H FU - OG ANDLITSVERKIR

1. H�FU�- OG ANDLITSVERKIR J�n Hersir El�asson Taugal�knir

2. H�fu�verkur - Etiologia Margir �l�kir sj�kd�mar geta valdi� h�fu�verk Langflestir sem leita l�knis me� h�fu�verk sem a�alkv�rtun reynast vera me� pr�mer h�fu�verkjasj�kd�m (t.d. m�greni, spennuh�fu�verk, cluster HV) Ca. 10% eru me� HV sek�ndert vi� annan sj�kd�m (S�kingar, heila�xli, subarachnoidal bl��ingu, sinus thrombosu o.s.frv.)

3. H�fu�verkir - Greining Sj�krasaga Sko�un Ranns�knir

4. Spennuh�fu�verkur (Tension type headache) Algengur h�fu�verkjasj�kd�mur Tilt�lulega v�gur h�fu�verkur �n annarra einkenna Truflar ekki dagleg st�rf Getur veri� lotubundinn e�a kr�n�skur

5. M�greni H�fu�verkjak�st sem vara � nokkrar klst. e�a daga. Oft me� ��asl�tti. Versnar oft vi� �reynslu. 2/3 ��rum megin H�fu�verknum fylgir �gle�i og/e�a lj�sf�lni+hlj��f�lni

6. M�greni Um �ri�jungur f�r fyrirbo�a (�ru) Sj�n�ra er algengust Dofi � ��rum helmingi l�kamans M�lstol L�mun � ��rum helmingi l�kamans

7. Lyfjah�fu�verkur Ef h�fu�verkjalyf (triptanlyf) e�a �nnur verkjalyf (parasetam�l, NSAID, k�dein) eru notu� 3 daga � viku e�a oftar a� jafna�i valda �au gjarnan h�fu�verk H�fu�verkurinn getur l�kst spennuh�fu�verk e�a m�greni Hann hverfur e�a lagast verulega �egar verkjalyfjanotkun hefur veri� st��vu� algerlega � 2 m�nu�i Um 3000 �slendingar g�tu veri� me� lyfjah�fu�verk

8. Cluster h�fu�verkur H�fu�verkjak�stin eru vi� auga� ��rum megin og vara � 15 m�n � 3 klst. �eim fylgja a.m.k. eitt autonom einkenni (nefrennsli, nefst�fla, t�rarennsli, ptosis, Horners syndrome, b�lgi� augnlok) H�fu�verkir koma � lotum

9. Paroxysmal hemicrania Svipu� einkenni og vi� Cluster h�fu�verk nema a� k�stin eru styttri (2-45 m�n) og t��ari Mun algengara hj� konum en k�rlum Verkirnir svara algj�rlega Ind�metas�ni

10. SUNCT (Short-lasting, Unilateral, Neuralgiform headache with Conjunctival injection and Tearing) H�fu�verkurinn er vi� auga� og varir stutt (5 sek - 2 m�n) Autonom einkenni fylgja Mj�g sjaldg�ft fyrirb�ri Eitt tilfelli hefur greinst � �slandi

11. Hemicrania continua Samfelldur verkur ��rum megin h�f�i A.m.k. eitt autonom einkenni Svarar algj�rlega indometas�ni

12. IIH (Idiopathic intracranial hypertension = pseudotumor cerebri) Langalgengast hj� ungum ��ttv�xnum konum Stundum fylgja h�fu�verknum stuttvarandi sj�ntruflanir og/e�a tv�s�ni (abducensparesa) MR er e�lilegt en �r�stingur(LP) er h�kka�ur(> 25 cm)

13. L�g�r�stingsh�fu�verkur (Headache attributed to low CSF pressure) H�fu�verkur sem versnar vi� a� sitja e�a standa en batnar vi� a� liggja �t af (orthostat�skur h�fu�verkur) Er oftast iatrogen en getur veri� spontan MR s�nir merki um l�gan �r�sting

14. Skoth�fu�verkur (Thunderclap headache) Mj�g skyndilegur sl�mur h�fu�verkur Alltaf �arf a� �tiloka subarachnoidal bl��ingu (og hafa � huga sinusthrombosu)

15. Coitush�fu�verkur (Headache associated with sexual activity) Sl�mur h�fu�verkur sem kemur vi� kynm�k �tiloka �arf subarachnoidal bl��ingu

16. �reynsluh�fu�verkur (Exertional headache) H�fu�verkur sem kemur eing�ngu vi� l�kamlega �reynslu Hafa �arf subarachnoidal bl��ingu � huga

