MGA MAKRONG KASANAYAN

1. PAKIKINIG PAGSASALITA PAGBASA PAGSULAT MGA MAKRONG KASANAYAN

2. Panimula Sa pakikipagkomunikasyon ng tao, sa anyong berbal man o sa anyong di-berbal, ang kanyang kakayahan sa larangan ng pagpapahayag ay lagi ng nasasangkot. Sa kahusayan niya sa pagpapahayag nakasalalay ang linaw ng mensaheng nais niyang iparating sa kanyang kapwa. Upang ang tao ay mag-angkin ng isang mabisa at maayos na paraan ng pagpapahayag tungo sa isang matagumpay na pakikipagkomunikasyon, nararapat na paunlarin niya ang kasanayang pangwika. Ang kasanayang pangwikang ito ang magiging tuntungang kaalaman ng isang tao upang mabisa niyang maipahayag ang mensaheng nais niyang ipaabot.

3. Sa pagtuturo ng wika nararapat lamang na ilantad sa mga mag-aaral ang iba’t ibang makatotohanang gawain upang iparanas sa kanila ang tunay na gamit ng wika. Maaaring bigyan sila ng maraming babasahing aklat, palikhain ng tula at pasulatin ng maikling dula, paguhitin ng magagandang tanawin – lahat ng mga karanasang ito’y magsisilbing matibay na pundasyon sa pagkakaroon ng mag-aaral ng isang maunlad na wika.

4. Paano nalilinang ang mga kasanayang pangwika? • Nalilinang ang kasanayang pangwika sa palagiang pag-iisip na ang kasanayang sa paggamit ng wika ay nasa mga arena ng komunikasyon. Ang pagkatuto ng wika ay nagiging mabisa kung mabibigyan nang maraming pagkakataon ang mga mag-aaral na makipagtalastasan sa kanilang mga kaklase. Samakatuwid, ang isang klasrum na nakapagpapayaman sa pag-unlad ng wika ay iyong kung saan ang mga mag-aaral ay aktibong nagbabahagi ng kanilang mga personal na ideya at karanasan at nagagawang maisaalang-alang ang mga ideya at kaisipan ng ibang tao tulad ng kanilang mga kaklase, mga guro , mga awtor at mga tauhang nakakatagpo nila sa mga aklat.

5. Makrong Kasanayan sa Pakikinig

6. Mga Bahagi ng Tainga

7. Kahulugan ng PAKIKINIG • Ito ay isang aktibong proseso ng pagtanggap ng mensahe sa pamamagitan ng sensoring pandinig at pag-iisip. Aktibo ito dahil nagbibigay-daan ito sa isang tao na pag-isipan, tandaan at ianalisa ang kahulugan at kabuluhan ng mga salitang kanyang napakinggan. • Ito rin ay pagtugong mental at pisikal sa mensaheng nais ipabatid ng tagapagdala ng mensahe. Ang sensoring pakikinig ay nananatiling bukas at gumagana kahit na tayo ay may ginagawa. At naririnig natin ang mga tunog na nagsisilbing stimuli. Ang wave stimuli na ito ay dumaraan sa auditory nerve patungo sa utak. • Ang sensoring pakikinig ay nananatiling bukas at gumagana kahit na tayo ay may ginagawa. At naririnig natin ang mga tunog na nagsisilbing stimuli. Ang wave stimuli na ito ay dumaraan sa auditory nerve patungo sa utak.

8. Kahalagahan ng Pakikinig • Ang pakikinig ay isang mabilis at mabisang paraan ng pagkuha ng impormasyon kaysa sa tuwirang pagbabasa. • Ang pakikinig sa kapwa ay daan upang ang bawat isa ay magkaunawaan at magkaroon ng mabuting palagayan. • Sa pakikinig kinakailangan ang ibayong konsentrasyon sa pag-unawa, pagtanda o paggunita sa narinig.

9. Sa pag-aaral na isinagawa mas maraming oras ang nagagamit ng tao sa pakikinig kaysa sa pagsasalita dahil mas madalas ay mas gusto pa niya ang makinig kaysa sa magsalita. Lalo na ang mga mag-aaral sa loob ng silid-aralan. Mas gusto pa ang makinig sa talakayan ng guro at kapwa mag-aaral kaysa aktibong makilahok sa kanila. 45% ay nagagamit sa pakikinig 30% ay sa pagsasalita 16% ay sa pagbabasa 9% naman sa pagsulat

