Emeviler Dönemi 2

1. BirlikteÖğreniyoruzTARiHDERSLERi7 “Sizdenöncekilerin, Nuh, ÂdveSemudkavimlerininveonlardansonrakilerin haberleri size gelmedi mi ? ( İbrahim Suresi / 9. ayet)

2. EMEVİLER DÖNEMİ

3. EMEVİLER DÖNEMİ 750 571 610 622 632 634 644 656 661 Hz. Ömer Dönemi Hz. Ebubekir Dönemi Hz. Osman Dönemi Hz. Ali Dönemi EMEVİLER DÖNEMİ HZ.E.BEKİR VEFATI PEYGAMBER EFENDİMİZ (SAV)’İN DOĞUMU EMEVİLERİN YIKILIŞI HZ. ÖMER’İN ŞEHADETİ HZ. OSMAN’IN ŞEHADETİ İLK VAHİY HİCRET HZ. ALİ’NİN ŞEHADETİ PEYGAMBER EFENDİMİZ (SAV)’İN VEFATI

4. 661 • EMEVİLER • Suriye’nin merkezi Dımaşk’takurulan İslâm tarihinin bu ilk hânedan - devleti, adını Benî Ümeyye(Umeyyeoğulları, Umevîler) kabilesinden almıştır. • Muâviye ve ondan sonraki iki halife bu kabilenin Süfyânî kolundan, diğer on bir halife ise aynı ailenin Mervânî kolundandır. • Mekke’de İDARî işler  Umeyyeoğulları (Maddi Nüfuz) • Hac ‘da su ve yiyecek temini  Haşimoğulları (Manevi Nüfuz) • REKABET.....

5. 661 • Bu rekabet İslâmî dönemde farklı bir boyut kazandı. • HâşimîlerHz. Muhammed’e diğer kabilelere göre daha olumlu davrandılar. • Ümevî genellikle Hz. Peygamber’in İslâm’a açık davetinin ilk günlerinden itibaren halkın müslüman olmasını engellemeye çalıştılar. • Müslümanlarla savaşlarda kumandanlık • Büyük çoğunluğu, fetih esnasında İslâmiyet’i kabul etti.

6. 661 • İdarî konularda tecrübeli oldukları için erken tarihlerden itibaren çeşitli mevkilere getirildiler. • Hz. Peygamber tarafından görevlendirilen Emevî gençleri arasında kâtiplik vazifesi verilen EbûSüfyân’ın oğlu Muâviye de bulunuyordu. • Muaviye : • Mekke’nin fethedildiği gün müslüman oldu... • Hz. Ebû Bekir zamanında Suriye üzerine gönderilen ağabeyi Yezîd’inyardımcsı olarak görevlendirildi. • 638 yılında Ürdün ve civarına idareci olarak tayin edildi. • Bir yıl sonra Yezîd’in vebadan ölümü üzerine Hz. Ömer tarafından onun yerine Dımaşk valiliğine getirildi. • Hz. Osman zamanında 645 yılında Suriye umumi valisi oldu

7. 661 • Muâviye, Hz. Osman’ın şehit edilmesi sonrasında, cinayeti aydınlatmadığı ve katilleri sakladığı gerekçesi ile Hz. Ali’ye biat etmedi. • Daha sonra Mekke’de Hz. Âişe, Talha ve Zübeyr üçlüsü ile Hz. Ali arasındaki mücadelenin (CEMEL VAKASI) sonucunu bekledi... • CemelVak‘ası’nda galip gelen Hz. Ali’nin kendisini tekrar itaate davet etmesi karşısında, Hz. Osman’ın kanını dava etmeye devam ederek biatı reddetti.  SIFFIN SAVAŞI • Ardından HAKEM OLAYIve HARİCİ İSYANI , Hz.ALİ’nin şehadeti..

8. 661 • Hz. Al’nin 661 yılında şehid edilmesinden sonra Suriye halkından “emîrü’l-mü’minîn” unvanıyla biat aldı. • Hz. Ali’nin yerine halife seçilen Hz. Hasan’ın Irak ordusuna güvenememesi ve diğer bazı sebeplerle mücadeleden vazgeçerek kendisine biat etmesiyle Temmuz 661’de İslâm dünyasının tamamını hâkimiyeti altına aldı; • Böylece yaklaşık doksan yıl müslümanları idare edecek olan Emevî Devleti’ni kurmuş oldu.

