Aansprakelijkheid werkgever voor psychische ziekte Vereniging ambtenaar & recht

Aansprakelijkheid werkgever voor psychische ziekte Vereniging ambtenaar & recht • Marlies Vegter • Bosch Advocaten 8 november 2011

Onderwerpen • Oorzaken werkgerelateerde psychische ziekten • Rechtspraak • Dienstongeval en beroepsziekte • Aansprakelijkheid en zorgplicht (7:658) • Beroepsincident

Oorzaken werkgerelateerd psychisch letsel Schokkende gebeurtenis (agressie, ongeval) Angst(schade) voor ernstige ziekte Werkdruk, overbelasting Seksuele intimidatie, pesten, discriminatie Personeelsbeslissingen Bejegening

Voorbeelden uit de rechtspraak Agressie: CRvB 28 april 2011, LJN: BQ4125, TAR 2011/123 – mishandeling piw’er door gedetineerde Overval: Hof Den Haag, 23 december 2005, LJN: AU9629 – overval op geldautomaat

Angstschade: • Hof ‘s-Hertogenbosch, 6 mei 2008, LJN: BD5666 – blootstelling aan asbeststof Werkdruk/overbelasting: • Hof ‘s-Hertogenbosch, 9 november 2010, LJN: BO4408 – 40-urige werkweek als norm

Seksuele intimidatie/pesten/discriminatie: • Hoge Raad 27 mei 2011, LJN: BP9991 – discriminatie Koerdische medewerker Personeelsbeslissingen & bejegening: • Ktr Boxmeer, 9 augustus 2011, JAR 2011/247 – lang dienstverband, plotselinge verwijten, wisselende standpunten over wel/geen ontslag

Dienstongeval of beroepsziekte • Als ziekte/ongeval in overwegende mate zijn oorzaak vindt in de aan de ambtenaar opgedragen werkzaamheden of de bijzondere omstandigheden waaronder deze moesten worden verricht • En niet is te wijten aan eigen schuld of onvoorzichtigheid

Psychische ziekte • Bij psychische ziekten eist de CRvB dat de werkzaamheden of de werkomstandigheden objectief een buitensporig karakter hadden • Daarna wordt naar causaal verband gekeken • Achtergrond: zeker stellen dat ziekte door het werk komt, ook omdat niet aan zorgplicht wordt getoetst

Buitensporig • CRvB 28 april 2011, LJN: BQ4125, TAR 2011/123 – mishandeling piw’er door gedetineerde • CRvB 23 maart 2006, TAR 2006/90, LJN: AX1651 – gepeste politieman • CRvB 14 oktober 2010, LJN: BO1879 - vliegsensatie

Toetsing aan buitensporigheid komt in feite neer op toetsing aan de zorgplicht. Erkent de CRvB ook met zoveel woorden • Terecht in zaken over doorbetaling loon, maar niet bij toetsing aan de norm van 7:658 BW • In de praktijk waarschijnlijk vergelijkbaar resultaat als civiele rechter

Vereisten (fout)aansprakelijkheid • Schending zorgplicht door werkgever • Schade, d.w.z. letsel/arbeidsongeschiktheid • Causaal verband schade en schending zorgplicht • Geen eigen schuld werknemer

Bewijslastverdeling • Werknemer moet bewijzen dat hij schade heeft geleden door het werk • Daarna moet de werkgever bewijzen dat hij zijn zorgplicht heeft nageleefd. • Soms omkering bewijslast als werknemer schending zorgplicht kan bewijzen + dat verband tussen klachten en werk aannemelijk is

Eigen schuld • Opzet of bewuste roekeloosheid • Alles-of-niets systeem • Strikte invulling: zie Pollemans/Hoondert

Proportionele aansprakelijkheid • Als causaal verband tussen werk en letsel niet volledig vastgesteld kan worden • Omstandigheden die voor rekening van werknemer kunnen komen: roken, bepaalde genetische aanleg, burn-out door prive-omstandigheden e.d. (Isala klinieken)

Geschreven verplichtingen (Arboregelgeving, Arbeidstijdenwet) Ongeschreven verplichtingen:- onderzoeksplicht- optimaal veiligheidsniveau- Kelderluikcriteria Zorgplicht algemeen

Zorgplicht werkgever bij psychische ziekten • Artikel 3 lid 2 Arbowet => beleid gericht op voorkoming en, indien dat niet mogelijk is, beperking van psychosociale arbeidsbelasting (PSA) • PSA = de factoren seksuele intimidatie, agressie en geweld, discriminatie, pesten en werkdruk die stress teweeg brengen

Algemene preventieve maatregelen Technische voorzieningen (noodknop, camera’s) Voorlichting geven Beleid ontwikkelen en uitdragen RI&E en Plan van Aanpak Training en instructie werknemers, bijv. op het gebied van agressie/geweld

Aanstellen van een vertrouwenspersoon • Klachtenregeling • Opvangprotocol • Toezien op naleving regelingen • Functioneringsgesprekken

Maatregelen in concrete situatie: wanneer? Als het risico op ziekte kenbaar is of hoort te zijn Dus als iemand een reële klacht heeft en/of risico uit de omstandigheden blijkt Vgl. Hof Den Haag, 27 sept. 2011, JAR 2011/276 (Rivas); Hof Amsterdam, 20 sept. 2011JAR 2011/274 (Abn Amro)

Welke maatregelen? Op het individu gericht (bijv. cognitieve therapie) of organisatorische maatregelen

Beter maatregelen die niet blijken te werken dan geheel geen maatregelen • Beleid bijstellen • Opvang & nazorg

Uitgangspunten opvang & nazorg • Eerste opvang: koffie en aandacht • Opvang door deskundige? • Vrijwillige of verplichte opvang? • Contact houden door leidinggevende • Tijdelijk verlof • Zo nodig doorverwijzen naar professionele hulp

Rechtspraak • Is er een protocol, dan dat minutieus volgen. Vgl. Hof A’dam 28 juni 2011, LJN: BR4836 (NS) • Regelmatig contact, traumabegeleiding: Ktr Boxmeer, 2 aug. 2005, JAR 2005/194 (speelhal) • Idem: CRvB 1 juli 2004, TAR 2004/141 (mishandelde medewerker Sociale Dienst)

Beroepsincident • Volledige schadevergoeding • Een dienstongeval of beroepsziekte voortvloeiend uit een gevaarzettende situatie die rechtstreeks verband houdt met de uitvoering van een taak waaraan de ambtenaar zich vanwege zijn specifieke functie niet kan onttrekken • Rechtspraak?

Vondelstraat 54 1054 GE Amsterdam Telefoon +31 (0)20 589 04 44 Mobiel +31 (0)6 380 077 71 Fax +31 (0)20 685 02 31 E-mail vegter@boschadvocaten.nl Website www.boschadvocaten.nl

Aansprakelijkheid werkgever voor psychische ziekte Vereniging ambtenaar & recht