10. Pamamaraan sa Mabisang Pakikinig • Alamin ang layunin sa pakikinig • Magtuon ng matamang pansin sa pinakikinggan • Alamin ang pangunahing kaisipan sa pinakikinggan • Maging isang aktibong kalahok • Iwasang magbigay ng maagang paghuhusga sa kakayahan ng tagapagsalita • Iwasan ang mga tugong emosyunal sa naririnig • Tandaan ang mga bagay na nakita at napakinggan

11. MGA URI NG PAKIKINIG Deskriminatibo Layunin; • matukoy ang pagkakaiba ng pasalita at di-pasalitang paraan ng komunikasyon. • binibigyan pansin ang paraan ng pagbigkas ng tagapagsalita at kung paano siya kumikilos habang nagsasalita. Komprehensibo Kahalagahan: • Maunawaan ang kabuuan ng mensahe. • Maintindihan ang nilalaman at kahulugan ng kanyang pinakikinggan.

12. Paglilibang Layunin: • upang malibang o aliwin ang sarili • ginagawa para sa sariling kasiyahan Paggamot Kahalagahan: • matulungan ng tagapakinig ang nagsasalita na madamayan o makisimpatiya sa pamamagitan ng pakikinig sa hinaing o suliranin ng nagsasalita

13. Kritikal Layunin: • gumamit ng pagbubuo ng hinuha upang makabuo ng ganap na pag-aanalisa o pagsusuri sa paksang narinig. • Makabubuo ng analisis ang tagapakinig batay sa narinig • Malinawan ang tagapakinig sa puntong nais niyang maintindihan

14. Mga elementong Nakaiimpluwensiya sa Pakikinig • Edad o gulang Kung bata ang nakikinig ng pahayag, di kailangang mahaba ang pahayag dahil masyadong maikli ang kanilang interes, bukod pa sa kanilang kakulangan sa pang-unawa. Sa mga may edad na o matatanda na hindi rin ay hindi rin mabuti ang mahabang pakikinig hindi dahil sa nababagot sila kundi dahil sa mga nararamdamang nila sa katawan bunga ng kanilang kantandaan, katulad ng pag-atake ng rayuma at ang kahinaan na ng kanilang pandinig

15. Oras Malaki rin ang impluwensiya ng oras sa pakikinig. • Ang isang tagapakinig na tawagan sa hatinggabi o sa madaling- araw ay di kasing linaw ng pakikinig niya sa oras na gising na gising na ang kanyang kamalayan. • May mga oras na de-peligro rin tayong tinatawag, ang isang nagbibigay ng panayam na malapit na sa oras ng tanghalian ay din na rin epektibo sa mga tagapakinig. • Ang mga estudyante na may klase sa umaga ay mas aktibong tagapakinig kaysa mga estudyante panghapon.

16. Kasarian Sinasabing magkaiba ang interes ng mga lalaki at babae • Ang mga lalaking tagapakinig ay ayaw sa babaeng tagapagsalita dahil maligoy masyado sa pagsasalita at maraming sinasabi o ipinaliliwanag na nagiging negatibo para sa kanila kaya hindi pinakikinggan. At gusto rin nilang pinakikinggan ay ang paksang may pansarili silang interes. • Ang mga babae naman ay ayaw sa lalaking tagapagsalita dahil sa may katipiran ng mga ito sa pagbibigay ng paliwanag. Higit na mahaba ang pasensiya ng babae sa pakikinig kaysa sa mga lalaki dahil madali silang mainip

17. Tsanel • Paggamit ng instrumento sa paghahatid ng mensahe ay malaking tulong upang magkaunawaan gaya ng cellphone, telepono, mikropono, radyo atbp. • Epektibo pa ring tsanel sa pagpaparating ng mensahe ay ang personal na pakikipag-usap kaysa sa paggamit ng instrumento dahil malinaw na masasabi ang mensahe gayon din ang kanyang emosyon.

18. Kultura • Ang pagkakaiba-iba ng kultura ng tao ay nagiging dahilan din ng mabuti at di-mabuting kawilihan sa pakikinig. • Ang pananalangin ng ating mga kapatid na katutubo ay iba sa pananalangin nating mga kristiyano. Parehong Pilipino pero magkaiba ng kultura. • Sa panayam, may mga tao na malayang nakapagtatanong at sumasalungat habang nagsasalita ang tagapanayam pero mayroon namang tahimik at taimtim lamang nakikinig habang nagsasalita ang tagapanayam at magtatanong lamang sila kapag tapos na itong magsalita.

19. Konsepto sa sarili • ang tagapakinig ay may katalinuhang taglay na maari niyang magamit sa pagkontra o pagsang-ayon sa sinasabi ng tagapagsalita. • Ang sariling pagpapakahulugan ng tagapakinig sa kanyang naririnig na mensahe ng kausap ay maaaring magwakas sa mabuti o di-mabuting katapusan.

