بسم الله الرحمن الرحیم هست کلید در گنج حکیم موضو ع:رهبری خدمتگزار

1. بسم الله الرحمن الرحیم هست کلید در گنج حکیم موضو ع:رهبری خدمتگزار SERVANT LEADERSHIP استاد:اقای دکتر غلام حسین حیدری دانشجو:محمد وفائی مهر اگر نخستین سخن خدا،درباره ی علم وخواندن وآموختن است.صف نخستین بهشتیان را نیز علم آموزان تشکیل میدهند. (دکتر محمد رضا سنگری)

2. واژه "رهبری خدمتگزار" در سال ۱۹۷۰ توسط رابرت گرین لیف (R.GREENLEAF) در مقاله ای تحت عنوان "خدمتگزار در نقش رهبر" ابداع شد. این سبک از رهبری بیش از آنکه قابل آزمایش و جنبه تئوریک داشته باشد، بیشتر فلسفی است و همچنین به­ عنوان یک رویکرد بلندمدت، به لحاظ ایجاد تغییر و تحول در زندگی و حیطه شغلی به شمار می‌‌آید. او نتیجه نیم قرن تجربیات و یافته­‌های خودش را در مقاله‌ای تحت عنوان " خدمتگزار در نقش رهبر" آورده است. • ---------------------------------------------------------http://vista.ir 2012/11/15 1391/8/25 30 ذی الحجه 1434 • 1

3. ‌رهبر‌و‌رهبری‌خدمتگزارمفهوم رهبری خدمتگزار در اصل از نظریه­ رهبری کاریزماتیک ناشی می­‌شود و طبق نظر بسیاری از صاحبنظران، انگیزش اولیه برای رهبری، میل به خدمت است. گرین لیف که ابداع کننده چنین سبک رهبری است، فلسفه آن را " توجه داشتن به دیگران و توانایی بالا برای خدمت کردن به آنان" بیان می­‌کند و رهبران خدمتگزار را چنین تعریف می­‌کند: "رهبران خدمتگزار روی خدمت­‌رسانی به دیگران تأکید می‌‌کنند و منافع شخصی را فدای منافع دیگران می‌کنند تا افراد از درایت و اختیار و سلامت بیشتری برخوردار شوند و خودشان تبدیل به رهبرانی خدمتگزار شوند". • ------------------------------------------------------------------http://vista.ir 2012/11/15 1391/8/25 30 ذی الحجه 1434 • 2

4. لوب (LAUB) دراین زمینه می‌گوید: "یک مفهوم و تمرینی از رهبری است که رهبر، ارزشها و توسعه و مصلحت افراد را مدنظر می­‌گیرد و رهبر قدرتها را بین افراد تقسیم می­‌کند و سعی می‌­کند انتظار و هدف افراد سازمان را برآورده کند". وی نیز در مورد رهبران خدمتگزار می­‌گوید: "رهبران خدمتگزار کسانی هستند که نفع شخصی را کنار می­‌گذارند و سعی می‌‌کنند نیازهای عاطفی، معنوی و فیزیکی دیگران را برآورده کنند". همچنین دفت (DAFT) در سال ۱۹۹۹، چهار قاعده‌اخلاقی‌مربوط‌به‌رهبری‌خدمتگزار‌را‌بیان‌می­‌کند‌که‌عبارتند‌از:۱)‌خدمت‌رسانی‌به‌دیگران‌(قبل‌از‌خدمت‌به‌خود)۲)‌گوش‌دادن‌به‌خواسته‌های‌دیگران‌و‌تصدیق‌گفته‌­های‌آنان۳)‌ایجاد‌اعتماد‌در‌دیگران۴)‌رشد‌دادن‌افراد‌از‌طریق‌تغذیه‌روحی‌و‌روانی.------------------------------------------------------------------ • http://vista.ir2012/11/15 1391/8/25 30 ذی الحجه 1434 • 3

5. ويژگيهاي‌رهبري‌خدمتگزار • اگر رهبري خدمتگزار متفاوت از ساير اشكال رهبري است لذا ما بايستي بتوانيم ويژگيها و رفتارهاي متمايزي در آن مشاهده بكنيم. لاري اسپيرز در سال 1998 بيان كرد كه نوشته هاي رابرت گرين ليف ده ويژگي‌براي‌رهبران‌خدمتگزار‌ارائه‌مي‌كند:1 - گوش دادن 2 - همدلي 3 - بهبود بخشـي 4 - آگاهي 5 - تشويق و ترغيب 6 - مفهوم سازي 7 – آينده‌نگري‌و‌دورانديشي‌‌8‌-‌خادميت‌9‌-‌تعهد‌به‌رشد‌افراد‌10‌-‌ايجاد‌گروه. • ----------------------------------------------------------------اکبر حسن پور,دانشجوی دکتری مدیریت دولتی odm.tbzmed.ac.ir • 4

