Ondernemingen in moeilijkheden

1. Ondernemingen in moeilijkheden September 2002 I.B.R. / 9.2002

2. Inhoud seminarie I.B.R. / 9.2002

3. Inhoud seminarie • Inleiding • Continuïteit en discontinuïteit • Indicatoren van discontinuïteit • Onderzoeksmethoden • Beoordeling van herstructureringsplannen • Art 633 / 634 Wb Venn I.B.R. / 9.2002

4. Inhoud seminarie • Wet van 17 juli 1997 betreffende het gerechtelijk akkoord • art 96 Wb Venn (jaarverslag) • art 138 Wb Venn (meldingsrol commissaris) • Situering • Samenloop met art 633 / 634 Wb Venn • Bespreking I.B.R. / 9.2002

5. Inhoud seminarie • Commissaris-verklaring • Statutaire jaarrekening • Geconsolideerde jaarrekening • Gerechtelijk akkoord I.B.R. / 9.2002

6. Inleiding I.B.R. / 9.2002

7. Inleiding • Verwachtingskloof (preventie) • Forum van het Revisoraat 1995 • Rol van de commissaris ten aanzien van de continuïteit van de bedrijfsvoering • Brochure nr 6/1996 • Wetgevend initiatief • 17/7/1997 Wet betreffende het Gerechtelijk akkoord • 8/8/1997 Faillissementswet I.B.R. / 9.2002

8. Inleiding • Initiatieven I.B.R. • Advies inzake de bijzondere informatie-procedures bij ondernemingen in moeilijkheden (IBR - jaarverslag 1997) • Technische nota inzake opdrachten in verband met het gerechtelijk akkoord (30/10/1998) • Controle-aanbeveling: Controle van een onderneming in moeilijkheden (3/12/1999) I.B.R. / 9.2002

9. Continuïteit / discontinuïteit I.B.R. / 9.2002

10. Continuïteit en discontinuïteit • Vermoeden van continuïteit • beoordeling door de bedrijfsleiding • art 15 KB 8/10/76 • toetsing door de commissaris • analyse beoordeling bedrijfsleiding • controle naleving wettelijk voorziene procedures • rapportering aan de ondernemingsraad • tijdshorizon • 12 maanden te rekenen van de afsluitdatum van het boekjaar I.B.R. / 9.2002

11. Continuïteit en discontinuïteit • Aspecten van boekhoudrecht • art 40 KB 8/10/1976 • toepassingsmoment (omkering van vermoeden van continuïteit) • beslissing tot invereffeningstelling • beslissing tot stopzetting bedrijf • situatie waarin er niet meer kan van worden uitgegaan dat de onderneming haar bedrijf zal voortzetten. I.B.R. / 9.2002

12. Continuïteit en discontinuïteit • Toepassingsmodaliteiten • oprichtingskosten volledig afschrijven • vaste / vlottende activa: vermoedelijke realisatiewaarde • voorziening voor kosten verbonden aan de beëindiging van de werkzaamheden • Relatie met art 96 Wb Venn • geen verhoogde verantwoordelijkheid • publiciteit aan de verantwoording van de continuïteits-assumptie I.B.R. / 9.2002

13. Indicatoren van discontinuïteit I.B.R. / 9.2002

14. Indicatoren van discontinuïteit • Aanwijzingen van financiële aard • ongunstige evolutie van de financiële structuur en van de rentabiliteit • problemen om de beschikbaarheid van de financieringsmiddelen te verzekeren • andere aanwijzingen van financiële aard • Aanwijzingen van operationele aard • Andere aanwijzingen I.B.R. / 9.2002

15. Indicatoren van discontinuïteit • Recent opgerichte ondernemingen • nog niet beproefde administratieve structuren • nog niet beproefde industriële of commerciële betrouwbaarheid • precaire financiële structuur • ontbreken van vergelijkingspunten I.B.R. / 9.2002

16. Onderzoeksmethoden I.B.R. / 9.2002

17. Onderzoeksmethoden • Financiële informatie • consistentie waarderingsregels • overwaardering activa • onderwaardering passiva • naleving kredietvoorwaarden • afgrenzing • disclosure • voledigheid toelichting I.B.R. / 9.2002

18. Onderzoeksmethoden • Tussentijdse afsluitingen en prognoses • Notulen en verslagen • Leningcontracten • Juridische adviseurs • Feiten na balansdatum • Schriftelijke verklaring vanwege de bedrijfsleiding I.B.R. / 9.2002

19. Herstructureringsplannen I.B.R. / 9.2002

20. Herstructureringsplannen • Evaluatie van: • de pertinentie van de hypothesen • de toereikendheid van de voorgestelde maatregelen • de haalbaarheid van de voorgestelde maatregelen I.B.R. / 9.2002

21. Herstructureringsplannen • Aspecten • globaal plan (activiteit, markt, financieel) • realistisch plan • graad van uitvoering • kans op slagen • overleven herstructureringsperiode I.B.R. / 9.2002

22. Herstructureringsplannen • Onafhankelijkheid • Hoge Raad voor het Bedrijfsrevisoraat en de Accountancy - jaarverslag 1996 • Controle-aanbeveling “Controle van een onderneming in moeilijkheden” I.B.R. / 9.2002