9. 661 • 661 yılında ülkenin tamamını hâkimiyeti altında topladı. • Ancak Emevî muhalifleri mücadelelerini bırakmadılar. • Hariciler : Çoğunlukşa şiddet kullanarak bastırıldı. • Hz. Ali taraftarları : Çoğunlukla siyasi yaklaşıldı. • Siyasî istikrarı sağladıktan sonra uzun süreden beri durmuş olan fetihleri yeniden başlattı. • Suriye orduları : Anadolu ve Ermenistan. Hedef İstanbul. • Irak ordularıHorasan, Kabil, Buhara, Semerkant • Mısır ordularıda Kuzey Afrika topraklarında savaştılar. I. MUAVİYE

10. 661 • Suriye halkı yeni düzeni kolaylıkla benimsemişler, kendi geleneklerine göre meşru buldukları bu saltanatı Kur’an ve Sünnet’e uygunluğu bakımından tenkide gerek görmemişlerdi. • Muâviye, Kuvvete çok zor durumlarda başvururdu. Ancak valilerinin sertliğine göz yumuyor, zaman zaman bunu teşvik ediyordu. • Bu arada kendi kabilesinin nüfuzu altına girmemeye çalışan Muâviye, Hz. Osman’ın durumuna düşmemek için önemli eyaletlere başka kabilelere mensup valiler tayin etti. Kabile reislerine değer verdiğini gösterecek her şeyi yaptı. I. MUAVİYE

11. 661 • Kabile reislerinden sağladığı bu desteği oğlu Yezîd’i veliaht tayin ederken fazlasıyla kullandı. • Gayrimüslimlere hoşgörülü davranarak bazılarını devlet yönetiminde de görevlendirdi. I. MUAVİYE

12. 661 • Hulefâ-yiRâşidîn; “halîfetüresûlillâhveya “emîrü’l-mü’minîn” unvanını kullanmışken “halîfetullah” unvanını kullanan Muâviye’nin hilâfet makamına geçmesiyle İslâm tarihinde yeni bir dönem başlamıştır. • Değişenler : • Kılıçla-siyasetle alınan hilafet • Babadan oğula devredilen saltanatvari hilafet • Dini ikinci plana atan, kuvvete dayanarak devleti hilâfet-saltanat karışımı mutlak-teokratik-irsî bir monarşi ile idare eden halifeler... • Bu nedenle Emevi Halifeliğinin meşruiyeti İslam Tarihi boyunca tartışılmış... Muhalif hareketler tarafından da kullanılmış... I. MUAVİYE

13. 661 • Din alimleri de Emevîhalifeliğine aynı gözle bakmıştır. • Muâviye’yihilâfeti saltanata çevirmekle itham eden âlimler halifeliğin Emevîler’le sona erdiğine inanıyor, ancak toplumu iç savaşa sürükleyecek isyanlardan kaçınmak düşüncesiyle mevcut idareye itaati tercih ediyorlardı. • Devlet merkezinin bulunduğu Suriye’deki âlimler hariç Irak, Hicaz, İran ve Mısır bölgesinde yaşayan âlimlerin büyük çoğunluğu Emevî rejiminin şiddetle karşısında olduklarından Hâricî isyanlarının dışındaki diğer isyanları genellikle desteklediler I. MUAVİYE

14. 661 • İslâm tarihçilerinin çoğu, çeşitli sebeplerle Muâviye’yi tenkit etmişlerdir. Ancak daha sonraki dönemlerde farklı görüşler ileri sürenler de olmuştur. • Mesela İbnHaldûn: • “””Muâviye’ninoğlu Yezîd’i veliaht tayin etmekle içinde bulunulan şartlara göre müslümanların hayrına olanı yapmıştır. • Muâviye’den itibaren din motifi zayıflamış, kabile asabiyeti onun yerine geçmiştir. Dolayısıyla Dinin öngördüğü şartlarda bir halife seçilseydi ona itaat edilmeyecek, toplumun birlik ve beraberliği yeniden bozulacaktı.””” • İbnHaldûn’un bu yaklaşımı özellikle çağdaş Sünnî yazarlar tarafından da benimsenmiştir. • II. Muâviye’nin yerine geçecek halifeyi belirlemeden ölmesinden sonra ortaya çıkan karışıklık ve iç savaşlar, veliahtın belirlenmesinin zaruretini ve Emevî ailesinden olmayan bir halifeye itaatin zor olacağını gösteren bir delil olarak ileri sürülmüştür. I. MUAVİYE

