ΗΜΕΡΙΔΑ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ “Αξιοποίηση των πηγών στην Ιστορία:

1. ΗΜΕΡΙΔΑ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ “Αξιοποίηση των πηγών στην Ιστορία: Καλές διδακτικές πρακτικές” ΑΘΗΝΑ ΔΡΑΝΔΑΚΗ “Το ενδιαφέρον των ευρωπαίων γελοιογράφων της εποχής για τις εξελίξεις του κρητικού ζητήματος και για τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων” Ξενία, Παρασκευή 23-5-2014 (8:15 – 14:30)

2. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Κεφάλαιο 4ο : ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ Ενότητα 21η : Το κρητικό ζήτημα (1821 – 1905) [σελ. 64 – 65] Τίτλος μικροδιδασκαλίας: “Το ενδιαφέρον των ευρωπαίων γελοιογράφων της εποχής για τις εξελίξεις του κρητικού ζητήματος και για τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων” Διάρκεια : 40΄ Σχεδιασμός και υλοποίηση: Δρανδάκη Αθηνά (ΠΕ 02) Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης

3. Προϋπάρχουσα γνώση από την Ενότητα 21 • Οι μαθητές έχουν διδαχθεί και ήδη γνωρίζουν: • Τους σημαντικότερους σταθμούς του κρητικού ζητήματος από το 1821 έως το 1905 • Την κορυφαία στιγμή του Ολοκαυτώματος της Ι.Μ. Αρκαδίου • Την πανευρωπαϊκή συγκίνηση και την αναζωπύρωση φιλελληνικών αισθημάτων στους λαούς λόγω του παραπάνω γεγονότος • Την ύψιστη σημασία που είχε για τους Κρητικούς το διαρκές αίτημα για Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα • Την καθυστέρηση της κήρυξης της Ένωσης (μόλις στα 1913) λόγω του αμφιλεγόμενου ρόλου των Μεγάλων Δυνάμεων

4. ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ • Να αντιληφθούν οι μαθητές το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που έδειχναν οι ευρωπαίοι γελοιογράφοι (όπως και οι αντίστοιχες εφημερίδες στις οποίες δημοσιεύονταν οι γελοιογραφίες τους) σχετικά με τις εξελίξεις του κρητικού ζητήματος και τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων • Να ανιχνεύσουν το μήνυμα ή την οπτική που επιδιώκουν να μεταφέρουν σχετικά με τα παραπάνω

5. ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ 1ος Στόχος: Γνωρίζοντας και κατανοώντας • Να εξοικειωθούν οι μαθητές με την επεξεργασία εικονικής πηγής • Να περιγράψουν και να καταγράψουν πρόσωπα- αντικείμενα-λέξεις που εμφανίζονται στην εικονική πηγή • Να ταξινομήσουν σε πίνακα τις πληροφορίες που συγκέντρωσαν • Να αποκωδικοποιήσουν τα σύμβολα της πηγής και να ανιχνεύσουν το μήνυμά της, ερμηνεύοντας τα πολιτικά συμφραζόμενά τους

6. ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ 2ος Στόχος: Διερευνώντας και εντοπίζοντας Να εντοπίσουν την οπτική της αυστριακής γελοιογραφίας και της εφημερίδας στην οποία αποτέλεσε πρωτοσέλιδο για το κρητικό ζήτημα και για τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων Να αντιληφθούν τη σημασία του κρητικού ζητήματος για ολόκληρη την Ευρώπη και τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι σε αυτό Να συνειδητοποιήσουν ότι η κάθε πηγή δε λέει τη μία και μόνη αλήθεια, αλλά παρουσιάζει απλώς τη δική της αλήθεια

7. ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ 3ος Στόχος: Επιτυγχάνοντας συνεργασία και επικοινωνία Να συνεργαστούν αρμονικά με τους συμμαθητές τους για να περιγράψουν και να ερμηνεύσουν μια εικονική πηγή στο πλαίσιο της ομάδας Να επικοινωνήσουν με τους συμμαθητές τους για να φθάσουν στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα και στην ομάδα και στην ολομέλεια Να οργανώσουν με επιτυχή τρόπο την εργασία τους

8. ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ 4ος Στόχος: Πετυχαίνοντας τη σύνδεση με τη ζωή Να στέκονται κριτικά απέναντι στις ιστορικές γελοιογραφίες, αμφισβητώντας την «ουδετερότητά» τους Να αξιολογούν την νοηματοδότησή τους με βάση τις πολιτικές συνθήκες παραγωγής τους Να συνδέσουν το θέμα της διαφορετικής οπτικής μιας εφημερίδας ή ενός μέσου επικοινωνίας με αντίστοιχα ζητήματα στη σύγχρονη εποχή, εκτιμώντας τη συνεισφορά της μελέτης της ιστορίας στη ζωή τους

9. Αναλυτικός σχεδιασμός της Μικροδιδασκαλίας

10. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΩΝ - Ασκήσεις Εμπέδωσης • Νααντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με αυτά της στήλης Β: • Βάλτε σε χρονολογική σειρά τα παρακάτω ιστορικά γεγονότα, ξεκινώντας από το προγενέστερο (πιο παλιό): • Σύμβαση Χαλέπας • Οργανικός Νόμος • Ολοκαύτωμα Αρκαδίου • Επανάσταση Θερίσου • Στις παρακάτω ασκήσεις να σημειώσετε (Σ) στις σωστές ή Λ στις λανθασμένες προτάσεις και στη συνέχεια να διορθώσετε τις λανθασμένες: • α. Σύμφωνα με τον Οργανικό Νόμο, η ελληνική γλώσσα υποβαθμιζόταν σε σχέση με την τουρκική ( ) • β. Στην Επανάσταση του Θερίσου επικεφαλής ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος ( ) • γ. Το Κρητικό ζήτημα είχε ως σκοπό του την ένωσης του νησιού της Κρήτης με την Ελλάδα ( ) • δ. Με τη Σύμβαση της Χαλέπας καταργήθηκε το καθεστώς ημιαυτονομίας που υπήρχε μέχρι τότε στην Κρήτη ( ) • Η ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ • Αθηνά Δρανδάκη

11. Αναλυτικός σχεδιασμός (συνέχεια)

12. Ιστορικές γελοιογραφίες σχετικές με το Κρητικό Ζήτημα

13. Ιστορικές γελοιογραφίες σχετικές με το Κρητικό Ζήτημα

14. Αναλυτικός σχεδιασμός (συνέχεια)

15. Οπτική Πηγή: μια αυστριακή γελοιογραφία Πηγή: www.patris.gr>ΠΑΤΡΙΣ>Κρήτη>Έρευνες [Η Πυρπόληση των Χανίων και οι Φιλότουρκοι Ευρωπαίοι]

16. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ – ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Π.Π.Γ.Π.Κ. Τάξη Γ΄ Ιστορία : Ενότητα 21 /Το κρητικό ζήτημα Διδάσκουσα: Αθηνά Δρανδάκη 1. Γενικά στοιχεία για τις ευρωπαϊκές γελοιογραφίες που αφορούν στο κρητικό ζήτημα α. Τ ο ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν Πέρα από την ενασχόληση των ευρωπαίων δημοσιογράφων σχετικά με τα τεκταινόμενα στην Κρήτη στο τέλος του 19ου αιώνα , χαρακτηριστικό ήταν και το ενδιαφέρον των ευρωπαίων γελοιογράφων της εποχής, οι οποίοι εμπνεύστηκαν τις συνθέσεις τους από τις εξελίξεις του κρητικού ζητήματος. β. Η σ τ ά σ η Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι ΄Αγγλοι, Ιταλοί, Γάλλοι γελοιογράφοι διάκεινται φιλικά προς την ελληνική και την κρητική πλευρά. Αντίθετα οι περισσότερες γερμανικές και μέρος των αυστριακών γελοιογραφιών στέκονται εχθρικές απέναντι στους χειρισμούς της Ελλάδας στο ζήτημα της Κρήτης, καθώς υπάρχει η άποψη πως η Ελλάδα με τη στάση της δημιουργεί προβλήματα που ενδέχεται να φέρουν αποσταθεροποίηση στην Ευρώπη ή να υπονομεύσουν τα ευρωπαϊκά εδάφη της οθωμανικής αυτοκρατορίας και επομένως και τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων. γ. Η σ υ ν ή θ η ς κ ρ ι τ ι κ ή Οι περισσότερες γελοιογραφίες ασκούν κριτική στις Μεγάλες Δυνάμεις, γιατί αυτές μεροληπτούν υπέρ των Τούρκων, ανέχονται τις βιαιοπραγίες τους στην Κρήτη και υποκρίνονται ότι επιθυμούν ειρήνη αποβλέποντας στο τέλος της αναταραχής στην Κρήτη, ώστε να μην απειλούνται τα συμφέροντά τους.

