بن ام خداوند بخشنده بخشایشگر

1. بنام خداوند بخشنده بخشایشگر کار درمانی تهیه کنندگان مهدی وندادی شهرزاد فاضلي دانشجویان رشته شنوایی شناسی دانشگاه علوم پزشکی همدان • ورودی 89 دانشکده علوم توانبخشی

2. استاد راهنما جناب آقای وحید راشدی

3. فهرست • مقدمه • تعريف • نگاهي به تاريخچه در جهان و ايران • تفاوت كاردرماني با فيزيوتراپي • تفاوت كاردرماني با روانشناسي • محيط كاري • وظايف • چه كساني تحت كاردرماني قرار ميگيرند • وضعيت در ايران و جهان • اهداف

4. مقدمه کار درمانگرها به مردم کمک می‌کنند تا توانایی‌هایشان را برای انجام کارهای روزمره و در محیط کاری افزایش دهند. آنها بر روی افرادی که از لحاظ ذهنی ، فیزیکی ، رشدی یا روانی ناتوانی دارند، کار می‌کنند و عملکرد دستگاه حرکتی و قدرت تفکر و نتیجه‌گیری آنها را بالا می‌برند. هدف کار درمانگرها کمک به بیماران برای داشتن یک زندگی مستقل ، سازنده و لذت بخش می‌باشد.

5. تعريف رشته : کاردرمانی  (Occupational therapy ) از دو واژه Occupational به معنی حرفه ، شغل یا پیشه و therapy به معنی درمان، معالجه تشکیل شده است که استفاده درمانی از کارها و فعا لیت های روزمره زندگی برای افراد و گروه ها با هدف تسهیل مشارکت  آن ها در نقش های زندگی و موقعیت های  منزل، مدرسه ، محیط کار و اجتماع است .

6. نگاهی به تاریخچه کاردرمانی در جهان اگرچه کار درمانی رشته نسبتا جدیدی ومربوط به اوایل قرن بیستم است اما این نگرش که کار و فعالیت هدفمند تاثیر مستقیمی در سلامت افراد دارد به هزاران سال قبل برمیگردد. در واقع میتوان گفت که تاریخچه کاردرمانی روایت پیدایش درک علمی از کار و فعالیت هدفمند میباشد. احتمالا اولین نگرش درمانی به کار وفعالیت در میان مصریان باستان شکل گرفته است. اما اسناد تاریخی نشان از این دارد که استفاده از کار به عنوان ابزاری برای بهبود در درمان جنون (که اکنون اختلالت روانی نامیده میشود) بوده است. مثلا توماس ویلیس مبدع کلمه نورولوژی تاثیر کار را در درمان جنون ذکر کرده است . این نگرش تا اوایل قرن نوزدهم پا برجا بود وبه صورت پراکنده مورد استفاده قرار میگرفت.

7. تا قبل از قرن نوزدهم بیماران روانی را دیوانه میخواندند وآنها را در زندان یا دور ازمردم نگه میداشتند و آنها را برای سایرین خطرناک میدانستند در آمریکا به گونه ای بود که آنها را در قفس و یا حتی در کنار حیوانات نگه میداشتند. در سال 1793فیلیپ پینل با ساخت اولین بیمارستان روانی با این اعتقادات خرافی به جدال برخواست و در کتابش که در سال 1801 چاپ شد رویکرد خود را بصورت تمرینات فیزیکی و کار های دستی توصیف کرد. او معتقد بود کاری که با زحمت وتلاش انجام گیرد بهترین فاکتور در حفظ روحیه شاد و سلامتی فرد است واز طرفی توانایی بیمار برای بازگشت به حرفه و علایق قبلی با تلاش و کوشش بهترین نشانه بهبود وی است. این رویکرد که به درمان اخلاق محور معروف شد دارای ویژگی هایی مانند احترام به این افراد و حفظ شرافت وکرامت انسانی بود.