23. Art 633 / 634 Wb Venn I.B.R. / 9.2002

24. Art 633 / 634 Wb Venn • Criteria • 1/2 maatschappelijk kapitaal • 1/4 maatschappelijk kapitaal • minimumkapitaal • Timing • verlies is vastgesteld • verlies had moeten vastgesteld zijn • semesteriële staat / tussentijdse staat I.B.R. / 9.2002

25. Art 633 / 634 Wb Venn • Langdurige sanering • procedure dient niet hervat te worden • tenzij bij criterium-overschrijding • van 1/2 naar 1/4 • gezien de wijzigende meerderheid om tot ontbinding te beslissen • Verantwoordelijkheid I.B.R. / 9.2002

26. Art 633 / 634 Wb Venn • Commissaris-verklaring • niet / niet correcte toepassing procedure • vermelding in het 2° deel commissaris-verslag • in geval van een becijferd voorbehoud • de berekening van het verlies van maatschappelijk kapitaal zal, voor wat het tweede deel van het verslag betreft, rekening houden met dit voorbehoud I.B.R. / 9.2002

27. Art 633 / 634 Wb Venn • Procedure werd toegepast • de commissaris zal oordelen of het gepast is in het 2° deel van het verslag te verwijzen naar de door de algemene vergadering genomen beslissing tot verderzetting van de activiteit • Toestand art 634 Wb Venn • gezien de risicovolle situatie (iedere belangheb-bende kan de ontbinding van de vennootschap worden), is het aangewezen dat de commissaris dit uitdrukkelijk vermeldt in het 2° deel van zijn verslag I.B.R. / 9.2002

28. Wet Gerechtelijk Akkoord I.B.R. / 9.2002

29. Wet Gerechtelijk Akkoord • Art 96 Wb Venn • verantwoording continuïteit • toepassingscriteria • overgedragen verlies • ongeacht eventuele reserves • aanzuivering verliezen door afname op andere bestanddelen van het eigen vermogen • 2 opeenvolgende boekjaren verlies • jaarverslag of toelichting I.B.R. / 9.2002

30. Wet Gerechtelijk Akkoord • Verantwoordelijkheid bestuursorgaan • t.a.v. de continuïteitsveronderstelling • t.a.v. de volledigheid en juistheid van het jaarverslag • Statutaire jaarrekening • Geen uitzonderingen • Verantwoording zelfs buiten de criteria • Beoordeling verantwoording door commissaris • getrouw beeld van de jaarrekening • naleving vennootschapsrecht en statuten I.B.R. / 9.2002

31. Wet Gerechtelijk Akkoord • Art 138 Wb Venn • Situering • Samenloop met art 633 / 634 Wb Venn • gewichtig en overeenstemmend ? I.B.R. / 9.2002

32. Statutaire jaarrekening Commissaris-verklaring I.B.R. / 9.2002

33. Statutaire jaarrekening • Mogelijkheden • continuïteitshypothese is aannemelijk • afdoende verantwoording • goedkeurende verklaring • toelichtende paragraaf • betekenisvol probleem inzake bedrijfscontinuïteit • niet afdoende verantwoording • voorbehoud • gebeurlijk, vermelding in 2° deel verslag I.B.R. / 9.2002

34. Statutaire jaarrekening • continuïteitshypothese is niet aannemelijk • afkeurende verklaring • onmogelijkheid oordeelsvorming • onthoudende verklaring • Samenloop commissaris-verklaring en procedure art 138 Wb Venn I.B.R. / 9.2002

35. Consolidatie Continuïteitsvraagstuk op geconsolideerd niveau I.B.R. / 9.2002

36. Consolidatie • Consolidatiekring • art 15 KB 6/3/1990: • worden buiten de consolidatie gelaten: • dochterondernemingen in vereffening • dochterondernemingen die besloten hebben hun bedrijf stop te zetten • dochterondernemingen waarvoor er niet meer kan worden uitgegaan dat zij hun bedrijf zullen voortzetten • deze deelnemingen worden in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen volgens de vermogensmu-tatiemethode I.B.R. / 9.2002

37. Consolidatie • Positieve consolidatieverschillen • art 52 KB 6/3/1990: • Op de positieve consolidatieverschillen worden aanvullende of uitzonderlijke afschrijvingen toegepast wanneer het, ingevolge wijzigingen in de economische omstandigheden, niet langer economisch verantwoord is ze tegen die waarde te handhaven in de geconsolideerde balans. I.B.R. / 9.2002

38. Consolidatie • Geconsolideerd jaarverslag • art 119 Wb Venn. voorziet niet in een informatieverplichting analoog aan art 96 Wb Venn. • Controle-aanbeveling “Controle van een onderneming in moeilijkheden”: • wanneer de problemen op het vlak van de continuïteit de volledige groep betreffen, wordt aangeraden dat de leiding de continuïteit beoordeelt in het geconsolideerde jaarverslag. I.B.R. / 9.2002

