyduja sie na pierwszy pocalunek, rzadziej miewaja sny erotyczne, rzadziej podejmuja kontakty seksualne, czesciej dostrzegaja negatywne strony swojej seksualnosci
88. Dziekuje za uwage
