140 likes | 250 Vues
Kriptoqrafiyanu0131n u0259sas anlayu0131u015flaru0131. Kriptoqrafiya haqqu0131nda mu0259lumat slayd
E N D
Plan 1. Ana löhvə 2. Qida bloku 3. Qida bloku 4. RAM
Kriptoqrafiyanədir? ““Kriptoqrafiya” ikiyunansözündən (κρυπτός – gizli və γράφω – yazıram) ibarət olub, “gizli yazı” mənasını verir. Kriptoqrafiyadanistifadəhaqqında ilk məlumatlarQədimMisir (e. ə. 1900-cu il), QədimMesopotamiya (e. ə. 1500-cu il) dövrünəaiddir. SezarşifriadlananşifrləməüsulunuQədim Roma imperatoruYuliSezardüşünübtapmışdı.
Şifrələmə ŞifrələmədedikdəaçıqmətnadlananM başlanğıcməlumatınınşifrələnmişmətnadlananM’ formasınaçevrilməsibaşadüşülür. Nəzərəalmaqlazımdır ki əksçevirmənihəyatakeçirməküçünaçaradlananəlavəinformasiyaya malik olmaqlazımdır.
Şifrələmə 2 cür olur Simmetrik şifrələmə - şifrələ-mənin simmetrik alqoritmində bir K açarından istifadə olunur. Açar məlumatı şifrələmək və sonrakı mərhələdə şifrədən çıxarmaq üçün istifadə olunur. Deməli, məlumatı göndərən və qəbul edən həmin açara malik olmalıdır. Asimmetrikkriptoqrafiyadaikiaçardanistifadəolunur. Onlardanbiriaçıq açarı (sahibininünvanıiləbirlikdənəşrolunabilər) şifrləməüçünistifadəolunur, digərigizliaçar (yalnızalanaməlum)deşifrləməüçünistifadəolunur. Rəqəmsalimzaalqoritmlərindəgizliaçarşifrləmə, açıqaçarisədeşifrləməüçünistifadəedilir..
Sezar şifrələmə alqoritmi Sezarşifrələməsi ilk dəfə Roma lideri JüliSezar tərəfindən istifadə olunmuş şifrələmə yoludur. Bu alqoritmsimmetrikşifrələməyəəsaslanır. Bu zaman məlumatıgöndərənşəxsmüəyyənaçar-a görəbuməlumatışifrələyir.
Sezarşifrələməsi “COMPUTER” sözünü şifrələmək istəsək nəticə “FRPSXWHU” olacaq.
Ədəbiyyat 1. İnformasiyatəhlükəsizliyi, DərslikBakı, «İQTİSAD UNİVERSİTETİ» nəşriyyatı – 2016 2. https://teknolojiprojeleri.com/teknik/sezar-sifreleme#:~:text=Sezar%20%C5%9Eifreleme%20Y%C3%B6ntemi'nin%20asl%C4%B1nda,say%C4%B1s%C4%B1%20kadar%20geriye%20g%C3%B6t%C3%BCrmek%20gerekir. 3. http://www.sciencecert.az/cryptography.html
ENİGMA Komputerlərinixtiraçısıkimisayılan Alan TurinqikincidünyamüharibəsindəAlmanyaordusunaməxsuskriptoqrafikşifrələrinqırılmasındaböyükroloynayıb. «Enigma» adlananmaşınsayəsindəİngiltərəAlmanyayaqarşıqələbəqazanmışdır.