20. Lugar • Ang tahimik at malamig na lugar ay lubusang nakahihikayat at nakapagpapataas ng level ng konsentrasyon ng isang tagapakinig ng isang panayam. • Ang mainit, maliit at magulong lugar ay nagdudulot ng pagkainis at kawalang ganang makinig ng mga tagapakinig.

21. MGA URI NG TAGAPAKINIG • Eager Beaver Siya ang tagapakinig na ngiti nang ngiti o tangu nang tango habang may nagsasalita sa kanyang harapan, ngunit kung naiintindihan niya ang kanyang naririnig ay isang malaking tanong. • Sleeper Siya ang tipo ng tagapakinig na nauupo sa isang tahimik na sulok ng silid. Wala siyang tunay na intensyong makinig. • Tiger Siya ang tagapakinig na laging handang magbigay ng reaksyon sa anumang sasabihin ng tagapagsalita upang sa bawat pagkakamali ay parang tigre siyang susugod at mananagpang

22. Bewildered Siya ang tagapakinig na kahit na anong pilit ay walang maiintindihan sa naririnig. Kapansin-pansin ang pagkunot ng kanyang noo, pagsimangot at anyong pagtataka o pagtatanong ang kawalan niya ng malay sa kanyang mga naririnig. • Frowner Siya ang tipo ng tagapakinig na wari bang lagi na lang may tanong at pagdududa. Makikita sa kanyang mukha ang pagiging aktibo, ngunit ang totoo, hindi lubos ang kanyang pakikinig kundi isang pagkukunwari lamang sapagkat ang hinihintay lamang niya ay ang oportunidad na makapagtanong para makapag-paimpres.

23. Relaxed Isa siyang problema sa isang nagsasalita. Paano’y kitang-kita sa kanya ang kawalan ng interes sa pakikinig. Itinutuon ang kanyang atensyon sa ibang bagay at walang makitang iba pang reaksyon mula sa kanya, positibo man o negatibo. • Busy Bee Isa siya sa pinakaaayawang tagapakinig sa anumang pangkat, hindi lamang siya nakikinig, abala rin siya sa ibang gawain tulad ng pagsusulat, pakikipagtsismisan sa katabi, pagsusuklay, o anumang gawaing walang kaugnayan sa pakikinig.

24. Two-eared Listener Siya ang pinakaepektibong tagapakinig, nakikinig siya gamit hindi lamang ang kanyang tainga kundi maging ang kanyang utak. Lubos ang partisipasyon niya sa gawain ng pakikinig. Makikita sa kanyang mukha ang kawilihan sa pakikinig.

25. MGA KABUTIHANG MAIDUDULOT NG AKTIBONG PAKIKINIG • Makinig at pahalagahan ang sinasabi ng kapwa upang mapaamo ang matigas na damdamin • Madaling maunawaan ang posisyon ng iba kung mataimtim na makikinig sa kanya • Maiiwasan ang mga negatibong pagpuna kung ginagamit ang pakikinig sa wastong paraan • Mawawala ang puwang ng di-pagkakaunawaan o di-pagkakasunduan kung nakikinig sa bawat nagsasalita • Madaling matulungan ang kapwa sa pamamagitan ng pakikinig • Matutuklasan ang mgakainaan ng bawat isa tungo sa pagbabago sapagkat masususri at maaanalisa ang mga kahinaan sa pamamagitan ng masusing pakikinig

26. MGA MALING PANINIWALA SA PAKIKINIG • ang pakikinig daw ang pinakamadali sa apat na makrong kasanayan • ang mga marurunog lamang daw ang mahuhusay makinig • hindi na raw kailangang pagplanuhan ang pakikinig

27. MGA HADLANG SA PAKIKINIG • Pagbuo ng maling kaisipan • Pagkiling sa sariling opinion • Pagkakaiba-iba ng pakahulugan • Pisikal na dahilan • Pagkakaiba ng kultura • Suliraning pansarili

28. B. Makrong Kasanayan sa Pagsasalita

29. Mga Bahagi ng Bibig

30. Kahulugan ng Pagsasalita • Ito ay kakayahan at kasanayan ng isang tao na maihayag ang kanyang ideya, paniniwala at nadarama sa pamamagitan ng paggamit ng wikang nauunawaan ng kanyang kausap. • Pag-uusap ng dalawa o higit pang bilang ng mga tao: ang nagsasalita at ang kinakausap

31. Kahalagahan ng Pagsasalita Mahalaga ang pagsasalita dahil: • naipaaabot sa kausap ang kaisipan at damdaming niloloob ng nagsasalita • nagiging kasangkapan sa pagkakaunawaan ng mga tao • nakapag-aanyaya o nakaiimpluwensiya ng saloobin ng nakikinig • naibubulalas sa publiko ang opinyon at katwirang may kabuluhan sa kapakanang panlipunan upang magamit sa pagbuo ng mga patakaran at istratehiya sa pagpapatupad ng mga ito.

