Đổi mới sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài học

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HOÀ BÌNH TRƯỜNG PTDTNTTHPT TỈNH Chuyên đề ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN DỰA TRÊN NGHIÊN CỨU BÀI HỌC HOÀ BÌNH - THÁNG 10 NĂM 2014 https://tailieu.top/

2. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN DỰA TRÊN NGHIÊN CỨU BÀI HỌC MỤC TIÊU • Thay đổi nhận thức về SHCM theo NCBH. • Thay đổi về hành động, kiên trì vận dụng NCBH để đổi mới SHCM. • Nâng cao năng lực chuyên môn của GV, nâng cao chất lượng học của HS, phát triển nhà trường bền vững. https://tailieu.top/

3. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC NỘI DUNG 1.Quan niệm và mụcđíchđổimới chuyên môn theo NCBH. 2.Cơ sở lí luận và thựctiễncủaviệcđổimới SHCM theo NCBH. 3. Các bướctiến hành nghiên cứu bài học 4. Tổchứcthựchiện chuyên môn theo NCBH 5. Sự khác nhau giữa SHCM truyềnthống và SHCM theo NCBH 6. Lợi ích từ SHCM theo NCBH 7. Mộtsố khó khăncầnkhắcphục khi đổimới SHCM theo NCBH. 8. Các quan niệm sai lầmvề nghiên cứu bài học. https://tailieu.top/

4. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 2. Quan niệm, mục đích đổi mới chuyên môn theo NCBH a. Quan niệm: Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học (NCBH) - Là hoạt động chuyên môn nhưng ở đó GV tập trung phân tích các vấn đề liên quan đến người học (học sinh). - Không tập trung vào việc đánh giá giờ học, xếp loại GV mà nhằm khuyến khích GV tìm ra nguyên nhân tại sao HS chưa đạt kết quả như mong muốn và có biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học, tạo cơ hội cho HS được tham gia vào quá trình học tập; giúp GV có khả năng chủ động điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy sao cho phù hợp với từng đối tượng HS. b. Mục đích: - Đảm bảo cho tất cả học sinh có cơ hội tham gia vào quá trình học tập, GV quan tâm đến khả năng học tập của học sinh đặc biệt là học sinh có khó khăn về học. - Tạo cơ hội cho tất cả GV nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng sư phạm và khả năng sáng tạo trong dạy học. - Nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường. - Góp phần làm thay đổi văn hóa ứng xử trong nhà trường. https://tailieu.top/

5. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 3. Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc đổi mới SHCM theo NCBH. Nội dung dạy học chỉ có ý nghĩa khi nằm trong vùng phát triển gần của người học → lựa chọn mục tiêu, nội dung, phương pháp DH phù hợp. 3.1 Thuyết Vygotsky (1896-1934) (Vùng phát triển tiệm cận) Phát triển A B C https://tailieu.top/

6. 3. Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc đổi mới SHCM theo NCBH 3.2 Thuyết Mikhail Bakhtin (1895－1975), Wertsch (ngôn ngữ, biểu tượng GV tài liệu HS HS ＝ Đối thoại https://tailieu.top/

7. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 4. Các bước tiến hành NCBH Chu trình NCBH gồm 4 bước: - Xác định mục tiêu, xây dựng kế hoạch bài học nghiên cứu. - Tiến hành bài học và dự giờ. - Suy ngẫm, thảo luận về bài học nghiên cứu. - Áp dụng cho thực tiễn dạy học hàng ngày. https://tailieu.top/

8. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 4. Các bước tiến hành NCBH * Bước 1. Xác định mục tiêu, xây dựng kế hoạch bài học nghiên cứu Cần xác định mục tiêu kiến thức và kĩ năng mà HS cần đạt được khi tiến hành nghiên cứu. Mục tiêu bài học được nghiên cứu, được đề xuất bởi một thành viên trong tổ CM, sau đó được góp ý, hoàn thiện qua SHCM. Các GV sẽ có một một cuộc thảo luận chi tiết, cụ thể bài học tiến hành nghiên cứu như: - Đặt câu hỏi xem đây là loại bài học gì? - Cách giới thiệu bài học như thế nào? - Sử dụng các phương pháp và phương tiện dạy học thế nào cho đạt hiệu quả cao? - Nội dung bài học chia ra những đơn vị kiến thức nào? - Dự kiến tổ chức hoạt động dạy học nào tương ứng? - Dự kiến tích hợp nội dung giáo dục nào là phù hợp? Sau khi kết thúc cuộc họp này, một GV trong nhóm sẽ nhận nhiệm vụ phát triển đề cương đầu tiên của giáo án bài học nghiên cứu, các ý kiến góp ý, chỉnh sửa của của tổ chuyên môn chỉ mang tính tham khảo. https://tailieu.top/

9. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC * Bước 2. Tiến hành bài học và dự giờ Sau khi hoàn thành kế hoạch dạy học chi tiết, một GV sẽ dạy minh hoạ bài học nghiên cứu ở một lớp cụ thể. - Các yêu cầu cụ thể của việc dự giờ như sau: + Chuẩn bị lớp dạy minh hoạ, bố trí lớp có đủ chỗ ngồi quan sát thuận lợi cho người dự. + Điều chỉnh số lượng người dự ở mức vừa phải, không quá đông. + Việc dự giờ cần đảm bảo không ảnh hưởng đến việc học của học sinh, không gây khó khăn cho người dạy minh hoạ. https://tailieu.top/

10. - Vị trí quan sát của người dự giờ : SƠ ĐỒ BẢNG Vị trí quan sát của GV Vị trí quan sát của GV Học sinh Học sinh Vị trí quan sát của GV Vị trí quan sát của GV Học sinh Học sinh Học sinh Học sinh Học sinh Học sinh GV cần quan sát học sinh học, cách phảnứngcủahọc sinh trong giờhọc, cách làm việc nhóm, những sai lầmhọc sinh mắcphải. Quan sát tấtcảđốitượnghọc sinh, không được“bỏrơi”một HS nào. - Từbỏ thói quen đánh giá giờdạycủa GV, ngườidựcầnhọctập,hiểu và thông cảmvới khó khăncủangườidạy. Đặt mình vào vị trí củangườidạyđể phát hiện những khó khăn trong việchọccủa HS để tìm cách giảiquyết. https://tailieu.top/

11. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC * Bước 3. Suy ngẫm, thảo luận về bài học nghiên cứu - Suy ngẫm và chia sẻ các ý kiến của GV về bài học sau khi dự giờ. Các ý kiến đưa ra nhiều hay ít, tinh tế và sâu sắc hay hời hợt và nông cạn sẽ quyết định hiệu quả học tập, phát triển năng lực của tất cả GV tham gia vào SHCM. - Người dự tập trung quan sát việc học của HS, đưa ra bằng chứng về những gì họ nhìn thấy được về cách học, suy nghĩ, giải quyết vấn đề của HS trên lớp học, để rút kinh nghiệm, bổ sung, đưa ra biện pháp nâng cao hiệu quả. - Mọi người phải lắng nghe, tôn trọng ý kiến của nhau khi thảo luận, không nên quan tâm đến các tiêu chuẩn truyền thống của một giờ dạy. - Tuyệt đối không xếp loại giờ dạy minh hoạ trong SHCM. Bởi giờ dạy là sản phẩm chung của mọi người khi tham gia SHCM. https://tailieu.top/

12. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC * Bước 4. Áp dụng cho thựctiễndạyhọc hàng ngày - Sau khi thảoluậnvềtiếtdạyđầu tiên, tấtcả cùng suy ngẫm xem có tiếptụcthựchiện NCBH này nữa không? Nếu bài học nghiên cứuvẫnchưa hoàn thiện thì cầntiếptục nghiên cứuđểtiến hành dạyở các lớp sau cho hoàn thiệnhơn. - Cuối cùng các GV viết bài báo cáo vạch ra những gì họđượchọc liên quan đếnchủđề nghiên cứu và mục tiêu củahọ trong giảngdạy. https://tailieu.top/

13. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 5. Tổ chức thực hiện SHCM theo NCBH 5.1. Điều kiện để thực hiện nghiên cứu bài học - Nhóm GV hợp tác xây dựng giáo án. - Tiết học minh hoạ là tiết học như bình thường hàng ngày. - Phát giáo án của tiết học cho giáo viên dự giờ. - Vị trí GV dự giờ có thể quan sát được nét mặt của học sinh. - Các giáo viên cần học cách quan sát. - Nêu lại những ấn tượng của mình khi quan sát học sinh học. - Chỉ ra thực tế và có bằng chứng (quay video, chụp ảnh) - Không đánh giá giờ dạy của GV. - Sự ủng hộ từ phía lãnh đạo. https://tailieu.top/

14. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 5.2. Tổ chức thực hiện SHCM theo NCBH *Giai đoạn thứ nhất: Hình thành cách dự giờ, suy ngẫm, xây dựng quan hệ đồng nghiệp mới Trong giai đoạn này, SHCM cần tập trung thực hiện các mục tiêu sau: - Luyện tập cách quan sát và suy nghĩ về việc học của HS trong giờ học, có khả năng phán đoán nhanh nhạy, chính xác để điều chỉnh việc dạy phù hợp, việc học của HS. - Làm thay đổi cách nhìn, cách nghĩ và cảm nhận của GV về HS trong từng hoàn cảnh khác nhau. - Hình thành thói quen lắng nghe lẫn nhau; rèn luyện cách chia sẻ ý kiến, từ đó hoàn thành mối quan hệ đồng nghiệp thân thiện, cộng tác và học tập lẫn nhau. https://tailieu.top/

15. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC *Giai đoạnthứ hai: Tập trung phân tích các nguyên nhân, các mối quan hệ trong giờhọc và tìm biện pháp cảitiến, nâng cao chấtlượng các bài học. - Đi sâu nghiên cứu, phân tích các phương án dạyhọcđáp ứngtốithiểuviệchọccủahọc sinh, các mối quan hệ trong lớp học, các kĩnăngcầnthiếtđể nâng cao chấtlượngviệchọccủa HS. - Tăngcường, vậndụng, thửnghiệmnhững ý tưởng sáng tạo khi dạy minh hoạ, lấyhọc sinh làm trung tâm đềuđượcvận dụng, trảinghiệm trong SHCM. - SHCM nên tổchức càng nhiềulần càng tốt. https://tailieu.top/

16. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Quy trình thực hiện đổi mới dự giờ: 1.Tổ/ nhóm CM họp soạn giáo án. 2. Cử một GV dạy minh họa 3. Tổ/nhóm CM họp rút KN 4. Áp dụng vào thực tiễn https://tailieu.top/

17. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Thảo luận Sự khác nhau giữa SHCM truyền thống và SHCM theo NCBH? SHCM truyềnthống SHCM theo NCBH 1. Mụcđích. 2. Thiếtkế bài học minh họa. 3. Dạy minh họa–dựgiờ. 4. Thảoluậnvềgiờdạy minh họa. 5. Kếtquả 1. Mụcđích 2. Thiếtkế bài học minh họa. 3. Dạy minh họa–dựgiờ. 4. Thảoluậnvềgiờdạy minh họa. 5. Kếtquả https://tailieu.top/

18. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Thảo luận Sự khác nhau giữa SHCM truyền thống và SHCM theo NCBH? SHCM truyềnthống SHCM theo NCBH 1. Mụcđích - Đánh giá xếploạigiờdạy theo tiêu chí từ các vănbảnchỉđạocủacấp trên. - Ngườidựtập trung quan sát các hoạtđộngcủa GV để rút kinh nghiệm. - Thốngnhất cách dạy các dạng bài để tấtcả GV trong từngkhốithựchiện. 1. Mụcđích - Không đánh giá xếploạigiờdạy theo tiêu chí, quy định. - Ngườidựgiờtập trung phân tích các hoạtđộngcủa HS để rút kinh nghiệm. - Tạocơhội cho GV phát triểnnăng lực chuyên môn, tiềmnăng sáng tạo của mình. https://tailieu.top/

19. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC SHCM truyềnthống SHCM theo NCBH 2. Thiếtkế bài dạy minh hoạ - Bài dạy minh hoạđược phân công cho một GV thiếtkế; được chuẩnbị, thiếtkế theo đúngmẫu quy định. - Nội dung bài họcđượcthiếtkế theo sát nội dung SGV, SGK, không linh hoạt xem có phù hợpvớitừng đốitượng HS không. - Thiếusự sáng tạo trong việcsử dụng các phương pháp, kĩthuật dạyhọc. 2. Thiếtkế bài dạy minh hoạ - Bài dạy minh hoạđược các GV trong tổthiếtkế. Chủđộng linh hoạt không phụthuộc máy móc vào quy trình, các bướcdạyhọc trong SGK, SGV. - Các hoạtđộng trong thiếtkế bài họccầnđảmbảođượcmục tiêu bài học, tạocơhội cho tấtcả HS được tham gia bài học. https://tailieu.top/

