Π.Μ.Σ. «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

1. ΠANEΠIΣTHMIO AIΓAIOY ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Π.Μ.Σ. «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» http://www.pse.aegean.gr/pms-pe

2. 2001-2002 BSUN Διακρατικό Π.Μ.Σ. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Σύμφωνο συνεργασίας METU (Τουρκία) – Πανεπιστημίου Αιγαίου (ΤΕΠΑΕΣ- Τμήμα Περιβάλλοντος – Τμήμα επιστημών της Θάλασσας – Τμήμα Γεωγραφίας) • 2002 Αξιολόγηση Σχολικών Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων Γ΄ ΚΠΣ Πανεπιστήμιο Αιγαίου • 2003 ΕΠΕΑΕΚ ΠΜΣ Περιβαλλοντική Εκπαίδευση • 2004 Έναρξη – Κτήριο Κρεμαστής. Τα μαθήματα πραγματοποιούνται αποκλειστικά στο κτήριο «ΑΜΑΔΡΥΑΔΕΣ» του Π.Μ.Σ., (πρώην 1ο Δημοτικό Σχολείο Κρεμαστής), το οποίο έχει χωρητικότητα περίπου 50 ατόμων. Το κτήριο κρίνεται επαρκές και διαθέτει όλο το σύγχρονο υποστηρικτικό εξοπλισμό που χρειάζεται για την διεξαγωγή των μαθημάτων (laptop, projector, καθώς και δική του βιβλιοθήκη ). Εκπαιδευτικά εργαστήρια εκτός προγραμματισμένων ωρών, διενεργούνται ανάλογα. Σύντομο Ιστορικό

3. Όργανα –Διοικητική Δομή • ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ Π.Μ.Σ. • ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ • ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΙΣΑΚΤΕΩΝ

5. Το πρόγραμμα σπουδών φέρει τα χαρακτηριστικά μιας μαθησιακής εμπειρίας υψηλής ποιότητας, που χαρακτηρίζεται από : • Διεπιστημονικότητα -ολιστικότητα • Προτεραιότητα στην παιδαγωγική και επικοινωνιακή προσέγγιση • Προσανατολισμός στις αξίες • Κριτική σκέψη • Πολλαπλές μέθοδοι • Συμμετοχική λήψη αποφάσεων • Δυνατότητα εφαρμογής • Αντικείμενο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών είναι η μεταπτυχιακή εξειδίκευση επιστημόνων καθώς και η ανάπτυξη εκπαιδευτικής και ερευνητικής δραστηριότητας σε θέματα: • (α) θεωρητικής πλαισίωσης της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε.). • (β) σχεδιασμού και εφαρμογής εκπαιδευτικών και επικοινωνιακών προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. • (γ) σχεδιασμού πολιτικών (policies) για την ενσωμάτωση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στην τυπική και άτυπη εκπαίδευση. Σχεδιασμός και Οργάνωση του περιεχομένου του Π.Μ.Σ

6. Για τη λήψη Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης απαιτείται η επιτυχής παρακολούθηση 10 μαθημάτων. • Η επιτυχής παρακολούθηση των Πρακτικών Ασκήσεων • Δημόσια υποστήριξη της Διπλωματικής Εργασίας ενώπιον Τριμελούς Εξεταστικής Επιτροπής και κοινού. Η συνολική διάρκεια σπουδών είναι 3 εξάμηνα, εκ των οποίων τα 2 εξάμηνα είναι υποχρεωτικής παρακολούθησης μέχρι τον Ιούνιο και το τελευταίο διατίθεται για την εκπόνηση της Μ.Δ.Ε (Μεταπτυχιακής Διπλωματικής Εργασίας). Ωστόσο υπάρχει δυνατότητα προσαύξησης της φοίτησης για άλλους 18 μήνες για την συγγραφή της Μ.Δ.Ε. • Η φοίτηση είναι υποχρεωτική • Τα μαθήματα διεξάγονται κατά κύκλους, όπου συμπεριλαμβάνονται Σαββατοκύριακα και αργίες. Μ.Δ.Ε. στην «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση»Διάρκεια και Προϋποθέσεις κτήσης:

