MEME CA CERRAHİSİ VE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMLARI Hem. Serpil ÜNAL / Hem. Kamile TOP

1. MEME CA CERRAHİSİ VE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMLARI Hem. Serpil ÜNAL / Hem. Kamile TOP Hem. Tayyibe ÇETİN / Hem. Derya ERİKOĞLU A Blok Ameliyathane http://hastaneciyiz.blogspot.com Sağlık Slayt Arşivi:

2. MEME HASTALIKLARI • Memenin Fibrokistik Hastalığı • Fibroadenom • Meme Enfeksiyonları • Meme Kanseri

3. MEME KANSERİ A-SIKLIĞI: Kadınlar arasında yaygın olan meme kanseri 1/100 oranında erkeklerde de görülür.Hastalığın ortaya çıkışında, hastanın yaşının önemli bir yeri vardır. Yaşın ilerlemesi ile birlikte meme kanseri insidensinde artış izlenmektedir.

4. Meme kanserinin büyük bir çoğunluğu kanalları epitel dokusundan, geri kalan kısmı ise lobülüslerde bulunan sekresyon hücrelerden kaynağını alarak gelişirler. Son literatürlere göre %50’ si memenin üst dış kadranında, %11’i alt dış kadranda, %15’i üst iç kadranda %6’sı alt iç kadranda ve %18’i meme başı çevresinde meme kanserleri yer alır.

5. B-ETİYOLOJİSİ: Meme kanserinin nedenleri kesin olarak bilinmiyor. Ancak epidemiyolojik çalışmalar meme kanseri oluşumunda şu faktörlerin önemli olduğunu göstermiştir. • Endokrin Faktörler • Çevre Faktörler • Genetik Faktörler

6. Yüksek Risk Faktörleri : • Yaş • Diğer memede meme kanseri hikayesi • Ailede meme kanseri hikayesi • Benign meme hastalıkları • Hiç doğum yapmamak • İlk doğumunu 31 yaşından sonra yapmak

7. Erkekler için yüksek risk faktörleri : • Jinokomasti • Ailede erkek meme kanseri hikayesi • Klinefelter Sendromu

8. Orta derece risk faktörler : • Erken menarş-geç menopoz • Oral estrojenler • Over, uterus, kolon kanseri hikayesi • Diabetes mellitus • Alkol alışkanlığı

9. MEME KANSERİNİN BELİRTİLERİ • Kitle : Meme kanserinin en erken belirtisi, çoğu kez tek, ağrısız yada hafif ağrılı, kısmen sınırları belirlenen, gerginliği olmayan, hareketi sınırlı ve sert bir kitledir. • Ağrı : Genellikle hastalığın geç dönemlerinde ortaya çıkabilen ağrı, meme kanserinde sık görülen bir belirti değildir.

10. Meme Başı Akıntısı : Daha çok benign meme hastalıklarında görülen meme başı akıntısına, meme kanserinde sık rastlanmaz.Memede bir kitle palpe edilir ve bastırıldığında akıntı akmaya başlarsa, akıntının kanserle ilgili olabileceği düşünülmelidir. • Meme Başı Retraksiyonu : Zamanla tümör büyümeye ve etraf dokulara infiltre olmaya başladığında deride büzülmeler, meme başında içeri çekilme gözlenir.

11. Forgue Belirtisi : Meme başını kitleye doğru çekilmesine bağlı olarak, önden bakıldığında, hasta meme başının daha yüksekte olması durumudur. • Lenfödem : Tümör hücreleri, cooper ligamentlerindeki lenf damarlarında ilerleyerek, derinin yüzeyel lenf damarlarına olaşır.Bu damarları tıkaması sonucu deride sınırlı bir ödem meydana gelir.Derinin görünümü portakal kabuğu biçimindedir.

12. Deride eritem ve ülserasyon : Kanserin ileri dönemlerinde, tümör hücrelerinin deriyi tamamen kaplamaları sonucu deride eritem ve ülserasyonlar meydana gelir. • Tillaux Belirtisi : Tümör hücrelerinin göğüs duvarına kadar ilerlemesiyle memenin hareket yeteneğini kaybetmesine Tillaux belirtisi denir.