8. پینل در سال 1809 یک برنامه درمانی بر اساس به کار گیری انواع فعالیت با توجه به علاقه بیماران ‚تمیرنات جسمانی ‚استفاده از محیط باز ونیز موزیک تنظیم کرد. که بر اساس کار او تیمارستان های زیادی ایجاد شد که شامل اتاق هایی برای کار های دستی‚ باغبانی و کارهای هنری و خلاقانه بود. موفقیت این مراکز باعث شد تعداد بیماران بیشتر از ظرفیت آنها باشد.

9. Bicerre asylum

10. Phillip Pinel

11. استفاده از کار به عنوان عاملی برای درمان

12. گرچه این روش درمان تغییرات بنیادی زیادی را باعث شد اما در اواخر قرن نوزدهم به کمرنگی گرائید. کم کم استفاده از واژه رویکرد درمانی اخلاق محور فراموش شد گرچه به عنوان اصلی در روانپزشکی پذیرفته شده بود اما زیاد در علم پزشکی تجربی آن زمان نمی گنجید. خوشبختانه در این زمان پرستاری به نام سوزان ترسی دوباره استفاده از کار را در درمان بیماران روانی مطرح ساخت وشروع به آموزش دانشجویان پرستاری در خصوص استفاده درمانی از فعالییت نمود. او در سال 1910 کتابی را منتشر کرد که جمع آوری سخنرانی هایش بود و در آن اظهار داشت که فعالییت می تواند به بازیابی پیوند های بیمار با جامعه و ایجاد ارتباطات محسوس بین بیمار وجامعه کمک کند.

13. در سال 1915 اولین آموزشگاه حرفه ای کاردرمانی توسط اسلاگل تاسیس شد. او کاردرمانی را برای غلبه بر برخی عادات نادرست بکار برد. خانم اسلاگل به عنوان مادر کاردرمانی جهان شناخته شده است. او در سالهای 1920 تا 1930 استانداردهای آموزشی در کاردرمانی را برای کسانی که می خواستند در این حرفه مشغول گردند تدوین کرد.

14. Eleanor Cleark Slagle

15. در 15 مارس 1917 گروه کوچکی با این نگرش که کار میتواند نقش عمده ای در سلامت ایفا کند گرد هم آمدند وانجمن ملی پیشرفت کاردرمانی (NSPOT) را تاسیس کردند که بعدا به انجمن کاردرمانی آمریکا ((AOTA تغییر نام داد.در واقع این جلسه آغاز کار رسمی رشته کار درمانی بود نام کار درمانی (Occupational Therapy) نیز توسط اولین رئیس این انجمن جورج ادوارد بارتون پیشنهاد گردید.فعالییت هایی که در ابتدا در کاردرمانی مورد استفاده قرار میگرفت بیشتر شامل هنر های دستی بود که بعدا فعالییت های هنری وم.سیقی هم به آن اضافه شد.

16. William Rush johnson Susan cox George Edward Barton Isabelle Newton Dunton Thomas Besell Kidner

17. George Edward Barton

18. جنگ های جهانی و کاردرمانی جنگ جهانی اول یکی از حوادثی بود که توسعه رشته کاردرمانی را تحت تأثیر قرار داد. تا قبل از جنگ جهانی اول کاردرمانی بیشتر در بیماران روانی کاربرد داشت اما با بروز جنگ و افزایش تعداد افرادی که دچار  صدمات جسمی، ناتوانی و معلولیتهای ناشی از جنگ شدند حیطه جدیدی از کاردرمانی را تشکیل داد به صورتی که ارتش از انجمن خواست که برای سربازان آسیب دیده و معلول برنامه توانبخشی و بازتوانی را اجرا کند که این نقطه عطفی در پیشرفت توانبخشی خصوصاً کاردرمانی بود. ظاهری در پیشرفت این رشته به چشم خورد اما در واقع همزمان با پیشرفت علم روانشناسی و پزشکی پایه های علمی این رشته نیز محکمتر  می گردید.