7. Μέλη Δ.Ε.Π. Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ • Μέλη Δ.Ε.Π. της Σχολής Ανθρωπιστικών επιστημών • Μέλη Δ.Ε.Π. από άλλα Τμήματα και σχολές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, καθώς και άλλων ελληνικών πανεπιστημίων • Ειδικοί επιστήμονες και διδάσκοντες βάσει του Π.Δ. (407/80) • Καθηγητές και ερευνητές διεθνούς κύρους από ξένα πανεπιστήμια Καθηγητές και ερευνητές από ξένα πανεπιστήμια (ενδεικτικά) • Dr. John Huckle, Southbank University, London, UK. • Prof. Justin Dillon, King’s College, London, UK. • Prof. Bob Stevenson, James Cook University, Australia. • Michael Bonnet,  Assistant Professor, University of Bath. • Prof.  Catherine Larrere ,  University Paris 1-Pantheon-Sorbonne • Prof. Jean-Marc Lang. Université de Rouen/CIVIIC Διδάσκοντες στο Π.Μ.Σ

8. Υπεύθυνος- συντονιστής: Παπαβασιλείου Βασίλης, Λέκτορας Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ. ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ • Παπαδομαρκάκης Ιωάννης, Διδάκτορας Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ. • Τσακίρης Ιωάννης, Διδάκτορας Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ. • Μουστάκας Λουκάς, Διδάκτορας Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ. • Ματζάνος Δημήτρης, Υποψ. Διδάκτορας Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ. ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΠΟΥΔΩΝ Π.Μ.Σ.

9. Μ.Δ.Ε. στην «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» Μαθήματα και προϋποθέσεις αναλυτικά: ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ • Χ1.Περιβαλλοντικά Ζητήματα στην προοπτική της Αειφόρου Ανάπτυξης (υποχρεωτικό) • Χ2. Θεωρητικό Πλαίσιο της Π.Ε.: Βασικές Αρχές και Έννοιες (υποχρεωτικό) • Χ3. Μέθοδοι Κοινωνικής Έρευνας (υποχρεωτικό) • Χ4. Περιβαλλοντική Ηθική, Αξίες και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό) • Χ5. Εισαγωγή στις Επιστήμες Αγωγής (υποχρεωτικό επιλογής) • Χ6. Εισαγωγή στις Περιβαλλοντικές Επιστήμες (υποχρεωτικό επιλογής) ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ • Ε1. Αξιολόγηση στην Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία (υποχρεωτικό) • Ε2.Καινοτομία – Δημιουργικότητα – Τεχνικές στην Εκπαίδευση στο πεδίο των Επιστημών της Αγωγής (υποχρεωτικό) • E3. Δια Βίου Εκπαίδευση: Ενεργός Πολίτης και Προστασία Περιβάλλοντος στις Επιστήμες της Αγωγής (υποχρεωτικό) • Ε4. Σχεδιασμός και Διαχείριση Προγραμμάτων για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη (υποχρεωτικό) • Ε5. Εφαρμοσμένη Περιγραφική και Επαγωγική Στατιστική στις Επιστήμες της Αγωγής (υποχρεωτικό) ΜΑΘΗΜΑΤΑ (60 ECTS) ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ (THESIS) (30 ECTS) Η Διατριβή έχει ερευνητικό χαρακτήρα και αποσκοπεί στην κριτική επεξεργασία και την πρωτότυπη σύνθεση του θέματος για τον «εμπλουτισμό της τράπεζας της επιστημονικής γνώσης». Οι εργασίες αυτές εκπονούνται με υψηλές προδιαγραφές και καλύπτουν ιδιαίτερα μεγάλο θεματικό εύρος, αναδεικνύοντας την ποιότητα, σε συνάρτηση με την πολυσυλλεκτικότητα των φοιτητών.

10. Προφίλ Μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών του Π.Μ.Σ. Ηλικίες/Τόπος Διαμονής

12. Προφίλ Μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών του Π.Μ.Σ. Πτυχίο εισαγωγής

14. Πορεία Απόφοιτων του Π.Μ.Σ. Σύμφωνα με τα παραπάνω δεδομένα, φαίνεται πως από το σύνολο των 237 εισακτέων αποφοιτά το 89,5%. Ένα 10,5 % των εισακτέων, δεν κατορθώνει να ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Π.Μ.Σ.

15. Στο Π.Μ.Σ. γίνονται δεκτοί, πτυχιούχοι Πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι. της ημεδαπής ή ομοταγών αναγνωρισμένων ιδρυμάτων της αλλοδαπής. • Κάθε ακαδημαϊκό έτος εισάγονται στο Π.Μ.Σ. έως σαράντα (40) μεταπτυχιακοί φοιτητές. Πλέον του προβλεπόμενου αριθμού των επιτυχόντων/ουσών, γίνονται δεκτοί στο Π.Μ.Σ. ως υπεράριθμοι πτυχιούχοι υπότροφοι του Ι.Κ.Υ., εφόσον η υποτροφία τους είναι σχετική με το αντικείμενο του Π.Μ.Σ. • Οι υποψήφιοι περνούν από Συνέντευξη από την Επιτροπή Επιλογής και Αξιολόγησης • Πορεία Αιτήσεων Συμμετοχής στο Π.Μ.Σ. Εισακτέοι στο Π.Μ.Σ.