13. Metastaz ile ilgili belirtiler : Meme kanseri metastazlarını, yakın dokulara direkt olarak, uzak metastazlarını kan ve lenf yoluyla yapar.Aksilla, suplkavikular ve mediastenal lenf nodülleri ilk olarak etkilenen bölgelerdir.Daha sonra akciğer, karaciğer, omurga, pelvis ve femur kemikleri sıklıkla etkilenen organlardır.

14. MEME KANSERİNİN EVRELERİ • Evre I : Tümörün çapı 5 cm’den küçüktür.Aksilla lenf metastazı yoktur. • Evre II :Tümörün çapı 5 cm’den küçüktür.Aksilla lenf metastazı vardır.Fakat lenf nodülü mobildir.

15. Evre III :Tümörün çapı herhangi bir büyüklükte Aksilla lenf nodülü ve deri fiksasyonu olabilir yada olmayabilir, fakat uzak metastaz yoktur. • Evre IV: Evre III’den farkı uzak metastazların (akciğer,karaciğer vb.)olmasıdır.Diğer bulgular aynıdır.

16. MEME HASTALIKLARINDA TANI YÖNTEMLERİ Anamnez Fizik Muayene İnspeksiyon Palpasyon Tanıya Yardımcı Testler Mamografi Kserografi Termografi Biyopsi

17. Kendi kendine meme muayenesi(KKMM): Memedeki lezyonun erken dönemde bulunmasında KKMM nin önemli bir rolü vardır.KKMM her ay düzenli olarak kişi tarafından yapılmalıdır:

18. KKMM de izlenmesi gereken adımlar: 1- Bir ayna önünde ayakta durulur.Meme başında akıntı, meme derisinde buruşma, çekilme, kızarıklık, pigmantasyon değişiklikleri gibi olağan dışı herhangi bir oluşum için memeler gözlenir. Memenin şeklinde ve sınırlarında bir değişiklik olup olmadığı kontrol edilir.

19. 2- Eller başın arkasında, başı bastıracak şekilde tutularak, aynaya yakın bir yerde durulur ve birinci adımdaki gözlemler aynen tekrarlanır. 3- Eller krista ilyaka üzerine konularak,aşağıya doğru kuvvetle bastırılır,omuz ve dirsekler öne doğru çekilerek yavaşça aynaya doğru eğilinir.Bu arada memede kabarıklık ve çekilme olup olmadığı kontrol edilir.

20. 4- Sol kol yukarıya kaldırılır, sağ elin 3 yada 4 parmakları ile sol meme muayene edilir.Muayene, parmakların iç yüzeyleri ile dairevi hareketlerle yapılır.Meme, küçülen dairelerle dıştan içe,meme başına doğru ilerleyerek palpe edilir. Düğümcükler, kalınlaşmalar, sertlikler bu esnada hissedilir. Muayenede koltukaltı bölgesi unutulmamalıdır. Aynı muayene sağ meme için tekrarlanır.

21. 5- Meme başı akıntısı olup olmadığını anlamak için meme başı hafifçe sıkılır. 6- 4. Ve 5. Adımlar sırt üstü yatarak tekrarlanır.

22. MEME KANSERİNİN TEDAVİSİ Tedavi yöntemlerinin seçiminde, hastalığın yayılma derecesi, bulunduğu evre, hastanın genel durumu ve uygulanan tedaviden sonra uzak ve yakın metastazların ortaya çıkışı göz önüne alınır.

23. Meme Kanserinde uygulanan tedavi yöntemleri • Lumpektomi: Yalnızca tümörün çıkarılması. • Parsiyel mastektomi: Tümörün ve tümörü çevreleyen yaklaşık 2 cm kadar sağlam dokunun çıkarılması. • Süperfisiyel mastektomi:Meme dokusunun çıkarılıp, meme derisi ve meme başının yerinde bırakılması.