19. با شروع جنگ جهانی دوم دوباره نیاز به کاردرمانی به دلیل بروز مشکلات روانی و معلولیتهای فراوان در میان سربازان و افراد از جنگ برگشته افزایش یافت که باعث اقبال عمومی به این رشته شد به صورتی تعداد کاردرمانگران از 1144 نفر در سال 1941 به 2265 نفر در سال 1946 رسید. عوارض جسمی و روانی ناشی از جنگ و لزوم بازگرداندن این افراد به زندگی عادی بود که حیطه های جسمی و فعالیتهای روزمره زندگی را بیش از پیش مورد توجه کاردرمانگران قرار داد. این پیشرفت باعث نوشته شدن اولین کتاب مرجع کاردرمانی توسطWillard & Spackman با نامPrinciples of Occupational در سال 1947 چاپ گردید. در همین سال بود که اولین کارشناسان کاردرمانی از دانشگاه Southern California فارغ التحصیل شدند.

21. با تأسیس فدراسیون جهانی کاردرمانی WFOT در سال 1952 که با همکاری 10 کشور همراه بود ارتباطات این رشته در سطح بین المللی مطرح گردید. این فدراسیون در سال 1959 به عضویت سازمان جهانی بهداشت درآمد و از سال 1963 نیز به عنوان یکی از سازمانهای غیر دولتی NGO در سازمان ملل شناخته شد. این فدراسیون هم اکنون حدود 70 عضو دارد که ایران نیز در سال 2004 به عضویت این فدراسیون درآمد.

22. تاریخچه کاردرمانی در ایران در سال 1350 برای اولین بار به منظور ایجاد بخش کاردرمانی در بیمارستان شفا یحیائیان یک تراپیست کاردرمانی به نام خانم یانسن از طرف سازمان بهداشت جهانی W.M.O در اختیار این بیمارستان قرار گرفت. تعدادی دیپلمه، تکنسین کاردرمانی زیر نظر این تراپیست شروع به کارآموزی کردند، اما برای پیشرفت این رشته احتیاج به تراپیست های کاردرمانی با تحصیلات لیسانس بود به همین دلیل دانشکده توانبخشی و رفاه اجتماعی از مهرماه سال 1352 در رشته های کاردرمانی، فیزیوتراپی و گفتاردرمانی دانشجو پذیرفت.

23. به دلیل نیاز جامعه به این متخصصین در سال 1366 دانشگاه شهید بهشتی نیز برای اولین بار در این رشته دانشجو پذیرفت، همین طور دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در سال 1372 برای اولین بار رشته کاردرمانی را بنا نهاده و در پائیز سال 1366 اولین انجمن کاردرمانی در ایران تاسیس شد.

24. تفاوت کاردرمانی با فیزیوتراپی هدف اصلی هر دو کمک به روند بهبود بیماری است. تمرکز اصلی در فیزیوتراپی درمان مشکلات جسمی است ولی کاردرمانی بر اساس دیدگاه کلی نگری که دارد علاوه بر تمرکز برای حل مشکلات جسمی بیمار ٬ شرایط روانی بیمار را هم در نظر می گیرد. همچنین هدف اصلی کاردرمانی فقط حل مشکل بیمار نیست ٬ بلکه ایجاد عملکرد مفید و بازگشت بیمار به زندگی کاری و اجتماعی است.

25. ابزار یک کاردرمانگر ٬ غالبا ابتکار اوست و به منظور بهبود بیمار از فعالیت های هدفمند با استفاده از ساده ترین ابزار که متناسب با شرایط بیمار است استفاده می کند طوری که بیمار با یادگیری تمرینات و فعالیت های درمانی می تواند آنها را در خارج از کلینیک انجام دهد و روند درمان را سریعتر کند. در حالی که در فیزیوتراپی درمان غالبا به دو شکل کلی است ٬ یا استفاده از مدالیته های درمانی ( نظیر اولتراسوند ٬ مادون قرمز ٬ ماورابنفش ٬ دستگاه های الکترو تراپی ٬ استیمولاتورها و تنس ها و هات پک ٬ آیسینگ ٬ ویبراتور و...) و یا تمرین های درمانی حرکتی ( نظیر تمرین های PRE٬ تقویت عضلات لا تکرار و افزودن وزنه ها ٬ کشش و مهار عضلانیو ...) و به دلیل استفاده از تجهیزات و دستگاه های خاص درمان بیمار محدود به کلینیک است.