32. Mga Pangangailangan sa mabisang pagsasalita • Kaalaman • Kasanayan • Tiwala sa Sarili

33. Mga Kasangkapan sa Pagsasalita • tinig • bigkas • tindig • kumpas • kilos

34. Limang Kasanayan sa Pagsasalita Pakikipag-usap pakikipanayam pagkatang talakayan pagtatalumpati pakikipagdebate

35. Pakikipag-usap Sa pakikipag-usap kinakailangang isaalang-alang ang: 1. kailangang kakitaan ng paggalang sa isa’t isa 2. may matapat na layunin sa pakikipag-usap 3. sa pakikipag-usap, kinakailangan ng palitan ng ideya, huwag solohin ng isa sa alinman sa nag-uusap ang pagsasalita 4. ang pokus ng usapan ay may kinalaman sa interes at karanasan ng nag-uusap 5. ang pag-uusap ay likas, bukal at kusang-loob

36. Pakikipanayam (Interbyu) • Mga dapat tandaan sa pakikipag-ayos/pagsasagawa ng pakikipanayam: • Pakikipagtipan sa kakapanayamin, pagtatakda ng araw, oras, at lugar na maluwag sa kakapanayamin • Pagbanggit sa kakapanayamin tungkol sa pangkalahatang paksa • Pagtatala ng mga katanungan na maaaring itanong sa kakapanayamin • Maging maayos sa pananamit at dumating sa takdang oras • Maging magalang, makinig ng mataman at magpakita ng kawilihan • Iwasan ang pagtatanong na makaka-ofend sa kinakausap at mga katanungang sinasagot ng oo o hindi lamang • Magpasalamat sa kinakapanayam pagkatapos ng interbyu

37. Pangkatang Talakayan Mga dapat tandaan kung kalahok sa pangkatang talakayan; 1. Pakinggan ang bawat sasabihin ng mga kasama sa pagtatalakayan 2. Makibahagi, huwag matakot maglahad ng katotohanan, huwag manatiling tahimik 3. Huwag lilihis sa paksang pinag-uusapan na maaaring makapagpabagal sa talakayan 4. Magkaroon ng bukas na isipan 5. Iwasan ang maling pangangatwiran at pag-iisip, huwag sasalungat sa katuwiran ng higit na nakararami 6. Iwasan ang pagiging mapagmataas o makipag-alit sa mga kasama

38. Pakikipagdebate o pagtatalo Tungkol sa pagtuligsa: a. Ipahayag ang kamalian ng kalaban b. Ilahad ang walang katotohanang sinabi ng kalaban c. Talakayin ang mga kahinaang katibayan ng kalaban d. Ipahatid na wala sa paksa ang mga patunay at katuwiran ng kalaban Tungkol sa pagtatanong a. Magtanong tungkol sa talumpating kabibigay ng sinundang tagapagsalita b. Di dapat magtanong ang dalawang tagapagsalita sa iisang tagapagsalita c. Huwag payagang magtanong sa kanya ang kalaban kung siya ang nagtatanong

39. Uri ng talumpati Impromptu Ito ay biglaang talumpati na binibigkas nang walang ganap na paghahanda. Gabay sa pagbigkas ng biglaang talumpati: • Maglaan ng oras sa paghahanda • Magkaroon ng tiwala sa sarili • Magsalita nang medyo mabagal • Magpokus sa paksa habang nagsasalita

40. Extemporaneous Ito ang pagbigkas sa isang kompetisyon na walang tiyak na kahandaan sa pagbigkas. Mga itinakdang konsiderasyon para sa extempore: • Limitado sa oras sa pagitan ng pagkuha ng paksa at sa mismong paligsahan • Pagtatakda ng oras sa pagtatalumpati

41. Pinaghandaang talumpati Ang tagapagsalita ay gumagawa muna ng kanyang talumpati, may paghahanda at kailangang memoryado o saulado ang pyesa bago bigkasin ang talumpati. Pagbasa ng papel sa panayam o kumperensya Ito ang kasanayang pagsulat ng papel na babasahin sa kumperensya, ang pag-oorganisa ng mga ideya at ang pagsulat ng panimula, katawan at wakas/konklusyon ay dapat na magkakaugnay at may kaisahan.