16. Στελέχη εκπαίδευσης • Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής • Υπηρεσίες και φορείς του Δημοσίου • Φορείς της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης • Δημοτικούς Οργανισμούς • ΜΚΟ • Σχολεία Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης • Ιδιωτικές επιχειρήσεις (π.χ. εκπόνηση περιβαλλοντικών μελετών). ΣΥΝΔΕΣΗ Π.Μ.Σ. ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

17. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ -ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Π.Μ.Σ.

18. Έχουν ολοκληρώσει τις διδακτορικές τους διατριβές 7 διδάκτορες/ισσες. Διδακτορικό Έργο

19. Μελέτη πεδίου • Κοιλάδα Πεταλούδων • Μουσείο Φυσικής Ιστορίας • Κοιλάδα Αίθωνα • Χ.Υ.Τ.Α. Ρόδου • Ενυδρείο Ρόδου • Αγ. Σουλάς • Βιολογικός Καθαρισμός Ρόδου • Εκπαιδευτικές Επισκέψεις- Εκδρομές • Κ.Π.Ε Καστοριάς • Προστατευόμενη περιοχή Πρεσπών • Προστατευόμενες Περιοχές Κρήτης – Μουσείο Φυσικής Ιστορίας • Περιβαλλοντικό Πάρκο Τήλου • Σμύρνη-EGE UNIVERSITY

20. Οργάνωση επιστημονικών συνεδρίων 26 Απριλίου 2007Διεθνής Συνάντηση στη Ρόδο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ακολουθούμενη από την οργάνωση εργαστηρίων για μεταπτυχιακούς/ές φοιτητές/τριες.16 Μαΐου 2008 Διεθνής ημερίδα με θέμα «Περιβάλλον – Αειφόρος Ανάπτυξη και Τοπικές Κοινωνίες» που συν-διοργανώθηκε με το Δήμο Ροδίων30-31 Μαρτίου 2012 Ευρωπαϊκή ημερίδα με θέμα: «Περιβαλλοντική Ηθική» σε συνεργασία με το ΚΠΕ Πεταλούδων Ρόδου 30-31 Μαρτίου 2012.2-4 Ιουνίου 2013 Ρόδος. Επιστημονική Τριημερίδα «Αειφορικές Τοπικές Κοινωνίες: Πραγματικότητα ή Ουτοπία

21. Έχουν παρουσιαστεί πολλές μεταπτυχιακές εργασίες σε επιστημονικά συνέδρια του εσωτερικού και σε παγκόσμια συνέδρια του εξωτερικού (Brisbane - Australia, Marrakec –Morocco, Montreal - Canada, Durban – South Africa) • Έχουν δημοσιευθεί αρκετές μεταπτυχιακές εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους • Στο πλαίσιο του Π.Μ.Σ. έχουν εκδοθεί 7 (επτά) συλλογικοί τόμοι Εκδόσεις – δημοσιεύσεις

22. Οι συλλογικοί τόμοι του Π.Μ.Σ.:

23. METU University (Turkey) • EGE Universitesi (Turkey) • Université de Rouen (France) Συνεργασίες με εκπαιδευτικά κέντρα του εσωτερικού και του εξωτερικού

24. Συνεργασία στο πρόγραμμα «Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και στελεχών περιβαλλοντικής εκπαίδευσης» του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου 2007-2008. • Συνεργασία στο πρόγραμμα «Επιλογή και προετοιμασία περιεχομένου τηλεκπαίδευσης σε θέματα τοπικής σημασίας». Ρόδος Οκτώβριος 2008. • Συνεργασία στο «Επιμορφωτικό πρόγραμμα στην Ειδική Αγωγή» του Τμήματος Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Αιγαίου, κατά την περίοδο Ιανουαρίου 2009 – Ιανουαρίου 2010. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