6. ●‌کاربردهای‌رهبری‌خدمتگزاراز سال ۱۹۷۰ کاربردهایی برای رهبری خدمتگزار در۶ حوزه بیان شده است که به طور خلاصه به شرح‌آنها‌می‌پردازیم:۱) اولین حوزه مربوط به فلسفه و مدل سازمانی رهبری خدمتگزار است؛ بدین معنی که، کسانی از آن استفاده می­‌کنند که برای کارهای سودمند تجاری، کار می‌‌کنند، همچنین سازمانهای غیرانتفاعی از قبیل بیمارستان، کلیساها و دانشگاهها آن را مورد اا ستفاده قرار می دهند • ۲) دومین کاربرد رهبری خدمتگزار مربوط به نقش بنیادی آن برای "آموزش اعتماد سازی" است • ۳)یکی دیگر از کاردبردهای رهبری خدمتگزار نقش عمیق آن در سازمانهای رهبری ارتباطی» است • 4)چهارمین کاربرد رهبری خدمتگزار مربوط به حوزه‌های آموزش تجربی است که این آموزش در بسیاری از دانشکده‌ها و دانشگاهها تدریس می­شود. آموزش تجربی یا " آموزش همراه با انجام کار " در حال حاضر بخشی از تجربه آموزشی دانشجویان است. • 5

7. ۵) پنجمین کاربرد رهبری خدمتگزار روی «برنامه­‌های آموزشی و یادگیریهای متنوع دیگر» توجه دارد که این آموزشها در رشته‌های مدیریت و رهبری در دانشگاهها و کالج ها انجام می‌­شود. • ۶)ششمین کــاربرد رهبــری خدمتگزار در حـوزه­ «رشــد معنوی و شخصیتی افراد» از طــریق برنامه‌های مــوجود است • --------------------------------------------------------------- • http://vista.ir2012/11/15 1391/8/25 30 ذی الحجه 1434 • 6

8. ابعاد و ویژگی های رهبری خدمتگزار از دیدگاههای مختلف • نظریه پردازان • ویژگی ها و ابعاد رهبری خدمتگزار • گراهام (1991) • ابعاد الهام ساز ، اخلاقی • بوچن (1998) • خود هویتی ، ظرفیت مقابله ، رابطه سازی ، پرداختن به آینده • اسپیرز (1998) • گوش دادن ، همدردی ، شفابخشی ، آگاهی ، متقاعد سازی ، مفهوم سازی ، بینش ، مباشرت ، تعهد و اجتماع سازی • فارلینگ و همکاران (1999) • چشم انداز ، نفوذ ، اعتبار ، اعتماد ، خدمت • لوب (1999) • بها دادن به مردم ، رشد مردم ، اجتماع سازی ، نشان دادن صداقت (همدلی ) ، در اختیار گذاشتن رهبری و مشارکت در رهبری • راسل (2001) • چشم انداز ، اعتبار ، اعتماد ، خدمت ، الگو سازی ، پیشگامی ، قدردانی از دیگران ، قدرتمندسازی • پترسون (2003) • محبت اخلاقی ، تواضع ، نوع دوستی ، چشم انداز ، اعتماد ، قدرتمند سازی ، خدمت • سندجایا (2003) • پیروی داوطلبانه ، موثق بودن ، رابطه قراردادی تخمینی ، اخلاقیات مسئولانه ، معنویت متعالی ، تأثیر تحول آفرین • 7