20. SHCM truyềnthống SHCM theo NCBH 3. Dạy minh hoạ, dựgiờ * Ngườidạy minh hoạ - GV dạyhết các nội dung kiếnthức trong bài học, bấtluậnnội dung kiến thứcđó có phù hợpvới HS không. - GV áp đặtdạyhọcmộtchiều, máy móc: hỏi–đáphoặcđọc– chép hoặcgiải thích bằnglời. - GV thựchiệnđúngthời gian dựđịnh cho mỗihoạtđộng. Câu hỏiđặt ra thường yêu cầu HS trảlời theo đúngđáp án dựkiến trong giáo án (mang tính trình diễn). * Ngườidựgiờ - Thườngngồiở cuốilớphọc quan sát ngườidạynhưthế nào, ít chú ý đến nhữngbiểuhiện thái độ, tâm lí, hoạt độngcủa HS. 3. Dạy minh hoạ, dựgiờ * Ngườidạy minh hoạ - Có thể là một GV tựnguyệnhoặc mộtngườiđược nhóm thiếtkếlựa chọn. - Thay mặt nhóm thiếtkếthểhiện các ý tưởngđãthiếtkế trong bài học. - Quan tâm đếnnhững khó khăn của HS. - Kếtquảgiờhọc là kếtquả chung củacả nhóm. * Ngườidựgiờ - Đứngở vị trí thuậnlợiđể quan sát, ghi chép, sửdụng các kĩthuật, chụpảnh, quay phim…những hành vi, tâm lí, thái độcủa HS để có dữ liệu phân tích việchọctậpcủa HS.. https://tailieu.top/

21. SHCM truyềnthống SHCM theo NCBH 4. Thảoluậngiờdạy minh hoạ - Các ý kiếnnhận xét sau giờhọcnhằm mụcđíchđánh giá, xếploại GV. 4. Thảoluậngiờdạy minh hoạ - Ngườidạy chia sẻmục tiêu bài học, những ý tưởngmới, những cảmnhậncủa mình qua giờhọc. - Ngườidựđưa ra các ý kiếnnhận xét, góp ý vềgiờhọc theo tinh thần trao đổi, chia sẻ, lắng nghe mang tính xây dựng; tập trung vào phân tích các hoạtđộngcủa HS và tìm các ra nguyên nhân. - Không đánh giá, xếploạingười dạy mà coi đó là bài học chung để mỗi GV tự rút kinh nghiệm. - Ngườichủ trì tôn trọng và lắng nghe tấtcả ý kiếncủa GV, không áp đặt ý kiếncủa mình hoặccủamột nhóm người. Tóm tắt các vấnđề thảoluận và đưa ra các biện pháp hỗtrợ HS. - Những ý kiếnthảoluận, góp ý thường không đưa ra đượcgiải pháp đểcảithiện giờdạy. GV dạytrở thành mục tiêu bị phân tích, mổxẻ các thiếu sót. - Không khí các buổi SHCM nặngnề, căngthẳng, quan hệgiữa các GV thiếu thân thiện. - Cuốibuổithảoluậnngườichủ trì tổng kết, thốngnhất cách dạy chung cho các khối. https://tailieu.top/

22. SHCM truyềnthống SHCM theo NCBH 5. Kếtquả *Đốivới HS - Kếtquảhọctậpcủa HS ít đượccải thiện. - Quan hệgiữa các HS trong giờhọc thiếu thân thiện, có sự phân biệt giữa HSG với HS yếu kém 5. Kếtquả *Đốivới HS - Kếtquảcủa HS đượccảithiện. - HS tự tin hơn, tham gia tích cực vào các hoạtđộnghọc, không có học sinh nào bị“bỏ quên”. - Quan hệgiữa các học sinh trở nên thân thiện, gầngũivềkhoảng cách kiến thức. *Đốivới GV - Chủđộng sáng tạo, tìm ra các biện pháp để nâng cao chấtlượngdạy và học. - Tựnhận ra hạnchếcủabản thân để điềuchỉnhkịpthời. - Quan tâm đếnnhững khó khăncủa HS, đặcbiệt là HS yếu, kém. - Quan hệgiữađồngnghiệptrở nên gần gũi, cảm thông, chia sẻ và giúp đỡlẫn nhau. *Đốivới GV - Các PPDH mà GV sửdụngthường mang tính hình thức, không hiệu quả. Do dạyhọcmộtchiều nên GV ít quan tâm đến HS . - Quan hệgiữa GV và HS thiếu thân thiện, cởimở. - Quan hệgiữa các GV thiếusựcảm thông, chia sẻ, luôn phủnhậnlẫn nhau. https://tailieu.top/