15. 661 680 • Muâviye’nin Nisan 680 ayında vefatının ardından Yezîd’ebiat edildi. • YEZİD, Dımaşk’tadoğdu. Annesi Yemen asıllı Kelbkabilesinden... Babası Muâviye, oğlunun çöl ortamında yetişmesini sağlamak amacıyla onu annesiyle birlikte kabilelerine gönderdi. • Yezîdburada bedevî hayatının şartlarına göre büyüdü. Bu arada içki ve eğlence dünyasını tanıdı. Yarış atları ve av köpekleri edindi, şiirle meşgul oldu. • YEZİD’ebiatta problem çıkaran tek şehir Medine oldu. Yezîd’in halifeliğini tanımayan Hz. Hüseyin ve Abdullah b. Zübeyr, kendilerinden zorla biat almakla görevlendirilen valinin takibatından kurtularak Mekke’ye gittiler. I. MUAVİYE I. YEZİD

16. Hz. HÜSEYİN ve KERBELA • Hz. Hüseyin, Hicretin 4. yılındadoğdu. • Abisigibiona da Hz. Peygamber (SAV) isminiverdi. • İlk ikihalifedönemindeolaylardayeralmadı. • Hz.Osman’ınevikuşatıldığında, korumakiçinordaydı. • BabasınınhalifeliğindeKûfe’yegiderekyanındayeraldı. • Babasıvefatedince, onunvasiyetineuyarakabisiHz.Hasan’abiatetti. • Hz.Hasan’ınMuaviye’yebiatınaitirazetti, reddedildi, Medine’yedöndü. • Hz.Hasan’ınvefatındansonraYezid’inhilafetmakamınagelişinekadarsadeceibadetlemeşguloldu. • Hz.Hasan’invefatındansonra, kendisine İMAM sıfatıilebiatedildiğine, Muaviyealeyhindefaaliyettebulunduğunayahutkendiimametiiçinhareketegeçtiğinedairsünniya da şiikaynaklarındaherhangibirrivayet-bilgiyok. Aksine, kıpırdanışlarafırsatvermediğisöylenir. • Muaviye’nin, Yezid’ebiatistemesiise, Hz.Hüseyin’i de rahatsızetmiştir.

17. Hz. HÜSEYİN ve KERBELA • Muaviye, oğluYezidiçinbiatistediğindeMedineahalisiveHz.Hüseyinbiatıreddettiler. Muaviye, bizzatMedine’yegiderekmuhalifleritehditetti. Ancakbiatalamadı. 680’de de öldü. • Yezidhilafetegeçince, MedinevalisiVelid’ten, Muaviye’ninöldüğünüduyurmadan, Hz.Hüseyin’den her ne şekildeolursaolsunbiatalmasınıistedi. • Biatalamayınca, Hz.Hüseyin’inboynunuvurmasınıtavsiyeedenbiröncekiMedinevalisiMervan’a : ““Sen benim için dinimi yıkacak bir şey tavsiye ediyorsun. Yemin ederim ki Hüseyin’i öldürmek suretiyle dünyanın her yanına, üzerine güneşin doğup battığı bütün mal ve mülküne sahip olacağımı bilsem yine de bunu istemem” diyerekreddetti. • Velîd’in yanından ayrılan Hz. Hüseyin 4 Mayıs 680 gecesibütün aile fertlerini yanına alıp Mekke’ye doğru yola çıktı.

18. Hz. HÜSEYİN ve KERBELA • Hz. Hüseyin’in Yezîd’e biat etmeyip Mekke’ye gittiğini haber alan Kûfeliler’denŞebes b. Rib‘î ve Süleyman b. Surad gibi bazı ileri gelenler onu hilâfete getirmek için kendisine davet mektupları, ayrıca Ebû Abdullah el-Cedelî başkanlığında bir heyet gönderdiler.. • Hz. Hüseyin, durumu yerinde incelemesi için amcaoğlu Müslim b. Akīl’iKûfe’ye yolladı. 9 Temmuz 680 tarihinde şehre ulaşan Müslim Hz. Hüseyin adına biat almaya başladı. • İlk aşamada 12-30.000 kişinin biat ettiği ve hatta Müslim’in KûfeMescidi’nde açıkça bir konuşma dahi yaptığı rivayet edilmektedir. • Yezîd, Müslim’in bu faaliyetini öğrenince KûfeValiliğine Ubeydullah b. Ziyâd’ı tayin etti ve ondan Müslim’i şehirden çıkarmasını veya öldürmesini istedi. • Ubeydullah’ın Hz. Hüseyin taraftarlarını ürküten tedbirler alması üzerine Müslim daha nüfuzlu bir kişi olan Hâni’ b. Urve el-Murâdî’nin evine yerleşti ve halkı ayaklanmaya çağırdı.