9. مدل های رهبری خدمت گزار: • الف- مدل اسپيرز (Spears) • Larry Spears (1998) از مديران ارشد مرکز گرين­ليف از نوشته­هاي گرين­ليف، ده ويژگي رهبري خدمتگزار را استخراج کرده است که عبارتند از: • 1 - گوش دادن 2 - همدلي 3 - بهبودبخشي 4 - .آگاهي 5 - تشويق و ترغيب 6 - مفهوم­سازي7 - آينده­نگري و دورانديشي 8 - خادميت 9 - تعهد به رشد افراد 10 - ايجاد گروه. • (با اين وجود، Spears 1998، ص6) بيان کرده است هر چند که اين ده مشخصه جزء ويژگي­هاي رهبري خدمتگزار مي­باشند، اما به اين معني نيست که همه ويژگي­ها همين ده مورد باشد. • ب- مدل پيج و ونگ (Page and Wong) • پيج و ونگ (2000) چارچوبي را براي اندازه­گيري رهبري خدمتگزار ارائه کرده­اند. مدل آنها شامل توجه به چهار حوزه رهبري است که خروجي آنها اثر مثبتي بر جامعه و فرهنگ دارد: • شخصيت:شخصيت رهبر و کاراکترهايي از شخصيت وي موردتوجه قرار مي­گيرد شامل شجاعت خدمتگزاري، روحيه خدمت­رساني به ديگران، کمال­جويي و تعهد مي­باشد. • روابط:انواع روابط، پيوندها و ارتباطاتي که رهبر با ديگران برقرار مي­کند، موردتوجه قرار مي­گيرد. • وظيفه:رهبر براي اعمال رهبري بايد وظايفي را انجام دهد که شامل خلق بينش و تصميم­گيري مي­شود. • فرايند:در اين حوزه بهبود فرايندهاي سازماني موردتوجه قرار مي­گيرد که شامل تيم­سازي و مدلسازي مي­شود. • آنها از بررسي گسترده ادبيات رهبري خدمتگزار حدود 200معيار شناسايي کردند و پس از حذف و ادغام به 99 معيار نهايي دست يافتند و آنها را در دوازده طبقه اصلي قرار دادند که عبارتند از کمال­جويي، فروتني، خدمت­رساني، توجه به ديگران، توانمندسازي کارکنان، توسعه کارکنان، بينش­مداري، هدفگذاري، هدايت، مدلسازي، تيم­سازي و تصميم‌گيري مشارکتي. • دنيس و وينستون (2003، صص455-459) کار نيمه تمام پيج و ونگ را با تجربه و تحليل عاملي تکميل کردند که عوامل از 99 معيار به 22معيار و از 12طبقه به 3 طبقه (بينش­مداري، توانمندسازي و خدمت­رساني) تقليل يافت.  • پ- مدل ونگ (Wong) • ونگ در سال 2003، مدل قبلي خود را تکميل کرد. در مدل وي، دوازده متغير اصلي در چهار جزء اصلي ارائه شده است که مهم­ترين متغيرهاي هر جزء در جدول زير نشان داده شده­اند: • متغيرهاي مدل ونگ • 8

10. مدل ت- مدل پترسون و وينستون(Patterson and Winston) پترسون (2003) از هفت متغير اصلي و مدل وينستون (2003) نيز از شش متغير اصلي تشکيل شده است. Winston (2004) دو مدل را در مدل واحدي ارائه کرد که در شکل زير دو مدل و ارتباط آنها نشان داده شده است. در مدل زير رهبر خدمتگزار مي­تواند با خدمت­رساني خود به پيروان خدمتگزار برسد. ث- مدل راسل و استون(Russell and Stone) راسل و استون (2002، ص145-157) با بررسي گسترده ادبيات موجود در رهبري خدمتگزار حداقل بيست ويژگي قابل تشخيص و مجزا را در رهبران خدمتگزار شناسايي کرده­اند. اين بيست ويژگي با مشخصه­هاي فهرست شده در مرکز گرين­ليف نيز شباهت­هاي زيادي دارند. از جمله شنود موثر، متقاعدسازي و خادميت در ميان بيست ويژگي ديده مي­شود. در حالي که برخي از ويژگي­ها نظير آينده­نگري و دورانديشي تحت عنوان بينش قرار گرفته­اند. آنها نه ويژگي شناسايي شده را با عنوان ويژگي­هاي عملياتي طبقه­بندي کرده­اند. طبقه­بندي به ويژگي­هاي وظيفه­اي از نتايج موجود در ادبيات رهبري ناشي شده است که مکررا تکرار شده است. ويژگي­هاي وظيفه­اي، مشخصه­ها و کيفيت­هاي عملياتي قابل تشخيص هستند که به رهبران تعلق دارند و در رفتارهاي رهبر در محيط کار مشاهده مي­شوند. ويژگي­هاي وظيفه­اي ويژگي­هاي کارآمد بودن رهبري خدمتگزار مي­باشند. آنها ويژگي­هاي قابل تشخيصي هستند که اجراي مسئوليت­هاي رهبري را امکان­پذير مي­کنند. هر ويژگي وظيفه­اي از ديگر ويژگي­هاي مجزا است. البته آنها با يکديگر مرتبطند و در برخي از موارد به صورت متقابل بر يکديگر اثر مي­گذارند. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------نشریه ی صنعت خودروی 124 رضا قرابی پور 1387/10/01 9