25. Το ΠΜΣ σχεδιάζει δράσεις που αφορούν στο περιβάλλον και στην αειφορική ανάπτυξη, σε στενή συνεργασία με την τοπική κοινωνία, όπως την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, το Δήμο Ρόδου, το Δήμο Νισύρου, τη Μητρόπολη Ρόδου και διάφορους τοπικούς πολιτιστικούς και περιβαλλοντικούς συλλόγους. • Εκπονήθηκαν δεκάδες διπλωματικές εργασίες από τους μεταπτυχιακούς φοιτητές/τριες με θέματα τοπικού ενδιαφέροντος οι οποίες πληρούν υψηλές προδιαγραφές, καλύπτοντας μεγάλο θεματικό εύρος και καταλήγοντας σε συγκεκριμένες αειφορικές προτάσεις πολλές από τις οποίες αξιοποιήθηκαν από τους Τοπικούς Φορείς. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΦΟΡΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

26. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Π.Μ.Σ. • Πηγή χρηματοδότησης του Π.Μ.Σ. είναι τα δίδακτρα των μεταπτυχιακών φοιτητών (άρθρο 8 του Ν. 3685/2008) • Η διαχείριση των εσόδων και των εξόδων των Π.Μ.Σ. γίνεταιαπό τον ΕιδικόΛογαριασμόΈρευνας, με βάση τις γενικές κατευθύνσεις που δίνονται από το Πρυτανικό Συμβούλιο.

28. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ακαδημαϊκού Έτους 2011-2012 Κωδικός Προγράμματος ( 1981-12) Λειτουργικά έξοδα Π.Μ.Σ. (25%) 15% αφορά την κάλυψη λειτουργικών εξόδων του Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ. 5% αφορά την κάλυψη λειτουργικών εξόδων της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών 5% αφορά την κάλυψη λειτουργικών δαπανών του Πανεπιστημίου Αιγαίου Διάφορα έξοδα Ε.Λ.Ε. (10%) *Το συνολικό υπόλοιπο απο το 1981-11 (ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΕΤΟΥΣ 2010-2011) μοιράστηκε στις κατηγορίες 65% και 25%με αναλογία 25% στο 25% και 75% στο 65%.

29. ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ακαδημαϊκού Έτους 2011-2012 Κωδικός Προγράμματος ( 1981-12) * Έξοδα μέχρι 20/05/2013

30. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών για το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012, εκπονήθηκε γραπτό ερωτηματολόγιο 46 συνολικά σελίδων, το οποίο στη συνέχεια χορηγήθηκε σε όλους τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του προγράμματος ( Συνολικά 45 άτομα). • Στη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου ανταποκρίθηκαν 31 συνολικά μεταπτυχιακοί φοιτητές. • Το ερωτηματολόγιο περιείχε ένα μεγάλο αριθμό κλειστών αλλά και ανοικτών ερωτήσεων, έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα να σχηματιστεί μια αναλυτική εικόνα για την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα του Π.Μ.Σ. • Τα δεδομένα που ήταν δυνατόν να ποσοτικοποιηθούν εισήχθησαν σε βάση δεδομένων και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε η στατιστική τους ανάλυση με βάση το πρόγραμμα SPSS. • Στη συνέχεια αναλύονται οι βασικότερες ενότητες του ερωτηματολογίου και τα συμπεράσματα. Εσωτερική Αξιολόγηση Π.Μ.Σ.

31. Πρόγραμμα Σπουδών 1. Σαφήνεια των στόχων, συνοχή του προγράμματος σπουδών και αποτελεσματικότητα των τρόπων αξιολόγησης των φοιτητών. Διαπιστώνεται ότιστο Πρόγραμμα Σπουδών οι στόχοι τόσο στο σύνολο τους όσο και σε κάθε γνωστικό αντικείμενο διατυπώνονται με σαφήνεια (ποσοστά 100% και 97,1% αντίστοιχα).Τα μαθήματα χαρακτηρίζονται από ποικιλία και ευελιξία (96,7%) καθώς και από συνοχή (67,7%) και επιτρέπουν την αυτενέργεια των φοιτητών (87,1%). Οι τρόποι και τα κριτήρια αξιολόγησης των ΜΦ είναι σαφείς (87,1%) και χαρακτηρίζονται αποτελεσματικοί (71,0%).

32. Πρόγραμμα σπουδών 2. Σχέση με την αγοράεργασίας και την τοπική κοινωνία Υψηλά ποσοστά των ερωτηθέντων συμφωνούν ότι το Πρόγραμμα σπουδών ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας (83,9%) και είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες της περιοχής (82,7%). Εξίσου υψηλό είναι το ποσοστό των ερωτηθέντων που θεωρεί ότι η αποκτώμενη γνώση έχει δυνατότητα εφαρμογής στην πράξη (74,2%).