19. Hz. HÜSEYİN ve KERBELA • Ancak Ubeydullah’ın safında yer alan Kûfe ileri gelenlerinin nasihat ve tehditleri üzerine ayaklanan halk dağılmaya başladı ve geceye doğru Müslim’in yanında sadece otuz kişi kaldı; daha sonra onlar da dağıldı. • Daha sonra Müslim ihbar edildi, yakalanarak öldürüldü (9 veya 10 Eylül 680). • Bu yüzden Kûfeliler’den biat aldığını daha önce mektupla haber verdiği Hz. Hüseyin’e , onların sözlerinden döndüğünü bildiremedi. • Hz. Hüseyin yeni gelişen olaylardan haberi olmadığı için Kûfe’ye hareket etmeye karar verdi. Etrafındakiler bu kararından vazgeçirmek için çok uğraştılarsa da, 9 Eylül 680’de ailesi ve taraftarları ile birlikte Kûfe’ye doğru yola çıktı. • Yolda şair Ferezdak ile karşılaşıp Kûfe’deki durumu sorunca, “Halkın kalbi seninle, kılıçları Benî Ümeyye iledir; ilâhî takdir ise gökten iner ve Allah dilediğini yapar” cevabını aldığı halde, “Doğru söyledin, Allah’ın dediği olur, Allah dilediğini işler ve rabbimiz her gün yeni bir iştedir. Takdir hoşumuza gidecek şekilde olursa nimetlerinden dolayı Allah’a şükrederiz; O şükredenlerin yardımcısıdır. Eğer takdir umulandan başka türlü çıkarsa niyeti hak ve takvâsı da teneşir tahtası olan kimse elbette taşkınlık göstermez”diyerek yolculuğunu sürdürdü

20. Hz. HÜSEYİN ve KERBELA • Hz. Ancak daha sonra Sa‘lebiyye’de karşılaştığı iki yolcudan Kûfeliler’inbiatlarından caydığını ve Müslim’in öldürüldüğünü öğrenince geri dönmek istedi; fakat bu defa da Müslim’in oğulları ve kardeşlerinin ısrarı üzerine yola devam etmeye mecbur oldu. • Bu arada taraftarlarına isteyenlerin ayrılabileceğini söyledi, onlar da ayrıldılar; yanında sadece aile fertleriyle birlikte yaklaşık yetmiş kişi kaldı. Böylece sayısı azalan kafile Kerbelâ’yavardı (2 Ekim 680). • Uzun süredir 1000 kişilik kuvvetiyle gözetletmekte olan Kûfe Valisi Ubeydullah, kafilenin sarp ve müstahkem yerlere sığınmasına engel olunmasını, susuz ve savunmasız bir yerde konaklamaya mecbur edilmesini istedi. • Rey valiliğine getirilen Ömer b. Sa‘d b. EbûVakkās’a da ordusuyla Hz. Hüseyin üzerine yürümesini ve bu meseleyi halletmesini emretti. • Ömer b. Sa‘d önce bu işe yanaşmak istemediyse de yoğun ısrar ve görevden alınma tehdidi karşısında kafilenin üstüne yürüdü.

21. Hz. HÜSEYİN ve KERBELA • Hz. Hüseyin Ömer’in gönderdiği elçiye; kendisini Kûfeliler’in çağırdığını, 18.000 kişinin biat ettikten sonra biatlarını bozduğunu, dönüp gitmek istediğinde engel olunduğunu ve kendisini buraya kadar gelmek zorunda bırakıldığını anlattı ve, “İzin verin dönüp gideyim” dedi . • Ömer b. Sa‘d, Hz. Hüseyin ile çarpışmak istemediği için bu cevaptan memnun kaldı ve durumu Ubeydullah’a bildirdi. Ubeydullah ise Yezîd’ebiatı önermesini ve reddi halinde kafilenin su ile irtibatını kesmesini istedi. • Bunun üzerine Ömer, Hz. Hüseyin’i Kûfe’ye çağıranlar arasında bulunan Amr b. Haccâc’ı su yollarını kesmekle görevlendirdi; sonra da birkaç defa Hüseyin’le gizlice görüştü • Aralarında ne konuştukları tam olarak bilinmiyor ancak Ömer, kabul edilebileceği ve böylece kendisinin de bu sıkıntılı işten kurtulacağı ümidiyle teklifleri Ubeydullah’a bildirdi.

