Kinh nghiệm tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo môn Toán ở trường THPT

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT HUỲNH THÚC KHÁNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Tên đề tài: “KINH NGHIỆM TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO MÔN TOÁN ỞTRƯỜNG THPT” Giáo viên: Nguyễn Thị Diệu Quỳnh Nguyễn Thị Liên Môn: Toán Lĩnh vực: Toán Điện thoại: 0942226026 Năm học 2019 - 2020 1 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

2. PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ I.LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong xu thế toàn cầu hóa, với sự phát triển như vũ bão của khoa học, công nghệ và sự bùng nổ thông tin, giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học. Mục tiêu dạy học chuyển từ chủ yếu trang bị kiến thức sang hình thành, phát triển phẩm chất và năng lực người học. Nâng cao chất lượng đào tạo là một nhu cầu bức thiết của xã hội ngày nay, là sự sống còn có tác động mạnh mẽđến chất lượng đào tạo nguồn lực cho sự phát triển xã hội. Trong rất nhiều các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo thì giải pháp đổi mới phương pháp dạy học được xem là khâu vô cùng quan trọng hiện naynhằm phát triển cho người học hệ thống năng lực cần thiết để có thể tham gia hiệu quả vào thịtrường lao động trong nước và quốc tế. Đồng thời để chuẩn bịcho quá trình đổi mới chương trình sách giáo khoa giáo dục phổthông và đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học là yêu cầu cấp thiết đặt ra cho ngành giáo dục nước nhà. Ngoài ra, dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thểđưa “hoạt động trải nghiệm sáng tạo” là hoạt động bắt buộc, “được thực hiện xuyên suốt từ lớp 1 đến lớp 12” trong nhà trường. Việc đưa hoạt động trải nghiệm sáng tạo vào chương trình giáo dục phổ thông phù hợp với xu thế phát triển chung của xã hội, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT theo Nghị quyết 29 của BCH Trung ương Đảng khóa XI. Xác định được nhiệm vụtrên, giáo viên chúng tôi đã không ngừng trau dồi kiến thức, cập nhật thông tin, tự học, tự nghiên cứu, gia công sư phạm nhiều để tổ chức, chỉ đạo các hoạt động nhận thức của học sinh, lựa chọn nội dung đảm bảo tính vừa sức với học sinh, tổ chức học sinh hoạt động theo nhóm, chuẩn bị các phương tiện dạy học hỗ trợ cần thiết và tham gia thực hành giảng dạy đổi mới phương pháp dạy học Toán trong trường THPT nhằm: -Nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đềcho học sinh. -Qua tìm tòi giải quyết vấn đề đặt ra, học sinh học được nhiều kĩ năng trong cuộc sống. -Giúp các em thấy được ứng dụng của môn Toán trong cuộc sống và đem lại niềm tin, hứng thú học tập và yêu thích học môn Toán. -Kích thích tính tò mò, tìm hiểu của học sinh từ đó học sinh chủ động thu nhận kiến thức môn Toán. -Tạo nên những con người mới tích cực, chủ động, sáng tạo trong tương lai đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội hiện đại. Từ những lí do trên, chúng tôi đã tiến hành chọn đề tài nghiên cứu: "Kinh nghiệm tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo môn Toán ởtrường THPT". 2 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

3. II. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU + Học sinh bậc trung học phổ thông. + Đề tài tập trung nghiên cứu, tìm hiểu và đề xuất giải pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa môn Toán THPT thông qua các hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm nâng cao chất lượng dạy học, tạo ra niềm yêu thích học Toán đối với học sinh THPT. III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU -Phương pháp thống kê, xử lí số liệu -Phương pháp phân tích -Phương pháp Test -Phương pháp khảo sát thực tiễn IV. CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI Phần I. Đặt vấn đề Phần II. Nội dung Phần III. Kết luận PHẦN 2. NỘI DUNG I.Cở sở lí luận, cơ sở thực tiễn của đề tài 1.Cơ sở lí luận của đề tài 1.1. Khái niệm hoạt động trải nghiệm sáng tạo Có nhiều cách hiểu khác nhau về hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Phù hợp với mục tiêu của Chương trình mới, chúng tôi đã tìm hiểu và xin đưa rađịnh nghĩa như sau: Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là các hoạtđộng giáo dụcthựctiễnđượctiến hành song song vớihoạtđộngdạyhọc trong nhà trường.Hoạtđộngtrảinghiệm sáng tạo là mộtbộphậncủa quátrình giáo dục,đượctổchức ngoài giờhọc các môn văn hóa trên lớp và có mốiquan hệbổ sung, hỗtrợ cho hoạtđộngdạy học. Thông qua các hoạtđộngthựchành, nhữngviệc làm cụthể và các hành độngcủahọc sinh, hoạtđộngtrảinghiệmsáng tạosẽ khai thác kinh nghiệmcủa mỗi cá nhân, tạocơhội cho các em vậndụngmột cách tích cựcnhữngkiếnthức đãhọc vào thựctế và đưa ra đượcnhững sángkiếncủa mình, từđó phát huy và nuôi dưỡng tính sáng tạocủamỗi cá nhân củahọcsinh. + Trong tên gọi "trải nghiệm sáng tạo" thì: “trải nghiệm” là phương thức giáo dục và “sáng tạo” là mục tiêu giáo dục. + Trong chương trình sách giáo khoa hiện hành, hoạt động trải nghiệm sáng tạo không gọi là môn học mà là hoạt động giáo dục. Các hoạt động giáo dục là hoạt động nhằm phát triển những phẩm chất nhân cách, kỹ năng sống hay là năng lực tâm lý xã hội giúp con người có thể thích nghi, thích ứng với xã hội, làm chủ bản 3 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

4. thân, biết sống tích cực và hạnh phúc... Đây là những mặt vô cùng quan trọng để tạo nên cuộc sống có ý nghĩa của mỗi cá nhân. 1.2. Vai trò của hoạt động trải nghiệm sáng tạo - Hoạt động trải nghiệm sáng tạo làm tăng tính hấp dẫn trong học tập. Hình thức dạy học trải nghiệm là hình thức giáo dục học sinh theo hình thức dạy học ngoài thực tế, trên các vật thật có vị trí, vai trò rất quan trọng, là cầu nối giữa hoạt động giảng dạy và học tập trên lớp với giáo dục học sinh ngoài lớp. - Phát huy được tính tích cực, tư duy độc lập sáng tạo cho học sinh. Khai thác tiềm năng của học sinh bằng sự nỗ lực của chính bản thân mình. Học tập trải nghiệm chú trọng vào việc giúp học sinh khai thác những tiềm năng sẵn có, định hình những thói quen, tính cách tốt ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường để tạo nền móng vững chắc cho sự phát triển tiếp theo. Khuyến khích tối đa sự sáng tạo của học sinh. - Hoạt động trải nghiệm sáng tạo tạo điều kiện kết nối các kiến thức khoa học liên ngành. Nội dung học tập trải nghiệm rất phong phú và đa dạng mang tính tổng hợp kiến thức kĩ năng của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực học tập và giáo dục như: giáo dục trí tuệ, giáo dục kĩnăng sống, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ và thể chất,…Chính nhờđặc trưng này mà học tập trải nghiệm trở nên gần gũi, thiết thực với cuộc sống, giúp các em vận dụng vào trong cuộc sống một cách dễ dàng và thuận lợi hơn. - Hoạt động trải nghiệm sáng tạo giúp gắn kết giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo có sức hút mạnh mẽ, có sự tham gia, phối hợp liên kết với lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương,những tổ chức….Tùy thuộc nội dung, tính chất của từng hoạt động mà sự tham gia của các lực lượng có thể là trực tiếp hay gián tiếp. - Hoạt động trải nghiệm sáng tạo gắn kết giữa người dạy và người học. Dạy học bằng trải nghiệm đòi hỏi người dạy phải tuân theo phong cách người hỗ trợ, hướng dẫn để giúp người học thu được kiến thức từ những kinh nghiệm thực tế, đồng thời phải phù hợp với phong cách của người học nhằm phát huy tốt nhất khả năng và sự sáng tạo ởngười học. - Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là mô hình học tập tiên tiến nhằm giúp học sinh hoàn thiện bản thân mình. Tạo ra sự tự tin cho học sinh trong học tập, hình thành năng lực học tập cho học sinh: lập kế hoạch, tổ chức làm việc nhóm, thu thập và xử lí thông tin, lập báo cáo, thuyết trình, đánh giá và tựđánh giá. Qua các giờ học đó, học sinh sẽ cảm thấy yêu thích môn học và hiểu kiến thức một cách sâu sắc hơn. Ngoài ra, học tập trải nghiệm là điều kiện học hỏi lẫn nhau, giúp học sinh phát huy tính tích cực tự học, sáng tạo, tính tự giác, giúp các em phát huy tốt các kỹ năng như: kỹ năng giao tiếp, kỹnăng hợp tác. 4 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

5. 1.3. Một số hình thức hoạt động trải nghiệm sáng tạo Hoạt động trải nghiệm sáng tạo có nội dung rất đa dạng và mang tính tích hợp kiến thức, kĩ năng của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực học tập và giáo dục và được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau. Mỗi một hình thức trên đều tiềm tàng trong nó những khảnăng giáo dục nhất định .Sau đây, chúng tôi điểm qua một số hình thức trải nghiệm sáng tạo cụ thể: a) Hoạt động câu lạc bộ là hình thức sinh hoạt ngoại khóa của những nhóm học sinh cùng sở thích, nhu cầu, năng khiếu,... dưới định hướng của những nhà giáo dục, nhằm tạo môi trường giao lưu thân thiện, tích cực giữa các học sinh với nhau và giữa học sinh với thầy cô giáo, với những người lớn khác. Hoạt động này tạo cơ hội cho học sinh được chia sẻ những kiến thức, hiểu biết của mình vềcác lĩnh vực mà các em quan tâm, qua đó phát triển các kĩ năng của học sinh. b) Hội thi/cuộc thilà một trong những hình thức tổ chức hoạt động hấp dẫn, lôi cuốn học sinh và đạt hiệu quả cao trong việc tập hợp, giáo dục, rèn luyện và định hướng giá trị cho tuổi trẻ. Việc tổ chức hội thi/ cuộc thi cho học sinh là một yêu cầu quan trọng, cần thiết của nhà trường, của giáo viên trong quá trình tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Mục đích tổ chức hội thi/cuộc thi nhằm lôi cuốn học sinh tham gia một cách chủđộng, tích cực vào các hoạt động giáo dục của nhà trường; thu hút tài năng và sự sáng tạo của học sinh, phát triển khảnăng hoạt động tích cực và tương tác của học sinh, góp phần bồi dưỡng cho các em động cơ học tập tích cực, kích thích hứng thú trong quá trình nhận thức. c)Trò chơi là một loại hình hoạt động giải trí, thư giãn, những trò chơi trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo phù hợp nhiều khi có tác dụng rất tích cực. Trò chơi là hình thức tổ chức các hoạt động vui chơi với nội dung kiến thức thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, có tác dụng chơi mà học, học mà chơi. d) Hoạt động tham quan, dã ngoại là hình thức tổ chức học tập thực tế hấp dẫn đối với học sinh giúp các em có được những kinh nghiệm từ thực tế, từ các mô hình, cách làm hay và hiệu quả trong một lĩnh vực nào đó, từđó có thể áp dụng vào cuộc sống của chính các em; tăng cường cơ hội cho học sinh giao lưu, chia sẻ và thể hiện tốt khảnăng vốn có của mình, là môi trường tốt để các em tự khẳng định mình, thể hiện tính tự quản, tính sáng tạo và biết đánh giá sự cố gắng, sựtrưởng thành của bản thân. d) Diễn đànlà một hình thức tổ chức hoạt động được sử dụng đểthúc đẩy sự tham gia của học sinh thông qua việc các em trực tiếp, chủđộng bày tỏ ý kiến của mình với đông đảo bạn bè, nhà trường, thầy cô giáo, cha mẹ và những người lớn khác, giúp các em nâng cao khảnăng tự tin và xây dựng các kĩ năng cần thiết như kĩ năng trình bày vấn đề, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng lắng nghe, kĩ năng thể hiện sự tựtin, kĩ năng phát hiện vấn đề... 5 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

6. e) Hoạt động giao lưu là hình thức tổ chức giáo dục nhằm tạo ra các điều kiện cần thiết để cho học sinh được tiếp xúc và trao đổi thông tin với những nhân vật điển hình trong các lĩnh vực hoạt động nào đó. Qua đó, giúp các em có được những nhận thức, tình cảm, thái độ phù hợp, có được những lời khuyên đúng đắn đểvươn lên trong học tập, rèn luyện và hoàn thiện nhân cách. g) Sinh hoạt tập thể là hình thức truyền tải những bài học vềđạo đức, luân lí, giá trị... đến với học sinh một cách nhẹ nhàng, hấp dẫn và giúp các em được vui chơi, thư giãn. Sinh hoạt tập thểđược tổ chức dưới những hình thức hoạt động như: ca hát, nhảy múa, vui chơi, dân vũ, diễn kịch, múa hát sân trường, khiêu vũ... h) Sân khấu tương tác (hay sân khấu diễn đàn) là một hình thức nghệ thuật tương tác dựa trên hoạt động diễn kịch, trong đó vở kịch chỉ có phần mở đầu đưa ra tình huống, phần còn lại được sáng tạo bởi những người tham gia. Phần trình diễn chính là một cuộc chia sẻ, thảo luận giữa những người thực hiện và khán giả, trong đó đềcao tính tương tác hay sự tham gia của khán giả. Mục đích của hoạt động này nhằm tăng cường nhận thức, thúc đẩy để học sinh đưa ra quan điểm, suy nghĩ và cách xử lí tình huống thực tế gặp phải trong bất kì nội dung nào của cuộc sống, tạo cơ hội cho học sinh rèn luyện nhiều kĩ năng trong cuộc sống. 1.4.Một sốphương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm a)Phương pháp làm việc nhóm Một trong những yếu tố thành công của một chương trình, dự án hoặc một tiết học chính là sựkhơi nguồn, dẫn lối từ những sáng kiến, ý tưởng sáng tạo về phương pháp, cách thức tổ chức của người giáo viên trong chương trình đó. Làm việc theo nhóm là phương pháp tổ chức dạy học - giáo dục, trong đó giáo viên sắp xếp học sinh thành những nhóm theo hướng tạo ra sự tương tác trực tiếp giữa các thành viên, từđó học sinh trong nhóm trao đổi, giúp đỡ và cùng nhau phối hợp làm việc để hoàn thành nhiệm vụ chung của nhóm, khi tiến hành làm việc theo nhóm trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo, cần tiến hành theo các bước sau: Bước 1: Chuẩn bị cho hoạt động - Giáo viên hướng dẫn học sinh trao đổi, đề xuất vấn đề, xác định mục tiêu, nhiệm vụ, cách thực hiện và lập kế hoạch; tự lựa chọn nhóm theo từng nội dung; phân công nhóm trưởng và các vai trò khác cho từng thành viên; Bước 2: Thực hiện - Giáo viên quan sát, nắm bắt thông tin từ học sinh xem các nhóm có hiểu rõ nhiệm vụ không, có thể hiện kĩ năng làm việc theo nhóm đúng không. - Giúp đỡ những nhóm vận hành đúng hướng và duy trì mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau một cách tích cực; 6 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

7. - Điều chỉnh hoạt động của nhóm khi thấy cần thiết... Bước 3: Đánh giá hoạt động - Lôi cuốn học sinh nhận xét, đánh giá về kết quả hoạt động của nhóm, mức độ tham gia của từng thành viên; - Đưa ra kết luận gồm kết quả hoạt động và mức độ thể hiện các kĩnăng. - Sau buổi báo cáo kết quả, các nhóm khác cùng tham gia đánh giá. b)Phương pháp giải quyết vấn đề Giải quyết vấn đề là một phương pháp giáo dục nhằm phát triển năng lực tư duy, sáng tạo, giải quyết vấn đề của học sinh. Các em được đặt trong tình huống có vấn đề, thông qua việc giải quyết vấn đề giúp học sinh lĩnh hội tri thức, kĩ năng và phương pháp. Phương pháp trên được tiến hành theo các bước cụ thể như sau: Bước 1: Nhận biết vấn đề Bước 2: Tìm phương án giải quyết Bước 3: Quyết định phương án giải quyết c)Phương pháp tích hợp liên môn Hình thức dạy học tích cực, mang lại nhiều kết quả, phát huy tính chủđộng sáng tạo hiệu quảđối với người học, phù hợp lứa tuổi và có tính thực tiễn nên sinh động, hấp dẫn, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh. Học các chủđề tích hợp, liên môn, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc. d)Phương pháp dạy học dự án Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực hành, có tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập kế họach, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Làm việc nhóm là hình thức cơ bản của dạy học dự án. e) Phương pháp dạy học theo định hướng giáo dục STEM STEM là một cách tổ chức chương trình giảng dạy thực tếtrong đó có tích hợp: Science - khoa học, Technology – công nghệ, Engineering –kĩ thuật và Math – toán học. Đối với học sinh phổ thông, việc theo học các môn học STEM còn có ảnh hưởng tích cực tới khảnăng lựa chọn nghề nghiệp tương lai. Khi được học nhiều dạng kiến thức trong một thể tích hợp, học sinh sẽ chủđộng thích thú với việc học tập thay vì thái độ e ngại hoặc tránh né một lĩnh vực nào đó, từđó sẽ khuyến khích người học có định hướng tốt hơn khi chọn chuyên ngành cho các bậc học cao hơn và sự chắc chắn cho cả sự nghiệp về sau. 7 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

8. e)Phương pháp dạy học theo định hướng giáo dục STEAM STEAM được tạo thành từ thuật ngữ “STEM” và “Nghệ thuật –Art”. Chủ trương của nền giáo dục hiện đại đánh giá cao tầm quan trọng của Nghệ thuật trong việc thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo. Ủy ban Nghệ thuật và Nhân văn Mỹ đã ban hành một bản báo cáo tại Hội nghị Đối tác giáo dục nghệ thuật (AEP) nêu rõ “khi học sinh được tham gia vào các bộ môn nghệ thuật, thành tích học tập của các em có thể tăng gấp bốn lần, điểm số GPA/SAT cũng cao hơn, và các em còn có thể cải thiện chỉ số IQ về không gian-thời gian của mình lên đến 56%. Trình độ Toán học của học sinh phổ thông được nâng lên một cách đáng kểvà trở nên tự tin và trình bày quan điểm của mình tốt hơn nhiều sovới trước kia” 2.Cơ sở thực tiễn của đề tài 2.1. Thực trạng trải nghiệm của học sinh Để có tìm hiểu vần đề này, chúng tôi đã tiến hành khảo sát tìm hiểu về phía học sinh. Chúng tôi đã phát phiếu khảo sát cho 400 học sinh của trường để các em phát biểu những ý kiến, nguyện vọng của mình khi học môn Toán. Nội dung khảo sát như sau: Phiếu khảo sát Họ và tên học sinh............................................................................................ Lớp.................................................................................................................. Hãy trả lời câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu x vào ô trống trong bảng có câu trả lời phù hợp với em Không/ chưa Nội dung Có (1) Em có yêu thích học môn Toán không? (2) Em có thấy rằng môn Toán có nhiều ứng dụng thiết thực trong cuộc sống không? (3) Em có mong muốn tìm hiểu những ứng dụng của môn Toán trong cuộc sống xung quanh chúng ta không? (4) Em đã tham gia vào hoạt động trải nghiệm sáng tạo của môn Toán lần nào chưa?(Ví dụ: Cuộc thi, câu lạc bộ, sân khấu diễn đàn… ) (5) Em đã bao giờ áp dụng kiến thức Toán học để tạo ra một sản phẩm nào chưa? (6) Em có muốn tham gia vào hoạt động trải nghiệm sáng tạo của môn Toán không? Kết quảthu được như sau: 8 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

9. (1) (2) (3) (4) (5) (6) Có 268 400 Không Có 132 400 Không Có Không Rồi Chưa Rồi Chưa Có Không 231 400 169 400 294 400 9 391 400 372 400 9 364 400 36 400 106 400 400 400 67% 33% 58% 42% 91% 8% 27% 73% 2% 98% 93% 7% 2.2. Thực trạng giảng dạy của giáo viên Qua tìm hiểu các giáo viên đang giảng dạy môn Toán tại trường và một số trường bạn trên địa bàn tỉnh Nghệ An, chúng tôi thấy rằng, đã có nhiều sựthay đổi đáng kể trong việc áp dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học tích cực, kể cả tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong môn Toán ởtrường THPT. Nhưng để nâng cao hiệu quả trong dạy học bằng việc tổ chức hoạt động trải nghiệm để cho học sinh có điều kiện được thực tế trải nghiệm sáng tạo thì chưa tổ chức một cách bài bản do nhiều nguyên nhân như: + Do chưa có tài liệu chính thức về hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho môn Toán THPT. + Do phải xây dựng kế hoạch phức tạp, mất nhiều thời gian, công sức và kiều kiện cơ sở vật chất của nhà trường chưa đáp ứng được. II. GIẢI PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO TRONG MÔN TOÁN ỞTRƯỜNG THPT 1. Xây dựng kế hoạch hoạt động trải nghiệm sáng tạo Việc xây dựng kế hoạch hoạt động trải nghiệm sáng tạo là việc quan trọng quyết định tới một phần sự thành công của hoạt động. Để có hoạt động trải nghiệm sáng tạo bám sát mục tiêu giáo dục, liên hệ tốt với thực tế, rèn luyện được cho học sinh những kĩ năng cần thiết, làm cho học sinh thực sự thích thú và có tính khả thi, chúng tôi tiến hành thiết kế hoạt động trải nghiệm sáng tạo theo các bước như sau: Bước 1: Đặt tên cho hoạt động Đặt tên cho hoạt động là một việc làm cần thiết vì tên hoạt động nói lên được chủđề, mục tiêu, nội dung, hình thức của hoạt động. Việc đặt tên cho hoạt động cần phải đảm bảo các yêu cầu sau: -Rõ ràng, chính xác, ngắn gọn -Phản ánh được chủđề và nội dung hoạt động -Tạo được ấn tượng ban đầu cho học sinh những người tham gia. Bước 2: Xác định mục tiêu của hoạt động Mục tiêu của hoạt động là dự kiến trước kết quả của hoạt động. Các mục tiêu hoạt động cần phải được xác định rõ ràng, cụ thể và phù hợp; phản ánh được các 9 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

10. mức độ cao thấp của yêu cầu đạt được về tri thức, kĩ năng, thái độvà định hướng giá trị. Khi xác định mục tiêu, cần phải trả lời các câu hỏi sau: - Hoạt động có thể hình thành cho học sinh những kiến thức ở mức độ nào? - Những kĩ năng nào có thể hình thành ở học sinh và các mức độ của nó đạt được sau khi tham gia hoạt động? - Những thái độ, giá trị nào có thểđược hình thành hay thay đổi ở học sinh sau hoạt động? Bước 3: Xác định nội dung, sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo và hình thức của hoạt động Căn cứ vào chủđề, các mục tiêu đã xác định, các điều kiện hoàn cảnh cụ thể của từng lớp, của nhà trường và khảnăng của học sinh đểxác định nội dung phù hợp cho hoạt động, cần liệt kê đầy đủ các nội dung của hoạt động phải thực hiện, từđó lựa chọn hình thức hoạt động tương ứng. Có thể trong một hoạt động nhưng có nhiều hình thức khác nhau được thực hiện đan xen hoặc trong đó có một hình thức nào đó là trung tâm, còn hình thức khác là phụ trợ. Bước 4:Chuẩn bị hoạt động Trong bước này, cả giáo viên và học sinh cùng tham gia công tác chuẩn bị. Để chuẩn bị tốt cho hoạt động, giáo viên cần làm tốt những công việc sau đây: -Nắm vững các nội dung và hình thức hoạt động đã được xác định và dự kiến tiến trình hoạt động. -Dự kiến những phương tiện, điều kiện cần thiết để hoạt động có thểđược thực hiện một cách có hiệu quảnhư: tài liệu cần thiết , phương tiện âm thanh, đạo cụ, phục trang, máy tính, máy chiếu, các loại bảng, phòng, bàn ghếvà phương tiện phục vụ khác… -Dự kiến phân công nhiệm vụ cho các tổ, nhóm hay cá nhân và thời gian hoàn thành công tác chuẩn bị -Dự kiến thời gian, địa điểm tổ chức hoạt động, những lực lượng mời tham gia hoạt động. -Dự kiến những hoạt động của giáo viên và học sinh với sựtương tác tích cực trong quá trình tổ chức hoạt động. Bước 5: Lập kế hoạch -Lập kế hoạch để thực hiện hệ thống mục tiêu tức là tìm nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài liệu) và thời gian, không gian... cần cho việc hoàn thành các mục tiêu. -Chi phí về tất cả các mặt được xác định. -Tính cân đối giữa kế hoạch đòi hỏi giáo viên phải tìm ra đủ các nguồn lực và điều kiện để thực hiện sau mỗi mục tiêu. 10 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

11. Bước 6: Thiết kế chi tiết hoạt động trên bản giấy Trong bước này, cần phải xác định: -Có bao nhiêu việc cần phải thực hiện? Nội dung của mỗi việc đó ra sao? -Tiến trình và thời gian thực hiện các việc đó như thế nào? -Các công việc cụ thể cho tổ, nhóm, các cá nhân Để các lực lượng tham gia có thể phối hợp tốt, nên thiết kế chi tiết hoạt động trên các cột. Bước 7: Kiểm tra, điều chỉnh và hoàn thiện chương trình hoạt động -Rà soát, kiểm tra lại nội dung và trình tự của các việc, thời gian thực hiện cho từng việc, xem xét tính hợp lí, khảnăng thực hiện và kết quả cần đạt được. -Nếu phát hiện những sai sót hoặc bất hợp lí ởkhâu nào, bước nào, nội dung nào hay việc nào thì kịp thời điều chỉnh. Cuối cùng, hoàn thiện bản thiết kếchương trình hoạt động và cụ thể hóa chương trình đó bằng văn bản. Đó là giáo án tổ chức hoạt động. Ví dụ minh họa: Thiết kế hoạt động trải nghiệm sáng tạo: Vận dụng kiến thức môn Toán THPT để tìm hiểu những ứng dụng trong nghệ thuật và tạo ra các sản phẩm nghệ thuật. Bước 1:Đặt tên cho hoạt động: Chuyên đề ngoại khóa: “TOÁN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT” Bước 2: Xác định mục tiêu của hoạt động a)Về kiến thức: Giúp học sinh: -Giúp học sinh hiểu được ứng dụng của môn Toán THPT vào nghệ thuật. -Sử dụng nhiều kiến thức đã được học trong nhiều môn học để tham gia vào hoạt động cộng đồng. -Sáng tạo được những sản phẩm sáng tạo liên quan đến chủđề, kiến thức môn Toán đã được học. b) Vềkĩ năng - Các kĩ năng khác thông qua chương trình ngoại khóa: Kĩ năng tìm kiếm, thu thập thông tin; Kĩ năng xửlí thông tin; Kĩ năng tổng hợp thông tin; Kĩ năng trình bày báo cáo; kĩ năng đánh giá; Kĩ năng vận dụng các kiến thức vào thực tiễn để làm những việc có ý nghĩa với bản thân, gia đình và cộng đồng… -Tổ chức buổi báo cáo có sự tham dự của các thầy cô giáo trong nhà trường và tất cả các học sinh khối 12 của trường. c) Vềthái độ 11 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

12. - Giáo dục thái độthông qua chương trình ngoại khóa: Hình thành ý thức tự giác, tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, trải nghiệm sáng tạo; Hình thành ý thức say mê tìm tòi, nghiên cứu khoa học. d) Phẩm chất, năng lực - Phát huy tính độc lập sáng tạo trong học tập. - Góp phần hình thành các năng lực cho học sinh: năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng công nghệ thông tin, năng lực sử dụng ngôn ngữ…; các năng lực chuyên biệt của môn Toán. Bước 3: Xác định nội dung, sản phẩm trải nghiệm sáng tạo của học sinh và hình thức của hoạt động -Nội dung: + Nội dung 1: Trả lời nhanh các câu hỏi về mối liên hệ giữa Toán học và các hình thức nghệ thuật. Sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo: Trả lời nhanh các câu hỏi. + Nội dung 2: Giới thiệu mối liên hệ giữa kiến thức chương 1 – Hình học 12 và nghệ thuật đèn lồng. Sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo: Bài thuyết trình Powerpoint. + Nội dung 3: Sáng tạo ra các sản phẩm đèn lồng để trang trí. Sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo: Các kiểu đèn lồng bằng giấy màu. + Nội dung 4: Giới thiệu mối liên hệ giữa phép biến hình và nghệ thuật gấp giấy Origami. Sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo: Bài thuyết trình Powerpoint và các sản phẩm gấp giấy Origami. + Nội dung 5: Nêu hiểu biết về tỉ lệ vàng trong nghệ thuật. Sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo: Bài thuyết trình Powerpoint. + Nội dung 6: Nêu hiểu biết về Toán học trong âm nhạc. Sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo: Bài thuyết trình Powerpoint + Nội dung 7: Nêu hiểu biết về phép biến hình trong hội họa. Sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo: Bài thuyết trình Powerpoint + Nội dung 8: Biểu diễn vở kịch: “ Hai ma khoa học Newton và Lepnit gặp nhau” - Hình thức hoạt động: Hình thức trung tâm là Cuộc thi với sự so tài của 3 đội thi; các hình thức phụ trợ cho Cuộc thi là: giao lưu, sân khấu hóa, văn nghệ. 12 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

13. Bước 4:Chuẩn bị hoạt động Chuẩn bị của giáo viên Chuẩn bị của học sinh Lĩnh vực cần chuẩn bị Ghi chú Các mục cần chuẩn bị Dự tiến trình hoạt động kiến Tiến trình: 3 giai đoạn x - Khởi động cuộc thi - Triển khai thực hiện trải nghiệm sáng tạo - Tổ chức thi Dự phương tiện, điều kiện thiết hoạt động kiến - Tư liệu, học liệu + Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tài liệu tham khảo và những nội dung liên quan + Tài liệu từ http://www.google.com.vn x x cần để x x nguồn internet: http://www.youtube.com x x - Phương tiện hoạt động: Máy tính, máy quay, máy chiếu, máy ảnh - Đồ dùng: âm thanh, bộ câu hỏi định hướng học tập; phiếu đánh giá các phần thi; các sản phẩm trải nghiệm sáng tạo của học sinh. - Phòng, maket, bảng, nước uống, hoa, quà tặng, giấy mời x x x x - Kinh phí đầu tư x Dự phân công nhiệm vụ cho nhóm, cá nhân thời gian hoàn thành công kiến -Phụ trách chung: Tổtrưởng chuyên môn Toán - Phụ trách xây dựng các kế hoạch, nội dung kịch bản chương trình, đạo diễn chương trình. - Phụtrách người dẫn chương trình. x x các và x - Phụ trách lập đội thi, phân công nhiệm vụ và hỗ trợcác đội thi trong quá trình trải nghiệm và sáng tạo. x tác 13 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

14. chuẩn bị - Phụ trách duyệt và huy động các nguồn kinh phí. x - Phụtrách cơ sở vật chất, thiết bị tổ chức và các mặt hậu cần của cuộc thi. - Phụ trách truyền thông tất cả các hoạt động về cuộc thi trong nhà trường và cộng đồng: quay phim, chụp ảnh, biên tập, viết bài, đăng bài lên phương tiện thông tin phù hợp. x x x - Ban giám khảo, thư kí x - Phụ trách nề nếp học sinh Dự thời gian, địa điểm tổ hoạt động, những lực lượng mời tham gia hoạt động kiến - Thời gian phát động (ngày đầu 15/2), thời gian chuẩn bịđiều kiện để tổ chức từ (15/2 đến 19/3), thời gian thi (20/3) x chức - Địa điểm tổ chức: Hội trường nhà trường. - Thành phần: Ban giám hiệu, Chủ tịch Công đoàn, BCH Đoàn trường, học sinh khối 11, 12, thầy Doug Sauders và đối tượng khác quan tâm đến hoạt động này. x x Dự những hoạt động của viên học với tương tác tích trong quá trình chức kiến - Điều tra khảo sát nhu cầu của học sinh, thành lập các đội thi và cộng tác viên. - Hướng dẫn học sinh xác định mục tiêu và các nội dung của hoạt động trải nghiệm sáng tạo. - Hướng dẫn học sinh xây dựng kế hoach thực hiện các nội dung của cuộc thi x x x x giáo và sinh sự x x cực - Hướng dẫn học sinh trải nghiệm và sáng tạo các sản phẩm trải nghiệm sáng tạo tham gia cuộc thi. x x tổ x x - Hướng dẫn học sinh trình bày các phần thi - Hướng dẫn học sinh đánh giá, rút kinh nghiệm. x x 14 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

15. Bước 5: Lập kế hoạch SỞGD&ĐT………… CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦNGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc .........., ngày tháng năm 20… TRƯỜNG THPT………. KẾ HOẠCH HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO “Vận dụng kiến thức môn Toán THPT để tìm hiểu những ứng dụng trong nghệ thuật và tạo ra các sản phẩm nghệ thuật” Căn cứvào các văn bản chỉđạo thực hiện nhiệm vụnăm học 20... -20... của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo……; Căn cứ vào kế hoạch năm học 20...-20... và yêu cầu phát triển, thực tiễn của bộ môn; Tôi/nhóm/tổ……. xây dựng Kế hoạch... (tên của hoạt động) như sau: 1.Mục đích, yêu cầu (nói rõ mục đích, yêu cầu của hoạt động) 2.Thành phần, thời gian, địa điểm - Thành phần gồm: + Trưởng phụ trách + Học sinh lớp/khối + Sốlượng tham gia + Cơ quan phối hợp/ người phối hợp - Thời gian (có thể dự kiến) - Địa điểm 3. Hình thức tổ chức và nội dung chương trình cụ thể 4. Phân công nhiệm vụ 5. Kinh phí: Nguồn kinh phí ởđâu, dự toán kinh phí cụ thể, cơ sở vật chất khác 6. Cam kết: Thực hiện đúng kế hoạch, đảm bảo an toàn, tiết kiệm, hiệu quả, có tính giáo dục cao. Tôi/nhóm/tổ... xin trân trọng báo cáo và đề nghị Ban giám hiệu nhà trường phê duyệt Kế hoạch. ... trân trọng cảm ơn! BGH nhà trường duyệt Tổtrưởng chuyên môn Người lập kế hoạch (Kí tên, đóng dấu) (Kí, ghi rõ họ tên) (Kí, ghi rõ họ tên) 15 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

16. Bước 6: Thiết kế chi tiết hoạt động Người chịu trách nhiệm chính Nội dung, tiến trình Thời gian, thời hạn Địa điểm, hình thức Yêu cầu cần đạt (hoặc SP) Lực lượng tham gia Nhiệm vụ của HS Phương tiện, chi phí Hỗ trợ của GV Hướng dẫn HS điền phiếu, lập đội thi, đội cộng tác viên - Hướng dẫn HS xác định mục đích và nội dung của hoạt động - Lập được kế hoạch chi tiết hoạt động - Nhận văn bản phát động - Điền phiếu khảo sát nhu cầu - Trình duyệt được kế hoạch với Ban Giám hiệu Giáo viên nhóm Toán, học sinh khối 11, 12, thầy Doug Sauders (Người Úc) Hoạt động 1: Khởi động cuộc thi - Máy tính, máy in Phòng chuyên môn nhà trường - Văn bản phát động cuộc thi đến học sinh - Lập được các đội thi, đội cộng tác viên - Hướng dẫn được học sinh xác định mục đích, nội dung, nhiệm vụ và cách lập kế hoạch nhóm. Nhóm Toán - Phương tiện truyền thông - Thảo luận xác định mục đích và nội dung của cuộc thi, tiếp nhận nhiệm vụ của giáo viên giao 3 ngày Chuyển giao nhiệm vụ cho HS, hướng dẫn HS lập kế hoạch nhóm - Cung cấp HS nguồn tài nguyên tham khảo - Kinh phí nhà trường - GV xây dựng được kịch bản chi tiết chương trình thi Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tài liệu tham khảo và những nội dung liên quan - Lập kế hoạch thực hiện nhiệm vụ cuộc thi Giáo viên nhóm Toán, lực lượng tài Trưởng các tiểu ban đã được Tại trường, ở nhà, các địa - Hỗ trợ giải đáp thắc mắc, khó khăn của HS trong quá trình Hoạt động 2: Triển khai 21 ngày - HS lập được kế 16 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

17. nguyên con người thuộc các tổ chức ngoài nhà trường phân công nhiệm vụ điểm khác để học sinh tìm kiếm và xử lí thông tin, xây dựng và hoàn thiện sản phẩm dự thi hoạch thực hiện; xây dựng và hoàn thiện được các sản phẩm dự thi theo kế hoạch đã lập: màn chào hỏi; bài thuyết trình; luyện gói câu hỏi kiến thức kĩ năng; các sản phẩm nghệ thuật. thực hiện sản phẩm trải nghiệm sáng tạo - Kiểm tra sản phẩm trải nghiệm sán tạo trước khi báo cáo trong buổi thi thực hiện cuộc thi (trải nghiệm và sáng tạo sản phẩm) + Tài liệu từ nguồn internet: http://www.google. com.vn; http://www.youtube. - Tiến hành thực hiện kế hoạch đã xây dựng (thu thập và xử lí thông tin; tông hợp thông tin; lên ý tưởng sáng tạo và hoàn thiện sản phẩm) com - Phương tiện hoạt động + Máy tính, máy quay, máy chiếu, máy ảnh -Đồ dùng: Phiếu học tập, sổ theo dõi nhiệm vụ - Kinh phí nhà trường. - Máy tính, máy quay, máy in, máy chiếu, máy ảnh - Đồ dùng: phục trang, phiếu đánh giá các phần thi; sản phẩm của học sinh, bản thứ tựchương trình cuộc thi... - Phòng, maket, bảng, nước uống, hoa, quà tặng, giấy mời - Học sinh tham gia các phần thi của đội mình, trò chơi danh cho khán giả - Học sinh tham gia các tiết mục văn nghệ - Đánh giá, rút kinh nghiệm sau hoạt động Ban giám hiệu; Đoàn trường; giáo viên nhóm Toán, người nước ngoài. - Học sinh khối 11,12 - Học sinh thực hiện tốt các phần thi - Bản đánh giá, tổng kết, trao giải Giáo viên hỗ trợ hướng dẫn học sinh thực hiện các phần thi, trò chơi dành cho khán giả, đánh giá kết quả các phần thi, tổng kết, trao giải, rút kinh nghiệm Trưởng các tiểu ban đã phân công nhiệm vụ Hoạt động 3: Tổ chức thi và tổng kết, trao giải - Hội trường nhà trường - Bản rút kinh nghiệm sau hoạt động 1 buổi - Hồsơ thanh quyết toán kinh phí với nhà trường 17 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

18. Bước 7: Kiểm tra, điều chỉnh và hoàn thiện chương trình hoạt động (Tổng kết đánh giá sau chương trình) 2.Tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo 2.1. Hướng dẫn học sinh xác định mục đích và nội dung trải nghiệm sáng tạo Ởcông đoạn này, giáo viên nên bắt đầu bằng việc tạo ra một tình huống xuất phát chứa đựng một vấn đề hoặc đặt một nhiệm vụ cần giải quyết, trong đó liên hệ với hoàn cảnh thực tiễn xã hội và đời sống. Từđó giáo viên hướng dẫn học sinh xác định mục đích của hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tư vấn, gợi ý cho các em thảo luận vềý tưởng cụ thể của hoạt động, xây dựng kịch bản hoạt động hoặc giáo viên có thể giới thiệu một sốhướng để học sinh lựa chọn và cụ thể hóa. Ví dụ minh họa: Hoạt động trải nghiệm sáng tạo Toán học và nghệ thuật, dưới hình thức là Cuộc thi, chúng tôi đã hướng dẫn học sinh xác định mục đích và nội dung của hoạt động theo các bước như sau: - Trước hết, giáo viên cho học sinh xem hình ảnh về một số hình ảnh trong thực tế hình dạng các khối đa diện đều, một số sản phẩm gấp giấy Origami và cuối cùng là một video nói chuyện giữa một bạn học sinh của trường chúng tôi với một người nước ngoài vềvăn hóa đèn lồng trên thế giới với kiến thức phổ thông liên quan. (Video này đã được chúng tôi tải lên youtube.com theo địa chỉ: https://www.youtube.com/watch?v=IsQbBnjz2kk&feature=youtu.be ) 18 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

19. - Sau đó, giáo viên nêu câu hỏi: + Qua các hình ảnh và video trên, các em có thấy tìm được mối liên giữa Toán học và kiến trúc, nghệ thuật không? + Các em có thể tạo ra một số sản phẩm tương tự bằng các vật liệu có sẵn trong trường không? (như giấy, giấy màu, bìa cứng, ống hút, lọ nhựa hoặc các vật dùng đã sử dụng khác…) Học sinh nêu ý kiến, giáo viên chốt lại mục đích khi tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo Toán học và nghệ thuật: * Khắc sâu, mở rộng và nâng cao hiểu biết kiến thức Toán học ởtrường THPT. * Từ việc học các kiến thức Toán học, chúng ta có thể vận dụng, sáng tạo các sản phẩm ứng dụng trong thực tế. * Có niềm yêu thích học bộ môn Toán, hình thành nghề nghiệp trong tương lai. * Từ việc sử dụng các vật dụng đã qua sử dụng như ống hút, giấy, vở hộp…, hình thành ý thức bảo vệmôi trường sống. * Có những hoạt động thiết thực để bảo tồn, phát huy văn hóa người Việt, giới thiệu quảng bá hình ảnh học sinh trường Huỳnh Thúc Kháng cũng như văn hóa Việt Nam ra thế giới… - Bước tiếp theo: giáo viên căn cứ vào bản thiết kế hoạt động trải nghiệm sáng tạo đểhướng dẫn học sinh xác định nội dung và nhiệm vụ cần phải thực hiện: * Đối với các đội thi Tham gia phần chào hỏi: Mỗi đội thi phải giới thiệu được các thành viên đội mình và ý nghĩa đội thi mang tên. Tham gia phần thi trả lời nhanh: các câu hỏi về kiến thức Toán học và nghệ thuật. Tham gia phần thi tài năng: + Đội…: Cử 1 thành viên trình bày về lịch sửđèn lồng, ứng dụng kiến thức Toán THPT vào làm đèn lồng để trang trí hoặc vui chơi trong các lễ hội. Các thành viên khác sẽ thực hiện tạo ra các đèn lồng từ giấy màu, ống hút đã qua sử dụng. 19 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