33. Διδακτικό προσωπικό 3. Επιστημονική επάρκεια, αποτελεσματικότητα, σχέση με φοιτητές Το διδακτικό προσωπικό σε υψηλό ποσοστό εξυπηρετεί τις ανάγκες του ΠΜΣ (ποσοστό απαντήσεων πάντα και πολύ συχνά 61,3%), είναι αποτελεσματικό (74,2%) και επιστημονικά ικανό (80,6%). Επίσης, μεταξύ του διδακτικού προσωπικού και των μεταπτυχιακών φοιτητών δημιουργείται κλίμα εμπιστοσύνης, συνεννόησης και αλληλοσεβασμού (87,1%).

34. Διδακτικό προσωπικό. Αξιολόγηση Διδακτικής Ικανότητας- Επικοινωνιακές Δεξιότητες Χειμερινού Εξαμήνου 2011-2012

35. Διδακτικό προσωπικό. Αξιολόγηση Διδακτικής Ικανότητας- Επικοινωνιακές Δεξιότητες Εαρινού Εξαμήνου 2011-2012

36. Διοικητικό προσωπικό 5 : επάρκεια, αποτελεσματικότητα, σχέσεις με φοιτητές Το διοικητικό προσωπικό σε υψηλό ποσοστό εξυπηρετεί τις ανάγκες του ΠΜΣ (ποσοστό απαντήσεων πάντα και πολύ συχνά 83,9%) και είναι αποτελεσματικό (87,1 Επίσης, οι σχέσεις μεταξύ του διοικητικού προσωπικού και των μεταπτυχιακών φοιτητών είναι καλές πάντα σε ποσοστό 69% και πολύ συχνά σε ποσοστό 27,6% (αθροιστικά πάντα και πολύ συχνά: 96,6%).

37. Ως σημαντικότερες προσδοκίες, αναφορικά με την αξιοποίηση του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών, αναδεικνύονται μακράν η προώθηση προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο χώρο του σχολείου ή της εργασίας. • Το πρόγραμμα σπουδών φαίνεται να διακρίνεται ως προς την υψηλή του ποιότητα, αν ληφθεί υπόψη η υψηλή ένταση του βαθμού συμφωνίας των φοιτητών με τις περισσότερες από τις σχετικές δηλώσεις. Τα βιβλία και οι σημειώσεις αποτελούν την αιχμή του δόρατος του μεταπτυχιακού προγράμματος, καθώς και ότι το Π.Σ. του Μεταπτυχιακού Προγράμματος επιτρέπει την ανάπτυξη πρωτοβουλιών και αυτενέργειας των φοιτητών. Ως σημαντικότερες αδυναμίες του προγράμματος εμφανίζονται η μη συμμετοχή των φοιτητών στη διαμόρφωσή του καιτο ότι το Π.Σ. του Μεταπτυχιακού Προγράμματος δεν επιτρέπει σε ιδιαίτερα μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη σφαιρικής διεπιστημονικής μόρφωσης στα πλαίσια συνεργασίας του Πανεπιστημίου με άλλα Πανεπιστήμια στο εξωτερικό. • Θετική είναι η στάση των φοιτητών απέναντι στο διδακτικό προσωπικό, υποστηρίζοντας ότι εξυπηρετεί τις ανάγκες των φοιτητών, υπάρχει συναινετικό κλίμα, εκτίμηση, κατανόηση και συμπάθεια, ενώ οι επιστημονικές του ικανότητες ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του Προγράμματος. • Δεν εντοπίστηκε κανένα απολύτως γνωστικό αντικείμενο με χαμηλή βαθμολογία. Αντίθετα, μάλιστα, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι όλες σχεδόν οι βαθμολογίες που συγκέντρωσαν τα γνωστικά αντικείμενα ήταν εντυπωσιακές και ιδιαίτερα υψηλές. Τα ίδια ακριβώς συμπεράσματα απορρέουν και από την ανάλυση των αποτελεσμάτων που αφορούν στα πρόσωπα των διδασκόντων. Με εξαίρεση τρεις μόνο από τους 27 διδάσκοντες που συγκέντρωσαν μέτρια βαθμολογία, όλοι οι υπόλοιποι διδάσκοντες φαίνεται να ανταποκρίθηκαν ικανοποιητικότατα στις απαιτήσεις του Προγράμματος. • Οι προσδοκίες των μεταπτυχιακών φοιτητών από τη διαδικασία αξιολόγησης του προγράμματος από τους ίδιους τους φοιτητές που συμμετέχουν σε αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλές. Πιστεύουν ότι θα συμβάλει σημαντικά στην βελτίωση του Προγράμματος. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