22. Hz. HÜSEYİN ve KERBELA • Ubeydullah önce bu teklifleri uygun gördüyse de Sıffîn’de Hz. Ali’nin safında çarpışanlardan Şemir b. Zülcevşen ona önemli bir fırsatı kaçırmış olacağını hatırlatarak Fırat nehriyle irtibatı kesilmiş ümitsizlik içindeki Hüseyin’i isteğine boyun eğdirmesini veya cezalandırmasını söyledi, ayrıca onun Ömer ile geceleri gizlice görüştüğünü belirtti. • Bunun üzerine Ubeydullah, Şemir ile Ömer’e bir mektup göndererek Hüseyin’in doğrudan kendisine teslim olmasını sağlamasını, bunu başaramazsa onunla savaşmasını, aksi takdirde kumandayı Şemir’e bırakmasını emretti. • Şemirkarargâha 9 Muharrem Perşembe günü ulaştı. Ömer b. Sa‘d kumandayı, dolayısıyla kazandığı dünyalığı elden kaçırmamak için bu görevi yerine getireceğini söyledi. • Hz. Hüseyin ve yanındakiler o geceyi dua, namaz ve istiğfarla geçirdiler

23. Hz. HÜSEYİN ve KERBELA • Ertesi gün Hz. Hüseyin gerekli savaş hazırlıklarını yaptıktan sonra atına bindi ve önünde bir mushaf olduğu halde Ömer’in ordusuna yaklaşarak kendisinin buraya geliş amacını anlamaları, hakkında insaflı hüküm vermeleri halinde saadete kavuşacaklarını ve üzerine yürümelerine gerek kalmayacağını, mazeretini dikkate almamaları durumunda ise istediklerini yapmalarını söyledi. • Bazı kaynaklara göre Hz. Hüseyin bu konuşmasında anne babasının ve amcalarının İslâm’a hizmetlerini dile getirmiş, Resûl-i Ekrem’in kendisi hakkındaki övücü ifadelerinden söz etmiş ve kanını akıtmanın büyük vebal doğuracağını hatırlatmıştır. Hz. Hüseyin’in bu konuşması üzerine pişmanlık duyup onun safına geçenler olmuştur. • Ömer b. Sa‘d’ın sancağıyla gelip ilk oku atması üzerine başlayan savaş birbirine denk olmayan bu kuvvetler arasında tam bir dram şeklinde devam etti ve Hz. Hüseyin’in savaşa başlarken yirmi üç süvariyle kırk piyadeden oluşan askerleri kısa sürede azaldı.

24. Hz. HÜSEYİN ve KERBELA • Savaşın sonlarında artık sıcak ve susuzluktan bitkin hale düşen bu az sayıdaki insanın başında piyade olarak cesaretle dövüşen Hz. Hüseyin’e Şemir’inemriyle her taraftan hücum edildi. Sinân b. Enes en-Nehaîonu yere düşürdü, sonra da atından inerek saçlarını ve daha sonra başını kesti; oradakiler de cesedini soyup her şeyini, ardından da çadırları yağmaladılar. (10 Muharrem 61/10 Ekim 680). • Şehidlerincesetleri ertesi gün Benî Esed mensuplarının ikamet ettiği Gādiriye köylülerince toprağa verildi. • Hz. Hüseyin’in kesik başı ve esirler Dımaşk’a gönderildiğinde Yezîd görünüşte üzülmüş (!) ve Hüseyin’i öldürtmesi sebebiyle Ubeydullah’a lânet etmiştir !!! • Ancak onun bu üzüntüsünde samimi olduğunu söylemek mümkün değildir. Çünkü gerçekten üzülmüş olsaydı Ubeydullah, Şemir ve diğerlerini hiç değilse görevlerinden alması gerekirdi; ayrıca öldürme emrini verenin bizzat kendisi olduğu yolunda rivayetler de vardır

25. 661 680 • İslâm tarihinin en büyük faciası olan ve asırlarca devam edecek mücadelelerin temelini teşkil eden Kerbela hadisesi, Şiîliği siyasî bir taraftarlık olmaktan çıkarıp hilâfetin Hz. Ali evlâdının hakkı olduğu inancını bir nas olarak kabul eden bir grup haline getirdi. • Müslümanların iki zümreye ayrılmasının esasını teşkil eden bu facia yüzünden başlatılan isyanlar Emevîler’in yıkılışının önemli sebeplerinden biri olmuştur. • Halkın Emevî idaresine karşı nefret duygularını tahrik eden bu olay Hicaz bölgesini daha duyarlı hale getirdi. I. MUAVİYE I. YEZİD