42. Kahinaan sa pagtatalumpati 1. Nauumid, nauutal at hindi makapagsalita ng maayos kapag nakaharap sa maraming tao. 2. Masyadong magalaw ang katawan at hindi nakapokus ang pansin sa mga nakikinig 3. Hindi maramdaman ng mga tagapakinig ang kataimtiman at katotohanan ng bawat salitang binibitiwan. 4. Masyadong mahina ang tinig at hindi sapat upang marinig ng lahat ang sinasabi ng mananalumpati

43. Mga mungkahi kung paano makapagsasalita ng maayos sa harap ng madla: • Magkaroon ng positibong pananaw, isiping kaya mong magsalita sa harap ng madla. Isipin ding hindi nag-iisa, dahil lahat ng tagapagsalita ay kinakabahan sa mga unang segundo o munuto ng pagsasalita. • Magtiwala sa iyong sarili, isiping may mahalagang ideya na ibabahagi sa madla. • Tanggapin mo ang iyong sarili, ang iyong tagumpay at kabiguan, ang iyong kalakasan at kahinaan, ang iyong kagandahan at kapintasan, isiping maging ang mga taong may depekto ay maari ring magtagumpay. • Magkaroon ng marubdob na pagnanasang maging mahusay na tagapagsalita.

44. Harapin mo ang takot, huwag mong takasan. Hindi ka magkakaroon ng karanasan kung hindi mo susubukan. • Magpraktis ka ng magpraktis. Magsimula sa pagharap sa maliliit na pangkat hanggang sa malalaking madla. • Isiping ang mga madlang tagapakinig ay palakaibigan at hindi mapanghusga. • Magdasal, humingi ng lakas at dunong sa Poong Maykapal.

45. Makrong Kasanayan sa Pagbasa

46. Kahulugan at Kahalagahan ng Pagbasa • Ang pagbasa ay interpretasyon ng mga nakalimbag na simbolo ng kaisipan. Pagpapakahulugan ito ng mga nakatitik na sagisag ng mga kaisipan. • Ang pagbasa ay pagtanggap ng mga mensahe sa pamamagitan ng pagtugon ng damdamin at kaisipan sa mga titik at simbolong nakalimbag sa pahina. • Ang mpagbabasa ay susi sa malawak na karunungan natipon ng daigdig sa mahabang panahon. • Ayon kay Arrogante, ang pagbabasa ay nakapagpapalawak ng pananaw at paniniwala sa buhay, nakapagpapatatag sa tao na harapin ang mga di-inaasahang suliranin sa buhay.

47. Ang pagbasa ay nakapagpapataas ng uri ng panlasa sa mga babasahin • Ayon kay Thorndike, ang pagbasa ay hindi pagbibigay tanong lamang sa mga salitang binabasa kundi pangangatwiran at pag-iisip. • Ayon kay Toze, ang pagbasa ay nagbibigay ng impormasyon na nagiging daan sa kabatiran at krunungan. Ito’y isang aliwan, kasiyahan, pakikipagsapalaran, paglutas sa mga suliranin at nakapagdudulot ng iba’t ibang karanasan sa buhay.

48. Bumabasa ang tao dahil sa iba’t ibang kadahilanan: • may nagbabasa upang kumuha ng dagdag kaalaman o karunungan • may nagbabasa dahil gusto niyang malaman ang nangyayari sa paligid, ayaw niyang mapag-iwanan ng takbo ng panahon • may nagbabasa upang maaliw o malibang , mabawasan ang pagkainip at pagkabagot na nararamdaman

49. Apat na hakbang ng pagbasa: Ayon kay William S. Gray, “Ama ng Pagbasa”, • Ang pagbasa sa akda • Ang pag-unawa sa binasa • Ang reaksyon sa binasa • Ang pagsasama-sama at pag-uugnay ng mga bagong kaalaman sa binasa at ng dating kaalaman

50. Layunin sa Maunlad na Pagbasa • Mapabuti ang pag-unawa at bilis sa pagbasa • Maihanda ang mga tiyak na kagamitan sa masaklaw at masidhing pagbasa • Makilala ang mga bpaksang pinag-aaralan upang matamo ang impormaasyon hinggil sa iba’t ibang larangan tulad ng sining, agham at mga bagay na pangkatauhan o humanities. • Magamit ang pagbasa sa pagpapabuti ng mga kasanayan sa pakikinig, pagsasalita at pagsulat