17. H�stah�fu�verkur (Primary cough headache) H�fu�verkur sem kemur eing�ngu vi� h�sta �tiloka �arf organiskan sj�kd�m me� MR (heila�xli, Arnold-Chiari malformation)

18. Svefnh�fu�verkur (hypnic headache) Flestir eru eldri en 50 �ra H�fu�verkurinn vekur sj�kling n�tt eftir n�tt � sama t�ma (alarm-clock headache)

19. Trigeminal neuralgia Stingandi verkir � andliti sem vara � sek � 2 m�n. Stingir geta komi� vi� a� snertingu, kulda, tyggingu o.fl. Algengara me� h�kkandi aldri, flestir eru eldri en 40 �ra

20. Glossopharyngeal neuralgia Mun sjaldg�fara en trigeminal neuralgia Stingandi verkir sem vara � nokkrar sek � 2 m�n. Verkir geta veri� � h�lsi, tungu, h�ku e�a vi� eyra

21. Post-herpet�sk neuralgia Ristill er endurvakning hlaupab�luveiru (Herpes Zoster) Sumir f� langvarandi verkjavandam�l � kj�lfari� (Post-herpetisk neuralgia) L�kur � a� f� neuralg�u eftir ristil aukast me� h�kkandi aldri

22. Risa��ab�lga (Temporal arteritis) N�nast eing�ngu hj� eldri en 50 �ra H�fu�verkur og eymsli vi� gagnauga S�kk er langoftast h�kka� ��ab�ops�a sta�festir greiningu Getur valdi� blindu!

23. �msir a�rir h�fu�verkjasj�kd�mar Tolosa Hunt syndrome Icepick h�fu�verkur (Primary stabbing headache) New daily persistent headache �verkah�fu�verkur (post traumatic headache) Chinese restaurant syndrome Occipital neuralgia Atypical facial pain (persistent idiopathic facial pain) Migralepsia (Migraine-triggered seizures)

24. Sj�kratilfelli 1 22 �ra kona � morgun byrja�i verkur � enni og vi� gagnauga b��um megin. H�n lag�ist upp � r�m, loka�i dyrunum og dr� fyrir gluggatj�ldin eins og h�n gerir �vallt �egar h�n f�r svona verk. Verkurinn j�kst sm�m saman og n��i h�marki eftir ca. 1 klst. Hefur n� sta�i� � 5-6 klst.

25. Sj�kratilfelli 2 43 �ra karlma�ur Saga : � g�rkv�ldi sat hann og horf�i � sj�nvarpi� �egar hann f�kk skyndilega mj�g sl�man h�fu�verk � �llu h�f�inu. Engin �nnur einkenni. F�r annars aldrei h�fu�verk. Leitar � br��am�tt�ku n� � morguns�ri� h�lfum s�larhring eftir a� HV byrja�i. Sko�un : Me�tekinn af h�fu�verk. E�lileg taugasko�un. E�lileg l�fsm�rk.

26. Sj�kratilfelli 3 83 �ra karlma�ur Sl. 20 �r hefur hann vakna� me� h�fu�verk n�nast � hverri n�ttu, oftast um 4-5 leyti�. Engin �nnur einkenni.

27. Sj�kratilfelli 4 25 �ra kona � 3 vikur haft stingandi verki vi. megin � andliti. Verkirnir koma vi� snertingu e�a hreyfingu � munninum. Vara � nokkrar sek�ndur. Hefur einnig fundi� fyrir dofatilfinningu � vi. munnviki. �ri� 2003 haf�i h�n skerta sj�n � h�. auga � ca. 3 vikur. �etta gekk a� fullu til baka. Hefur a.�.l. veri� hraust.

28. Sj�kratilfelli 5 56 �ra kona. Milli tv�tugs og �r�tugs f�kk oft h�n oft sl�m h�fu�verkjak�st me� �gle�i, lj�sf�lni og hlj��f�lni. �essi k�st sv�ru�u �g�tlega Ibufeni. �essi k�st hafa horfi� me� �runum en � sta�inn hefur komi� daglegur �r�stingsh�fu�verkur. Hefur ekki lagast �r�tt fyrir sj�kra�j�lfun og Ibufenme�fer�.

29. Sj�kratilfelli 6 44 �ra karlma�ur, ��ur hraustur Saga : Sl. 1 �r veri� me� tilt�lulega v�gan bilateral symmetr�skan h�fu�verk n�nast daglega. H�fu�verkurinn hefur sm�m saman versna� sl. vikur og er n� vi�varandi. Einnig fundi� fyrir sj�ntruflun eins og m��us�n sem kemur einstaka sinnum og stendur � nokkrar sek�ndur.

30. Augnbotnasko�un