26. 661 680 • Hz. Hüseyin’in şehâdetinden sonra Mekke’de yalnız kalan Abdullah b. Zübeyr’in gizlice biat almaya başlaması ve Emevî valisinin namazda imamlığına engel olması, öte yandan Medine halkının, sefihliği ve eğlenceye düşkünlüğü yüzünden Yezîd’ebiattanaynlması bölgede Emevî otoritesini iyice sarstı. • Yezîd’inbu isyanları bastırmak için gönderdiği Suriyeli askerlerden oluşan 12.000 kişilik bir ordu, Harre Savaşı’nda Emevî yönetimine karşı isyan eden Medineliler’i bozguna uğrattı; hatta rivayete göre kazandığı zaferin ardından şehri yağmalamaktan ve şehirde pek çok kötülüğü işlemekten çekinmedi. • Daha sonra Mekke üzerine giden ordu şehri muhasara ederken (2 ay), Yezîd’in ölüm haberi gelince kuşatmayı kaldırarak Dımaşk’a döndü.. I. MUAVİYE I. YEZİD

27. 661 680 • Devlet işlerinden ziyade eğlence âlemleriyle meşgul olan Yezîd, Hz. Hüseyin’in öldürülmesi ve mukaddes şehirlerin talan edilmesi, Kâbe’nin mancınıkla taşlanması gibi icraatları yüzünden müslümanların hâfızasında İslâm tarihinin en kötü isimlerinden biri olarak yer etmiştir. I. MUAVİYE I. YEZİD

28. 661 680 683 • Çok kısa süren halifeliği sırasında önemli bir icraatı yok. • II. Muâviye’nin ölümünü Emevî tahtını sarsan hadiseler takip etti. • I. Muâviye’ninbaşarılı siyasetiyle örtbas ettiği ihtilâflar daha da kuvvetlenerek ortaya çıktı. • Fikrî anlaşmazlık, kabilecilik ve bölgeler arası rekabet gibi sebeplere dayanan bu ihtilâflar yüzünden müslümanlar ikinci bir iç savaşın eşiğine geldiler I. MUAVİYE I. YEZİD II. MUAVİYE

29. 661 680 683 • Babası Ümeyyeoğullarından Hakem b. Ebul-As. Hz.Peygambere düşmanca davranan, eziyet eden biri. Müslüman olduktan sonra bile samimiyetsiz. Sırları ifşa ettiğinden dolayı Hz. Peygamber tarafından Taif’e sürülmüş. • Mervan’da babası ile beraber sürgünde büyümüş. Hz.EbuBekir ve Hz.Ömer zamanında bu değişmemiş. Hz.Osman zamanında Medine’ye gelebilmişler. 684 I. MERVAN I. MUAVİYE I. YEZİD II. MUAVİYE

30. 661 680 683 • Hz.Osman Mervan’ı devlet katipliğine getirmiş, Mervan halife adına kararlar verip uygulayan bir konuma yükselmiştir. • II. Muaviye’nin ölümü sonrası güçlenen Abdullah b. Zübeyr’e karşı, kabilelerden gelen destek ile, halifeliğini ilan etmiş, Halifeli’ğinEmeviler’de kalmasını sağlamıştır. • Abdullah b. Zübeyr ve onu destekleyen kabileleri savaşla bastırmıştır. • Halife seçildikten sonra Emevîler’i çöküşten kurtaran I. Mervân, kısa bir süre içinde sağladığı başarılarla bu hânedanın kendi adıyla anılan ikinci kolunun (Mervânîler) iktidarına devamlılık kazandırmış oldu. 684 I. MERVAN I. MUAVİYE I. YEZİD II. MUAVİYE

31. Mervan’ın oğlu... Emevilerin en büyük hükümdarı... 20 yıl... • İlk sorun yine iç muhalefet : Hariciler ve Hz.Hüseyin-Hz.Ali taraftarları ve Abdullah b. Zübeyr.. • Hz.Hüseyin taraftarlarını yenerek IRAK’ı, Abdullah b. Zübeyr’i ortadan kaldırarak HİCAZ’ı ve Haricileri yenerek tüm ülkede istikrarı sağladı. 661 680 683 684 685 I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD II. MUAVİYE • İstikrarı sağlarken komutanı HACCAC’ın sertlikleri başka karışıklık ve isyanlara sebep olduysa da, bunlar da bastırıldı. • Başlangıçta Bizans’a vergi verir konumdayken, iç istikrar sonrası Bizan’a kaybedilen bazı yerler geri alındı hatta yeni yerler fethedildi. • İlk İslam parasını bastırdı, devlet düzenini kurdu, Arapça’yı resmi dil yaptı. • Öldüğünde oğlu Velid’eAtlas Okyanusundan Ceyhun nehrine uzanan bir devlet bıraktı.