39. Consolidatie • Commissaris-verklaring • continuïteitsvraagstuk op niveau dochteronderneming: • al dan niet opname in consolidatiekring • afwaardering positieve consolidatieverschillen • continuïteitsvraagstuk op groepsniveau: • consistentie met beoordeling op individueel niveau • rekening houdende met: • de onderlinge verwevenheid • het relatieve gewicht van de groepsleden I.B.R. / 9.2002

40. Gerechtelijk akkoord Wet 17 juli 1997 I.B.R. / 9.2002

41. Gerechtelijk akkoord • Inhoud • rol en houding van de commissaris-revisor: • ten aanzien van de voorbereiding van de concordataire voorstellen • gedurende de preconcordataire periode • gedurende de voorlopige / definitieve opschorting I.B.R. / 9.2002

42. Gerechtelijk akkoord • Voorbereiding verzoekschrift en bijhorende documenten • Bijhorende documenten • uiteenzetting van de gebeurtenissen waarop het verzoek gegrond is; • boekhoudkundige staat & simulatie van het boekhoudkundig verloop voor ten minste de 6 komende maanden; • lijst van al de schuldeisers; • voorstellen tot herstructurering of ter voldoening van de schuldeisers. I.B.R. / 9.2002

43. Gerechtelijk akkoord • Voorbereiding verzoekschrift en bijhorende documenten • Bedrijfsrevisor (niet commissaris): • bijstand (risico kwalificatie als “feitelijk bestuurder”) • geen ondertekening • specifieke opdrachtbrief • aanvaarding opdracht I.B.R. / 9.2002

44. Gerechtelijk akkoord • Voorbereiding verzoekschrift en bijhorende documenten • Commissaris: • oordeel over de technische kwaliteit • op verzoek van de schuldenaar I.B.R. / 9.2002

45. Gerechtelijk akkoord • Rol van de commissaris in de preconcordataire periode: • artikel 13 Wet 17/7/1997 Gerechtelijk Akkoord • de rechtbank heeft het recht o.a. de commissaris te horen, alvorens te beslissen over het toekennen van de voorlopige opschorting • onderwerpen: • is aan de voorwaarden van artikel 9 voldaan ? • is er al dan niet sprake van kennelijke kwade trouw ? • kan de continuïteit van de onderneming geheel of gedeel-telijk worden gehandhaafd ? I.B.R. / 9.2002

46. Gerechtelijk akkoord • Rol van de commissaris in de preconcordataire periode: • artikel 13 Wet 17/7/1997 Gerechtelijk Akkoord • wanneer hij wordt gehoord door de rechtbank, heeft de commissaris het recht om te antwoorden op de vragen die hem worden gesteld. • Zo kan de commissaris aan de rechtbank melden dat de concordataire voorstellen onvoldoende zijn om het herstel van de ondernemingscontinuïteit binnen een redelijke termijn toe te laten I.B.R. / 9.2002

47. Gerechtelijk akkoord • Rol van de commissaris in de preconcordataire periode: • ondervraging door dienst handelsonderzoeken: • artikel 138 Wb Venn. werd toegepast: • art 458 SWB is niet van toepassing • artikel 138 Wb Venn. werd niet toegepast: • de commissaris zal enkel kunnen antwoorden op uitdrukkelijk verzoek van de ondernemingsleiding. Bij gebrek aan akkoord van de bedrijfsleiding, blijft de commissaris gebonden door het beroepsgeheim. I.B.R. / 9.2002

48. Gerechtelijk akkoord • Rol van de commissaris gedurende de voorlopige / definitieve opschorting • commissaris blijft in functie: • ongewijzigde taakomschrijving • certificering • gedurende de periode van het verzoek tot gerechtelijk akkoord - de periode van het verzoek tot het gerechtelijk akkoord bedraagt maximaal 15 dagen I.B.R. / 9.2002

49. Gerechtelijk akkoord • Rol van de commissaris gedurende de voorlopige / definitieve opschorting • certificering • gedurende de periode van het verzoek tot gerechtelijk akkoord - gezien het risico inherent aan deze situatie, dient de commissaris in de mate van het mogelijke te vermijden een verklaring over de jaarrekening af te geven - indien toch een verklaring dient afgelegd, moet de commissaris de gegrondheid van de hypothese van de continuïteit beoordelen door de waarschijnlijkheid van het verkrijgen van een gerechtelijk akkoord in te schatten I.B.R. / 9.2002

50. Gerechtelijk akkoord • Rol van de commissaris gedurende de voorlopige / definitieve opschorting • certificering • gedurende de observatieperiode (voorlopige opschorting) - gezien a) de kenmerken van de procedure voor een gerechtelijk akkoord en b) de veelvuldige onzekerheden die uit de opstelling en de goedkeuring van het herstelplan voortvloeien, zal een onthoudende verklaring normaliter het meest aangewezen zijn - attentiepunten: ° inschatting van de waarschijnlijkheid dat het herstelplan (dat in uitwerking is) door de betrokken partijen zal aangenomen worden ° toepassing van art 40 KB 8/10/1976 indien het herstelplan de sluiting of overdracht van bedrijfstakken vooropstelt I.B.R. / 9.2002