24. Basit mastektomi: Memenin tümü ile birlikte aşağı aksilla lenf nodüllerinin çıkarılması. • Modifiye radikal mastektomi:Meme ve meme dokusunun ilişkili olduğu aksilla lenf nodüllerinin tümünün total olarak çıkarılması • Radikal mastektomi:Memenin tümü ile komşu lenf nodülleri, pektoralis majör ve minör kasların birlikte çıkarılması

25. Radyoterapi :Hastalığın çok ilerlemiş olduğu inoparable durumlarda, ameliyattan sonra görülen lokal nükslerde, yada cerrahi tedaviyi destekleyici olarak uygulanır. • Kemoterapi: Mastektomiye ek olarak önerilen kemoterapi, genellikle hastaya antikanseroz ilaç kombinasyonları yoluyla uygulanır. • Hormonoterapi: Çeşitli endokrin bezlerinin çalışmalarının durdurulması yada dışarıdan ek hormon verilmesidir.

26. MEME CERRAHİSİNDE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMLARI Meme kanseri cerrahisinde hasta ameliyathaneye geldiği andan itibaren cerrahi hemşiresinin görevi başlar. İlk önce hastanın gerginliği ve stresini azaltmak için hastaya moral vererek rahatlatılır. Uyuduktan sonraki aşamada hemşire uygun koşullarda yıkanır ve steril giyinir.

27. Ameliyatta kullanacağı alet ve cihazları hazırlar. Bunlar; • sütur malzemeleri, • flep ekartasyonu için HUK ekartörler, • meme kepi, • kolluk , • koter ve hemostatix cihazları hazır edilir.

28. Mastektomi yapılacak memenin tarafındaki kol özel steril kolluk içine alınır, meme ve etrafı batikon ile boyandıktan sonra, sadece meme görülecek şekilde steril örtüler ile örtülür.İnsizyon yeri boya ile belirlenir.Daha sonra bu çizgi boyunca deri ve deri altını içerecek şekilde insizyon yapılır.

29. İnsizyonun yeri,şekli ve sınırları hastanın memesindeki lezyona göre değişebilmektedir.Memenin retraksiyonu için meme üzerine kep dikilerek alt-üst flep diseksiyonuna geçilir.Flep diseksiyonunu bistüri veya koter yardımı ile yapılır. Genellikle hemostatix koter tercih edilir.Flepler ne kalın ne de çok ince olmalıdır, 7-8 mm’lik kalınlık yeterlidir.Meme ve aksillar lenf nodları, bazı sinir ve damarlar korunarak çıkartılır.Bu sinirler N.torasikus longus, N.torakodorsalis’tir.

30. Bunların yaralanmaları durumunda skapular elevasyon ve Latissimus Dorsi kasının felcine bağlı o kolun adduksiyonunda ve içe rotasyonunda zayıflama meydana gelebilir. Meme dokusu ve aksiller bölgedeki lenf nodları çıkarıldıktan sonra hemostaz(kanama kontrolü) yapılır. Daha sonra pektoralis kas üzerine ve aksillaya hemovak dren konarak ameliyat sonrası sıvı birikimi takibi ve dokuların yapışması sağlanır.Flepler önce cilt altı sonra da cilt dikişleri ile yaklaştırılır.

31. Eğer geniş bir cilt çıkarılmışsa ve deri primer olarak yaklaştırılamıyorsa kalça üzerinden alınan deri grefti konur. İnsizyonun kapatılmasından sonra elastik bandaj ile aynı taraf kol sabitlenerek baskılı pansuman yapılır. Hasta ekstübe edildikten sonra uyanma odasına götürülürek takip altına alınır.Hasta ameliyat salonundan çıktıktan sonra oda temizliği yapılır.Kullanılan aletler dezenfektan solüsyonlarında yıkanır, kurulanır ve dizildikten sonra delikli kontainer ile sarılarak sterilizasyon için otoklava gönderilir. http://hastaneciyiz.blogspot.com Sağlık Slayt Arşivi: