OTOMOTIV SEKT R

1. OTOMOTIV SEKT�R�

2. OTOMOTIV SEKT�R�N�N GELISIMINDE; SOSYAL TEKNIK VE POLITIKANIN ETKILERI HAZIRLAYANLAR:ALI EYI 021223020�ZAY YILDIRIM 031223055

3. Otomotiv sanayi, sagladigi katma deger, yarattigi istihdam ve etkilesim i�inde oldugu diger sanayi kollariyla, �lke ekonomilerindeki �nc� sekt�rlerden biridir. Sekt�r, kendi b�lgesinde ileri d�zeyde bir otomotiv sanayine sahip tek �lke olmasi sebebiyle T�rkiye a�isindan stratejik bir �neme de sahiptir

4. Otomotiv sanayi, demir-�elik, petro-kimya, lastik, tekstil, cam, elektrik-elektronik gibi temel sanayi dallarinin baslica alicisi ve bu sekt�rdeki teknolojik gelismelerin tetikleyicisidir. Turizm, altyapi, insaat, ulastirma ve tarim sekt�rlerinin gereksinim duydugu her �esit motorlu ara� buradan saglanmaktadir. Sekt�r, kendi b�nyesi disinda, hammadde ve yan sanayi ile nihai �r�nlerin t�keticiye ulasmasini saglayan pazarlama, bayi, servis, akaryakit, finans ve sigorta sekt�rleriyle de yakindan iliskili olup, savunma sanayinin gelismesine de en �nemli destegi veren sanayi dali niteligindedir.

5. T�rkiye�deki Otomotiv Sanayi: Kurulus ve Gelismeler 1960�li yillarda Ithal Ikamesi amaci ile kurulmaya baslanan T�rkiye deki otomotiv sanayi, baslangi�ta i� pazar ihtiya�larina d�n�k olarak trakt�r ve y�k tasiyan ticari ara�larin �retimini ger�eklestirmistir. 1970�li yillarda otomobil �retimi i�in de k���k �l�ekli yatirimlara baslanmistir. Baslangi� yillarinda gerek ham madde ve gerek yan sanayi �r�nlerinde T�rkiye de yeterli bir �retim d�zeyinin bulunmadigi bilinmektedir. Bunun yaninda �zellikle otomobil i�in o yillardaki talep, b�y�k tesislerin kurulmasi i�in yeterli bulunmamaktadir.

6. Motorlu tasit ara�lari pazarindaki talep, ekonomik ve sosyal yasamdaki istikrarsizliklardan b�y�k �l��de etkilenmektedir. Bunun yaninda sekt�r ile ilgili belirli bir gelisim stratejisinin bulunmayisi da sekt�r�n gelismesinde olumsuz etkiler yaratmaktadir. T�rkiye' deki Otomotiv Sanayi, kuruldugu 1960'li yillardan beri AB otomotiv sanayi ile yakin bir entegrasyon i�indedir. 1970�li yillarda lisans alarak Teknik Isbirligi ile �retim baslatilmistir. Bu isbirligi 1980�li yillarin ortasinda giderek sermaye katilimi ile Ekonomik Isbirligi ne d�n�sm�st�r.�

7. 1990�li yillarin basinda �zellikle otomobilde talebin her yil % 25�ler d�zeyinde ve istikrarli olarak artisi ile ana ve yan sanayide �ok yogun yatirimlar yapilmistir. Kapasite artisi yaninda �zellikle rekabet i�in teknoloji yenileme ve yeni model yatirimlari ile AR-GE �alismalari bu d�nemde b�y�k hiz kazanmistir. �te yandan 1990�li yillarda ana ve yan sanayideki �retici firmalarla, pazarlama kuruluslarinda yeniden yapilanma �alismalari tamamlanmistir.

