SKKN Nghiên cứu thực trạng và đưa ra giải pháp nhằm hạn chế vấn nạn miệt thị ngoại hình (Body shaming)

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 MỤC LỤC 1. LỜI GIỚI THIỆU ............................................................................................... 1 2. TÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM .................................................................. 3 3. TÁC GIẢ SÁNG KIẾN...................................................................................... 3 4. CHỦĐẦU TƯ TẠO RA SÁNG KIẾN .............................................................. 3 5. LĨNH VỰC ÁP DỤNG SÁNG KIẾN ................................................................ 4 6. NGÀY SÁNG KIẾN ĐƯỢC ÁP DỤNG LẦN ĐẦU HOẶC ÁP DỤNG THỬ .. 4 7. MÔ TẢ BẢN CHẤT CỦA SÁNG KIẾN ........................................................... 5 7.1. Nội dung sáng kiến .......................................................................................... 5 MỞĐẦU ............................................................................................................... 6 1. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 6 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 6 3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 6 4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 6 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 8 6. Giả thuyết khoa học ....................................................................................... 8 7. Điểm mới của đề tài ...................................................................................... 8 PHẦN NỘI DUNG .............................................................................................. 10 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN .......................................................................... 10 1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................... 10 2. Giới thiệu về vấn đề miệt thị ngoại hình ...................................................... 12 2.1. Khái niệm ................................................................................................. 12 2.2. Phân loại .................................................................................................. 13 2.3. Nguyên nhân ............................................................................................. 16 2.4. Hậu quả .................................................................................................... 18 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ MIỆT THỊ NGOẠI HÌNH CỦA HỌC SINH TRUNG TÂM GDNN – GDTX YÊN LẠC ............................................... 22 1. Học sinh trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc với đặc điểm tâm sinh lí ảnh hưởng tới miệt thị ngoại hình. .............................................................................. 22 1.1. Đặc điểm lứa tuổi HS THPT nói chung và Trung tâm GDTX nói riêng .... 22 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 1.2. Các yếu tốảnh hưởng đến sự phát triển của học sinh Trung tâm ............. 24 1.3. Những đặc điểm nhân cách chủ yếu của học sinh Trung tâm .................... 25 1.4. Đặc điểm vềgia đình, xã hội hiện nay ảnh hưởng đến miệt thị ngoại hình 28 2. Học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc với miệt thị ngoại hình .............. 32 3. Kết quả thực nghiệm tại Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc ................... 34 3.1. Kết quả thực nghiệm ................................................................................. 34 3.2. Phân tích kết quả thực nghiệm .................................................................. 36 3.3. Bàn luận ................................................................................................... 42 CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP “KHÁNG THỂ” TRƯỚC NẠN MIỆT THỊ ............. 48 NGOẠI HÌNH CỦA HỌC SINH TRUNG TÂM GDNN – GDTX YÊN LẠC ..... 48 1. Hãy lên tiếng và nói “không” với miệt thị ngoại hình .................................. 48 2. Sự chung tay của gia đình –nhà trường – xã hội ......................................... 53 3. Bồi dưỡng sự tự tin vào bản thân, yêu thương bản thân ............................... 57 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 60 1. Kết luận ....................................................................................................... 60 2. Kiến nghị ..................................................................................................... 61 8. NHỮNG THÔNG TIN CẦN ĐƯỢC BẢO MẬT............................................. 61 9. CÁC ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT ĐỂ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN ......................... 61 10. ĐÁNH GIÁ LỢI ÍCH THU ĐƯỢC DO SÁNG KIẾN ................................... 62 11. DANH SÁCH NHỮNG TỔ CHỨC/CÁ NHÂN ĐÃ ÁP DỤNG THỬ HOẶC ÁP DỤNG SÁNG KIẾN LẦN ĐẦU.................................................................... 62 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 64 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN 1. LỜI GIỚI THIỆU - “Con bé này béo thế?” - “Con trai gì mà gầy nhom…” - “Eo ơi, con gái gì mà người thô như đàn ông?” - “Mông cũng đẹp đấy, nhưng đùi to nhìn phát sợ!” … Những câu nói trên, tưởng chừng chỉ xuất hiện đâu đó ngoài kia,nhưng có một sự thật là: chúngđang trở thành một phần “không thể thiếu”trong cuộc sống của nhiều người. Phải chăng ấn tượng ban đầu có ý nghĩa quan trọng đối với chúng ta như vậy? Nếu thử gõ trên google từ khoá “gây ấn tượng”thì không ở đâu là không hiện lên những cách để bạn cải thiện vẻ bề ngoài một cách tốt hơn hay làm thế nào để “yêu từ cái nhìn đầu tiên”. Không một bộ phimnào dám lấy một diễn viên không có ngoại hình ưa nhìn để diễn hay không có một thương hiệu nào lấy một gương mặt quá phổ thông để quảng cáo thương hiệu. Ngay cả ở một số trường học, vẻ ngoài của thầy cô giáo cũng ảnh hưởngtới số lượng học sinh đến lớp,một số doanh nghiệp cũng yêu cầu chiều cao, ngoại hình của nhân viên, trong khi nó chẳng liên quan đến công việc là mấy.Còn những người không cóngoại hình ưa nhìn thì sao? Họ không được làm những công việc họ hằng mong ước đã đành (như người mẫu đòi hỏi chiều cao, lễ tân hay tiếp viên hàng không cũng có những tiêu chuẩn nhất định), còn tồi tệ hơn khi bị chế nhạo về cơ thể mình…trong khi họ hoàn toàn không có lỗi! Mới đây,tân Hoa hậu Đại dương 2017 Lê Âu Ngân Anh đã vấp phải luồng chỉ trích vô cùng gay gắt của khán giả về việc nhan sắc không xứng tầm với vương miệnngay khi vừa mới đăng quang.Khi chiếc vương miện trị giá 3,2 tỷ đồng được trao cho Ngân Anh, làn sóng tranh cãi về nhan sắc của tân Hoa hậu nổ ra sôi nổi trên mạng xã hội. Hầu hết, mọi ngườiphản đối chiến thắng này của cô vì vẻ ngoài không “đạt chuẩn hoa hậu”, đặc biệt là ở đôi môi và chiếc mũithiếu tự nhiên. Nhiều người nhận xét cô là một sản phẩm lỗi của công nghệ dao kéo, hay Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 1 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 nặng hơn là “thảm họa thẩm mỹ”… Điều này khiến cho cô gái trẻ đã không kìm được nước mắt khi trả lời phỏng vấn trước báo chí. Ngân Anh thừa nhận, trước đây cô cũng từng thẩm mỹ mũi nhưng khibiết được yêu cầu nghiêm cấm các thí sinh được phẫu thuậtcủa chương trình nên đã chủ độnglấy sụn trong mũi ra. Cô khẳng định gương mặt của mình hiện tại là hoàn toàn tự nhiên và mong mọi người hãy ủng hộ cô hơn, bởi một Hoa hậu thì không chỉ cần vẻ bề ngoài mà cần phải có trí tuệ và lòng nhân ái. Có những người là nạn nhân của miệt thị ngoại hình. Nhưng có những người, không rõ là vô tình hay cố ý, lại trở thành “hung thủ”sử dụng chúng như một vũ khí để gây tổn thương cho người khác. Đôi khi chỉlà lời nói vu vơlại là lời miệt thị gay gắt hướng đến một cá nhân cụ thể, nhưng điểm chung là đều lấy ngoại hình của ai đó để chỉ trích, chế giễu, miệt thị họ. Mỗi người khi sinh ra đều được tạo hóa ban tặng cho một cơ thể riêng. Theo thời gian, họ lớn lên cả về thể chất và tâm hồn nhờ sự nuôi dưỡng của các bậc sinh thành. Dù họ là ai, xuất thân thế nào, thì ngoại hình và cơ thể của họ vẫn đáng được tôn trọng. Tất cả chúng ta đều bình đẳng về mọi mặt. Vì thế, chẳng ai xứng đáng phải nghe những lời miệt thị đầy tổn thương về ngoại hình của mình cả. Cũng chẳng có một lời biện hộ xác đáng nào để bào chữa cho hành vi nhục mạ ngoại hình của một cá thể nào đó, dù là bóng gió vu vơ hay trực tiếp cụ thể. Thếnhưng, theo sự hình thành và phát triển của xã hội, chuẩn mực của cái đẹp không ngửng thay đổi, chuyển mình theo nhiều hướng khác nhau để phù hợp với thị hiếu của mọi người. Tuy nhiên, mọi thứtrên đời đều có mặt trái của nó, đi kèm theo đó là vấn nạn tưởng chừng như đơn giản nhưng thật chất mang đến sự phá hủy rất lớn, một loại vi rút mà mãi vẫn chưa tìm được thuốc kháng. Đó là vấn đề miệt thị ngoại hình (body shaming). Đây là thực trạng rất đáng báo động, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống tinh thần và sự phát triển của xã hội. Học sinh có thể nói là lứa tuổi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của nạn miệt thị ngoại hình. Các em chưa có sức đềkháng trước tác động tâm lí, các bạn dễ bị tổn thương trước những lời đùa cợt về ngoại hình. Khi trở thành nạn nhân của miệt thị Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 2 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 ngoại hình, phần lớn các em chưa biết cách giải quyết vấn đề, khiến những lời xúc phạm ngoại hình trở thành nỗi ám ảnh. Các em chăm chăm vào những khiếm khuyết trên cơ thể mình, từđó trở nên tự ti, mặc cảm, thậm chí bị trầm cảm, có trường hợp học sinh đã tìm đến cái chết như một lối thoát. Như vậy, miệt thị ngoại hình (body shaming) là hình thức bạo lực bằng lời nói, không chỉ là sự tổn hại tâm hồn mà nó còn có thể chấm dứt sinh mạng của một con người. Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc là một ngôi trường nằm trong khối GDTX. Trong những năm qua, dù chất lượng đầu vào của học sinh đã được nâng lên đáng kểnhưng nhìn chung còn thấp so với các trường khác trên địa bàn huyện. Nhận thức của nhiều bạn học sinh còn hạn chế nên hiện tượng miệt thị ngoại hình trong học sinh là không tránh khỏi. Xuất phát từ thực tếtrên, để tìm hiểu thực trạng miệt thị ngoại hình ở Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc có thực sựđáng báo động và giúp cho các em học sinh có thể nâng cao nhận thức về hiện tượng miệt thị ngoại hình, để nói không với hiện tượng đó trong cuộc sống, hình thành những chủnhân tương lai của đất nước có đủđức - trí - thể - mĩ, tôiđã quyết định chọn đề tài “Nghiên cứu thực trạng và đưa ra giải pháp nhằm hạn chế vấn nạn miệt thị ngoại hình (Body shaming) của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc”làm đề tài nghiên cứu. 2. TÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐƯA RA GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ VẤN NẠN MIỆT THỊ NGOẠI HÌNH (BODY SHAMING) CỦA HỌC SINH TRUNG TÂM GDNN – GDTX YÊN LẠC 3. TÁC GIẢ SÁNG KIẾN - Họ và tên: Nguyễn Thị Huyền - Địa chỉ: 153 Hùng Vương –Tích Sơn –Vĩnh Yên –Vĩnh Phúc - Sốđiện thoại: 0912821255 - Email: nguyenhuyen598@gmail.com 4. CHỦĐẦU TƯ TẠO RA SÁNG KIẾN - Họ và tên: Nguyễn Thị Huyền Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 3 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 - Địa chỉ: 153 Hùng Vương –Tích Sơn –Vĩnh Yên –Vĩnh Phúc - Sốđiện thoại: 0912821255 - Email: nguyenhuyen598@gmail.com 5. LĨNH VỰC ÁP DỤNG SÁNG KIẾN Trên cơ sở nghiên cứu lí thuyết về hiện tượng miệt thị ngoại hình và tâm lí học sinh lứa tuổi THPT, nhóm tác giảđi sâu nghiên cứu: - Thực trạng hiện tượng miệt thị ngoại hình (body shaming) của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc được khảo sát, tổng kết và đánh giá. - Tìm hiểu, phân tích nguyên nhân khiến học sinh trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc có thái độ miệt thị ngoại hình. - Đưa ra các biện pháp khắc phục hiện tượng miệt thị ngoại hình ở học sinh. 6. NGÀY SÁNG KIẾN ĐƯỢC ÁP DỤNG LẦN ĐẦU HOẶC ÁP DỤNG THỬ Trong những năm gần đây với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, đặc biệt trong thời đại 4.0 khi mà công nghệ trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống con người. Công nghệ phát triển kéo theo nhiều vấn nạn nảy sinh trong xã hội, một trong những vấn nạn ấy là nạn miệt thị ngoại hình (body shaming). Khi tiếp nhận giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm một lớp 12 ở Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc, tôi phần nào nắm bắt được những tâm tư, tình cảm và những khúc mắc mà các em vấp phải trong cuộc sống.Từđó,người viết đã quan tâm, điều tra, khảo sát, thăm nắm tình hình học tập cũngnhư tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh trung tâm, đặc biệt liên quan đến vấn đề miệt thị ngoại hình, và sự ảnh hưởng của miệt thị ngoại hình đến các em học sinh, từđóđể có thểđưa ra các giải pháp nhằm hạn chế một cách tối đa những ảnh hưởng của nạn miệt thị ngoại hình tới các em học sinh ở trung tâm. Sáng kiến này chính thức được áp dụng lần đầu từ tuần học đầu tiên khi bắt đầu năm học 2018 – 2019 cụ thể từ ngày 7/09/2018. Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 4 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 7. MÔ TẢ BẢN CHẤT CỦA SÁNG KIẾN 7.1. Nội dung sáng kiến Ngoài phần Mởđầu, Kết luận, Kiến nghịđề xuất, Tài liệu tham khảo, Nội dung sáng kiến được trình bày trong ba chương: Chương I: Cơ sở lý luận của vấn đề miệt thị ngoại hình (body shaming) Chương II: Thực trạng vấn đề miệt thị ngoại hình của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Chương III: Giải pháp kháng thểtrước nạn miệt thị ngoại hình của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Nội dung từng phần sẽđược trình bày chi tiết dưới đây. Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 5 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 MỞĐẦU 1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu thực trạng vấn đề miệt thị ngoại hình của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc từđó đưa ra các giiar pháp nhằm khắc phục sựảnh hưởng của hiện tượng này đến các em học sinh trong trung tâm để các em hình thành nhân cách tốt, yên tâm học tập, để mỗi ngày các em đến trường là một ngày thực sự vui. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Đềtài đánh giá, phân tích thực trạng vấn đề miệt thị ngoại hình của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc. - Tìm hiểu các nguyên nhân khiến học sinh có những lời nói, thái độ miệt thị ngoại hình. - Bàn luận, phân tích có nên tồn tại hiện tượng miệt thị ngoại hình trong học đường. - Đề xuất các giải pháp khắc phục hiện tượng miệt thị ngoại hình của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Đểđạt được mục đích nêu trên, tác giả có nhiệm vụ trả lời các câu hỏi có tính chất khoa học sau: - Nguyên nhân khiến các em học sinh có những lời nói, thái độ miệt thị ngoại hình là gì? Miệt thị ngoại hình ảnh hưởng như thếnào đến lứa tuổi các em học sinh THPT đặc biệt là ở Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc ? - Có nên tồn tại hiện tượng miệt thị ngoại hình trong Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc hay không? - Để hạn chế hiện tượng miệt thị ngoại hình tại Trung tâm cần đưa ra các giải pháp như thế nào? 4. Phương pháp nghiên cứu 4. 1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 6 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 Phương pháp nghiên cứu lý thuyết là phương pháp thu thập thông tin thông qua đọc sách báo, tài liệu nhằm mục đích tìm chọn những khái niệm và tư tưởng cơ bản là cơ sở lý luận của đề tài, hình thành giả thuyết khoa học, dựđoán những thuộc tính của đối tượng nghiên cứu, xây dựng những mô hình lý thuyết hay thực nghiệm ban đầu. Trong đề tài này tôi sử dụng phương pháp nghiên cứu lý thuyết trên cơ sở thu thập, phân loại, tổng hợp các sách báo, tài liệu… có liên quan đến tâm lý học sinh THPT nói chung và học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc nói riêng và thực trạng học sinh đang chịu tác động mạnh mẽ của vấn nạn miệt thị ngoại hình (body shaming). 4. 2. Phương pháp điều tra Điều tra là phương pháp khảo sát một nhóm đối tượng nhằm phát hiện các quy luật phân bố, trình độ phát triển, đặc điểm của đối tượng nghiên cứu. Kết quả của phương pháp điều tra là những thông tin quan trọng vềđối tượng nghiên cứu làm cơ sở thực tiễn đểđề xuất các giải pháp. Trong đề tài này tôi dùng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi với các câu hỏi đóng, mở khác nhau về mức độđể học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc trả lời. Các câu hỏi điều tra thực trạng về việc học sinh đang vô tình hoặc cố tình miệt thị ngoại hình. 4.3. Phương pháp chuyên gia Phương pháp chuyên gia là phương pháp điều tra qua đánh giá của các chuyên gia về vấn đề, một sự kiện khoa học nào đó.Thực chất đây là phương pháp sử dụng trí tuệ, khai thác ý kiến đánh giá của các chuyên gia có trình độcao để xem xét, nhận định một vấn đề, một sự kiện khoa học để tìm ra giải pháp tối ưu cho vấn đề, sự kiện đó. Phương pháp chuyên gia rất cần thiết cho người nghiên cứu không chỉ trong quá trình nghiên cứu mà còn cả trong quá trình nghiệm thu, đánh giá kết quả, hoặc thậm chí cảtrong quá trình đề xuất giả thuyết nghiên cứu, lựa chọn phương pháp nghiên cứu, củng cố các luận cứ…..Trong đềtài này vì điều Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 7 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 kiện nên tôi chỉ có thể tham khảo đồng nghiệp đang giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm tại Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc. 4.4. Phương pháp xử lý số liệu thực nghiệm bằng toán thống kê Sử dụng một số công thức toán học để xử lý thống kê và đánh giá kết quả điều tra, kết quả thực nghiệm. 4.5. Phương pháp quan sát Tôi tiến hành quan sát các bạn học sinh trong trung tâm, lớp chủ nhiệm và thấy sự miệt thị ngoại hình của các bạn. 4.6. Phương pháp phỏng vấn Tôi tiến hành những cuộc phỏng vấn với các em học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc về thực trạng vấn đề miệt thị ngoại hình đang xảy ra trực tiếp trong lứa tuổi các bạn như thếnào, đồng thời tìm ra giải pháp tốt nhất đẩy lùi vấn nạn đó. 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu - Học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc 5.2. Phạm vi nghiên cứu - Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc 6. Giả thuyết khoa học - Phải chăng cuộc sống của chúng ta đang bịtác động và ảnh hưởng quá nhiều bởi miệt thị ngoại hình và lứa tuổi học sinh THPT lại là lứa tuổi đang chịu nhiều ảnh hưởng nhất? - Nếu các em học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc vẫn tiếp tục có thái độ miệt thị ngoại hình thì sẽảnh hưởng ra sao tới bản thân các bạn, tới bạn của các bạn và tới gia đình,nhà trường, xã hội? 7. Điểm mới của đề tài Trên cơ sở nghiên cứu lí thuyết về hiện tượng miệt thị ngoại hình và tâm lí học sinh lứa tuổi THPT, tác giảđi sâu nghiên cứu: Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 8 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 - Thực trạng hiện tượng miệt thị ngoại hình (body shaming) của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc được khảo sát, tổng kết và đánh giá. - Tìm hiểu, phân tích nguyên nhân khiến học sinh trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc có thái độ miệt thị ngoại hình. - Đưa ra các biện pháp khắc phục hiện tượng miệt thị ngoại hình ở học sinh. Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 9 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN 1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Tỉ lệ thuận với sự phát triển của các phương tiện truyền thông và mạng xã hội, những chuẩn mực vềcái đẹp đang thay đổi một cách chóng mặt để thỏa mãn gu thẩm mỹ của cộng đồng. Tuy nhiên, kèm theo đó là một vấn nạn có sức ảnh hưởng vô cùng xấu tới mọi người: MIỆT THỊ NGOẠI HÌNH (Body shaming) Có một hiện tượng chia rẽđặc biệt, một sự rạn nứt trong xã hội mà chúng ta đang sinh sống hiện nay! Việc thay đổi sự hoàn hảo song song với việc ganh ghét được tạo ra từ những ám ảnh thường ngày của con người khiến cho họ dần mất đi nhận thức rằng cái nào đúng, cái nào sai. Có bao nhiêu người trong chúng ta từng quan sát kỹlưỡng bản thân mình trong gương và không thể nào gạt bỏ tâm trạng tự ti sau khi bị chê bai ngoại hình? Chắc chắn là không ít! Miệt thị ngoại hình là cụm từđược dùng ngày càng phổ biến khi hiện tượng đánh giá và phán xét ngoại hình người khác ngày càng lan rộng trên toàn thế giới. Nếu như trước đây, miệt thị ngoại hình thường nhằm vào nạn nhân là những người bị gắn mác “mập, béo, quá cỡ” thì ngày nay, bất kì dạng người ở thể trạng nào cũng có thể trở thành nạn nhân của miệt thị ngoại hình nếu như “không vừa mắt” của những người tự ban cho mình quyền năng được phán xét. Ví dụđiển hình nhất ngày nay là trong trường học, công viên, siêu thị, trên đường phố hay bên trong các tòa nhà công sở, dù là sáng sớm, trưa nắng nóng hay chiều tà tối muộn, đâu đâu ta cũng có thể bắt gặp một “thánh phán” với ánh mắt soi mói cùng các lời bình phẩm đại loại như: “ốm quá nhìn như thiếu ăn”, “người màu mỡdư thừa điện nước quá”, “đầu tóc lỗi mốt nhìn nhà quê hai lúa”, “da rạn nhìn ghê như mạng nhện”… Ởcác nước phương Tây, tuy tự do ngôn luận được khuyến khích nhưng việc “bình phẩm” về ngoại hình người khác có thể bị liệt vào tội “nhục mạ danh dự và nhân phẩm”được xem như hành động bắt nạt tinh thần có thể gây tổn thương trầm trọng đến cả sức khỏe tinh thần và thể chất của người khác. Ngược lại, ởphương Đông thì các nạn nhân của miệt thị ngoại hình có phần “cam chịu”hơn do đặc thù Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 10 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 xã hội đề cao các giá trị và quy tắc mang tính được cộng đồng, sốđông cho là đúng đắn. Và do đó, phụ nữÁ đông thường có xu hướng gò bó và ép buộc bản thân chiều theo những “lời khuyên ngoại hình” từgia đình và người thân, bạn bè. Trước thực trạng miệt thị ngoại hình, ngày càng có nhiều kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng những nạn nhân bị miệt thị ngoại hình và cảm thấy tiêu cực về vẻ ngoài của bản thân thì nhiều nguy cơ sẽtăng gấp ba lần khảnăng phát triển các căn bệnh như: tiểu đường, bệnh tim và đột quỵ… so với những người có ngoại hình và thể trạng tương tựnhưng không phải chịu đựng sự miệt thị và không có nhận thức không tích cực về bản thân mình. Tóm lại, sự xấu hổ và tự ti về nhan sắc có thể dẫn đến những mối nguy hại trầm trọng về