32. Babasından her bakımdan kuvvetli bir devlet devralan Velîd, babasının isitikrar politikalarının devam ettirdi. • Onun zamanı Mâverâünnehir fâtihi Kuteybe b. Müslim, Sind ve civarının fâtihi Muhammed b. Kāsım es-Sekafî, Anadolu gazalarının meşhur ismi kardeşi Mesleme b. Abdülmelik, İspanya fâtihleri Târık b. Ziyâd ve Mûsâ b. Nusayrgibi İslâm tarihinin en ünlü kumandanlarının fetihleriyle dopdolu olarak geçti. 661 680 683 684 685 705 I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD I. VELİD II. MUAVİYE • Bu fetihler sayesinde ülkenin sınırları Türkistan’dan Fransa içlerine, Anadolu’dan Hindistan sınırlarına kadar genişlemişti. Askerî güç zirve yaptı. • Müslümanlar dünya hâkimiyetine doğru önemli bir mesafe katetmişti. • Yine bu fetihler neticesinde, gelecekte İslâm’ın bayraktarlığını yapacak olan Türkler’inİslâmlaşması gibi son derece önemli bir başarı elde edilmişti.

33. Ülkenin imarına önem verdi: KudüstekiKubbet’üs Sahra ile Dımaşk’takiEmeviyye Camii başta olmak üzere camiler, köprüler , yeni yollar ... • Hastahaneleryaptırdı; cüzzamlılar, âmâlar ve kötürümlerin ihtiyaçlarını karşılamak suretiyle onları devletin himayesine aldı. 661 680 683 684 685 705 I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD I. VELİD II. MUAVİYE • Dindarların üstündeki baskıyı kaldırdı. • Medine âlimlerine zalimane davranan valiyi görevden alarak yerine dindarlığıyla meşhur amcazadesi Ömer b. Abdülazîz’i getirdi. • Bu tutumuyla, hânedanın yıkılması için çalışan muhalif mezheplere karşı Sünnîliğin öncüleri olan bir dinî zümrenin gelişmesine yardımcı oldu.

34. I.Velid, kardeşi Süleyman’ı ekarte ederek, yerini oğluna bırakmak istedi, komutanları da destekledi ancak ömrü yetmedi. • Kardeşi Süleyman halife oldu. İlk iş olarak da I.Velid’in komutanlarını tek tek cezalandırmak oldu. • Başarılı vali ve kumandanları şahsî sebepler yüzünden cezalandırması kabile mücadelelerini arttırdı. 661 680 683 684 685 705 715 I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD I. VELİD II. MUAVİYE SÜLEYMAN • Üç yıldan daha az süren halifeliği, duraklamanın başladığı dönüm noktası oldu.. • Abdülmelik zamanında başlayan din âlimlerinin halifeler üzerindeki etkileri, Süleyman zamanında bilhassa yüksek bir noktaya ulaşmıştır. Nitekim Süleyman ölüm yatağında iken, yerine tayin edebileceği oğlu ve kardeşleri varken amcazadesi Ömer b. Abdülazîz gibi dindar birini veliaht göstermiştir.

35. Hiç beklemediği bir anda halife oldu. • İstişare kültürünü hakim kılması, istişare meclisleri oluşturması, asabiyet-mensubiyet yerine ehliyete önem vermesi ile diğer halifelerden faklı... • Halka kötü davranan idarecileri derhal uzaklaştırdı, yerlerine dindar bilgili valiler atadı. • Önceki halifeler tarafında haksızca el koyulan mal ve mülkü sahiplerine iade etti. 661 680 683 684 685 705 715 717 I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD I. VELİD II. MUAVİYE SÜLEYMAN ÖMER BİN ABDÜLAZİZ • Hz.Ali evladına çok iyi davrandı, Fedekarazilerini iade etti. Hariciler ile bile diyalog yoluna gitti. • İkinci sınıf muamelesi gören “Arap olmayan müslümanlar”dan alınan vergileri kaldırdı, eşitlik sağladı. Gayrımüslümlerin hukukunu korudu.

36. Tebliğ heyetleri kurdu. Bu sayede Kuzey Afrika ve Türk memleketlerinde İslam hızla yayılmaya başladı. Bazı mahalli hükümdarlar halkları ile birlikte müslüman oldular. • Böylece üyükfetihler sonucunda ele geçirilen bölgeler, halklarının tamamına yakınının İslâm’a girmesiyle yeni bir mahiyet kazandı. • Bu dönemde, Kuzey Afrika ve Endülüs tarihinde önemli bir yere sahip olan Berberîler ile İslâm adına istikbalin hâkimi olacak Türkler’inİslâmlaştırılması gibi önemli bir sonuç elde edildi. 661 680 683 684 685 705 715 717 I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD I. VELİD II. MUAVİYE SÜLEYMAN ÖMER BİN ABDÜLAZİZ • Böylece millî duygularına bağlı iki büyük ırk şekillenmekte olan İslâm medeniyeti çerçevesine girdi. • İslâm dünyasının iki ucunda bulunan bu iki ırk, İslâm medeniyetinin geleceği olmuştur.