17. δ. Τ α β α σ ι κ ά π ρ ό σ ω π α Τα βασικά πρόσωπα που εμφανίζονται στις γελοιογραφίες : -Η Ελλάδα / έλληνας {μικροσκοπική φιγούρα με χαρακτηριστική ελληνική ενδυμασία τσολιά ή αρχαία ελληνική περιβολή ή με το πρόσωπο του βασιλιά Γεώργιου Α΄ ή σαν άτακτο παιδί ή άτακτος σκύλος ή σαν κόκορας σε κοκορομαχία ή σαν ενοχλητικό κουνούπι} -Η Κρήτη {σαν φαγώσιμο διεκδικούμενο από Ελλάδα και Μεγ. Δυνάμεις, σαν ουρά σκύλου που είναι η Οθωμανική Αυτοκρατορία ή σαν μωρό, Μινώταυρο ή πολύπαθη κοπέλα} -Η Τουρκία/ τούρκος {με ανατολίτικη ενδυμασία φορώντας φέσι ή σαρίκι ή άλλα σύμβολα όπως την ημισέληνο ή σαν αιμοσταγής τύραννος μεγαλύτερος και ισχυρότερος από τον έλληνα } -Η Ευρώπη {σαν γυναίκα ή διπλωμάτης} -Οι Μεγάλες Δυνάμεις {με στρατιωτικές ή πολιτικές στολές ή με τη μορφή των πρωθυπουργών τους/υπουργών Εξωτερικών, άλλοτε πάλι σαν Λερναία Ύδρα με έξι κεφάλια ή σαν Γίγαντας με τέσσερα κεφάλιαή σαν αγέλη άγριων σκύλων ή άλλων άγριων ζώων} {Πηγή: Ερευνητική εργασία/project του 2ου ΓΕΛ Ρεθύμνου με τίτλο: “Ο δρόμος προς την ΄Ενωση: Το Χρονικό μιας ...¨ Πολιτείας¨ ” (σελ.30-32). www.2lyk-rethymn.reth.sch.gr/2gel/images/school/2012.../enwsi20%kritis.pdf}

18. 2. Ειδικές πληροφορίες για τη συγκεκριμένη γελοιογραφία α. Πρόκειται για πρωτοσέλιδη γελοιογραφία από τη βιεννέζικη (αυστριακή)εφημερίδα “Figaro” της 13ης Μαρτίου 1897. Της συγκεκριμένης χρονικής στιγμής έχoυνπροηγηθεί: η μεγάλη αιματηρή επανάσταση των Κρητών, οι άγριες σφαγές στις χριστιανικές συνοικίες των Χανίων από τους Τούρκους, ο βομβαρδισμός των επαναστατών στο Ακρωτήρι Χανίων από τους στόλους των Μεγάλων Δυνάμεων και η απόβαση ελληνικού στρατού, υπό τον υπασπιστή του βασιλιά Γεωργίου Α΄ συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο, στην Κρήτη για την απελευθέρωσή της και την ενσωμάτωσή της στον ελληνικό εθνικό κορμό. β. Ο τίτλος της γελοιογραφίας σημαίνει στα ελληνικά: “ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ/ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ ΔΡΑΣΗ”, ενώ στη σημαία αναγράφεται: “Εμπρός για την Κρήτη”.