20. dụng kiến thức Toán THPT để sáng tạo các sản phẩm gấp giấy Origami. Các thành viên khác sẽ thực hiện tọa ra các sản phẩm gấp giấy Origami từ giấy. + Đội…: Cử 1 thành viên trình bày về lịch sử gấp giấy Origami, ứng phân của 2 nhà Toán học Neuton và Lepnit. + Đội…: Thực hiện một tiểu phẩm liên quan việc tìm ra phép tính tích Tham gia hiểu biết: + Đội…: Nêu những hiểu biết về tỉ lệ vàng trong nghệ thuật. + Đội…: Nêu những hiểu biết về phép biến hình trong hội họa + Đội…: Nêu những hiểu biết về Toán học trong âm nhạc Sau đó, giáo viên tiến hành cho các đội thi bắt thăm tên gọi và nội dung thi trong các phần thi. * Đối với đội cộng tác viên: 3 đội cộng tác viên hỗ trợcác đội thi theo các nhiệm vụđược phân công. * Đội hình khán giả: Tham dự cuộc thi và giao lưu với khách mời và khách mời người nước ngoài, trả lời câu hỏi trong phần trò chơi dành cho khán giả. 2.2. Hướng dẫn học sinh xây dựng kế hoạch trải nghiệm sáng tạo Do tính chất của các hình thức hoạt động sáng tạo gắn liền với thực tiễn đời sống, gắn nhà trường và xã hội và yêu cầu học sinh giải quyết những nhiệm vụ học tập phức hợp nên phương pháp tối ưu vẫn là dạy học theo nhóm. Khi các học sinh có cùng nguyện vọng, sở thích và khảnăng đã được lập thành nhóm, giáo viên giao nhiệm vụ cho từng nhóm và hướng dẫn nhóm học sinh lập kế hoạch trải nghiệm sáng tạo. Cơ sởđể các nhóm lập kế hoạch đó là dựa vào phiếu định hướng học tập và giáo dục dành cho nhóm mà giáo viên cung cấp. Trong việc xây dựng kế hoạch cần xác định: mục tiêu, công việc cần làm, thời gian dự kiến, sản phẩm dự kiến, dự kiến vật liệu- kinh phí, phương pháp tiến hành và phân công công việc trong nhóm. Đây là bước quan trọng, tất cả các thành viên trong nhóm cùng tham gia xây dựng và xác định. Sau khi lập được kế hoạch, các nhóm xin ý kiến bổ sung của giáo viên, học sinh chỉnh sửa hoàn thiện kế hoạch (nếu cần). (Xem phụ lục 2: phiếu khảo sát nhu cầu học sinh, sổ theo dõi hoạt động nhóm, phiếu định hướng học tập) Ví dụ minh họa: Với hoạt động trải nghiệm sáng tạo Toán học và Nghệ thuật, giáo viên đã hướng dẫn đội thi mang tên Pythagoras (Pitago) lập kế hoạch hoạt động trải nghiệm sáng tạo như sau: - Nội dung tìm hiểu: + Giới thiệu thành viên và ý nghĩa đội thi mang tên. + Trả lời nhanh các câu hỏi kiến thức liên quan giữa Toán học và các môn nghệ thuật. + Tìm hiểu về lịch sửđèn lồng. 20 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

21. + Tìm hiểu vềứng dụng kiến thức Toán THPT vào làm đèn lồng để trang trí hoặc vui chơi trong các lễ hội. + Thực hiện tạo ra các đèn lồng từ giấy màu, ống hút đã qua sử dụng. + Tìm hiểu về Tỉ lệ vàng, các ứng dụng tỉ lệ vàng trong kiến trúc, thiết kế vật dụng hằng ngày, mối liên hệ giữa tỉ lệ vàng và tựnhiên, con người. - Mục tiêu cần hướng tới của sản phẩm hoạt động trải nghiệm sáng tạo: thể hiện được sự hiểu biết sâu rộng về kiến thức Toán học và những ứng dụng kì diệu của nó trong tựnhiên và đời sống con người. Từđó khơi gợi niềm yêu thích môn Toán, thấy được sự lí thú của Toán học trong cuộc sống, có những định hướng nghề nghiệp nhất định từ những trải nghiệm thú vịtrong nhà trường và thêm yêu cuộc sống muôn màu, biết bảo vệ cuộc sống cộng đồng, bảo vềmôi trường… - Công việc cần làm: Thu thập tài liệu về các môn nghệ thuật: kiến trúc, hội họa, âm nhạc… theo phiếu định hướng học tập; xử lí - tổng hợp thông tin làm bài thuyết trình trình chiếu bằng powerpoint; xử lí và tổng hợp thông tin để viết kịch bản tiểu phẩm về phép tính tích phân của hai nhà Toán học Neuton và Lepnit; lên ý tưởng các sản phẩm vềđèn lồng bằng giấy và các vật liệu đã qua sử dụng; lên ý tưởng các sản phẩm về xếp hình Origami. - Sản phẩm dự kiến: + Màn giới thiệu, chào hỏi + Bài thuyết trình về lịch sửđèn lồng, ứng dụng kiến thức Toán THPT vào làm đèn lồng để trang trí hoặc vui chơi trong các lễ hội + Bài thuyết trình về lịch sử gấp giấy Origami, ứng dụng kiến thức Toán THPT để sáng tạo các sản phẩm gấp giấy Origami + Bài thuyết trình: những hiểu biết về tỉ lệ vàng trong nghệ thuật. + Bài thuyết trình: Nêu những hiểu biết về phép biến hình trong hội họa + Bài thuyết trình: Nêu những hiểu biết về Toán học trong âm nhạc + Tiểu phẩm: hai ma khoa học gặp nhau ở thế giới bên kia. + Các sản phẩm vềđèn lồng, gấp giấy Origami. - Thời gian dự kiến thực hiện và hoàn thành: trong vòng 4 tuần kể từ khi nhận nhiệm vụđến khi kết thúc cuộc thi. - Dự kiến vật liệu và kinh phí: máy tính cá nhân có nối mạng của thành viên trong nhóm; máy ảnh; máy quay; phần mềm làm phim; băng đĩa nhạc; phục trang; sách giáo khoa và các nguồn tài nguyên tham khảo;... Kinh phí mua học liệu: kinh phí phê duyệt của nhà trường. 21 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

22. - Phương pháp tiến hành: thực hiện theo nhiệm vụcá nhân được phân công và làm việc chung cảnhóm… - Phân công nhiệm vụ trong nhóm theo các tiêu chí sau: Thời hạn hoàn thành Sản phẩm dự kiến Tên thành viên Nhiệm vụ Phương tiện 2.3. Hướng dẫn học sinh thực hiện kế hoạch trải nghiệm sáng tạo Khi các nhóm đã hoàn thiện kế hoạch trải nghiệm sáng tạo, giáo viên hướng dẫn học sinh các kĩ năng trải nghiệm sáng tạo để tạo ra được sản phẩm cuối cùng: tìm kiếm và thu thập dữ liệu; xử lí thông tin; tổng hợp thông tin; xây dựng sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo. - Kĩ năng tìm kiếm và thu thập thông tin: giáo viên hướng dẫn học sinh có thể thu thập thông tin bằng cách: + Tìm thông tin qua sách, báo, tạp chí, internet. Khi tìm qua các kênh này cần sử dụng phiếu ghi dữ liệu (nội dung, nguồn) + Quan sát trải nghiệm thực tế, điều tra hoặc phỏng vấn: Trước khi điều tra, phỏng vấn cần thiết kế các câu hỏi. Có thể phỏng vấn trên đường phố, học sinh trong trường, các giáo viên trong trường, cha mẹ học sinh, nghệsĩ, nhà nghiên cứu, các bộ nhân viên quản lí... - Kĩ năng xửlí thông tin: Sau khi đã thu thập được các dữ liệu cần tiến hành xử lí dữ liệu. Xử lí dữ liệu bằng cách cần phân tích đểthu được thông tin có giá trị, tin cậy và có ý nghĩa. Các kết luận rút ra sau khi phân tích đầy đủ các dữ liệu là minh chứng cho các phát hiện của hoạt động trải nghiệm sáng tạo - Kĩ năng tổng hợp thông tin: Sau khi tìm kiếm, thu thập và xử lí thông tin, các thành viên trong nhóm ngồi lại với nhau để tổng hợp. Các dữ liệu thô cần được tổng hợp lại để chỉđưa vào báo cáo các kết luận có liên quan và đã được phân tích. Khi tổng hợp cần chú ý: chỉ liệt kê các ý chính, tóm tắt thông tin ngắn gọn. - Xây dựng ý tưởng và thiết kế hoàn thiện sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo: Từ các dữ liệu thô được nhóm thảo luận và thống nhất, các thành viên nhóm cùng chung tay tập hợp, kết nối thành một sản phẩm dự án hoàn thiện. Ví dụ minh họa: Giáo viên hướng dẫn đội thi Pythagoras (Pitago) thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo để làm sản phẩm: Ứng dụng kiến thức Toán THPT vào làm đèn lồng để trang trí hoặc vui chơi trong các lễ hội. - Tìm kiếm và thu thập thông tin + Trước hết, giáo viên hướng dẫn thành viên trong đội xác định những thông tin cần tìm kiếm (dựa trên phiếu định hướng học tập): Lịch sửđèn lồng trong và ngoài 22 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

23. nước; các thể loại đèn lồng; Xuất xứ của các loại đèn lồng; cách thiết kế1 đèn lồng; dựa vào bản thiết kếđể chỉra được mối liên hệ giữa kiến thức Toán học và cấu tạo một đèn lồng. + Giáo viên hướng dẫn các thành viên trong đội tìm kiếm, thu thập các thông tin đó qua các kênh: báo và tạp chí (báo in hoặc báo mạng), kênh truyền hình, kênh youtube... - Xử lí thông tin: Sau khi thu thập được dữ liệu, các thành viên trong đội dùng kĩ năng phân tích để tự chọn lấy những thông tin tiêu biểu, tin cậy và có ý nghĩa phục vụ cho việc viết bài thuyết trình. - Tổng hợp thông tin: Các thành viên trong đội thi họp để thảo luận, tổng hợp ngắn gọn những thông tin tiêu biểu mà mỗi thành viên vừa tìm kiếm, thu thập - xử lí đểđưa vào sản phẩm. Giáo viên có thể bổ sung ý kiến cho bản tổng hợp thông tin của nhóm đểđiều chỉnh (nếu cần). - Xây dựng sản phẩm: dựa vào những thông tin tổng hợp và năng lực tổng hợp, xâu chuỗi vấn đềđể làm nổi bật vấn đềđang bàn bạc, thuyết phục được người nghe. 2.4. Hướng dẫn học sinh trình bày báo cáo sản phẩm hoạt động trải nghiệm sáng tạo Sau khi hướng dẫn học sinh thực hiện việc trải nghiệm và sáng tạo để xây dựng được sản phẩm học tập, giáo viên hướng dẫn học sinh kĩ năng trình bày sản phẩm. Đây là một nhiệm vụ quan trọng trong dạy học trải nghiệm sáng tạo. Và giai đoạn được học sinh mong chờ nhất vì các em được thể hiện sự hiểu biết, khảnăng, năng khiếu của mình trước tập thể, được tự hào về sản phẩm học tập mình tạo ra, được làm chủ toàn bộsân chơi học tập. Chúng tôi đề xuất cách trình bày sản phẩm cần đạt yêu cầu như sau: a) Yêu cầu về cấu trúc của một bài báo cáo sản phẩm hoạt động trải nghiệm sáng tạo, gồm có các phần: - Phần 1: Giới thiệu tên, thành viên nhóm, các hoạt động trải nghiệm sáng tạo của nhóm. Phần này các nhóm có thể chọn hình thức giới thiệu bằng video clip, bài trình chiếu Powerpoint, hoặc giới thiệu trực tiếp trong buổi báo cáo. - Phần 2: Trình bày sản phẩm theo hình thức đã giao. b) Tiến hành báo cáo: - Nhóm báo cáo chuẩn bị sẵn sàng về cả nội dung, hình thức, sắp xếp vị trí cho các nhóm còn lại một cách hợp lý và phù hợp với ý tưởng đã đưa ra. - Nhóm có màn khởi động: giới thiệu về nhóm mình (tên sản, mục tiêu dự án, thành viên nhóm, các hoạt động tìm hiểu của nhóm, bài học kinh nghiệm sau khi thực hiện dự án). Phần này các nhóm có thể giới thiệu bằng video clip (hoặc bài trình chiếu Powerpoint hoặc giới thiệu trực tiếp trong buổi báo cáo 23 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