8. AB ile 1996 yilinda ger�eklestirilen G�mr�k Birligi s�reci, pazarda yeni kosullar yaratmis ve �zellikle giderek ithalatin serbestlesmesi ile pazarda asiri rekabet kosullari olusmustur. G�mr�k Birligi kapsaminda sanayi mallarinin serbest dolasimi i�in gerekli ve zorunlu olan, sanayi ve ticari mevzuatin uyumunda gerekli d�zenlemelerde ge� kalinmaktadir. Bunun sonucu T�rk sanayi mallarinin ihracati zorlasmakta ve G�mr�k Birligi asimetrik bir yapi kazanmaktadir.

9. Sanayi sirketlerindeki sermaye isbirligi son yillarda otomotiv pazarlama sirketlerine de yansimis bulunmaktadir. G�mr�k Birligi ile birlikte T�rkiye�de yillardan bu yana yogun yatirimlari bulunan ve yan sanayinin gelismesinde b�y�k katkilari olan TOFAS-FIAT, OYAK-RENAULT ve FORD-OTOSAN gibi sirketlerde ortaklar arasindaki iliskiler farkli bir boyut kazanarak, sermaye ve y�netimde esitlenmistir

10. Otomotiv sanayinin kurulusundan sonra istikrarli bir gelisim saglayabilmesinin ekonomik ve politik kosullari, ancak 1980'lerin sonlarinda olusmustur. Ancak 1994 yilinda yasanan ekonomik kriz en fazla otomotiv sanayini etkilemis bulunmaktadir. Motorlu tasit ara�larinda toplam �retim ve talebin 1970/1998 yillari arasindaki degisimi incelendiginde asagidaki noktalar belirlenebilir: 

11. Sekt�rde �retim 1970 yilinda 16,000 adetten, 1976 yilinda 6.8 kat artisla 109,493 adete y�kselmistir. 1976 yilindan sonra yasanan ekonomik ve politik olumsuzluklar sonucu �retim 2.3 kati azalarak 1981 yilinda 47,248 adete kadar inmistir. �retim ancak 10 yil sonra 1986 yilinda 112,922 adet ile, yeniden 1976 yilindaki d�zeyine ulasabilmistir. Y�ksek vergilendirmeden kaynaklanan olumsuz kosullara ragmen, talep potansiyelindeki b�y�k a�ik nedeni ile 1989/1993 yillari arasinda talepte �nemli artislar izlenmistir. 1986 yilindan sonra 1993 yilina kadar �retim 3.8 kat artarak 1993 yilinda 420,656 adete y�kselmistir.

12. 1989/1993 yillari arasindaki d�nemde, otomobil talebindeki hizli artis, ithalata da yansimis ve ithalat talebi toplam talebe g�re daha hizli artmistir. Bu d�nemde otomobil ve �zellikle hafif ticari ara�larda AB disi ���nc� �lkelerin ithalat i�indeki payi, AB+EFTA �lkelerine kiyasla �ok y�ksektir. 1994 yilindaki kriz nedeni ile ithalata olan talep % 72 oraninda azalmistir. Ancak 1996 yilindan sonra ithalat hizla artarak ithalatin pazardaki payi % 36 dolayina y�kselmistir. AB+EFTA �lkelerinin otomobil ithalatindaki payi ise, 1993 yilinda�� % 23 iken 1998 yilinda % 75 gibi �nemli bir d�zeye �ikmistir.

13. 1994 yilindaki ekonomik kriz nedeni ile 1993 yilina g�re �retim 1.7 kati azalarak oraninda azalarak 243,174 adete d�sm�st�r. Daha sonraki yillarda 300 bin dolayinda seyreden �retim 1998 yilindaki yeni bir kriz ile yeniden azalma trendine girmistir. 1998 yilinin ilk alti ayinda toplam �retim artis kaydederken, 1998 yilinin son �� ayinda % 24 azalma g�stermistir.� �lkemizi etkileyen Marmara Depremi, otomotiv sanayinde mevcut krizin daha da genislemesine yol a�acak �ok olumsuz yeni bir boyut kazanmistir. Bu nedenle Marmara Depreminin �lke ekonomisinde yaratacagi olumsuz sonu�lar, otomotiv sanayi a�isindan ayri bir �nem tasimaktadir