mặt sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Các công trình nghiên cứu đến lứa tuổi học sinh THPT chủ yếu đề cập đến các hành vi ảnh hưởng đến nhân cách lối sống như Nguyễn Thị Hồng Vân có bài Nhận thức của học sinh THPT về tuổi dậy thì, Lương Thị Khánh Ly có luận văn Tìm hiểu đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh THPT (Hà Nội,2007). Một số dự án nghiên cứu khoa học của các bạn học sinh trong cảnước cũng đề cập đến các hiện tượng nổi cộm của học sinh như:”Quan niệm về tình yêu của học sinh THPT Hà Nội hiện nay” và “Bệnh vô cảm của giới trẻ trong xã hội hiện đại” của các bạn học sinh THPT Hà Nội. Trong một bài nghiên cứu Ths Lê Thị Thanh Thủy cũng nghiên cứu về sự Stress của học sinh cuối cấp qua tiểu luận Stress trong học đường và cách ứng phó ở học sinh cuối cấp THPT (Trung tâm nghiên cứu về Phụ nữ, Đại học Quốc gia Hà Nội). Hiện tượng miệt thị ngoại hình của giới trẻđặc biệt là học sinh được phản ánh trên một sốphương tiện thông tin đại chúng nhưng chỉ hạn chế trên một phuơng diện là thời gian thông qua những bản tin ngắn như: loạt bài viết về body shaming trên Yan new: “Muốn trở thành một chàng trai vạn người mê, trước hết hãy ngưng mở miệng chê bai những cô gái khác”; “ Phải chăng đã đến lúc chúng ta nên tẩy chay body shaming thay vì hùa theo vùi dập người khác” hay bài viết trên báo Điện tử Tiền Phong ngày 14/01/2018: “Báo động Body shaming: dạng bạo lực Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 11 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 tâm lý”. Trên Hoa học trò online ngày 05/03/2017 với thông điệp tháng3: “Các nạn nhân body shaming hãy yêu cơ thể mình”… Như vậy, miệt thị ngoại hình của lứa tuổi THPT nói chung và Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc nói riêng là một trong những hiện tượng khá phổ biến hiện nay nhưng nghiên cứu sâu về nó lại chưa có nhiều công trình khảo cứu. Tất cả chủ yếu trên dạng những bản tin ngắn hoặc những phóng sự cộng đồng mà chưa mang tính chuyên sâu. Chính bởi vậy với đề tài này, tôi hi vọng mang tới một cái nhìn mới mẻhơn cho mọi người về miệt thị ngoại hình đang diễn ra hàng ngày, hàng giờở lứa tuổi hoc sinh THPT, giúp các em học sinh nhận thức rõ hơn thực trạng mình đang vướng phải và tìm cách khắc phục nó một cách hiệu quả nhất. 2. Giới thiệu về vấn đề miệt thị ngoại hình 2.1. Khái niệm Miệt thị ngoại hình từlâu đã không còn là khái niệm xa lạ, dùng để chỉ việc chế nhạo hay mỉa mai ngoại hình của người khác. Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất cứđâu: lớp học, môi trường công sở, ởngoài đường, trên mạng xã hội… Phát ngôn tiêu cực vềcơ thểngười khác không chỉ xảy ra giữa những người xa lạ mà còn giữa bạn bè, đồng nghiệp, thậm chí là giữa những người thân trong gia đình. “Miệt thị ngoại hình” hay “body shaming”là một hình thức dùng ngôn ngữ để chê bai hay chế giễu ngoại hình của người khác, khiến cho người đó cảm thấy khó chịu hoặc bị xúc phạm. Bạn có thể nghe thấy những câu nói đại loại như “béo như lợn”, “gầy như nghiện”… Đó chính là miệt thị ngoại hình. Hoặc có thể, đó là suy nghĩ miệt thị chính bản thân một khi cảm thấy bản thân đi ngược lại những chuẩn mực của xã hội. Điều này đôi khi còn nghiêm trọng hơn cả việc chỉ trích một ai đó.” Theo từđiển Macmilan, body shaming là hành động chỉtrích người khác, thường dựa vào việc người đó quá béo hoặc gầy (một dạng phổ biến của body shaming là fat –shaming là hành động chỉ trích một người vì họ quá nặng cân). Trong nghiên cứu “Body shame: Conceptualisation, Research and Treatment” (tạm dịch: “Sự xấu hổ vềcơ thể: Khái niệm, Nghiên cứu và Cách điều trị”), các tác giả Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 12 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 đã đề cập đến body-shame như là những trải nghiệm tiêu cực về cả vẻ ngoài và chức năng của cơ thể, (Gilbert & Jeremy, 2002). Trong một nghiên cứu khác của Hiệp hội Tâm lý Mỹ, body-shame cũng được trích dẫn là cảm xúc tiêu cực từ việc so sánh bản thân với một tiêu chuẩn văn hóa (Szymanski, Moffitt & Carr, 2011, tr.8). Body-shaming có thể gồm nhiều hành vi khác nhau, bao gồm sự tự phê phán về hình thể của mình, phê phán hình thể của người khác gián tiếp hoặc trực tiếp trước họ. Từ những quan niệm trên có thể hiểu miệt thị ngoại hình là hình thức dùng ngôn ngữ để chê bai hay chế giễu ngoại hình người khác, khiến cho người đó cảm thấy khó chịu hay bị xúc phạm. Nó bao gồm nhiều hành vi khác nhau, như gián tiếp hoặc trực tiếp chê bai chế giễu hình thể người khác hay là do bản thân tự chối bỏ và phê phán hình thể của mình 2.2. Phân loại 2.2.1. Miệt thị có ý thức Một người có những lời nói miệt thị về ngoại hình người khác có ý thức là người chủđộng và biết mình đang nói những lời miệt thị. Trong quá trình miệt thị, hoặc có một kế hoạch được xây dựng cẩn thận nhằm tạo ra một cốt truyện để chê bai người khác. Trong xã hội hiện nay, việc đánh giá người khác qua ngoại hình đã trở thành một thói quen. Chúng ta coi việc “body shaming” bản thân mình và người khác là chuyện rất bình thường. Nhiều người sẵn sàng buông lời nhận xét mà không cần biết đối phương cảm thấy thế nào. Có thể bạn cho rằng “lời nói gió bay”, song việc chê bai, giễu cợt ngoại hình của một người có thểđể lại hậu quả nặng nề. Điển hình là sự việc cô gái dân tộc Ê ĐêH’Hen Niêđăng quang ngôi vị cao nhất trong cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2017 nhận rất nhiều lời chỉ trích về mái tóc, làn da, gốc gác. “H’Hen Niê không có thần thái của một Hoa hậu”, “Cô ấy kém sắc”, “thất vọng”, “nhan sắc da màu”, “H’Hen ra nước ngoài thi sao nổi trờithêm mái tóc ngắn nữa”… là những gì mà một bộ phận người hâm mộ nói về Tân hoa hậu. Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 13 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 Thậm chí là những lời lẽ mang tính miệt thị nặng nề của nhà báo Đào Tuấn dù rằng sau đó ông đã gửi lời xin lỗi đến hoa hậuH’Hen Niê và cộng đồng nhưng cả uy tín và trang cá nhân của ông đều bị mất cũng như những lời lẽ không hay đó vẫn còn trong đầu những người trót đọc được và cảhoa hậuH’Hen Niê. Chị Thủy Tiên, Á quân Bước nhảy ngàn cân 2015 chia sẻ trong nước mắt:“Đi đường, mọi người cứ nhìn xong rồi mọi người nói… Nhiều lúc mình không ngại cho mình mà là mình ngại cho bạn bè mình”. Người mẫu Cao Ngân cũng chia sẻ trong nghẹn ngào:“Không thể tưởng tượng được là mọi người có thể viết ra những câu, những từ mà chỉ trích bản thân em như thế. Bởi vì là do em bị Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 14 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 sụt cân thôi chứ không phải là em cố tình. Nên là khi mọi người nói như vậy là em cảm giác…”. Theo các chuyên gia tâm lý, những lời bình luận khiếm nhã về ngoại hình càng khiến cho người nhận thêm tự ti, đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến trầm cảm. Và một khi không thắng được sức ảnh hưởng của những lời miệt thị, họ sẽ chọn cách tiêu cực nhất để giải quyết vấn đề. Với từ khóa “tự tử vì bị chê”tìm kiếm trên mạng, chúng ta có thể thấy rất nhiều sự việc đau lòng đã xảy ra. Đó chỉ là một trong những ví dụ điển hình cho “trào lưu”chỉ trích hình thể đang sôi nổi trên mạng xã hội dạo gần đây. Ngoài ra trong cuộc sống hằng ngày, dù chủ ý hay vô tình chúng ta cũng từng thốt ra những câu như “béo quá”, “gầy quá”, “đen quá”,… Có thể đó chỉ là những câu nói đùa nhưng nếu cứ lặp lại một thời gian dài sẽ dẫn đến những tác động tiêu cực cho người nhận. 2.2.2. Miệt thị vô thức Dựa theo quan niệm của những nhà tâm lý học Tây phương thì vô thức là khái niệm chỉ các hiện tượng tâm lý, hành vi, cảm nghĩ tồn tại ở một cá nhân nào đó mà cá nhân đó không nhận thức được, không diễn tảđược bằng ngôn ngữcho mình và cho người khác. Đó là những hoạt động của hệ thống thần kinh nằm ở ngoài tầng ý thức của con người. Trong trạng thái vô thức, ý thức của con người không hoạt động hoặc hoạt động một cách mờ nhạt. Lúc đó, hệ thống não bộ thần kinh không có kiểm soát về tính nguyên nhân và hậu quả, không đặt vần đề có mâu thuẩn hay nghi vấn mà cốt chỉ nhằm thỏa mãn đòi hỏi của bản năngvà hành động xảy ra đó không có ảnh hưởng đến không gian và thời gian. Đây là một hiện tượng bệnh lí. Cũng như trong miệt thị ngoại hình, họ không ý thức được rằng điều mình đang nói là miệt thị ngoại hình người khác. Đùa vui, đồng nghĩa với việc người được tiếp nhận phải cảm thấy thoải mái và vui vẻ. Đừng nhầm lẫn giữa đùa vui và miệt thị bởi một lời nói chỉvui khi được đón nhận hoặc không gây cảm giác khó chịu cho người khác, và chỉ gói gọn trong ranh giới những người thân quen. Một khi không xác định được ranh giới của hai Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 15 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 vấn đề này thì bạn sẽ có thể giẫm phải nó bất cứ lúc nào, mặc dù mục đích của bạn là gì. 2.3. Nguyên nhân Hiện tượng miệt thị ngoại hình dưới sựtác động của những quy luật chủ quan và khách quan. Về mặt khách quan, đó là những nguyên nhân như: xu hướng, sự thay đổi, sự hội nhập, các trào lưu xã hội, sự bùng nổ của Interrnet…Ðành rằng, trong cuộc sống thì khen - chê - yêu - ghét là quyền cá nhân “bất khả xâm phạm”của mỗi người. Với không gian mạng, việc bộc lộ những hỉ, nộ, ái, ố lại càng tự do hơn. Song, điều đó không có nghĩa là những “anh hùng bàn phím” thích nói gì thì nói, chê gì thì chê, bỡn cợt gì thì bỡn cợt. Ảnh: Sự phát triển của mạng xã hội Mạng xã hội tuy là ảo nhưng những hệ lụy của nó thì vô cùng thật. Một lời góp ý đúng có thể giúp người ta vững tâm bước tiếp; nhưng nếu thiếu lý lẽ và chừng mực sẽ trở thành liều độc dược khiến ai đó “không chết cũng la lết khổ thân”! Một lời chê bai có thể chưa mang đến nhiều hậu quả tiêu cực, nhưng sự hùa vào của cả đám đông hung hãn sẽ tạo nên “trận sóng thần”cuốn phăng đi một sinh mạng. Cũng không hiếm những cái chết thương tâm do hậu quả tai hại từ những bình luận kiểu a dua “ném đá hội đồng”từ những dòng trạng thái với nội dung Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 16 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 hoàn toàn vu vơ trên Facebook. Cái cách “lên đồng tập thể”của cư dân mạng, trong đó phần lớn là của những người trẻ - lực lượng phổ biến nhất sử dụng mạng xã hội hiện nay, nói lên một điều: ranh giới giữa chê bai, miệt thị vô lối kiểu “mục hạ vô nhân”và phản biện xã hội với đạo đức và luân thường đạo lý, đang bị xóa nhòa. Dù là hành động của cơ quan công quyền hay của cá nhân cũng trở thành mục tiêu của những cuộc “ném đá hội đồng”. Không cần dẫn ra những luận chứng, luận cứ, họ cứ thế tung lên những ý kiến trái chiều, những mỉa mai, xúc xiểm, miệt thị... như một cách để khẳng định bản thân trong thế giới ảo, bất chấp mình chẳng phải người trong cuộc.Ở một chừng mực, điều này cho thấy vấn đề trong nhận thức, ý thức và sự lệch chuẩn về phông văn hóa của một bộ phận người dùng mạng xã hội. Rõ ràng, nếu có nền tảng văn hóa vững chắc thì dù là ứng xử ngoài đời hay trên mạng, người ta cũng vẫn biết sử dụng ngôn ngữ một cách tiết chế, đúng mực, góp ý trên tinh thần xây dựng! Không nhiều người biết, những dòng trạng thái trên Facebook có thể bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự nếu xúc phạm, miệt thị người khác. Hiện mạng xã hội Facebook cũng đã có chính sách bắt buộc người dùng phải khai tên thật để có những cam kết mạnh hơn về trách nhiệm xã hội của mỗi cư dân mạng. Ðây là cơ sở để cơ quan chức năng kiểm soát tốt hơn và làm “sạch”hơn kênh giao tiếp đang trở nên phổ biến này. Nhưng trước hết, người dùng mạng xã hội nhất là những người nổi tiếng cần chủ động, tự giác cẩn trọng “đề kháng”với bất kỳ ai trên mạng xã hội để không vô tình tạo cơ hội biến mình trở thành nạn nhân của búa rìu dư luận. Cần xác định tâm thế bình thản trước những lời khen, tiếng chê và tránh cực đoan, tiêu cực khi tiếp nhận bình luận trên mạng xã hội. Về mặt chủ quan: Trước tiên có thể do ý thức chưa tốt của mỗi người trong việc nhận thức việc mình làm, lời mình nói, không lường hết được hậu quả của nó. Thứ hai do sự hiểu biết nông cạn của con người về miệt thị ngoại hìnhtrong cuộc sống và tác hại của nó. Xã hội phát triển kéo theo con người càng ngày càng thích phô trương, chạy theo hình thức, đua đòi gây nên những hậu quả đáng tiếc. Đồng thời,cuộc sống với trăm ngàn sự cám dỗ vây bủa, không có hiểu biết, không có Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 17 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 chính kiến con người, chạy theo trào lưu, theo xu hướng của cái đẹp, do vậydễ bị lôi kéo vào và bản thân đang miệt thị người khác, hay miệt thị chính bản thân mình. Việc hiểu rõ về miệt thị ngoại hìnhlà một cách để chúng ta sống lịch sự hơn, nhân bản hơn trong cư xử và trong chính cách suy nghĩ của bản thân trước khi đưa ra lời nhận xét về ngoại hình của một ai đó. 2.4. Hậu quả Theo tổ chức Ditch the Label cứ2 người lại có 1 người không hài lòng vềcơ thể, có nghĩa là 1/2 dân số thế giới bất mãn vềcơ thể. Vậy nên chỉ cần những lời nói bông đùa, mỉa mai từbên ngoài cũng tác động đến tâm lí. Ban đầu, nạn nhân của miệt thị ngoại hình chỉ mất tự tin, sau dần là ám ảnh, nghiêm trọng hơn đã có những trường hợp tự sát. Phần lớn những người bị chê bai, nhiều người sẽ dành thời gian để soi xét những khiếm khuyết của bản thân mình, liên tục cảm thấy khó chịu và bực bội. Dần dần những cảm xúc ấy sẽứđọng lại thành những tủi hổ, luôn cảm thấy thua kém. Những cảm xúc này hình thành tâm lí tự ti hoặc ngại giao tiếp, tự cách li mình khỏi xã hội. Ở một mức độ phức tạp hơn, những người này sẽrơi vào trầm cảm do không muốn đi ra ngoài, không muốn xuất hiện trước bất kì ai. Nguy hiểm hơn, những mặc cảm về ngoại hình sẽ dẫn đến tự tử. Một câu chuyện đau lòng được đăng tên tờ The Guardian gần đây: Jessica Laney, một cô bé đáng yêu, trở thành nạn nhân của nạn bắt nạt trên Internet khi tự kết liễu cuộc sống của mình ở tuổi 16. Không chỉ bị chế giễu về ngoại hình, bị gọi là “mập ú”, “lẳng lơ”, Jessica còn nhận được những câu nói khủng khiếp hơn như “cô có thể chết đi được không?” hay “chẳng ai thèm quan tâm đến cô đâu”. Theo một nghiên cứu cho thấy, một người phụ nữ thường xuyên bị miệt thị ngoại hìnhsẽ có tình trạng sức khỏe tồi tệ và luôn bị ám ảnh bởi những lời chỉ trích từ người khác. Từ đó, họ sẽ ngày càng trở nên tự ti vào bản thân mình hơn. Chưa kể đối với những người nổi tiếng,người ta càng phải chịu sự theo dõi sát sao từ công chúng, người hâm mộ và cả anti-fan. Chắc hẳn không người nổi tiếng nào Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 18 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 chưa từng là nạn nhân của miệt thị cơ thể.Như trường hợp của người mẫu Cao Ngân, cô gái trở thành tâm điểm của đêm chung kết Vietnam's Next Top Model 2017 vì quá gầy đã từng rơi vào khủng hoảng bởi những lời bình luận ác ý của dư luận sau“scandal”từ trên trời rơi xuống.“Gầy đến trơ xương”, “bộ xương di động” hay “người mẫu gầy nhất của năm”là những “mỹ từ”mà người ta thường dành cho Cao Ngân mỗi khi nhắc đến cô. Song, câu chuyện thực sự đằng sau hình ảnh Cao Ngân gầy gò ốm yếu trên sàn catwalk lại khiến nhiều người phải rơi nước mắt.Theo lời kể của một người từng làm quản lý người mẫu của BeU thì trước show diễn Vietnam International Fashion Week 2015, Cao Ngân đã không may bị tai nạn ngay trước cửa nhà trọ của mình.Khi cô vừa xuống taxi thì có 2 tên cướp lao đến giật balo mà cô đang mang trên người, kéo Cao Ngân thêm 1 đoạn đủ để làm thân hình mỏng manhấy gãy xương vai và dập phổi. Đây chính là lý do khiến cho ngoại hình của cô trở nên mất cân đối và khó có thể hồi phục như trước. Rồi đến câu chuyện của cậu bé khuyết tật Nick Vujicic, những năm tháng đầu tiên đến trường, khuyết tật tứchi đã khiến Nick Vujicic trở thành mục tiêu châm chọc của bạn bè. Anh bị chỉ trỏ, chê cười, bị chọc phá vì “khác người”. Lúc đó Nick cảm thấy cô đơn, thất vọng triền miên và chỉ muốn tan biến khỏi cõi đời thật sớm, để thoát khỏi đau khổ. Cậu bé Nick lúc đó dựđịnh ném mình từ trên cao xuống và liên tục vật lộn với cảm giác tuyệt vọng rằng cuộc đời rồi đây sẽ vô cùng khó khăn… Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 19 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 Ảnh: Hậu quả của miệt thị ngoại hình Miệt thị ngoại hìnhdường như có mặt ở hầu hết mọi nơi và xảy ra với mọi lứa tuổi. Tại trường học, vấn đề này trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Một cậu bé bước vào tuổi dậycó gương mặt mụn thường hay bị trêu chọc“Mặt mày trông như bánh pizza”,“Sao mặt mày mụn dữ vậy?”, “Mặt như vậythì đúng là dậy thì không thành công rồi”...Hay một nữ sinh có thân hình to lớn hơn các bạn cùng lứa thì hay bị chọc là“Đồ he”, “Con mập”, “Thùng phi”…Miệt thị ngoại hìnhxuất hiện ở trường học, nơi công sở, trong cuộc sống hàng ngày, vượt qua phạm vi của hiện tượng xã hội, nó còn trở thành một vấn đề của ngành điện ảnh. Có những diễn viên phải ép cân mới được nhận vào một dự án phim chỉ vì ngoại hình quá khổ của cô ấy.Ở công sở, nữ giới thường trở thành đối tượng bị chọcghẹo, công kích và miệt thị cơ thể, vì thế họ là nạn nhân chịu ảnh hưởng lớn. Bởi đôi khi, miệt thị ngoại hìnhsẽ lan từ một người thành một cuộc chế giễu tập thể. Lứa tuổi dậy thì chính là độ tuổi mà tâm lý trở nên nhạy cảm nhất. Các em thường dễ bị tổn thương sâu sắc trước những lời đùa cợt vềngoại hình. Ở tuổi này, các em còn suy nghĩ non nớt và thường không biết cách để giải quyết vấn đề. Thay vào đó, các em quá để tâm đến lời nói của người khác và lúc nào cũng chăm chăm vào những khiếm khuyết trêncơ thể mình. Hậu quả là các em học sinhtrở nên tự Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 20 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 ti, mặc cảm, thậm chí bị trầm cảm, có không ít trường hợp họ đãtìm đến cái chếnhư một lối thoát.Tờ Revelist từng đăng tải câu chuyện thương tâm của một nữ sinh trung học Brandy Vela của trường phổ thông Texas City đã tự tử khi bị xúc phạm hình thể qua mạng. Cô bị bạn bè nói những điều ác ý về ngoại hình như “xấu xí” và “mập ú”. Sự việc này cho thấy miệt thị ngoại hìnhkhông chỉ là con dao giết hại tâm hồn mà nó còn có thể kết liễu sinh mạng của một con người. Những câu chuyện trên chỉ là một số trong hàng trăm, hàng nghìn trường hợp thương tâm khác trên toàn thế giới. Phải cần bao nhiêu các chết vì sữa tăng cân; thực phẩm chức năng giảm cân; tự sát vì trầm cảm để cảnh tỉnh chúng ta?Hiện nay, khi công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, con người được kết nối với nhau một cách thông minh và nhanh chóng, chúng ta càng cần phải ý thức được hành động của mình khi giao tiếp cũng như tương tác với người khác trên các trang web hoặc mạng xã hội. Bất cứ ai bị coi là bất thường, nhất là về ngoại hình: gầy, béo, ngực lép, ngực to, chân ngắn, mặt gãy... nói tóm lại là hình thức không được “chuẩn”, đẹp theo thị hiếu đám đông thì rất dễ trở thành nạn nhân của miệt thị ngoại hình. Song, việc dùng một khuôn mẫu về hình thể làm thước đo phê phán người khác là vô cùng khập khiễng bởi mỗi cơ thể đều ẩn chứa một vẻ đẹp riêng biệt, không ai giống ai. Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 21 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ MIỆT THỊ NGOẠI HÌNH CỦA HỌC SINH TRUNG TÂM GDNN – GDTX YÊN LẠC 1. Học sinh trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc với đặc điểm tâm sinh lí ảnh hưởng tới miệt thị ngoại hình. 1.1. Đặc điểm lứa tuổi học sinh THPT nói chung và Trung tâm GDTX nói riêng Học sinh THPT nói chung và trung tâm GDTX nói riêng còn gọi là tuổi thanh niên, là giai đoạn phát triển bắt đầu từ lúc dậy thì và kết thúc khi bước vào tuổi người lớn. Tuổi thanh niên được tính từ15 đến 25 tuổi, được chia làm 2 thời kì: + Thời kì từ 15-18 tuổi: gọi là tuổi đầu thanh niên + Thời kì từ 18-25 tuổi: giai đoạn hai của tuổi thanh niên (thanh niên sinh viên) Tuổi thanh niên cũng thể hiện tính chất phức tạp và nhiều mặt của hiện tượng, nó được giới hạn ở hai mặt: sinh lí và tâm lý. Đây là vấn đềkhó khăn và phức tạp vì không phải lúc nào nhịp điệu và các giai đoạn của sự phát triển tâm sinh lý cũng trùng hợp với các thời kỳtrưởng thành về mặt xã hội. Có nghĩa là sựtrưởng thành về mặt thể chất, nhân cách trí tuệ, năng lực lao động sẽ không trùng hợp với thời gian phát triển của lứa tuổi. Chính vì vậy mà các nhà tâm lý học Macxit cho rằng: khi nghiên cứu tuổi thanh nên thì cần phải kết hợp với quan điểm của tâm lý học xã hội và phải tính đến quy luật bên trong của sự phát triển lứa tuổi. Do sự phát triển của xã hội nên sự phát triển của trẻ em ngày càng có sự gia tốc, trẻ em lớn nhanh hơn và sựtăng trưởng đầy đủ diễn ra sớm hơn so với các thế hệtrước, nên tuổi dậy thì bắt đầu và kết thúc sớm hơn khoảng 2 năm. Vì vậy, tuổi thanh niên cũng bắt đầu sớm hơn. Nhưng việc phát triển tâm lý của tuổi thanh niên không chỉ phụ thuộc vào giới hạn lứa tuổi, mà trước hết là do điều kiện xã hội có ảnh hưởng đến sự phát triển lứa tuổi. Trong thời đại ngày nay, hoạt động lao động và xã hội ngày càng phức tạp, thời gian học tập của các bạnkéo dài làm cho sựtrưởng thành thực sự về mặt xã hội càng đến chậm. Điều đó cho ta thấy rằng thanh niên là một hiện tượng tâm lý xã hội. Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 22 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 Học sinh trong các trung tâm GDNN - GDTX nói chung, của tỉnh Vĩnh Phúc nói riêng thường đa dạng vềđộ tuổi (ngoài học sinh vừa tốt nghiệp trung học cơ sở còn có những người lớn tuổi, đã đi làm), về hoàn cảnh gia đình và điều kiện học tập, vềtrình độ, về hiểu biết xã hội và vốn kinh nghiệm sống. Tuy nhiên, phần lớn học sinh trong các cơ sở GDTX có một sốđặc điểm chung sau đây: + Học sinh trong các cơ sở GDTX có lòng tự trọng cao, dễ tự ái. Vì vậy trong quá trình dạy học, giáo viên cần phải tôn trọng, tránh xúc phạm, chê bai. + Học sinh thường có tính bảo thủcao. Do đó cần phải tìm hiểu quan niệm, kinh nghiệm đã có của người học đểphân tích cho người học tự thấy được cái sai, cái chưa đúng, chưa đầy đủ trong nhận thức và hiểu biết trước đây của mình (thường thông qua ý kiến của nhóm, của lớp). + Học sinh thường tự ti, mặc cảm do học kém. Giáo viên cần phải thường xuyên khen thưởng, động viên kịp thời để khuyến khích người học. + Học sinh thường mệt mỏi, tư tưởng dễ bị phân tán. Vì những đặc điểm trên mà học sinh GDTX chỉ học tốt nhất khi: - Cảm thấy được tôn trọng, được đối xửbình đẳng. - Thấy ý kiến của mình được đề cao, chú ý lắng nghe. - Được tham gia, được phát biểu, trao đổi chia sẻ kinh nghiệm. - Tự mình phát hiện vấn đề, giải quyết vấn đề và tự rút ra kết luận, không bị áp đặt. Học sinh chỉ nhớ: + 20% những điều được nghe. + 40% những điều nghe và thấy. + 80% những điều tự phát hiện, khám phá ra. - Tự mình thấy được cái chưa đúng, chưa chính xác, chưa đầy đủ trong nhận thức, kinh nghiệm trước đây của mình. - Cảm thấy tự tin, không còn cảm giác sợ sệt, ngại ngùng, xấu hổ. - Được động viên, khen thưởng kịp thời. - Được học trong không khí vui vẻ, nhẹ nhàng, thoải mái. - Nội dung học thiết thực, phù hợp và có thể vận dụng được ngay. Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 23 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 - Giáo viên nhiệt tình, thông cảm, gần gũi. - Phương pháp giảng dạy phù hợp, dễ hiểu, hấp dẫn. - Được trực quan, được thực hành, được củng cốthường xuyên. Tóm lại, học sinh trong các cơ sở GDTX có một sốđặc điểm khác so với học sinh phổ thông. Học sinh trong các cơ sở GDTX có nhiều khó khăn hơn trong học tập, ngoài những khó khăn khách quan, có thật, cũng có nhiều khó khăn do người học tự ti, mặc cảm hoặc do giáo viên có những nhận định, đánh giá sai lầm. Học sinh trong các cơ sở GDTX vẫn có khảnăng học tốt nếu phương pháp giảng dạy phù hợp, nếu giáo viên biết phát huy thế mạnh của họ và biết giúp họ khắc phục dần những nhược điểm, hạn chếđến mức không còn là những trở ngại đáng kể. 1.2. Các yếu tốảnh hưởng đến sự phát triển của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc 1.2.1. Sự phát triển về mặt thể chất Lứa tuổi học sinh THPT nói chung và trung tâm GDTX nói riêng đang trong thời kì đạt được sựtrưởng thành về mặt cơ thể. Sự phát triển thể chất đã bước vào thời kì phát triển bình thường, hài hòa, cân đối. Cơ thể của học sinh đã đạt tới mức phát triển của người trưởng thành, nhưng sự phát triển của các em còn kém so với người lớn. Khảnăng hưng phấn và ức chếở vỏnão tăng lên rõ rệt có thể hình thành mối liên hệ thần kinh tạm thời phức tạp hơn. Tư duy ngôn ngữ và những phẩm chất ý chí có điều kiện phát triển mạnh. Sự phát triển thể chất ở lứa tuổi này sẽ có ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý và nhân cách đồng thời nó còn ảnh hưởng tới sự lựa chọn giao tiếp của các em. 1.2.2. Điều kiện sống và hoạt động * Vịtrí trong gia đình Trong gia đình, các em đã có nhiều quyền lợi và trách nhiệm như người lớn, cha mẹ bắt đầu trao đổi với các bạn về một số vấn đề quan trọng trong gia đình. Các em cũng thấy được quyền hạn và trách nhiệm của bản thân đối với gia đình. Các em bắt đầu quan tâm chú ý đến nề nếp, lối sống sinh hoạt và điều kiện kinh tế chính trị của gia đình. Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 24 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 * Vịtrí trong nhà trường Ởnhà trường, học tập vẫn là hoạt động chủđạo nhưng tính chất và mức độ thì phức tạp và cao hơn hẳn so với tuổi thiếu niên. Đòi hỏi các em học sinh tự giác, tích cực độc lập hơn, phải biết cách vận dụng tri thức một cách sáng tạo. Nhà trường lúc này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì nội dung học tập không chỉ nhằm trang bị tri thức và hoàn chỉnh tri thức mà còn có tác dụng hình thành thế giới quan và nhân sinh quan cho các bạn. Việc gia nhập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong nhà trường đòi hỏi các bạn phải tích cực độc lập, sáng tạo, phải có tính nguyên tắc, có tinh thần trách nhiệm, biết phê bình và tự phê bình * Vị trí ngoài xã hội Xã hội đã giao cho lứa tuổi học sinh THPT quyền công dân, quyền tham gia mọi hoạt động bình đẳng như người lớn. Khi tham gia vào hoạt động xã hội các bạn được tiếp xúc với nhiều tầng lớp xã hội khác nhau, quan hệ xã hội được mở rộng,các bạn có dịp hòa nhập và cuộc sống đa dạng phức tạp của xã hội giúp các bạn tích lũy vốn kinh nghiệm sống để chuẩn bị cho cuộc sống tự lập sau này. 1.3. Những đặc điểm nhân cách chủ yếu của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc 1.3.1. Sự phát triển của tự ý thức, sự tự đánh giá bản thân Khảnăng tự ý thức phát triển khá sớm ởcon người và được hoàn thiện từng bước, đến 15 – 16 tuổi thì phát triển mạnh, trở thành một đặc điểm nổi bật trong sự phát triển của thanh niên mới lớn, có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển tâm lý lứa tuổi này. Biểu hiện đặc trưng là thanh niên nhận thức được những đặc điểm và phẩm chất của mình trong xã hội, trong cộng đồng, ở mức cao hơn đó là khảnăng tựđánh giá về mình theo những chuẩn mực của xã hội trên bình diện thể chất, tâm lý và đạo đức. Tự ý thức có liên quan mật thiết đến sựđánh giá bản thân. Sự tựđánh giá bản thân có thể hiểu là cá nhân đánh giá chính mình về các mặt như “cái tôi trường học”(năng lực nhận thức, năng lực học tập), “cái tôi xã hội”(năng lực giao tiếp, Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 25 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 năng lực thích ứng xã hội), “cái tôi thể chất” (sức khỏe, ngoại hình), “cái tôi cảm xúc” (sự hài lòng về bản thân mình)… Hơn bất cứ lứa tuổi nào, học sinh THPT các bạn có ý thức về hình ảnh cơ thể bản thân rất tỉ mỉ, nghiêm khắc (hay soi gương, chú ý sửa tư thế, quần áo…). Thường các em rất không hài lòng với về chiều cao (quá cao hoặc quá thấp), vóc dáng thân thể (quá gầy hoặc quá béo)… Các em thường mơ ước mình có mắt đẹp hơn, mũi cao hơn, miệng duyên hơn… Những em béo phì, có mụn trứng cá trên mặt…thì thường tỏ ra lo lắng, thất vọng. Những nỗi khổnày thường bị giấu kín và là nguyên nhân của sự giày vò bản thân, dẫn đến “những bi kịch về tiêu chuẩn, hình thức”mà thường người lớn xung quanh ít hoặc không quan tâm tới. Ngoài ra ý thức về giới và những phẩm chất về giới tính cũng biểu hiện rõ rệt, các em thường cố gắng phấn đấu để trở thành những nam thanh nữ tú, những người đàn ông thực thụ, những thiếu nữ dịu dàng… theo tiêu chuẩn cái đẹp. 1.3.2. Sự phát triển mạnh của tính tự trọng Tự trọng là khảnăng tựđánh giá có tính khái quát, thể hiện sự chấp nhận hay không chấp nhận bản thân với tư cách là một nhân cách. Biểu hiện cụ thể của nó là cá nhân không coi mình tồi hơn hay kém hơn những người khác. Cá nhân có thái độ tích cực với bản thân mình, tựhành động như một nhân cách đã phát triển. Trái với tính tự trọng là luôn xem thường mình, không tin mình, hạ thấp mình. Tính tự trọng của lứa tuổi học sinh THPT nói chung phát triển mạnh. Các em thường không chịu được sự xúc phạm của người khác với mình. Chỉ một câu nói hay hành động của người khác mà các em cho là có ý xúc phạm mình cũng có thể là nguyên nhân gây xung đột, ẩu đảở lứa tuổi này. Trong xu hướng phát triển, tính tự trọng có hai chiều hướng: - Tính tự trọng cao: Thể hiện ở chỗđánh giá mình không thấp hơn người khác, có thái độ tích cực, đúng mực với bản thân và biết bảo vệ nhân cách của mình một cách phù hợp trong mọi hoàn cảnh. - Tính tự trọng thấp: luôn luôn không hài lòng, tựxem thường mình, không tin vào sức lực, khảnăng của bản thân. Sự tự trọng thấp làm cho biểu tượng của Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 26 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 con người về bản thân (hình ảnh bản thân) trở nên mâu thuẫn. Những cá nhân có tự trọng thấp thường khó khăn trong giao tiếp và thường tìm cách che dấu mình dưới nhiều biểu hiện khác nhau. Điều này làm cản trở sự phát triển nhân cách. Lòng tự trọng được thể hiện trong cảhành động thường ngày, trong cư xử, thực hiện các hành vi giao tiếp xã hội và đặc biệt trong nhật kí, nơi các em thể hiện rất rõ suy nghĩ, cảm xúc của mình. 1.3.3. Sự hình thành thế giới quan Thế giới quan là cái nhìn hệ thống, hỗn hợp, tổng quát về thế giới (tự nhiên và xã hội) của con người. Nó có ý nghĩa chỉđạo với hoạt động, hành động, cách ứng xử của cá nhân trong những hoàn cảnh, điều kiện cụ thể. Lứa tuổi học sinh THPT là lứa tuổi quyết định sự hình thành thế giới quan. Suốt thời gian học tập ở phổ thông, các em học sinh đã lĩnh hội được những tâm thế, thói quen đạo đức nhất định, thấy được cái đẹp, cái xấu, cái thiện, cái ác…dần dần những điều đó được ý thức và được quy vào các hình thức, các tiêu chuẩn, nguyên tắc hành vi xác định. Sự hình thành thế giới quan là nét chủ yếu trong tâm lý thanh niên vì các em sắp bước vào cuộc sống xã hội, các em có nhu cầu tìm hiểu khám phá để có quan điểm về tự nhiên, xã hội, về các nguyên tắc và quy tắc ứng xử, những định hướng giá trị vềcon người. Các em quan tâm đến nhiều vấn đềnhư: thói quen đạo đức, cái xấu cái đẹp, cái thiện cái ác, quan hệ giữa cá nhân với tập thể, giữa cống hiến với hưởng thụ, giữa quyền lợi và nghĩa vụ trách nhiệm… Tuy nhiên vẫn có em chưa được giáo dục đầy đủ về thế giới quan, chịu ảnh hưởng của tư tưởng bảo thủ lạc hậu như: có thái độcoi thường phụ nữ, coi khinh lao động chân tay, ý thức tổ chức kỉ luật kém, thích có cuộc sống xa hoa, hưởng thụ hoặc sống thụđộng… 1.3.4. Xu hướng nghề nghiệp Thanh niên đã xuất hiện nhu cầu lựa chọn vị trí xã hội trong tương lai cho bản thân và các phương thức đạt tới vị trí xã hội ấy. Xu hướng nghề nghiệp có tác dụng thúc đẩy các mặt hoạt động và điều chỉnh hoạt động của các em. Càng cuối cấp học thì xu hướng nghề nghiệp càng được thể hiện rõ rệt và mang tính ổn định hơn. Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 27 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 Nhiều em biết gắn những đặc điểm riêng về thể chất, về tâm lý và khảnăng của mình với yêu cầu của nghề nghiệp. Tuy vậy, sự hiểu biết về yêu cầu nghề nghiệp của các em còn phiến diện, chưa đầy đủ, vì cậy công tác hướng nghiệp cho học sinh có ý nghĩa quan trọng. Qua đó giúp cho học sinh lựa chọn nghề nghiệp sao cho phù hợp với hứng thú, năng lực và phù hợp với yêu cầu của xã hội. 1.3.5. Hoạt động giao tiếp Các em khao khát muốn có những quan hệbình đẳng trong cuộc sống và có nhu cầu sống cuộc sống tự lập. Tính tự lập của các em học sinh thể hiện ở ba mặt: tự lập về hành vi, tự lập về tình cảm và tự lập vềđạo đức, giá trị. Nhu cầu giao tiếp với bạn bè cùng lứa tuổi trong tập thể phát triển mạnh. Trong tập thể, các em thấy được vị trí, trách nhiệm của mình và các em cũng cảm thấy mình cần cho tập thể. Khi giao tiếp trong nhóm bạn sẽ xảy ra hiện tượng phân cực– có những người được nhiều người yêu mến và có những người ít được bạn bè yêu mến. Điều đó làm cho các em phải suy nghĩ về nhân cách của mình và tìm cách điều chỉnh bản thân. Ở tuổi này cũng đã xuất hiện môt loại tình cảm đặc biệt – tình yêu nam nữ. Tình yêu của lứa tuổi này còn được gọi là “tình yêu bạn bè”, bởi vì các bạn thường che giấu tình cảm của mình trong tình bạn nên đôi khi cũng không phân biệt được đó là tình bạn hay tình yêu. 1.4. Đặc điểm vềgia đình, xã hội hiện nay ảnh hưởng đến thái độ miệt thị ngoại hình của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc 1.4.1. Ảnh hưởng của gia đình Gia đình là nơi tác động sâu sắc nhất tới sự hình thànhnhững hành vi của học sinh trung tâm GDNN –GDTX Yên Lạc, trong đó có hành vi miệt thị hình thể. Thứnhất, gia đình là nơi diễn ra những mối quan hệ xã hội đầu tiên của con người. Những mối quan hệ trực tiếp giữa đứa trẻ và cha mẹ là những tác động qua lại đầu tiên trong đời sống xã hội của đứa trẻ. Trong gia đình, các bạn nhận được những kinh nghiêm và kỹ năng sống đầu tiên.Trong số học sinh được nghiên cứu, có tới 78% sốhọc sinh cho rằng các em học hỏi vàtiếp nhận những kỹ năng sống; Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 28 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 cách giao tiếp; cách ứng xử xã hội từbốmẹ và các thành viên trong gia đình. 