24. - Nhóm tiến hành trình bày sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo: một trong các hình thức sau: Poster; Webside; máy móc; mô hình thí nghiệm; bài trình chiếu đa phương tiện, phần mềm máy tính;... - Sau khi trình bày xong bài báo cáo, đại diện nhóm giải đáp thắc mắc (nếu có) từ các nhóm theo dõi, nghe nhận xét sơ bộ từ các nhóm theo dõi. Ví dụ minh họa: Giáo viên đã hướng dẫn đội thi Pitago trình bày báo cáo trong cuộc thi TOÁN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT. 1. Đội Pitago giới thiệu vềđội thi (chính là phần thi Màn chào hỏi – xem phụ lục sản phẩm học sinh) - Nội dung giới thiệu: + Ý nghĩa đội thi mang tên + Giới thiệu thành viên nhóm + Mục tiêu tham gia cuộc thi 2. Đội Pitago tham gia phần thi trả lời câu hỏi (theo thứ tự chỉ dẫn của người dẫn chương trình). 3. Đội Pitago tham gia phần thi tài năng (theo thứ tự chỉ dẫn của người dẫn chương trình): Đại diện đội thi thuyết trình bằng bài trình chiếu Powerpoint và 4 thành viên khác tham gia làm đèn lồng (trong thời gian đại diện đội đang thuyết trình) 4. Đội Pitago tham gia phần thi hiểu biết (theo thứ tự chỉ dẫn của người dẫn chương trình): Đại điện đội thi thuyết trình bằng bài trình chiếu Powerpoint. 2.5. Hướng dẫn học sinh đánh giá hoạt động trải nghiệm sáng tạo Sau khi trình bày báo cáo, bước cuối cùng được dành cho việc đánh giá, rút kinh nghiệm. Học sinh sẽ tựđánh giá, đánh giá lẫn nhau và nhìn lại quá trình thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Cụ thểbước này gồm 2 phần như sau: a) Giáo viên hướng dẫn học sinh đánh giá - Cá nhân học sinh tựđánh giá quá trình thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo. - Các thành viên trong nhóm đánh giá lẫn nhau quá trình thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo. - Các nhóm đánh giá lẫn nhau kết quả hoạt động trải nghiệm sáng tạo. - Giáo viên đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm sáng tạo. (xem phụ lục 2: các phiếu đánh giá hoạt động trải nghiệm sáng tạo) Ví dụ minh họa: Hoạt động trải nghiệm sáng tạo TOÁN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT được tổ chức dưới hình thức. Cuộc thi tranh tài giữa các đội chơi, vì vậy 24 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

25. phần đánh giá chủ yếu từ Ban giám khảo (gồm đại diện giáo viên nhóm Toán) để tổng kết và trao giải. Điểm mỗi phần thi của các đội chơi chính là điểm trung bình cộng của các thành viên trong Ban giám khảo. Tổng điểm 3 phần thi của mỗi đội chính là điểm tổng kết theo thứ tựđể trao giải. Ngoài ra còn có kênh đánh giá từ khán giảdành cho đội thi được yêu thích nhất. b) Giáo viên tổ chức cho các nhóm tự rút kinh nghiệm sau khi thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo (kiến thức học được; kĩ năng học được; thái độ tích cực xây dựng được; hài lòng với kết quả sản phẩm trải nghiệm sáng tạo không; khó khăn gặp phải khi thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo; cách giải quyết khó khăn; quan hệcác thành viên trong nhóm; năng lực sáng tạo cá nhân được phát triển qua giai đoạn nào; ích lợi của học trải nghiệm sáng tạo; nguyên nhân ảnh hưởng đến hưng thú học theo trải nghiệm sáng tạo; mức độhướng thú với hoạt động trải nghiệm sáng tạo). •Trên đây là những giải pháp mà chúng tôi đã thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo ởtrường THPT. Các giải pháp được vận dụng một cách linh hoạt và hợp lí trong suốt tiến trình dạy học trải nghiệm sáng tạo, giúp chúng tôi thực hiện mục tiêu giáo dục thành công, có chất lượng, để lại những ấn tượng rất tốt đẹp trong đồng nghiệp, học sinh và phụhuynh nhà trường. Trong 2 năm học 2017-2018, 2018-1019, chúng tôi đã thực hiện được 2 chương trình chuyên đề ngoại khóa, tổ chức ở quy mô cấp trường, được ban giám hiệu, tổchuyên môn trường THPT Huỳnh Thúc Kháng đánh giá cao về cả chất lượng và quy mô. Đồng thời, học sinh các lớp đã tham gia và ủng hộ tích cực, tạo niềm tin cho những người tổ chức chúng tôi vào việc tổ chức trải nghiệm sáng tạo cho các em học sinh ngoài các giờ học chính khóa. TT NĂM HỌC TÊN CHƯƠNG TRÌNH HÌNH THỨC ĐỈNH 1 2017-2018 TOÁN HỌC VÀ ĐỜI SỐNG ĐƯỜNG OLYMPIA LÊN 2 2018-1019 TOÁN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT DẠY HỌC DỰ ÁN III. Giáo án minh họa 1. Giáo án hoạt động trải nghiệm sáng tạo: “TOÁN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT” Phần 1: Giáo án in 1. Mục tiêu: a) Về kiến thức: 25 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

26. - Học sinh được củng cố phần lí thuyết đã được học trong sách giáo khoa môn Toán bậc THPT. - Thông qua việc thực hiện công việc của nhóm, học sinh được tìm hiểu và nắm chắc được kiến thức đã được học đồng thời hiểu được ứng dụng Toán học trong cuộc sống. - Sử dụng nhiều kiến thức, kĩ năng đã được học trong nhiều môn học để tham gia vào hoạt động cộng đồng. - Tổ chức buổi báo cáo có sự tham dự của các thầy cô giáo trong nhà trường và tất cả các học sinh của trường. b) Vềkĩ năng - Các kĩ năng khác thông qua học chương trình ngoại khóa: Kĩ năng tìm kiếm, thu thập thông tin; Kĩ năng xửlí thông tin; Kĩ năng tổng hợp thông tin; Kĩ năng trình bày báo cáo; kĩ năng đánh giá;Kĩ năng làm việc nhóm; Kĩ năng vận dụng các kiến thức vào thực tiễn để làm những việc có ý nghĩa với bản thân, gia đình và cộng đồng… c) Vềthái độ - Liên hệ với nhiều vấn đề thực tế với Toán học. - Giáo dục thái độthông qua chương trình ngoại khóa: Hình thành ý thức tự giác, tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, trải nghiệm sáng tạo; Hình thành ý thức say mê tìm tòi, nghiên cứu khoa học. d) Định hướng phát triển năng lực - Có cơ hội phát triển năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn. - Có cơ hội phát triển năng lực mô hình hóa toán học thông qua chuyển vấn đề thực tiễn thành vấn đề toán học liên quan. - Có cơ hội phát triển năng lực giao tiếp Toán học thông qua hoạt động nhóm, tương tác với giáo viên. e) Định hướng phát triển phẩm chất - Phát triển sự nhạy bén, linh hoạt trong tư duy. - Rèn luyện tính chính xác, kiên trì. Phẩm chất, năng lực - Phát huy tính độc lập sáng tạo trong học tập. - Góp phần hình thành phẩm chất và phát triển nhân cách học sinh: sống có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước; có lòng nhân ái, khoan dung; trung thực, tự trọng; thực hiện nghĩa vụđạo đức, tôn trọng, chấp hành kỉ luật, pháp luật… 26 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

27. - Góp phần hình thành các năng lực cho học sinh: năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng công nghệ thông tin, năng lực sử dụng ngôn ngữ… - Mục tiêu đó được hiện thực hóa qua các sản phẩm hoạt động trải nghiệm sáng tạo: + Màn giới thiệu, chào hỏi + Bài thuyết trình về lịch sửđèn lồng, ứng dụng kiến thức Toán THPT vào làm đèn lồng để trang trí hoặc vui chơi trong các lễ hội + Bài thuyết trình về lịch sử gấp giấy Origami, ứng dụng kiến thức Toán THPT để sáng tạo các sản phẩm gấp giấy Origami + Bài thuyết trình: những hiểu biết về tỉ lệ vàng trong nghệ thuật. + Bài thuyết trình: Nêu những hiểu biết về phép biến hình trong hội họa + Bài thuyết trình: Nêu những hiểu biết về Toán học trong âm nhạc + Tiểu phẩm: hai ma khoa học gặp nhau ở thế giới bên kia. 2. Thời gian thực hiện: 4 tuần 3. Chuẩn bị thiết bị dạy học, tư liệu, học liệu của giáo viên và học sinh + Các sản phẩm vềđèn lồng, gấp giấy Origami. Chuẩn bị của thầy Chuẩn bị của trò Thiết bị, tư liệu, học liệu - Máy tính - Máy quay x x x x Công nghệ - phần cứng - Máy in x x - Máy chiếu - Máy ảnh x x x - Phần mềm Microsoft Word x x - Phần mềm Microsoft ewerpoint, x x Công nghệ - phần mềm - Phần mềm Sway ; - Các phần mềm làm phim, làm sách ảnh, phần mềm hỗ trợ hợp tác nhóm... x x x x - Phòng ốc, bàn ghế, maket, bảng, nước uống, hoa, quà tặng, giấy mời Hội trường x 27 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

28. Chuẩn bị của thầy Chuẩn bị của trò Thiết bị, tư liệu, học liệu - Âm thanh, nhạc cụ, đạo cụ, phục trang, ánh sáng, băng đĩa hình, băng đĩa nhạc; x x Đồ dùng - Các loại phiếu học tập - Các sản phẩm trải nghiệm sáng tạo của học sinh. x x - www.wipikedia Bách khoa toàn thư VN x x - http://www.bachkim.vn - http://www.google.com.vn - http://www.youtube.com x x x x Nguồn internet - http://www.mp3.zing.vn x x - Web wikispaces.com x x - Thông báo với nhà trường và các tổ chức liên quan về hoạt động này x Khác 4. Đối tượng, hình thức, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá - Đối tượng giáo dục: học sinh lớp 11, lớp 12. - Hình thức trải nghiệm sáng tạo: Cuộc thi (hình thức trung tâm); văn nghệ, giao lưu (các hình thức phụ trợ). - Phương pháp dạy học dạy học trải nghệm sáng tạo: phương pháp dạy học dự án (phương pháp chính). Ngoài ra còn sử dụng các phương pháp khác: quan sát- đàm thoại, giải quyết vấn đề…. - Đánh giá sản phẩm các phần thi 5. Tiến trình hoạt động trải nghiệm sáng tạo Hoạt động 1: KHỞI ĐỘNG CUỘC THI 1. Mục tiêu - Giáo viên xây dựng được bản kế hoạch chi tiết hoạt động trải nghiệm sáng tạo, trình duyệt kế hoạch với Ban Giám hiệu nhà trường. - Giáo viên xây dựng văn bản phát động cuộc thi đến học sinh và các tổ chức liên quan. - Giáo viên thành lập được các đội thi, đội cộng tác viên hỗ trợcác đội thi. - Giáo viên hướng dẫn được học sinh xác định mục tiêu, nội dung các phần thi, 28 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