23. SHCM truyềnthống SHCM theo NCBH * Đốivới cán bộquản lí - Cứngnhắc, theo đúng quy định chung. Không dám công nhậnnhững ý tưởng mới, sáng tạocủa GV. - Quan hệgiữa cán bộquản lí với GV là quan hệmệnhlệnh, xa cách, hành chính… *Đốivới cán bộquản lí - Đặt bài học lên hàng đầu, đánh giá sự linh hoạt sáng tạocủacủa từng GV. - Có cơhội bám sát chuyên môn, hiểuđược nguyên nhân củanhững khó khăn trong quá trình dạy và họcđể có biện pháp hỗtrợkịp thời. - Quan hệgiữa cán bộquản lí và GV gầngũi, gắn bó và chia sẻ. https://tailieu.top/

24. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 6. Các lợi ích có được khi tham gia nghiên cứu bài học - Học cách quan sát tinh tế, nhạy cảm việc học của HS. - Hiểu sâu, rộng hơn về HS và đồng nghiệp. Hình thành sự chấp nhẫn lẫn nhau giữa GV với GV và giữa GV và HS. - Cùng nhau xây dựng và tạo nên văn hoá nhà trường. - Tạo cơ hội cho CBQL, GV hiểu về quy định, chính sách của ngành và công việc của mỗi GV. - Tích luỹ kinh nghiệm, nâng cao năng lực chuyên môn và đổi mới PPDH, KTĐG theo hướng dạy học tích cực, lấy việc học của HS làm trung tâm của GV khi tham gia SHCM theo NCBH. https://tailieu.top/

25. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 7. Một số khó khăn cần khắc phục khi đổi mới SHCM theo NCBH - Thái độ của GV đối với SHCM: nhiều GV hoài nghi về tác dụng chuyên môn và sợ các đồng nghiệp tấn công mình. - Tiến hành bài học minh hoạ: GV dạy như là diễn tập và không để ý đến HS gặp khó khăn như thế nào. - Dự giờ bài học: các GV dự chỉ chú ý đến GV dạy và họ thích ngồi ở đằng sau và ít chú ý đến HS. - Suy ngẫm về bài học: có nhiều GV có thái độ phê phán người dạy, hay ca ngợi rõ ràng nhưng không chi tiết. - Các GV chưa thực sự hợp tác cùng nhau xây dựng kế hoạch bài học. - Thái độ của GV không phải là hoà đồng, bình đẳng, sẵn sàng học hỏi, hợp tác mà lại là phê phán, đánh giá, làm mất đi tính nhân văn của NCBH. https://tailieu.top/

26. ĐỔI MỚI SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC 8. Các quan niệm sai lầm về nghiên cứu bài học. - Nghiên cứu bài học là lập một kế hoạch cho một bài học. -Nghiên cứu bài học là một kịch bản cứng nhắc. -Nghiên cứu bài học là để đưa ra những giáo án tốt. - Nghiên cứu bài học được thực hiện riêng lẻ , đơn độc bởi từng giáo viên. https://tailieu.top/

27. KẾT LUẬN • Quá trình đổimới SHCM truyềnthống sang NCBH là lâu dài, nhiều khó khăn, rào cản. • Trách nhiệmcủa TTCM là người lãnh đạo, xây dựngtổ CM thành mộttổchứcbiếthọchỏi. • SHCM theo NCBH là trụcộtcủa phát triển nhà trường. • Kếtquảcủa SHCM theo NCBH là nâng cao chất lượnghọccủa HS, chấtlượngdạycủa GV. Xây dựngvăn hóa nhà trường thân thiện, tích cực. https://tailieu.top/