37. Beşinci râşid halife olarak kabul edilen Ömer b. Abdülazîz’in halifeliği yaklaşık iki buçuk yıl sürdü. • Hilâfeti istişârî mahiyete çevirmek ve ehil olan birinin istişârî yolla halife seçilmesi sistemini yeniden başlatmak istedi. • Emevîailesinin şiddetle karşı çıktığı bu arzusunu gerçekleştiremeden vefat etti. 661 680 683 684 685 705 715 717 I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD I. VELİD II. MUAVİYE SÜLEYMAN ÖMER BİN ABDÜLAZİZ

38. 720 661 680 683 684 685 705 715 717 I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD II. YEZİD I. VELİD II. MUAVİYE • Yerine Süleyman tarafından veliaht tayin edilmiş olan Yezîd b. Abdülmelik geçti ve hilâfet yeniden saltanata dönüştü. • Yaklaşık 4 yıl süren halifeliği iç isyan ve karışıklıklarla geçti. • Halifelik makamına yakışmayacak ölçüde hafif meşrep bir tabiata sahip olan II. Yezîd, zamanının büyük kısmını iki gözde câriyesiyle birlikte geçiriyor, yakınlarının uyarısına aldırmıyordu. SÜLEYMAN ÖMER BİN ABDÜLAZİZ

39. 724 720 661 680 683 684 685 705 715 717 • Hişâm’ınhalifeliği yaklaşık yirmi yıl sürdü. Emevîhânedanının üçüncü ikbal ve yükselme devri .. • Dönemin sonuna doğru devletin temelleri sarsılmaya başladı. • Hz.Ali evladından Zeyd bin Ali’nin isyanının bastırdı ama bu Abbasi muhalefetini güçlendirdi. I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD II. YEZİD I. VELİD II. MUAVİYE HİŞAM SÜLEYMAN ÖMER BİN ABDÜLAZİZ • Hazar denizi civarında Türkler ile savaşlar oldu. • Pireneler’igeçen İslâm ordusu, Frank ordusuna yenildi. Tarihi değiştiren mağlûbiyetin ardından Kuzey Afrika’da önemli Berberî isyanları meydana geldi. • Olumsuzluklara rağmen ülkede istikrarı korudu. Ancak gücünü arttıran Abbâsîmuhalefetiyle Hâricî propagandasını önleyecek tedbirler alamadığı için devlet onun vefatının üzerinden birkaç ay geçer geçmez tam bir kargaşaya düştü

40. 724 720 661 680 683 684 685 705 743 715 717 • II. Velid zevk-sefa düşkünü, mukaddes değerler ile alay ettiği söylenen biri. Emevi ailesi bile muhalefet etti. Öldürüldü, yerine III. Yezid geldi. • III. Yezid, Ömer b. Abdülazizi’i örnek aldı ama ömrü vefa etmedi, 6 ay sonra vefat etti. • Yerine geçen İbrahim, kısa süre sonra II. Mervan tarafından ihtilal ile halifelikten indirildi. • II. Mervan merkezi Harran’a taşıdı. Hariciler, Şiiler hatta Emevi hanedanından bazıları ardı ardına isyan ettiler. • Bunlarla uğraşılırken asıl tehlike gözden kaçtı. ABBASİ İHTİLAL HAREKETİ başladı. Ebul Abbas es-Seffah halife ilan edildi. Yeni halife II. Mervanı Mısır’da öldürerek EMEVİ DEVLETİNE son vermiş oldu. I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD II. YEZİD I. VELİD II. MUAVİYE HİŞAM SÜLEYMAN II. VELİD III. YEZİD İBRAHİM II. MERVAN ÖMER BİN ABDÜLAZİZ

41. 724 720 750 661 680 683 684 685 743 715 705 717 I. MERVAN I. MUAVİYE ABDULMELİK I. YEZİD II. YEZİD I. VELİD II. MUAVİYE HİŞAM SÜLEYMAN II. VELİD III. YEZİD İBRAHİM II. MERVAN ÖMER BİN ABDÜLAZİZ EMEVİLERİN YIKILIŞI