29. nhiệm vụ của đội thi, lập kế hoach hoạt động của đội thi. 2.Thời gian: trong vòng 3 ngày HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH - Bước 1: Xây dựng kế hoạch hoạt động trải nghiệm sáng tạo và trình duyệt. - Bước 2: Xây dựng văn bản phát động cuộc thi đến học sinh - Bước 3: Phát phiếu thăm dò sở thích- khảnăng nhóm. GV phát trước 3 ngày để HS nghiên cứu và điền. - Nhận văn bản phát động cuộc thi - HS điền vào phiếu. - Bước 4: Giáo viên công bố kết quả thành lập đội thi và đội cộng tác viên hỗ trợđội thi. - Bước 5: Giáo viên khởi động hoạt động trải nghiệm sáng tạo bằng việc cho học sinh xem hình ảnh và video nói chuyện với người nước ngoài ; cùng học sinh thảo luận đểxác định mục đích và nội dung của hoạt động trải nghiệm sáng tạo và nhiệm vụ của từng đội thi - HS nghe kết quả - Nghe giáo viên giới thiệu chủđề; đề xuất ý kiến, thảo luận xác định mục tiêu, nội dung, nhiệm vụ học tập của các đôi thi. - Các nhóm nhận nhiệm vụ, nghiên cứu phiếu học tập định hướng - Các nhóm bàn bạc thống nhất bầu nhóm trưởng, thư kí Hoạt động 2: THỰC HIỆN HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO 1. Mục tiêu - Giáo viên xây dựng được kịch bản tiến trình thi - Học sinh lập được kế hoạch hoạt động trải nghiệm sáng tạo của đội mình; thực hiện kế hoạch đó để tạo ra sản phẩm học tập tham gia thi. - Rèn luyện được kĩ năng làm việc nhóm cũng như năng lực chuyên biệt của cá nhân. Góp phần hình thành các kĩ năng: kĩ năng thu thập, xửlí các thông tin, tư liệu; kĩ năng phỏng vấn, điều tra thực tế; kĩ năng phân tích, đánh giá; kĩ năng giải quyết tình huống thực tiễn; kĩ năng viết báo cáo và trình bày vấn đề…và một sốkĩ năng sống khác. 2. Thời gian:21 ngày HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH - Bước 1: Giáo viên xây dựng kịch bản chương trình cuộc thi 29 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

30. - Học sinh lập kế hoạch nhóm - Bước 2: Hỗ trợ, giải đáp những khó khăn của học sinh trong việc lập kế hoạch nhóm và thực hiện kế hoạch trải nghiệm sáng tạo của nhóm - Bước 3: Kiểm tra sản phẩm học tập của các nhóm trước khi dự thi - Học sinh thực hiện kế hoạch nhóm xây dựng và hoàn thiện sản phẩm học tập trải nghiệm sáng tạo tham gia thi. - Học sinh điều chỉnh, bổ sung (nếu cần) Hoạt động 3: TỔ CHỨC THI VÀ TỔNG KẾT, TRAO GIẢI 1. Mục tiêu - Giáo viên chuẩn bịchu đáo các điều kiện để tổ chức thi, hướng dẫn học sinh thực hiện các phần thi, đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm hoạt động trải nghiệm sáng tạo. - Học sinh thực hiện tốt các phần thi của mình và các hoạt động trò chơi, giao lưu, văn nghệ; biết đánh giá và rút kinh nghiệm hoạt động trải nghiệm sáng tạo. - Hình thành được kĩ năng: thuyết trình, lắng nghe, thảo luận, nêu vấn đề, thương thuyết, đánh giá… và các kĩ năng chuyên biệt. - Bồi dưỡng tình yêu và niềm đam mê Toán học, củng cố niềm tin sáng tạo khoa học, tình yêu nghệ thuật. 2. Thời gian: 120 phút 3. Thành phần tham dự: - Ban giám hiệu; Ban chấp hành công đoàn, ban chấp hành Đoàn trường, giáo viên bộ môn Toán, thầy giáo Doug Sauders (Người Úc) và các giáo viên khác quan tâm đến hoạt động này. - Học sinh khối 11, khối 12 và các học sinh khác quan tâm đến hoạt động này - Phụ huynh học sinh quan tâm đến hoạt động này của nhà trường. 4. Nhiệm vụ của học sinh - Tham gia các phần thi theo kịch bản chương trình và thứ tự bốc thăm. - Tham gia trò chơi, văn nghệ, giao lưu - Lĩnh hội được nội dung và ý nghĩa của cuộc thi - Đánh giá được khảnăng và kết quả của các đội thi - Tham gia dẫn chương trình cùng giáo viên. 5. Nhiệm vụ của giáo viên - Dẫn dắt vấn đề, tổ chức học sinh tham gia các phần thi, đánh giá. - Quan sát, đánh giá các sản phẩm của học sinh. 30 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

31. - Tổng kết, trao giải, rút kinh nghiệm hoạt động trải nghiệm sáng tạo. 6. Tiến trình cuộc thi HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG (1 GV và 1 HS dẫn chương trình) - Học sinh biểu diến văn nghệ 1. Khai mạc cuộc thi - Văn nghệ: 2 tiết mục đến từđội văn nghệĐoàn trường - Tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu, giới thiệu thành viên ban giám khảo và thư kí, giới thiệu nội dung chương trình. 2. Các phần thi - GV dẫn chương trình - GV dẫn chương trình giới thiệu chung về cuộc thi: gồm 4 phần thi - Các đội thi về vị trí của đội mình - Các đội thi thực hiện phần thi của đội mình + Phần thi trả lời nhanh + Phần thi tài năng + Vui cùng khán giả + Phần thi hiểu biết Giới thiệu - Nội dung: Đội chơi giới thiệu thành phần tham gia, ý nghĩa đội chơi mang tên - Thời gian: 3- 5 phút 2.1. Phần thi câu hỏi nhanh Luật thi:Các đội chơi cùng dùng bảng tham gia trả lời 8 câu hỏi. Thời gian suy nghĩ cho mỗi câu là 60 giây. Điểm cho mỗi câu đúng là 10 điểm. - Nội dung : Thi trả lời câu hỏi về mối liên quan giữa Toán học và nghệ thuật BGK theo dõi và đánh giá cho điểm - Dẫn chương trình công bố kết quả của các đội thi - Hình thức: trả lời nhanh các câu hỏi 2.2. Phần thi tài năng - Dẫn chương trình giới thiệu luật thi phần 2: Luật thi Ở phần thi Tài năng, các đội chơi sẽ thể hiện khảnăng sáng tạo trong toán học, sự khéo léo, hoặc khảnăng diễn xuất của đội mình. 31 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

32. Thời gian dành cho mỗi đội, tối đa là 10 phút. Điểm tối đa cho mỗi đội chơi là 100 điểm. - Nội dung: + Đội…: Cử 1 thành viên trình bày về lịch sửđèn lồng, ứng dụng kiến thức Toán THPT vào làm đèn lồng để trang trí hoặc vui chơi trong các lễ hội. Các thành viên khác sẽ thực hiện tạo ra các đèn lồng từ giấy màu, ống hút đã qua sử dụng. + Đội…: Cử 1 thành viên trình bày về lịch sử gấp giấy Origami, ứng dụng kiến thức Toán THPT để sáng tạo các sản phẩm gấp giấy Origami. Các thành viên khác sẽ thực hiện tọa ra các sản phẩm gấp giấy Origami từ giấy. + Đội…: Thực hiện một tiểu phẩm liên quan việc tìm ra phép tính tích phân của 2 nhà Toán học Neuton và Lepnit. - BGK theo dõi và đánh giá cho điểm - Dẫn chương trình công bố kết quả của các đội thi 2.3. Phần vui cùng khán giả: - Các đội chơi đọc một bài thơ gửi tặng khán giả, có tựa đề: Tình yêu Toán học (Một đại diện đến từđội chơi đọc thơ) - Hình thức: Dẫn chương trình nêu câu hỏi, khán giả trả lời - Nếu trả lời đúng sẽđược một phần quà từ ban tổ chức. 2.4. Phần thi hiểu biết: Luật thi:Các đội chơi đã bắt thăm và chuẩn bị nội dung. Đại diện các đội tham gia thuyết trình trong thời gian 5 - HS dẫn chương trình giới thiệu luật thi 32 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

33. phút. Điểm tối đa là 100 điểm. - Nội dung : Đội…:“Nêu những hiểu biết về Tỉ lệ vàng trong nghệ thuật”? Đội…:“Nêu những hiểu biết về phép biến hình trong hội họa”? Đội…:“Nêu những hiểu biết về Toán học trong âm nhạc”? - HS biểu diễn văn nghệ; Ban giám khảo và thư kí tổng kết điểm; Học sinh (là khán giả) bình chọn đội thi ấn tượng nhất theo phiếu bình chọn(đã phát từđầu buổi) -Hình thức: Thuyết trình 3. Tổng kết và trao giải: - Văn nghệ: 1 tiết mục đến từđội văn nghệĐoàn trường. * Công bố kết quả phần thi thuyết trình Các đội trình bày phần thi + Ban giám khảo nhận xét và thông báo kết quả từng phần thi. + Ban giám khảo thông báo tổng điểm - HS dẫn chương trình công bố kết quả Đại diện ban tổ chức trao giải và quyết định trao giải cho các đội chơi. - Công bố kết quả chung cuộc; trao giải Nhất, Nhì, Ba và các giải phụ, chụp ảnh lưu niệm - Rút kinh nghiệm về cuộc thi (tiến hành sau buổi thi) - Ban tổ chức rút kinh nghiệm sau cuộc thi 33 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