19. Φύλλο Επεξεργασίας Οπτικής Πηγής (γελοιογραφία)

20. Αναλυτικός σχεδιασμός (συνέχεια)

21. Φύλλο Επεξεργασίας Οπτικής Πηγής (γελοιογραφία) Ερώτημα 1: Να παρατηρήσετε προσεκτικά τη γελοιογραφία και να μελετήσετε το βοηθητικό κείμενο που τη συνοδεύει, καθώς και τις πληροφορίες-ενημερωτικά στοιχεία που σας δίνονται, Κατόπιν να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα, αφού συζητήσετε τις επιλογές σας. Σημείωση: Το ερώτημα 1 είναι κοινό για όλες τις ομάδες

22. Αναλυτικός σχεδιασμός (συνέχεια)

23. Φύλλο Επεξεργασίας Οπτικής Πηγής (γελοιογραφία) Ερώτημα 2. Οι γελοιογραφίες δεν έχουν μόνο διακοσμητικό ρόλο και χιουμοριστικό σκοπό, ιδιαίτερα όταν αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα και ιστορικές εξελίξεις και όταν φιλοξενούνται σε κάποια μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα, που εκφράζει μια συγκεκριμένη ιδεολογία . Ξαναβλέποντας τη συγκεκριμένη γελοιογραφία και συνδυάζοντάς τη με τα πληροφοριακά στοιχεία που σας δίνονται, να καταθέσετε το συμπέρασμά σας για τα μηνύματα που περνά, με τη βοήθεια του πίνακα που θα συμπληρώσετε. Σημείωση: Το ερώτημα 2 είναι κοινό για όλες τις ομάδες

24. Αναλυτικός σχεδιασμός (συνέχεια)

25. Φύλλο Επεξεργασίας Οπτικής Πηγής (γελοιογραφία) Ερώτημα 3: Για τις Ομάδες Α΄+ Γ΄ Να προσπαθήσετε να έρθετε στη θέση της μικροσκοπικής φιγούρας της γελοιογραφίας και να ανιχνεύσετε τα συναισθήματά της, καθώς και τη στάση που υιοθετεί για το κρητικό ζήτημα, μέσα από την προφορική σύνθεση ενός σύντομου μονολόγου που ο ίδιος υποτίθεται ότι εκφέρει. Για τις Ομάδες Β΄+ Ε΄ Να προσπαθήσετε να έρθετε στη θέση της αγριεμένης φιγούρας της γελοιογραφίας και να ανιχνεύσετε τα συναισθήματά της, καθώς και τη στάση που υιοθετεί για το κρητικό ζήτημα, μέσα από την προφορική σύνθεση ενός σύντομου μονολόγου που ο ίδιος υποτίθεται ότι εκφέρει. Για τις Ομάδες Δ΄+ ΣΤ΄ Να προσπαθήσετε να έρθετε στη θέση του Γίγαντα της γελοιογραφίας και να ανιχνεύσετε τα συναισθήματά του, καθώς και τη στάση που υιοθετεί για το κρητικό ζήτημα, μέσα από την προφορική σύνθεση ενός σύντομου μονολόγου που ο ίδιος υποτίθεται ότι εκφέρει.

26. Αναλυτικός σχεδιασμός (συνέχεια)

27. Αναλυτικός σχεδιασμός (συνέχεια)

28. Αναλυτικός σχεδιασμός (συνέχεια)

29. Άσκηση για το σπίτι • AΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ • Αναζήτησε στο Διαδίκτυο το άρθρο του Αλέκου Ανδρικάκη με τίτλο: “Η κατάληψη της Κρήτης από την Ελλάδα την 1η Φεβρουαρίου 1897”, το οποίο περιλαμβάνει μια γελοιογραφία και αρκετές επεξηγηματικές πληροφορίες (http://www.cretalive.gr/history/view/h-katalhpsh-ths-krhths-apo-thn-ellada-thn-1h-febrouariou-1897/62501). • Να αναφέρεις: την εφημερίδα στην οποία δημοσιεύτηκε η γελοιογραφία, την ημεροχρονολογία δημοσίευσης, το ιστορικό γεγονός που αποτελεί την αφόρμηση για το γελοιογράφο. • Να προχωρήσεις στη σύντομη περιγραφή της εικονιζόμενης δράσης και στην αποκωδικοποίηση του μηνύματός της. • Να ανακαλύψεις τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στο κρητικό ζήτημα, όπως την υπαινίσσεται η συγκεκριμένη γελοιογραφία. • Να αναζητήσεις τυχόν ομοιότητες με τη γελοιογραφία που σε απασχόλησε μέσα στην τάξη.