14. G�mr�k Birligi Kararinin Sekt�re Etkileri Kullanilmis Motorlu Ara�larinin G�mr�k Birligi Kapsaminda Serbest Dolasimi 06.Mart.1995 tarih ve 1/95 sayili Ortaklik Konseyi Karari �er�evesinde T�rk otomotiv sekt�r�n� yakindan ilgilendiren uygulamalar 01.01.1996�dan itibaren y�r�rl�ge sokulmustur. Kararda yer alan sekt�re iliskin uygulamalar asagida �zetlenmektedir: 1/95 sayili OKK nin 4,5 ve 6�inci maddeleri T�rk sanayi �r�nlerinin, mallarin serbest dolasimi kapsaminda Topluluk rekabetine a�ilmasini �ng�rmektedir.

15. Sanayi mallarinda yeni/kullanilmis mal ayirimi yapilmadigindan dolayi, sekt�r a�isindan ikinci el motorlu tasit araci ticareti konusunda, T�rk H�k�meti tek tarafli bir Bildirim yapmis, kullanilmis motorlu tasit araci ticaretini belirli bir s�re i�in yasaklayacagina iliskin beyanda bulunmustur. Bildirim, Avrupa Parlamentosu tarafindan onaylanmis ve 31.Aralik.1995 tarihinde y�r�rl�ge girmistir T�rkiye bu Bildirim ile �ok �nemli bir taviz elde etmistir. Kullanilmis motorlu tasit ara�lari ile makine ve te�hizatin serbest dolasimi t�m sanayi i�in tehlikelidir. Bu �er�evede s�rekli olarak dikkatli olunmasi gerekliligi bulunmaktadir.

16. G�mr�k Birliginin Dis Ticarete Etkisi G�mr�k Birligi sonrasinda ithalat �nemli oranda Dogu Blogu �lkelerinden AB �lkelerine kaymistir. Uzak Dogu �lkeleri ise ithalat i�indeki konumlarini korumuslardir.1995/1996 d�neminde toplam otomobil ithalati % 165, toplam hafif ticari ara� ithalati ise % 121 oraninda artmistir. 1995 yilinda AB- EFTA �lkelerinin % 46 olan otomobil ithalat payi, G�mr�k Birliginin etkisi ile 1996�da % 73, 1997�de % 77 ve 1998 yilinda % 74 e ulasmistir. 1995 yilinda % 3 olan� olan AB- EFTA �lkelerinin ithalat orani 1996 yilinda % 11.8 olmustur. 

17. 1960�li yillarda ��ithal ikamesi�� hedefi zor sartlar altinda kurulan �lkemiz otomotiv sanayi, sik araliklarla yasanan ekonomik krizler nedeniyle istikrarsiz bir ortamda gelismek zorunda kalmistir. Otomotiv sanayimiz, yerel ve k�resel olumsuzluklara karsin, �zellikle 1980�li yillarin basindan bu yana yaptigi yogun atilimlar sayesinde rekabet�i bir sekt�r niteligini kazanmayi basarmistir

18. T�RKIYENIN ILK OTOMOBILI D�nemin Cumhurbaskani Cemal G�rsel�in istegi �zerine �bu �lkede otomobil yapilabilir� d�s�ncesini kendilerine ve halka kanitlamak i�in yola �ikildi ve 16 Haziran 1961�de, ordunun cadde binek ihtiyacini karsilayacak bir otomobil tipinin gelistirilmesi g�revinin TCDD isletmesine verildiginin a�iklanmasiyla basladi. D�nemin politik sartlari, b�rokratik engeller, kisisel tartismalar ve yanli g�r�sler d�s�n�ld�g�nde, bu projeye herkesin imkansiz g�z�yle bakmasi ve basinda b�y�k yanki uyandirmasi sasirtici degildi.

19. Devrim:T�rkiye'nin ilk otomobili