34. Phần 2: Giáo án trình chiếu Powerpoint 34 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

35. 35 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

36. 36 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

37. 37 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

38. 38 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

39. 39 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

40. 40 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

41. 41 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

42. 42 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

43. 43 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

44. 44 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

45. 45 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

46. III.2. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo: “TOÁN HỌC VÀ ĐỜI SỐNG” GIÁO ÁN 1. Mục tiêu a) Về kiến thức: Giúp học sinh: -Vận dụng được nhiều kiến thức môn Toán THPT để giải quyết vấn đề thực tế. - Sử dụng nhiều kiến thức đã được học trong nhiều môn học để tham gia giải quyết các vấn đề thực tế liên quan. b) Vềkĩ năng - Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng giải quyết vấn đề,… - Rèn luyện các kĩ năng khác thông qua chương trình ngoại khóa: Kĩ năng xử lí thông tin; Kĩ năng tổng hợp thông tin; Kĩ năng trình bày báo cáo; kĩ năng đánh giá; Kĩ năng vận dụng các kiến thức vào thực tiễn để làm những việc có ý nghĩa với bản thân, gia đình và cộng đồng… -Tổ chức buổi báo cáo, tham gia trải nghiệm có sự tham dự của các thầy cô giáo trong nhà trường và tất cả các học sinh tại trường. c) Vềthái độ - Học sinh thể hiện sự hứng thú đối với môn Toán và mối liên hệ giữa Toán học và đời sống. - Giáo dục thái độthông qua chương trình ngoại khóa: Hình thành ý thức tự giác, tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, trải nghiệm sáng tạo; Hình thành ý thức say mê tìm tòi, nghiên cứu khoa học. d) Định hướng phát triển năng lực - Học sinh có cơ hội phát triển năng lực giải quyết vấn đề thực tế. - Có cơ hội phát triển năng lực mô hình hóa toán học thông qua việc chuyển vấn đề thực tiễn thành vấn đề toán học. - Có cơ hội phát triển năng lực giao tiếp thông qua hoạt động nhóm, giao tiếp với mọi người trong buổi ngoại khóa. - Góp phần hình thành các năng lực cho học sinh: năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng công nghệ thông tin, năng lực sử dụng ngôn ngữ…; các năng lực chuyên biệt của môn Toán. e) Định hướng phát triển phẩm chất - Nhạy bén, linh hoạt trong tư duy. - Góp phần hình thành phát triển nhân cách học sinh: sống có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước. 2. Thời gian thực hiện: 3 tuần 46 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

47. 3. Chuẩn bị 3.1. Giáo viên: - Chia nhóm và phân công nhóm trưởng. - Kế hoạch cụ thể cho chủđề, hệ thống câu hỏi. - Bài soạn powerpoint. 3.2. Học sinh: - Thực hiện các dạng bài tập. - Phân công công việc cụ thể từng thành viên trong nhóm. - Chuẩn bị các thiết bịnhư máy tính xách tay, MTBT, tư liệu, học liệu cần thiết. Thời gian thực hiện: Từ1 đến 3 tuần 4. Đối tượng, hình thức, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá - Đối tượng giáo dục: học sinh 3 khối - Hình thức trải nghiệm sáng tạo: Cuộc thi (hình thức trung tâm); văn nghệ, giao lưu (các hình thức phụ trợ). 5. Giáo án trình chiếu: ( Xem phụ lục 3) 47 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

48. PHẦN 3. KẾT LUẬN I. Những đóng góp của đề tài 1. Tính mới của đề tài Đềtài đã đưa ra được những giải pháp trải nghiệm sáng tạo môn toán ởtrường THPT mang tính mới mẻ, sáng tạo. Các giải pháp đưa ra được triển khai, kiểm nghiệm trong các năm học trước đã mang lại sự phấn khởi, hứng thú cho giáo viên và học sinh. Đề tài giúp cho học sinh biết cách vận dụng kiến thức môn Toán đã được học ởtrường THPT vào thực tế, giải quyết được những vấn đề xung quanh một cách rõ ràng, hiệu quả. Qua trải nghiệm sáng tạo, học sinh hình thành được phẩm chất, năng lực cần thiết, mang tính hướng nghiệp cho nhiều học sinh. Đề tài đáp ứng được quan điểm, yêu cầu, tình hình đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo yêu cầu phát triển năng lực của Bộ giáo dục và đào tạo. Vận dụng đề tài vào thực tiễn dạy học sẽ mang lại hiệu quảcao hơn trên cơ sở những tài liệu cũ, cách làm cũ. 2. Tính khoa học Đềtài đảm bảo tính chính xác khoa học bộmôn, quan điểm tư tưởng. Các phương pháp nghiên cứu phù hợp với đối tượng, cấu trúc logic, hợp lí, chặt chẽ, đúng qui định. Nội dung của đềtài được trình bày, lí giải vấn đề một cách mạch lạc. Các luận cứ khoa học có cơ sở vững chắc, khách quan, các số liệu được thống kê chính xác, trình bày có hệ thống. Phương pháp xử lí, khai thác tài liệu được tiến hành đúng qui chuẩn của một công trình khoa học. Đềtài được lập luận chặt chẽ, thấu đáo, có tính thuyết phục cao. 3. Tính hiệu quả Đềtài được trình bày rõ ràng, dễ áp dụng. Trong năm qua tôi và các đồng nghiệp đã thể nghiệm phương pháp nàyđối với quy mô toàn trường, trong các lớp học và thấy được hiệu quả dạy học được nâng lên rõ rệt. Những lợi ích của việc dạy học theo hình thức này là rất lớn đối với cảngười học, người dạy và nhà trường. Vềphía người học: Tăng sự tự tin và cải thiện đáng kểthái độ học tập, tạo cơ hội cho học sinh thể hiện những điểm mạnh của bản thân và phát triển những kĩ năng tư duy bậc cao, những kĩ năng thế kỉ XXI quan trọng và cần thiết cho công việc và cuộc sống của học sinh trong tương lai. Vềphía người dạy: Tổ chức được các chuyên đề dạy học theo hình thức trải nghiệm sáng tạo đã tạo điều kiện cho giáo viên nâng cao tính chuyên nghiệp và hợp tác giữa các đồng nghiệp cũng như cơ hội để xây dựng mối quan hệ tốt với học sinh. Giáo viên cảm thấy yêu nghềhơn khi xây dựng được những chương trình ngoại khóa mang tính hiệu quả cao và làm cho học sinh của mình thích thú, đam mê hơn với bộ môn Toán. Thúc đẩy phong trào mỗi giáo viên là tấm gương tự học, tự sáng tạo trong hội đồng sư phạm nhà trường. 48 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

49. Đề tài có tính gợi mởhướng tiếp cận nhiều nội dung Toán học THPT nhằm phát huy khảnăng sáng tạo của học sinh, tạo cơ hội hướng nghiệp ngay khi còn ngồi trên ghếnhà trường. Chúng tôi đang tiếp tục tìm hiểu và phát triển nhiều chủ đề khác mang tính ứng dụng cao trên cơ sở nền tảng là kiến thức môn toán, đồng thời tích hợp liên môn với các môn học khác. Ví dụ: Năm học 2019-2020, chúng tôi tiếp tục triển khai một chuyên đề ngoại khóa mang tên: Toán học và lịch sử phát triển Toán học, hình thức: rung chuông vàng, với nhiều câu hỏi Toán học rất lí thú. II. Một số kiến nghị, đề xuất 1. Với các cấp quản lí giáo dục Việc tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo môn Toán là một hướng đi đúng và cần thiết. Tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp này chỉ mang lại kết quả cao, bền vững khi các cấp quản lí giáo dục đặc biệt quan tâm từ khâu soạn sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, trang bị hệ thống cơ sở vật chất đầy đủ, đồng bộnhư máy chiếu, máy tính, máy quay phim, máy ảnh, phòng báo cáo dựán … phục vụ cho hoạt động dạy – học theo hình thức trải nghiệm sáng tạo. 2. Với giáo viên Để tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo môn Toán hiệu quả, giáo viên cần xác định tư tưởng, tâm thếđúng cho bản thân và học sinh: tầm quan trọng của việc dạy học theo hình thức trải nghiệm sáng tạo. Giáo viên cần có sáng kiến mang tính khả thi, thiết kếđược nội dung, hình thức, các hoạt động phong phú, đa dạng, phát huy tối đa khảnăng của người học. Đặc biệt, giáo viên cần không ngừng học tập, nâng cao kinh nghiệm tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện các nhiệm vụ hoạt động giáo dục. Ngoài ra, một yếu tố tạo nên sự thành công khi dạy học theo hình thức trải nghiệm đó là sựtương tác, kết hợp với các giáo viên bộ môn khác, ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy học. Trên đây là nội dung đề tài sáng kiến kinh nghiệm của bản thân. Những gì chúng tôi trình bày trong đề tài là sự nghiên cứu tìm tòi và vận dụng vào thực tiễn trong một thời gian dài và thực sựđã mang lại những hiệu quả rất thiết thực góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học môn Toán. Tuy nhiên, để tài sẽ còn những chỗchưa thật sự thỏa đáng. Tôi rất mong muốn nhận được những góp ý từ các bạn đồng nghiệp, Hội đồng khoa học các cấp và bạn bè chia sẻ, bổsung đểđề tài có thể hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Vinh, tháng 3 năm 2020 49 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/

50. PHỤ LỤC 1 Kịch bản dẫn chương trình trải nghiệm sáng tạo: TOÁN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT Dẫn chương trình: Cô Nguyễn Thị Diệu Quỳnh – GV Toán Em Trần Văn An – HS lớp 12A1 –năm học 2018-2019 1.Tiết mục văn nghệ: Mởđầu chương trình ngoại khóa hôm nay, chúng ta cùng thưởng thức một số tiết mục văn nghệdo đội văn nghệĐoàn trường trình bày. Tiết mục đầu tiên: Bài hát “Ngồi lại bên nhau” do bạn Phương Anh trình bày. Tiếp theo chúng ta cùng lắng nghe bài hát “Shape of you” do bạn Huyền Trân trình bày. Xin mời quý vịđại biểu và các em cùng lắng nghe. 2.Tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu, nội dung chương trình: An:Xin chào quý vị và các bạn, mình làĐức An, bên cạnh mình đây là cô Diệu Quỳnh, cô trò chúng mình rất hân hạnh được đồng hành cùng các bạn trong chương trình ngày hôm nay. Cô: Kính thưa quý vịđại biểu, thưa các thầy cô giáo cùng các em học sinh thân mến Đến dự buổi ngoại khóa hôm nay, xin trân trọng giới thiệu, thầy giáo: Cao Thanh Bảo, bí thư chi bộ, hiệu trưởng nhà trường. Trân trọng giới thiệu các thầy cô giáo trong ban giám hiệu, công đoàn nhà trường và các thầy cô giáo trong tổ Toán Tin, các thầy cô giáo trong nhà trường cùng toàn thể các bạn học sinh có mặt trong hội trường.(Vỗ tay) An:Hòa chung trong không khí đón xuân mới, lập thành tích chào mừng 88 năm ngày thành lập Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh vàcùng hưởng ứng phong trào thi đua hướng tới 100 năm ngày thành lập trường Quốc học Vinh, Huỳnh Thúc Kháng. Hôm nay, Thầy và trò tổToán Tin trường THPT Huỳnh Thúc Kháng chúng tôi, tiến hành tổ chức một chương trình ngoại khóa, nhằm mục đích tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích cho các bạn học sinh giao lưu học hỏi, trao đổi kiến thức bộ môn toán, giúp các bạn say mê hứng thú học tập và tìm hiểu kiến thức toán học, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn toán trong nhà trường. Cô: Trong chúng ta, chắc rằng ai cũng yêu nghệ thuật, thích thưởng thức cái đẹp. Nhưng không ít người sợ học toán, coi toán học là môn học khô khan. Có thể các 50 https://sangkienkinhnghiemlop5.com/