51% sốhọc sinh được hỏi thì nói rằng bố mẹ, ông bà hay anh chị mình chính là biểu tượng, hình mẫu cho sự phấn đấu và hoàn thiện nhân cách của các em. Tuy nhiên, dường nhưbốmẹ và những người lớn trong gia đình ít dành thời gian dạy các bạnnhững kỹ năng sống cần thiết, ngay cả những kỹ năng tự chăm sóc và phục vụ bảnthân mình. Khi được hỏi các em có thường xuyên làm các công việc gia đình không: 51% học sinh trung tâmcho rằng các bạn ít khi làm; chỉ có 30% số học sinh nói rằng mình thường xuyên làm các công việc gia đình. Và với câu hỏi “tại sao các bạn không làm các công việc gia đình?”cho thấy các em đưara 4 lí do cụ thể như: bố mẹ chưa tin tưởng giao phó cho các bạn tự làm các công việc gia đình, không cần các bạn giúp đỡ, vẫn lo sợ các bạn không biết làm và làm không khéo. Với thực trạng hiện naykhi mà rất nhiều học sinh tại Trung tâm Yên Lạcmột số gia đình có sựthiếu hụt những kỹ năng sống cơ bản và cần thiết, thiếu cái nhìn thấu đáo về thế giới xung. Điều này có ảnh hưởng rất nhiều đến sự khẳng định cái Tôi độc lập của các em, hướng dẫn,chỉ bảolà việc làm cần thiết của các bậc phụ huynh. Thứ hai,các hình thức giáo dục con cái trong gia đình có ảnh hưởng trực tiếp đến định hướng giá trị nhân cách và thái độcủa học sinh. Khi được hỏi, các em mong muốnđược bốmẹgiáo dục theo hình thức nào thì có tới 76% sốhọc sinh cho rằng các em luôn mong muốnđược bốmẹđộng viên, khen thưởng khi làm được việc tốt; nhắc nhở, phê bình đúng mực khi mắc khuyết điểm; cho con tự quyết định và làm một số công việc tự phục vụ nhu cầu của bản thân; tâm sự, chia sẻ với bố mẹ như một người bạn; hướng dẫn con tự phục vụ và chăm sóc bản thân. Và có tới 90% số học sinh được hỏi cho rằng các hình thức giáo dục trên rất quan trọng đối với các bạn và các bạn luôn mong muốn trong gia đình mình được giáo dục như vậy. Gia đình là nơi giúp các em định hình và nhận ra rõ nhất mình đang làm gì và nên làm gì. Đứng trước vấn nạn miệt thị ngoại hình đang ngày càng có xu hướng Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 29 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 tăng lên, nhất là trong học đường nhưng dường nhưbản thân bố mẹ cũng không biết được con emmình có đã và đangmiệt thị ngoại hình người khác, hoặc chính con em mình đang trở thành nạn nhân của nạn miệt thị ngoại hình. Đó là một thực trạng nhức nhối trong xã hội hiện nay. 1.4.2. Ảnhhưởng từ xã hội * Mạng xã hội: Thời gian vừa qua, làn sóng mạng xã hội xuất hiện và bùng nổ khiến cho thói quen sử dụng internetcủa người dân, đặc biệt là giớitrẻ thay đổi. Tốc độ gia tăng thành viên của các mạng xã hội ngày càng dữ dội, thời gian họ dành cho những tiện ích trên những trang mạng này mỗi ngày nhiều hơn và họ hầu như không kiểm soát được.Không thể phủ nhận vai trò “người bạn ảo”chia sẻ những vui buồn trong cuộc sống của các trang mạng xã hội thịnh hành với giới trẻ Việt hiện nay như Facebook, Yume, Zing, Yobanbe… Người trẻ đến với mạng xã hội xuất phát từ lối sống nhanh, khi không gian chia sẻ đời thực bị thu hẹp. Ảnh: Sự mê hoặc của Facebook Mạng xã hội giống như một quyển nhật kí điện tử ghi lại những ý nghĩa, cảm xúc bản thân nhưng nó lại là “Một trong những nguyên nhân khiến các em học sinh ở các cấp (chủ yếu cấp 2 và 3) không chú tâm việc học là do nhiều gia đình, phụ huynh không quan tâm, chăm sóc các em để các em sa đà vào các trang mạng xã hội. Từ đó, các em xem mạng xã hội như một “người bạn”không thể thiếu mà Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 30 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 chưa biết được “người bạn”này là tốt hay xấu”Hiệu trưởng mộttrường THPT trên địa bàn Hà Nội chia sẻ.Để “làm mới”cuốn nhật kí này, người sử dụng phải liên tục cập nhật thông tin, chăm chỉ đăng lên trang cá nhân những hình ảnh của mình... Nhưng việc đăng hình hay cảm xúc của mình lên mạng xã hội, vô hình chung tạo điều kiện cho những kẻ thích tấn công người khác bằng những lời lẽ miệt thị ngoại hình, vì thực tế mỗi người có quan điểm khác nhau về cái đẹp. Với tốc độ phát triển của khoa học công nghệ thì mạng xã hội lại trở thành một “nơi lí tưởng” cho những kẻ thích tấn công người khác, mà công cụ cụ thể là ngôn từ. Hơn 80% số lời miệt thị diễn ra trên Facebook, Instagram hay Twitter mà hậu quả của nó là không thể chối bỏ. * Môi trường giáo dục: Chúng ta thấy rằng hoàn cảnh bên ngoài tác động vào cá nhân rất khác nhau, cùng với những sựtác động có mục đích, có tổ chức thì cũng có không ít những tác động tự phát, ngẫu nhiên của hoàn cảnh xã hội. Trong những tác động đó thì giáo dục là sựtác động có mục đích, có tổ chức nên nó là nhân tố chủđạo trong sự phát triển nhân cách. Tại sao Giáo dục đóng vai trò chủ đạo trong sự phát triển nhân cách, ảnh hưởng tới hành vi, thái độ của học sinh? Sởdĩ như vậy là bởi các lý do sau: + Giáo dục là sựtác động có mục đích, có tổ chức, có kế hoạch nhằm thực hiện có hiệu quả các mục đích đã đề ra. + Giáo dục có thể mang lại những tiến bộ mà các nhân tốkhác như bẩm sinh- di truyền hoặc môi trường, hoàn cảnh không thểcó được. Chúng ta có thể lấy một ví dụđơn giản: Một em bé sinh ra không bị khuyết tật gì, cùng với sựtăng trưởng và phát triển của cơ thể thì một vài năm sau, chắc chắn em bé sẽ biết nói. Nhưng nếu không được học tập thì em sẽ không thểđọc sách, viết thư và càng không thể có những kỹ xảo nghề nghiệp. + Giáo dục có tầm quan trọng đặc biệt đối với những người bị khuyết tật, nó có thểbù đắp những thiếu hụt do bệnh tật gây ra cho con người. Thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký, nghệsĩ chơi ghi ta Văn Vượng…chính là một minh chứng thuyết phục cho luận điểm này. Nhờtác động đặc biệt của giáo dục nên có thể phục hồi ở họ Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 31 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 những chức năng đã mất hoặc có thể phát triển về trí tuệnhư những người bình thường. + Giáo dục còn có thể uốn nắn những phẩm chất tâm lý xấu và làm cho nó phát triển theo chiều hướng mong muốn của xã hội. Đó chính là hiệu quả của công tác giáo dục lại đối với trẻem hư hoặc những người phạm pháp. + Khác với các nhân tố khác, giáo dục không chỉ thích ứng mà còn có thểđi trước hiện thực và thúc đẩy nó phát triển. Điều đó có giá trịđịnh hướng cho việc xây dựng mô hình nhân cách của con người Việt Nam với tư cách là mục tiêu và động lực của sự phát triển kinh tế- xã hội. Thực tế giáo dục cũng đã chứng minh rằng: sự phát triển tâm lý của học sinh chỉ có thể diễn ra một cách tốt đẹp trong những điều kiện của giáo dục và dạy học. Điều đó càng chứng tỏ tầm quan trọng của giáo dục. Chính bởi giáo dục có vai trò chủđạo trong sự hình thành và phát triển nhân cách, hình thành thái độ của con người với con người. Tuy nhiên, hiện nay giáo dục đang quá chú trọng đào tạo kiến thức, chưa chú trọng nhiều đào tạo kĩ năng sống cho học sinh. Giáo dục chỉ quan tâm tới chất lượng giảng dạy kiến thức, ít có thời gian đầu tư cho học sinh trải nghiệm, đểđược lắng nghe những chuyên gia tư vấn về những vấn đề nhạy cảm của học đường mà trong đó miệt thị ngoại hình đã và đang là hiện tượng nhức nhối trong xã hội hiện nay. Và vô tình các bạn học sinh đang có nhữnglời nói, hành động miệt thị ngoại hình người khác nhưng cũng không ý thức được mình đang miệt thị ngoại hình họ và nó có ảnh hưởng ra sao tới cá nhân, gia đình và xã hội. 2. Học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc với hiện tượng miệt thị ngoại hình Từ thực tế của học sinh trường mình, tác giảtiến hành khảo sát ngẫu nhiên 200 học sinh về ảnh hưởng và tác động của body-shaming trong cuộc sống của các bạn. Kết quả khảo sát cho thấy 85% học sinh gặp phải hành vi này. Trong đó, 22,4% học sinh bị rất thường xuyên, chủ yếu tập trung những khuyết điểm của cơ thể như vóc dáng, mặt, da, eo, mông, đùi, chân, tay, răng…Một số học sinh nữ Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 32 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 giấu tên cho biết họ thường xuyên bị chỉ trỏ tướng “đô”giống con trai”, bị bạn bè gọi là “tivi LCD”, “hai lưng”…Khi bị đánh giá như vậy, các em phải chịu nhiều áp lực. Body-shaming cũng được coi như dạng bạo lực về tâm lý. Đa số học sinh chưa tự xử lý được vấn đề này, thậm chí còn có suy nghĩ, hành động tiêu cực như “muốn trốn cả thế giới”, “tuyệt vọng muốn trốn ở nhà luôn hoặc đi phẫu thuật”…Phản ứng chủ yếu của nạn nhân body-shaming là thụ động, im lặng chịu đựng. Một số ít chọn hành vi đánh lại người chế nhạo mình. Trên một diễn đàn mạng xã hội, bạn N.T.A từng chia sẻ:”Mình đãlà nạn nhân của body shaming khi bị các bạn trong lớp chê cười vì chân tay quá to như con trai vậy. Mình thấy rất xấu hổ vì điều này. Là con gái,ai cũng mong mình nhỏ bé xinh xắn nhưng đâu phải ai cũng được như vậy. Nên mình rất mong các bạn khác hãy thôi bình luận, chỉ trỏ sau lưng như vậy bởi những người nhưmình sẽ cảm thấy cực kỳ tủi thân và chán nản”. “Mình ở lớp hay bị chú ý bởi gương mặt đầy mụn. Bạn bè và ngay cảthầy cô cứ thấy mặt mình là hỏi “Sao nay mặt mụn dữ vậy?”. Có bạnthậm chí còn nói mặt mình trông như “đáy nồi cơm điện”. Dần dần mình bắt đầu tin vào những lời nói đó, rằng mình thật xấu xí. Mỗi ngày đi học đối với mình như một cơn ác mộng...”. - lời kể của bạn N.T.Acó lẽ là tâm sự chung của rất nhiều người từng rơi vào hoàn cảnh tương tự khác. (đồ mập! xấu xí! Thật kinh tởm) Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 33 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 3. Kết quả thực nghiệm tại Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc về miệt thị ngoại hình 3.1. Kết quả thực nghiệm 3.1.1. Phát phiếu điều tra thu thập số liệu Chúng tôi đã xây dựng phiếu câu hỏi điều tra và phát ngẫu nhiên cho 200 bạn học sinh của trung tâm. Sau đó thu lại toàn bộ số phiếu từ các bạn tham gia khảo sát để tổng hợp, phân tích và đánh giá kết quả. 3.1.2. Kết quả thu được như sau Bảng 1: Kết quảđiều tra hiện tượng miệt thị ngoại hình ở trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Câu hỏi Kết Tỉ lệ quả (%) Câu 1: Bạn hiểu thế nào là Miệt thị ngoại hình (body 200 100 shaming)? Là hình thức dùng ngôn ngữđể chê bai, mỉa mai ngoại hình 80 40 của người khác Là chế giễu bản thân khi cảm thấy bản thân đi ngược lại 04 2 những chuẩn mực của xã hội Là hành động chỉtrích ai đó về cân nặng 04 2 Tất cảcác đáp án trên 112 56 Câu 2: Bạn có từng miệt thị ngoại hình ai không? 200 100 Có 174 87 Không 26 13 Câu 3: Bạn hay miệt thị ngoại hình với đối tượng nào? 200 100 Bạn bè 108 54 Thầy cô 04 2 Những người nổi tiếng 16 8 Tất cả 72 36 Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 34 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 Câu 4: Bạn hãy cho biết nguyên nhân nào khiến bạn miệt 200 100 thị ngoại hình người khác? Theo trào lưu 48 24 Theo thói quen 34 17 Cảm thấy ngoại hình của người khác thực sự xấu 118 59 Câu 5: Bạn cảm thấy như thế nào sau mỗi lần miệt thị 200 100 ngoại hình người khác? Không cảm thấy gì vì đã quá quen với việc đó rồi 74 37 Cảm thấy thích thú vì người khác xấu hơn mình 92 46 Thấy áy náy và tự nhủ“Một lần này nữa thôi” 34 17 Câu 6: Bạn đã từng là nạn nhân của miệt thị ngoại hình 200 100 chưa? Chưa 30 15 Đã từng 170 85 Câu 7: Bạn cảm thấy thế nào khi trở thành nạn nhân của 200 100 miệt thị ngoại hình? Bình thường (vì nghĩ đó chỉ là những câu nói trêu đùa) 108 54 Buồn, xấu hổ, tự ti 78 39 Tuyệt vọng, không muốn giao du với ai khác 14 7 Câu 8: Theo bạn miệt thị ngoại hình có nên tồn tại trong 200 100 cuộc sống này hay không? Nhất là trong học đường? Không nên vì nó là thói quen không lành mạnh và để lại hậu 122 61 quả Nên vì nó cũng là cách muốn nâng cao vẻđẹp và giá trị của 20 10 bản thân mình Ý kiến khác 58 29 Câu 9: Ghi lại một lần miệt thị ngoại hình mà bạn nhớ 200 100 nhất (miệt thị ai? Vì sao bạn lại miệt thị ngoại hình họ? Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 35 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 điều gì làm bạn nhớ nhất về lần miệt thị ngoại hình đó?) Miệt thị ngoại hình bạn bè (trêu chọc bạn bè vì thấy ngoại 70 35 hình bạn đen, mập…).Điều làm bạn nhớ nhất là sau khi nói những lời miệt thịấy bạn bị miệt thị rất buồn và gần như không còn vui vẻ, cười đùa, nói chuyện thoải mái với các bạn trong lớp. Miệt thị ngoại hình thầy cô (vì cô giáo nghiêm khắc, học 02 1 sinh không có cảm tình…). Điều làm bạn nhớ nhất sau khi thầy cô giáo biết mình là nạn nhân của miệt thị ngoại hình thầy cô không trách phạt, trái lại thầy cô ân cần chỉ dạy các bạn học sinh nên nói gì và không nên nói gì… Miệt thị ngoại hình một người nổi tiếng trên mạng xã hội (vì 128 64 muốn a dua theo mọi người để bình phẩm…Điều làm bạn nhớ nhất là sau những lời bình luận trên mạng xã hội đó, những người nổi tiếng một sốđã tìm tới phẫu thuật thẩm mĩ, ép buộc bản thân giảm cân đểđược lòng công chúng. Câu 10: Bạn hãy đề xuất một số biện pháp để hạn chế hiện 200 100 tượng miệt thị ngoại hình trong chính ngôi trường mà bạn đang học? Tựtin và hãy yêu thương bản thân mình 68 34 Bỏ ngoài tai những lời miệt thị ngoại hình 38 19 Hãy lên tiếng gọi tên người đã miệt thị bạn 12 6 Sự chung tay của gia đình –nhà trường – xã hội đểđẩy lùi 82 41 nạn miệt thị ngoại hình 3.2. Phân tích kết quả thực nghiệm Qua xử lí, phân tích số liệu thu thập, tác giả nhận thấy: Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 36 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 3.2.1. Thực trạng vấn đề miệt thị ngoại hình của HS Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Biểu đồ 1: Quan điểm của HS trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc về miệt thị ngoại hình 56% 40% 2% 2% Là hình thức dùng ngôn ngữ để chê bai, mỉa mai ngoại hình của người khác Là chế giễu bản thân khi cảm thấy bản thân đi ngược lại những chuẩn mực xã hội Là hành động chỉ trích ai đó về cân nặng Tất cả các đáp án trên - Theo kết quảđiều tra cho thấy: 85% học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc thừa nhận mình đã từng miệt thị ngoại hình người khác. Tuy nhiên, quan điểm của các em về miệt thị ngoại hình lại khác nhau: + 40% các em học sinh cho rằng miệt thị ngoại hình là hình thức dùng ngôn ngữđể chê bai, mỉa mai ngoại hình của người khác. + 2% là chế giễu bản thân khi cảm thấy bản thân đi ngược lại những chuẩn mực của xã hội. + 2% là hành động chỉtrích ai đó về cân nặng Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 37 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 + 56% học sinh có nhận thức đầy đủ về miệt thị ngoại hình. Các em cho rằng miệt thị ngoại hình hay còn gọi body shaming là hình thức dùng ngôn ngữđể chê bai, mỉa mai ngoại hình của người khác. Miệt thị ngoại hình cũng có nghĩa là sự tự mỉa mai, chế giễu bản thân mình khi cảm thấy bản thân đi ngược lại những quan điểm, những chuẩn mực của cái đẹp trong xã hội. Các em cũng nhận thức được rằng cái hành động chỉtrích người khác về cân nặng cũng được coi là miệt thị ngoại hình. - Theo khảo sát thực nghiệm tìm hiểu thái độ sau khi miệt thị ngoại hình của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc, kết quảthu được cho thấy 85% học sinh đều đã từng miệt thị ngoại hình nhưng thái độ của các em sau khi miệt thị ngoại hình người khác lại khác nhau, trong đó: Biểu đồ 2: Thái độ sau khi miệt thị ngoại hình của HS trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc 17% 37% 46% Không cảm thấy gì vì đã quá quen với việc đó rồi Cảm thấy áy này và tự nhủ với bản thân "một lần này nữa thôi" Cảm thấy thích thú vì người khác có ngoại hình xấu hơn mình + 37% các em không cảm thấy gì vì đã quá quen với việc miệt thì người khác rồi + 46% các em cảm thấy áy náy và tự nhủ với bản thân “một lần này nữa thôi” + 17% số em cảm thấy thích thú vì người khác có ngoại hình xấu hơn mình. Như vậy, có tới 46% các em HS cảm thấy áy náy sau mỗi lần miệt thịngười khác. Các em đã nhận thức được tác hại sau mỗi lần miệt thị, và sựảnh hưởng đến tâm lý người bị miệt thịnhư thế nào. Chính vì vậy, các em tự nhủ“một lần này nữa Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 38 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 thôi”. Tuy nhiên, lại có tới 37% số HS trong Trung tâm không cảm thấy gì vì gần như miệt thị ngoại hình người khác là việc đã quá quen với các bạn ấy rồi, điều này có nghĩa rằng các em thường xuyên có những lời miệt thịngười khác, có thể là với bạn bè, với những người nổi tiếng trên mạng xã hội, hay cũng có khi là với chính những người thầy, người cô hàng ngày lên lớp dạy dỗ mình. Mặc dù chỉ có 7% trong số các em được khảo sát cảm thấy thích thú sau mỗi lần miệt thị vì cho rằng ngoại hình người khác xấu hơn mình, nhưng dù sao miệt thị ngoại hình người khác cũng là hành vi vi phạm chuẩn mực đạo đức. Cần phải tìm ra phương hướng để khắc phục tình trạng miệt thị ngoại hình của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc một cách có hiệu quả. 3.2.2. Đối tượng miệt thị ngoại hình của HS Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Biểu đồ 3: Đối tượng miệt thị ngoại hình của HS Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc 54% 36% 8% 2% Bạn bè Thầy cô giáo Những người nổi tiếng Tất cả Theo kết quảđiều tra: + 54% học sinh miệt thị ngoại hình bạn bè + 2% học sinh miệt thị ngoại hình thầy cô giáo + 8% học sinh miệt thị những người nổi tiếng trên mạng xã hội Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 39 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 + 36% học sinh miệt thị ngoại hình tất cả (bạn bè, thầy cô, những người nổi tiếng, đối tượng khác…) Như vậy, đối tượng mà các em học sinh trong Trung tâm miệt thị ngoại hình nhiều nhất là bạn bè, những người mà hằng ngày các bạn có dịp gặp gỡ, tiếp xúc. Có thể là học chung trường, chung lớp, nhưng cũng có thể là bạn bè bên ngoài của các bạn. Nói chung đây là đối tượng bằng vai phải lứa, nên có lẽ những lời miệt thị một phần nào đó các em chỉxem như những lời nói trêu đùa cho vui, nhưng nó lại vô tình để lại dấu ấn không tốt, có khi trở thành nỗi ám ảnh với những người là nạn nhân của miệt thị ngoại hình. 36% học sinh miệt thị ngoại hình tất cả (bạn bè, thầy cô, những người nổi tiếng, và đối tượng khác…)đây là con số khá nhiều. Đặc biệt là thầy cô, những người hàng ngày trực tiếp giảng dạy các bạn, gần gũi với các bạn, quan tâm tới các bạn. Vậy tại sao, học sinh lại có thái độ, lời nói miệt thị ngoại hình những đối tượng này? 3.2.3. Nguyên nhân khiến HS Trung tâm GDNN –GDTX Yên Lạc miệt thị ngoại hình Biểu đồ 4: Nguyên nhân khiến HS Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc miệt thị ngoại hình 24% 59% 17% Theo trào lưu Theo thói quen Cảm thấy ngoại hình người khác thật sự xấu Nhìn vào biểu đồ trên ta thấy: Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 40 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 + 24% các em học sinh trung tâm miệt thị ngoại hình theo trào lưu, chạy theo xu hướng của xã hội + 17% các em miệt thị ngoại hình người khác theo thói quen + 59% các em cảm thấy ngoại hình người khác thực sựcó điểm nào đó xấu. Theo số liệu khảo sát trên, trong số 24% các em học sinh miệt thị ngoại hình là theo trào lưu, có thể gọi đây là “bệnh” hay chê ngoại hình người khác. Hiện nay, gần như 100% các em học sinh trong Trung tâm sử dụng Facebook, zalo…để kết nối, đểtrao đổi, để nói chuyện với nhau. Việc nhiều bạn, đặc biệt là các em nữ bị đem hình ảnh cá nhân ra “mua vui” cho bàn dân thiên hạ không phải là chuyện mới. Những câu nói: “Béo quá”, “mặt thếkia mà cũng đăng hình á?”…Sau những niềm vui vô thưởng vô phạt đó, không ít các bạn nữ cảm thấy tự ti và mặc cảm hơn về bản thân. Có 17% các em học sinh trong trung tâm cho rằng sởdĩ có lời nói miệt thị ngoại hình người khác là do thói quen, tức là các bạn đã quá quen với việc đó rồi. Có thể, đó chỉlà môt câu nói trêu đùa cho vui, có thểđó là lời góp ý để bạn bè mình có xu hướng ăn mặc, đầu tóc…làm sao cho gọn gang hơn, đẹp hơn. Các bạn không ý thức được hết những hậu quả và tác hại từ những câu nói trêu đùa ấy, từ những câu chê bai nhằm góp ý ấy. Các em học sinh cần lưu ý: Trêu đùa bạn bè tưởng chừng như vô hại nhưng nếu đùa quá có thể dẫn đến những hậu quả khó lường như: một tình bạn đẹp bị rạn nứt, cảm giác bịcoi thường, thiếu tôn trọng sẽ xuất hiện với những bạn bị nói dối và quan trọng hơn, nếu những lời miệt thị ngoại hình bị lặp đi lặp lại nhiều lần rất có thể nó sẽ trở thành phản xạ tự nhiên, và là nguyên nhân xuất hiện những hậu quảđáng tiếc với những nạn nhân của miệt thị ngoại hình đó. Một con sốđáng để bàn là có tới 59% các em học sinh trong trung tâm cho rằng sởdĩ có những lời miệt thị ngoại hình đó vì các em thấy ngoại hình bên ngoài của họ thực sự xấu. Với các bạn phải là người có khuôn mặt V-line, lông mày ngang, đậm, mắt bồcâu, mũi dọc dừa cao – thẳng… như vậy mới là đẹp. Nếu xét theo những nét đẹp mà các bạn cho rằng là chuẩn mực, là hợp với xu thế nhất ấy thì khó có thể tìm ra một gương mặt hoàn hảo của bất kì ai. Và dù với mục đích Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 41 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 nào đi chăng nữa thì miệt thị ngoại hình cũng cần phải đẩy lùi, đặc biệt trong môi trường học đường. 3.3. Bàn luận 3.3.1. Những nạn nhân của miệt thị ngoại hình –các bạn có suy nghĩ gì? Trong 200 phiếu điều tra tại Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc thì có tới 85% các em học sinh đã từng là nạn nhân của miệt thị ngoại hình. Đây là con số rất lớn cho thấy miệt thị ngoại hình gần như không chừa một ai. Với các em học sinh lại là đối tượng hay gặp phải nhất. Đa số các em vẫn chưa tự xửlý được vấn đề này, phản ứng chủ yếu của các nạn nhân của miệt thị ngoại hình thường thụđộng, im lặng chịu đựng, một số khác chọn hành vi miệt thị lại đối tượng chế nhạo mình, một số khác lại có suy nghĩ tiêu cực muốn “trốn cả thế giới”, “tuyệt vọng muốn ở nhà luôn…”. Còn với các em học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc, khi trở thành nạn nhân của miệt thị ngoại hình, các em có những suy nghĩ gì? Biểu đồ 5: cảm giác của HS trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc khi là nạn nhân của miệt thị ngoại hình 7% 39% 54% Bình thường Buồn, xấu hổ, tự ti Tuyệt vọng, không muốn giao du với ai Nhìn vào biểu đồ trên ta thấy + 54% các em học sinh cảm thấy bình thường vì cho rằng đó chỉ là những câu nói trêu đùa của bạn bè + 39% các em học sinh cảm thấy buồn, xấu hổ và tự ti + 7% các em học sinh cảm thấy tuyệt vọng và không muốn giao du với ai khác. Mặc dù, số học sinh cảm thấy bình thường vì cho rằng đó chỉ là những câu nói trêu đùa của bạn bè là 54% nhưng con số 39% cảm thấy buồn, tự ti và xấu hổ, Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 42 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 7% các em cảm thấy tuyệt vọng là một con sốđáng báo động. Rất có thể, sự vô cảm của các bạn, những lời nói miệt thị ngoại hình của người khác sẽ dẫn đến những hậu quảđáng buồn cho bản thân và những người xung quanh. 