26. بنابراین در مورد بسیاری از بیماران مراجعینی که از لحاظ اوضاع روحی و روانی ٬ انگیزه ی کافی برای تمرین درمانی ندارند و یا از هوش کافی برای پیروی از دستورات تمرین ها برخوردار نیستند و ادراک کلامی مطلوبی برای انجام آنچه به صورت یکنواخت از ایشان خواسته شده است ندارد ٬ فیزیوتراپی به مشکل برخورد می کند ٬ چرا که رویکرد مکانیکال دارد و انگیزه دادن به بیمار از طریق ارائه ی فعالیت های ابتکاری و هدفمند در چارچوب کاریشان نمی گنجد. حال آن که در رویکرد کلی نگر کاردرمانی ٬ این افراد نیز شانس بازتوانی دارند و می توانند تحت پوشش خدمات کاردرمانی واقع شوند.

27. هدف از درمان بیمار در کاردرمانی ایجاد یا بهبود عملکرد بیمار در زندگی است و فعالیت هایی که ارائه می دهد اغلب بر همین مبناست به عبارتی دیگر کاردرمانی معتقد است اگر عضله بیمار تقویت شود و یا ضایعه از بین برود ولی بیمار نتواند از عضو آسیب دیده برای انجام فعالیت های روزمره ی زندگی اش استفاده کند درمان انجام نشده است.

28. روانشناس صرفا به درمان بیماری می پردازد ولی کاردرمانی بعد از درمان سعی دارد مهارت هایی که بیمار آموخته را به روند زندگی بیمار تعمیم دهد تا امکان بازگشت به بیماری به حداقل برسد.

29. چه كساني تحت كاردرماني قرار ميگيرند؟ بطور خلاصه تمامی افرادی که به علت مشکل یا مشکلاتی لازم است تحت درمان گیرند تا به استقلال در عملکردهای مورد نظر برسند تحت این روش درمانی قرار می‌گیرند . مشکلات این افراد دامنه وسیعی را دربر می‌گیرد و می‌تواند حاصل یک صدمه ، یا تصادف باشد یا ناشی از بیماری جسمی ، اختلال عاطفی ، تعارضات و فشارهای روانی و یا حتی تاخیر در رشد و یا اختلالات مادرزادی .

30. وضعیت کاردرمانی در ایران وجهان کشور ما با کمبود متخصص این رشته روبرو است و هر ساله بیمارستان ، کلینیک های توانبخشی سازمان بهزیستی کشور و هلال احمر برای جذب فارغ التحصیلان کاردرمانی اعلام نیاز می کنند. همچنین فارغ التحصیل این رشته می تواند با مجوز وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و سازمان بهزیستی اقدام به تاسیس کلینیک خصوصی کند. بر طبق آمار دفتر کار ایالات متحده کاردرمانی یکی از سریع ترین شغل هایی است که به طور بسیار وسیع رو به گسترش است.

31. فعالیت در بیمارستان ها و درمانگاه ها و مجتمع های توانبخشی خصوصی و دولتی • فعالیت در بیمارستان های روانی • فعالیت به صورت خصوصی در کلینیک های کاردرمانی • فعالیت در بخش جراحی دست به عنوان درمانگر دست • ساخت اسپلینت اختصاصی دست و پا (اسپلینت وسیله ای است که برای حمایت یا افزایش عملکردی عضوی از بدن به کار می رود.) • فعالیت در مراکز آموزش حرفه ای معلولین • فعالیت در مدارس کودکان استثنایی • فعالیت در مراکز نگهداری معلولین • فعالیت در مراکز نگهداری سالمندان • فعالیت در مراکز تصمیم گیری در مورد نظام توانبخشی • فعالیت آموزشی و تدریس دانشجویان • همکاری با مراکز تحقیقاتی و مؤسسات پژوهشی

34. منابع مطالب www.mui.ac.ir Majid.azadi.ot@gmail.com www.ot-tabriz.blogfa.com منابع تصاویر www.art.com www.alposters.co.ak www.corbis.com

35. تصور کن اگر هرکس به اندازه علم خودش حرف میزد چه سکوتی بر دنیا حاکم میشد. ناپلئون

36. Thank you