3.3.2. Có nên tồn tại miệt thị ngoại hình trong cuộc sống, nhất là trong học đường ? Biểu đồ 6 : Ý kiến của HS trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc về vấn đề nên hay không nên tồn tại miệt thị ngoại hình trong học đường 29% 61% 10% Không nên vì nó là thói quen không lành mạnh và để lại hậu quả Nên vì nó cũng là cách muốn nâng cao vẻ đẹp và giá trị của bản thân Ý kiến khác Theo kết khảo sát lấy ý kiến của học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc về vấn đề“Nên hay không nên tồn tại miệt thị ngoại hình trong cuộc sống nhất là trong học đường?”Các bạn học sinh đã thảo luận rất sôi nổi và đưa ra ý kiến như sau: - 61% học sinh cho rằng không nên vì nó là thói quen không lành mạnh và để lại hậu quả. Qua trao đổi, để khẳng định ý kiến của mình các em học sinhh cho rằng: + Miệt thị ngoại hình là một trong những hành vi thiếu đạo đức đáng chê trách nhất vì miệt thị ngoại hình được xem là một dạng bạo lực về tình thần. Trên thực tế miệt thị ngoại hình gây ra nhiều vết thương trong giao tiếp do những nhận xét vềcơ thể và hình hài nguời khác. + Nhiều người sử dụng lời nói chê bai, miệt thị ngoại hình người người khác như một thói quen, một hiện tượng phổ biến trong đời sống. Không hài lòng, mang Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 43 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 yếu điểm cơ thể của người khác ra để phê bình, muốn hạ thấp người khác, muốn vạch lá tìm sâu. Ngoài ra có sựđố kỵ, ganh ghét, cũng là một phần nguyên nhân. + Chê bai, chế giễu, miệt thị ngoại hìnhngười khác trở nên phổ biến từ gia đình, trường học, nơi làm việc và một cộng đồng. Đây không chỉ là một thói xấu mà trở thành vấn nạn trong xã hội. Thói quen chê bai thân thể người khác có thể biểu hiện trực tiếp hay gián tiếp với người bị chê bai. Sử dụng những yếu khuyết điểm trên cơ thể người đối diện để trêu chọc.“Khi người ta quá quan tâm đến ngoại hình của mình do hàng loạt hệ lụy của việc bị chê bai trong cộng đồng họ sẽ quá quan tâm đến tỉa tót, chăm sóc bên ngoài mà quên vun đắp làm giàu bên trong. Cần rèn luyện sự tự tin, thần thái, kiến thức và lòng nhân ái làm họ đẹp hơn trong mắt người khác. Nếu bị xúc phạm hãy thẳng thắn rằng tôi không hài lòng về chuyện này, hãy có những phản biện cụ thể để chống lại những sự vô ý không có thiện chí, học cách trân quý cơ thể mình” Do vậy, miệt thị ngoại hình để lại hậu quả lâu dài cả về vật chất hoặc tinh thần giữa người nói lời miệt thịvà người bị miệt thị. Và quan trọng nhất nó có thể hình thành thói quen xấu khó sửa ởcon người. - 10% các em học sinh cho rằng nên tồn tại miệt thị ngoại hình vì đây cũng là cách nâng cao vẻđẹp và giá trị của bản thân mình. Để bảo vệ ý kiến này của mình các em học sinh cho rằng : + Nhiều lời miệt thịnhư một câu nói trêu đùa vì muốn mang lại niềm vui, tiếng cười cho mình và cho mọi người xung quanh. + Nhiều người miệt thịđểđánh bóng bản thân, nâng cao sự hấp dẫn và sự chú ý vào bản thân, do vậy dễ lấy được thiện cảm của người khác nhờđó sẽcó được cơ hội thuận lợi hơn. Do vậy, theo các bạn trong cuộc chạy đua với xã hội thì đôi khi miệt thịngười khác để nâng cao giá trị bản thân cũng là vũ khí cần thiết. - Miệt thị ngoại hình là đúng hay sai? Đúng sai ở mức độ nào? Có nên tồn tại trong cuộc sống nhất là trong học đường hay không? Câu trả lời phụ thuộc vào sự phát triển nhận thức của mỗi cá nhân. Nhưng theo ý kiến của 29 % học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc thì miệt thị ngoại hình người khác là xấu nhưng nó Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 44 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 vẫn tồn tại trong cuộc sống và trong học đườngvà đôi khi các em vẫn phải sử dụng đến nó có lẽ một phần vì các bạn không còn lựa chọn nào khác. Sống trong xã hội, phải đối phó và tiếp cận với đủ mọi hạng người. Để cân bằng những quan hệ xã hội ấy, các em học sinh lắm lúc khó tránh cảnh phải đưa ra lời miệt thị ngoại hình với cảngười mình yêu thương. 3.3.3. Giải pháp hạn chế hiện tượng miệt thị ngoại hình ở HS Trung tâm GDNN –GDTX Yên Lạc Biểu đồ 7: Giải pháp hạn chế hiện tượng miệt thị ngoại hình của HS Trung tâm 34% 41% 19% 6% Tự tin và hãy yêu thương bản thân mình Bỏ ngoài tai những lời miệt thị Hãy lên tiếng gọi tên người đã miệt thị bạn Sự chung tay của gia đình - nhà trường - xã hội để đẩy lùi miệt thị ngoại hình Trên cơ sở phân tích nguyên nhân khiến học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc có những lời miệt thị bạn bè, thầy cô, những người nổi tiếng... Tôi xin đưa ra một số giải pháp để khắc phục hiện tượng miệt thị ngoại hình hay còn gọi là body shaming ở học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc. Cụ thể: * Về phía cha mẹ Là phụ huynh, không một bậc cha mẹ nào muốn con cái mình có những lời nói chê bai, chế giễu, miệt thị ngoại hình người khác. Tuy nhiên, thế giới giữa cha mẹ và con cái rất khác nhau nên có thể cha mẹ khó lòng kiểm soát hết được những Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 45 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 tâm tư, tình cảm và những lời nói của con em mình. Vì vậy, các bậc phụ huynh nên: - Bổ sung kiến thức tin học, tham gia mạng xã hội: Mạng xã hội là môi trường hết sức sinh động và phức tạp mà đa phần học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc đang tham gia. Tham gia mạng xã hội giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về con mình, những tâm tư và tình cảm cũng như những khó khăn mà các bạn đang mắc phải để giúp các bạn tìm cách khắc phục. - Cha mẹ cần giáo dục cho con có bản lĩnh, năng lực và kỹnăng tựđối phó được trong mọi tình huống khi phải đối mặt dù tốt, dù xấu. - Không nên đánh mắng, trách phạt, hay chê bai các bạn quá nhiều vì ở độ tuổi này các bạn có nhận thức rõ về bản thân, có lòng tự trọng cao, nhắc nhở nhẹ nhàng, tha thứ và thông cảm sẽ giúp các bạn cảm thấy được quan tâm, chia sẻ và sẽ có ý thức sửa chữa bản thân. Và nếu như các emlà nạn nhâncủa miệt thị ngoại hình các em cần nhận được những lời động viên, sự phân tích rõ rang đúng – sai, hãy là những người bạn thực sự của các con…để hơn hết các bạn không cảm thấy cô đơn và lạc lõng trong chính căn nhà của mình. * Vềphía nhà trường, thầy cô giáo - Giáo viên bộ môn và đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm cần quan tâm tới đặc điểm của từng học sinh, sẵn sàng chia sẻ với các em, là chỗ dưạ vững chắc cho các em trong mọi hoàn cảnh khó khăn. - Cần có hiểu biết về tâm sinh lý cũng như những thay đổi bất thường của học sinh để kịp thời nắm bắt, lý giải do đâu mà các bạn xuất hiện sự thay đổi bất thường ấy. Từ đó sớm tìm ra giải pháp cụ thể để khắc phục. - Nhà trường và các thầy cô có thể tổ chức các hoạt động ngoài khóa để các bạn học sinh có thêm cơ hội thể hiện bản thân, được trải nghiệm, được thử thách bản thân. - Xây dựng “trường học thân thiện, học sinh tích cực”, là môi trường thuận lợi để học sinh Trung tâmbộc lộ nhân cách và có thể chia sẻ với mọi người xung Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 46 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 quanh, yêu thương những người xung quanh, từ đó sẽ hạn chế được hiện tượng miệt thị ngoại hình người khác, nhất là bạn bè của mình. - Tổ chức các lớp Giáo dục kỹ năng mềm cho học sinh thích nghi với xã hội. - Phối hợp với gia đình học sinh: thăm gia đình học sinh, liên lạc thường xuyên với phụ huynh học sinh thông qua sổ liên lạc điện tử, cập nhật thông tin của học sinh liên tục, kịp thời. * Đối với các emhọc sinh Trung tâm GDNN –GDTX Yên Lạc Để hạn chế hiện tượng miệt thị ngoại hình trong học sinh trung tâm các em cần nhận thấy rằng: - Trong quan hệ với bạn bè, hãy luôn biết quan tâm, chia sẻ cho nhau, biết sống “mình vì mọi người”đó là môi trường tốt để chúng ta khẳng định giá trị bản thân mà không cần đến bất cứ một lời chê bai, miệt thị nào để đánh bóng và nâng cao giá trị bản thân. - Tham gia mạng xã hội để chia sẻ, giúp nhau giải quyết các thắc mắc khi gặp khó khăn để hạn chế hiện tượng miệt thị ngoại hình. Chứ không phải tham gia mạng xã hội để mà công kích, chê bai, miệt thị người. - Cách tốt nhất để giải quyết vấn đề này đó là hãy lên tiếng. Các emhọc sinh cần lên tiếng khi bản thân bị miệt thị ngoại hình, lên tiếng khi nhìn thấy người khác bị đùa cợt, bởi vì khi các emim lặng chính là vô tình tạo cơ hội cho những kẻ thích bắt nạt làm tổn thương các bạn nhiều hơn. - Và cuối cùng, điều cốt yếu nhất là hãy cùng giúp nhau “kháng thể”trước nạn miệt thị ngoại hình là bồi dưỡng cho các bạn sự tự tin về bản thân, yêu thương bản thân nhiều hơn. Khi các embiết trân trọng chính mình, các emsẽ tự khắc thấy bản thân mình đẹp –theo một cách rất riêng. Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 47 Lop5.com.vn

Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2018 - 2019 CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP “KHÁNG THỂ”TRƯỚC NẠN MIỆT THỊ NGOẠI HÌNH CỦA HỌC SINH TRUNG TÂM GDNN – GDTX YÊN LẠC 1. Hãy lên tiếng và nói “không” với miệt thị ngoại hình * Lường trước khảnăng khi bị miệt thị ngoại hình Nếu mọi người thường chú ýđến một bộ phận nào trên cơ thểbạn, săm soi “nhận xét”tiêu cực khiếm nhã về nó bạn sẽ dần hình thành phản ứng với lời nhận xét cho bạn.Ví dụ: nếu mọi người thường nhận xét tiêu cực về cân nặng của bạn, hãy nghĩ ra các câu trả lời bạn có thể sử dụng lần sau khi rơi vào trường hợp ấy. Bằng cách đó, bạn sẽ không bị mất cảnh giác, lúng túng hoang mang, xấu hổ khi bị “Miệt thị ngoại hình”. Bạn có thể nói dõng dạc và tự tin rằng: “Cân nặng của tôi không phải là việc của bạn”, hoặc “Tôi thích tóc của tôi theo cách của nó, cảm ơn bạn đã để ý chúng nhé.” * Gọi tên người đó lên. Làm gì khi bị miệt thị ngoại hình? Cách tốt nhất để giải quyết vấn đề này đó là đừng im lặng. Hãy đừng im lặng khi bản thân bị miệt thị ngoại hình hay nhìn thấy người khác bị đùa cợt, bởi vì khi bạn im lặng, bạn đã vô tình tạo cơ hội cho những kẻ bắt nạt làm tổn thương bạn nhiều hơn. Nếu người miệt thị là người thân hay bạn bè, hãy trò chuyện nghiêm túc với họ,nói cho họ biết suy nghĩ của bạn khi bị miệt thị và kể cho họ biết rằng bạn đang cảm thấy bất an như thế nào. Nếu họ không nằm trong vòng tròn quan hệ gần gũi của bạn, hãyđứng dậy và mạnh mẽ trả lời:”Đó không phải là vấn đề của cậu!”. Hơn nữa, bạn có thể đối phó với miệt thị ngoại hìnhtừ người kháclà chỉ đơn giản gọi tên người đó ra. Bạn không cần phải đưa ra nhận xét thô lỗ, ngay cả khi họ là người lạ, và gọi tên họ ra có thể làm cho bạn cảm thấy tốt hơn về tình hình bởi vì bạn đang nắm quyền kiểm soát.Ví dụ, nếu ai đó nói, “Bạn có nên ăn sáng bằng món này không? Món này béo lắm bạn chắc thừa nhiều calo lắm rồi?”bạn có thể trả lời: “(Tên người đó), Tôi không đánh giá cao bình luận của bạn về thói quen ăn uống của tôi. Cơ thể của tôi, lựa chọn của tôi.” * Bỏ qua chúng Tác giả: Nguyễn Thị Huyền 48 Lop5.com.vn

SKKN Nghiên cứu thực trạng và đưa ra giải pháp nhằm hạn chế vấn nạn miệt thị ngoại hình (Body shaming)

SKKN Nghiên cứu thực trạng và đưa ra giải pháp nhằm hạn chế vấn nạn miệt thị ngoại hình (Body shaming)

Presentation Transcript